براعظماں دے ناواں دا ناں رکھن
اسیں جاندے نيں کہ زمین اُتے موجود خشکی وڈے ٹکڑے نوں براعظم کہیا جاندا اے ۔اساں اپنی آسانی دے لئی انہاں براعظماں نوں ناں دتے نيں۔ اس مضمون وچ انہاں وجوہات نوں بیان کیتا جائے گا جنہاں دی بنیاد اُتے ایہ ناں وجود وچ آئے نيں۔
قدیم رومن اپنی سلطنت دے سامنے موجود وچ موجود خطہ ارض نوں افریقہ ٹیرا (Africa Terra) دے ناں توں پکارتے سن جس دا مطلب سی "افری (Afri) دی سرزمین"۔ لفظ "افری" اس علاقے وچ موجود اک قبیلے دا ناں سی جو فونیقی عہد وچ شمالی افریقہ وچ کافی پھیلا ہويا سی ۔ اس دے اک معنی تیز دُھپ والا علاقہ وی اے۔
لفظ "افریقہ" سب توں پہلے قدیم رومناں نے ہی استعمال کیتا تے اس لفظ توں انہاں دی مراد موجود تیونس دا علاقہ سی۔ پر وقت دے نال ایہ اصطلاح وڈی ہُندی گئی تے اس وچ ہور علاقے جداں کہ تریپولیطانیہ، نیومیڈا تے موریطانیہ شامل ہو گئے۔285 عیسوی دے لگ بھگ ایہ علاقے رومی حکمران ڈائیوسس دے زیر اتنظام آگئے ۔ کچھ عرصے بعد انہاں نوں جسٹنائن اول نے دوبارہ فتح کیتا۔ بازنطنی سلطنت دے آغاز اُتے دریائے شلف توں خلیج سرت تک دا علاقہ اوہدی حدود وچ شامل ہو گیا۔
قرون وسطیٰ وچ جدوں یورپ وچ دریافتاں شروع ہوئیاں تاں انہاں نے اس پورے خطہ ارض نوں جو اگے موجودہ جنوبی افریقہ تک پھیلا ہويا سی نوں افریقہ دا ناں دے دتا۔
امریکا
[سودھو]1492 وچ اندلسی کرسٹوفر کولمبس نے یورپ دے مغرب وچ سفر شروع کیتا تے اس دا مقصد ہندوستان دی جانب مختصر راستے دی دریافت سی لیکن اوہ اک نويں سرزمین اُتے جاپہنچیا۔ کولمبس ایہی سمجھیا کہ ایہ نويں سرزمین دراصل ہندوستان ہی دا مشرقی ساحل اے۔ پر کولمبس دے بعد 1502 وچ اطالوی ملاح امریگو ویسپوچی خطے دے بغور مطالعہ دے بعد اوہ اس نتیجے اُتے پہنچیا کہ ایہ علاقہ ہندوستان نئيں اے۔ بعد وچ اسی امریگو دے ناں اُتے اس براعظم نوں امریکا دا ناں دتا گیا۔ ایہ ناں براعطم امریکا دراصل دو وڈے خطےآں اُتے مشتمل اے جنہاں نوں شمالی تے جنوبی امریکا دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ اس خطے نوں امریکا دا ناں جرمن نقشہ ساز مارٹن واڈسیمولر نے دتا۔ مارٹن نے 1507 وچ اس علاقے دا پہلا نقشہ تیار کیتا جس وچ دکھایا گیا سی کہ یورپ دے مغرب وچ دو وڈے علاقے موجود نيں۔ شمالی علاقے نوں شمالی امریکا یا میکسیکانا جدوں کہ جنوبی خطے نوں جنوبی امریکا یا پریوانا دا ناں دتا گیا۔ اج کل ایہ دونے علاقے اک دوسرے توں وکھ وکھ تصور کیتے جاندے نيں حالانکہ ایہ پانامہ دی اک تنگ پٹی دی مدد توں اک دوسرے نال منسلک نيں
پر امریکا دے ناں دے متعلق اک ہور کم قابل قبول نظریہ وی موجود اے جسنوں انگریز تریخ دان الفریڈ ہڈ نے پیش کیتا اے۔ ہڈ دے مطابق لفظ امریکا "مرائیک" دی بگڑی ہوئی شکل اے۔ ہڈ دا کہنا سی کہ مرائیک اک چھوٹے جہے جزیرے دا ناں سی یورپ دے مغرب وچ موجود سی ۔ جتھے مختلف یورپی اقوام جایا کردیاں سن۔ اس ناں دا کوئی جزیرہ فی الحال معلوم نئيں اے تے ہڈ دا دعویٰ اس لحآظ توں غلط معلوم ہُندا اے کہ اس نے نظریہ اک گمشدہ مخطوطے دی بنیاد اُتے پیش کیتا سی جو ہڈ دے بقول اس نے دیکھیا سی۔ہڈ باقاعدہ تریخ دان نئيں سی بلکہ اوہ تریخ دے نال نال برسٹل دی فطرت پسند تنظیم دا وی رکن سی تے تتلیاں پھڑنا اس دا مشغلہ سی[۱] اک جدید مفکر جان ڈیویز دا کہنا اے کہ ہڈ دی کہانی دراصل امریکا اُتے برطانوی حق نوں جائز ثابت کرنے دے لئی گھڑی گئی سی۔[۲]
انٹارٹیکا
[سودھو]لفظ انٹارٹیکا دو یونانی لفظآں انٹی تے آرکٹیکوس دا مجموعہ اے ۔انٹی دا مطلب مخالف تے آرکٹک دا مطلب شمال اے ۔یعنی جو علاقہ شمال دے سامنے واقع اے [۳][۴][۵] ارکٹیوس یعنی شمال دا لفظ خود یونانی لفظ ریچھ دا مترادف اے۔ اوہدی وجہ آسمانی اُتے ستارےآں دا اک مجموعہ اے جسنوں "وڈا ریچھ" کہیا جاندا اے تے ایہ مجموعہ شمال دے اُتے نظر آندا اے ۔پرانے زمانے وچ سمندراں وچ راستہ دیکھنے دے لئی ستارےآں اُتے بہت زیادہ بھروسہ کیتا جاندا سی اسی لئے سمتاں دے ناں وی ستارےآں دے مجموعےآں توں بننے والی شبیہاں اُتے رکھیا گئے سن ۔[۶]
ایشیا لفظ یونانی اصل اے جسنوں ہیروڈوٹس نے 440 قبل مسیح وچ اناطولیہ تے ایرانی سلطنت دے لئی استعمال کیتا سی ۔
1600 قبل مسیح وچ اناطولیہ(موجودہ ترکی) وچ اک عظیم سلطنت دا ظہور ہويا جو بائیس ہور ریاستاں دا مجموعہ سی۔ایہ سلطنت ہندی قبیلے دے افراد نے قائم کيتی تے اس سلطنت دا ناں "اسوا" دسیا جاندا اے۔ بعد وچ اسی اسوا نوں یونانی وچ ایشیا کہیا جانے لگیا۔ وقت گزرنے دے نال نال ایشیا دی اصطلاح ہور مشرقی ملکاں دے لئی وی استعمال ہونے لگی تے اج ایشیا آبادی تے رقبے دے لحاظ توں دنیا دا سب توں وڈا براعظم اے تے جعرافیائی حدود ترکی توں جاپان تک پھیلی ہوئیاں نيں
لفظ ایشیا دی ہور دو وجوہات وی بیان کيتیاں جاندیاں نيں
- "ایشیا" دا لفظ بحیرہ ایجن دے علاقےآں توں آیا جتھے مٹی والی زمین نوں "ایسس (Asis) کہیا جاندا سی چنانچہ بحریہ ایجن دے مشرقی ساحلاں نوں ایشیا دا ناں دتا گیا۔
- بعض لوکاں دا خیال اے کہ اس لفظ دی جڑاں سامی نيں۔ سامی بولی وچ ایہ لفظ "آسو (Asu)" اے جس دا مطلب چرھدا سورج اے۔ چونکہ ایشیا مشرق وچ واقع اے اسی لئے ایہ علاقہ ایشیا کہلانے لگیا۔
اس لفظ توں متعلق نسبتاََ معروف نظریہ ایہ وی اے کہ یونانی دیومالا وچ اوشنس دیاں بیٹیاں (انہاں نوں اوشنائڈ وی کہاجاندا) وچوں اک دا ناں ایشیا سی ۔
آسٹریلیا دا مطلب اے جنوب دی سرزمین۔ ایہ ہسپانوی زبان دا لفظ اے جو پہلی مرتبہ اس خطہ ارض دے لئی 1625 وچ استعمال کیتا گیا[۷] ۔ اگرچہ ایہ علاقہ برطانوی کالونی بن گیا لیکن سرکاری خط و کتابت وچ اسنوں لاطینی ناں یعنی آسٹریلیا ہی پکاریا گیا۔ اسنوں باقاعدہ طور اُتے 1817 وچ اس خطہ ارض دے ناں دے طور اُتے تسلیم کرلیا گیا[۸] [۹] برطانوی بحریہ نے وی اسنوں 1824 وچ آسٹریلیا دے ناں نوں اپنا لیا[۱۰]
ایہ لاطینی لفظ "یورپا" توں مشتق اے۔ تے لفظ یورپا یونانی زبان توں آیا اے جو لفظاں "یور" تے "آپس" توں مل کے بنیا اے جنہاں دے معنی بالترتیب "وسیع" تے "چہرہ" دے نيں۔ یعنی "یورپ" توں مراد "خوبصورت چہرہ" اے [۱۱] ۔ قدیم یونانی دیو مالا دے مطابق یورپا فونیقی بادشاہ ایگنر یا فونکس دی خوبصورت بیٹی دا ناں سی ۔ دیوتا زیوس نے دیکھیا تاں اس اُتے عاشق ہوگیا تے بیل دا روپ دھار کے اس دے پاس پہنچ گیا جو اپنی سہیلیاں دے نال کھیل رہی سی۔ یورپا شرارت وچ اس بیل اُتے سوار ہو گئی تے زیوس اسنوں لے کے کریٹ جزیرے آگیا۔ جتھے انہاں دوناں نے شادی کرلئی ۔ انہاں دوناں دے تن بیٹے پیدا ہوئے جنہاں دے ناں مائنس، ریڈمنتھاس تے سرپنڈن رکھے گئے
اک ہور ممکنہ نظریہ ارنسٹ کلن دا اے جس دے مطابق یورپ سامی لفظ "ایرب" توں مشتق نيں جس دے معنی اندھیرے یا غروب آفتاب دے نيں۔ ایہ لفظ میسوپوٹیمیا (موجود عراق) توں آیا اے کیونکہ یورپ مغرب وچ واقع اے اسی لئے اسنوں غروب آفتاب دی سرزمین دا ناں دتا گیا۔
یورپ دی اصطلاح بطور خطہ ارض سب توں یونانیاں نے استعمال کیتی جسنوں دے شمال وچ سابقہ یوگوسلاویہ (اج ایہ ملک چار ہور ملکاں سربیا، بوسنیا، کروشیا تے مونٹی نیگرو وچ تقسیم ہو چکيا اے ) تے جنوب وچ ترکی ہوئے۔ اُتے اس وقت یورپ ترکی توں لےکے برطانیہ تک دے علاقے نوں کہیا جاندا اے [۱۲]
اوشنیا
[سودھو]ایہ نسبتاََ کم معروف علاقہ اے۔ حتیٰ کہ ابتدائی درسی کتاباں وچ اس علاقے دا ذکر ہی نئيں اے۔ ایہ دراصل چند جزیرے اُتے مشتمل اے جو بحر الکاہل وچ پائے جاندے نيں جنہاں وچ بونین، ہوائی، کلپرٹن، جان فرننڈز تے کیمبل جزیرے مشہور نيں۔ ایہ تمام جزیرے انتظامی طور اُتے مختلف ملکاں دے زیر انتظام نيں۔ اس دے علاوہ اس دا بیشتر رقبہ زیر سمندر اے۔ لفظ اوشینا ناں ظاہر اے کہ انگریزی لفظ اوشن توں مشتق اے۔ جدوں کہ اوشن دا لفظ وی یونانی اصل اے جو اک قدیم دیوتا دا ناں سی جو سمندر اُتے حکمرانی کردا سی ۔
ہور
[سودھو]زی لینڈیا
[سودھو]اس براعظم دا کچھ حصہ ہی پانی توں باہر اے جو آسٹریلیوی ملک نیوزی لینڈ وچ واقع اے۔ نیوزی لینڈ نوں ولنذیزی ملاحاں نے سولہویں صدی وچ دریافت کیتا تے اس علاقے دا ناں ہالینڈ دے صوبے زی لینڈ دے ناں اُتے نیوزی لینڈ رکھیا۔سائنس داناں دے مطابق قریب 8کروڑ توں ساڈھے چھ کروڑ سال پہلے ایہ علاقہ بحرالکاہل وچ غرق ہو گیا۔[۱۳][۱۴] [۱۵][۱۶]
پینگیا
[سودھو]اک اندازہ اے کہ سمندراں تے براعظماں دی موجودہ حالت توں پہلے ایہ تمام براعظم اک خشکی دے ٹکڑے دی شکل وچ اک دوسرے نال جڑے ہوئے سن ۔ قریب پنتیس کروڑ سال پہلے اس عظم ٹکڑے وچ دراڑاں پڑنا شروع ہوئیاں تے براعظم اپنی موجودہ شکل وچ آنے لگے۔ اس عظیم براعظم دا ناں پینگیا رکھیا گیا اے۔ ہور قدیم ناواں دی طرح ایہ ناں وی یونانی اے جسنوں سب توں پہلے جرمن ماہر ارضیات الفریڈ ویگنر نے 1915 وچ استعمال کیتا۔ اس لفظ دے معنی نيں "مکمل"۔ چونکہ ایہ براعظم اس وقت تمام خشکی اُتے مشتمل سی اسی لئے اس لفظ اس براعظم دے لئی استعمال کیتا گیا اے۔[۱۷][۲۲] πᾶνΓαῖα
حوالے
[سودھو]- ↑ Jonathan Cohen, "The naming of America: fragments we've shored against ourselves", early version appeared in American Voices, 1998; this version at his website at Stony Brook University, accessed 10 july 2011
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Antarctic facts, information, pictures – Encyclopedia.com articles about Antarctic"۔ www.encyclopedia.com
- ↑ "antarctic – Search Online Etymology Dictionary"۔ www.etymonline.com
- ↑ "anti- - Origin and meaning of prefix anti- by Online Etymology Dictionary"۔ www.etymonline.com
- ↑ "arctic – Search Online Etymology Dictionary"۔ www.etymonline.com
- ↑ Purchas, Samuel. "A note of Australia del Espíritu Santo, written by Master Hakluyt", in Hakluytus Posthumus, Vol. IV, pp. 1422–1432. 1625.
- ↑ Flinders, Matthew. A Voyage to Terra Australis Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty.. 1814. - ↑ Letter of 12 December 1817. Weekend Australian, 30–31 December 2000, p. 16.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Europe – Origin and meaning of the name Europe by Online Etymology Dictionary"۔ www.etymonline.com
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Pangaea"۔ Online Etymology Dictionary
- ↑ Vergilius Mario, Publius. Georgicon, IV.462
- ↑ Lucan. Pharsalia, I.679
- ↑ Lewis, C.T. & al. "Pangaeus" in A Latin Dictionary. (New York), 1879.
- ↑ Usener, H. Scholia in Lucani Bellum Civile, Vol. I. (Leipzig), 1869.
- ↑ As "Pangaea", it appears in یونانی اساطیر as a mountain battle site during the Titanomachia. As "Pangaeus", it was the name of a specific mountain range in southern تھریس. "Pangaea" also appears in ورجل's Georgics[۱۸] and Lucan's Pharsalia[۱۹][۲۰] The scholiast on Lucan glossed Pangaea id est totum terra—"Pangaea: that is, all land"—as having received its name on account of its smooth terrain and unexpected fertility.[۲۱]
باہرلے جوڑ
[سودھو]براعظمی ناواں دی وجوہات