بنک شاہنشاہی ایران

بنک شاہنشاہی ایران
حصہ	مرکزی بینک،  کاروبار
بنیاد	۱۸۸۹
انتظامی تقسیم
ملک	دولت علیہ ایران
جگہ	لندن

بانک شاهنشاهی ایران
نام	بانک شاهنشاهی ایران
کشور	ایران
استان	تهران
اطلاعات اثر
نام‌های ہور	موزه بانک تجارت
نوع بنا	آجر فشاری
سال‌های مرمت	۱۳٧۰
کاربری	بانک
کاربری کنونی	موزه
دورهٔ ساخت اثر	قاجاریه
اطلاعات ثبتی
تریخ ثبت ملی	سانچہ:جلالی حروف
اطلاعات بازدید
وبگاه	http://www.tejaratbank.ir/

امپیریل بینک آف ایران (به وچ ایہ دا پہلا بینک سمجھیا جاندا ہے ، جسنو‏ں ناصر الدین شاہ قاجار نے ۱۱ بہمن ۱۲۶٧ (۳۰ جنوری ۱۸۸۹) نو‏‏ں اک یہودی- انگریزی بینکر بیرن جولیس ڈی رائٹرز دے لئی لائسنس جاری کرکے قائم کيتا سی۔ تے برطانیہ د‏‏ی ملکہ وکٹوریہ دے شاہی فرمان دے ذریعے۔ بینک دا ناں بدل ک‏ے برٹش مڈل ایسٹ بینک (BBME) رکھ دتا گیا تے ہن اسنو‏ں Middle East HBS بینک دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

امپیریل بینک آف ایران نے سب تو‏ں پہلے یورپی بینکنگ دے نظریات نو‏‏ں ایران وچ متعارف کرایا جس وچ اس وقت تک انہاں خیالات دا علم نئيں سی۔ ہور، قاجار دے دور وچ بینک نوٹاں دا استعمال ایران وچ سب تو‏ں پہلے امپیریل بینک آف ایران نے عام کيتا۔^{حوالےدی لوڑ؟}

[[انقلاب ایران|۱۹٧۸ دے ایرانی انقلاب]] تے بینکاں دے قومیانے دے بعد، امپیریل بینک آف ایران د‏‏ی تمام سرگرمیاں تجرات بینک نو‏‏ں منتقل کردتی گئياں۔

تیجرات بینک دے تعلقات عامہ دے مطابق، سن مینشن ہن زائرین دے لئی اک میوزیم دے طور اُتے دیکھنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔

تریخ

ایران تے برطانیہ د‏‏ی حکومتاں دے جھنڈاں دے نال ایران دے پہلے شاہی بینک د‏‏ی تعمیر

انیہويں صدی وچ ایران د‏‏ی اقتصادی سرگرمیاں زیادہ تر یہودی منی چینجرز دے ہتھ وچ سن۔ اپنے ثقافتی اثر و رسوخ تے نسلی اتحاد د‏‏ی وجہ تو‏ں، ایہ منی چینجر قرض دینے د‏‏ی سرگرمیاں دے مکمل انچارج سن ۔

بیرن جولیس ڈی رائٹرز ، اک برطانوی بینکر، نے ناصر الدین شاہ قاجار نو‏‏ں قرض دے ک‏ے وڈی مراعات دتیاں سن، جنہاں وچو‏ں اک بینک قائم کرنے دا حق سی۔ ایہ معاہدہ، جو کہ رائٹرز د‏‏ی رعایت دا حصہ سی، لوکاں تے ایتھ‏ے تک کہ روس نے وی اس د‏ی شدید مخالفت کيتی۔ تہران وچ بوہت سارے پمفلٹ تقسیم کیتے گئے جنہاں وچ لکھیا گیا کہ شاہ ایران نے ایران دے تمام وسائل اک یہودی نو‏‏ں دے دتے سن ۔ ۱۲۶٧ ہجری وچ ، پہلی رعایت نو‏‏ں منسوخ کر دتا گیا تے شاہ نے اسنو‏ں معاہدے دے تحت پندرہ ماہ بعد ریلوے پراجیکٹ شروع کرنے وچ رائٹرز د‏‏ی ناکامی نو‏‏ں قرار دتا۔

لیکن رائٹرز اس طرح دے منافع بخش معاہدے نو‏‏ں ترک کرنے دا ارادہ نئيں رکھدے سن ۔ وڈی کوشش دے نال آخر کار اوہ برطانوی یہودی وزیر ہنری ڈرمنڈ وولف د‏‏ی مدد تو‏ں ۱۸۸۹ وچ ایران وچ ۶۰ سال دے لئی بینکنگ تے کان کنی دا لائسنس حاصل کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ ایہ معاہدہ پہلے معاہدے د‏‏ی طرح تفصیلی نئيں سی، لیکن ایہ رائٹرز دے لئی بہت منافع بخش سی۔ امپیریل بینک آف ایران کسی وی ٹیکس تو‏ں مستثنیٰ سی تے اسنو‏ں ٹیرف ادا کیتے بغیر درآمد کرنے د‏‏ی اجازت سی۔

رائل بینک، جو لندن وچ واقع اے تے انگریزی قانون دے تابع اے، نے ۱۲۶۹ وچ کم شروع کيتا تے ایران وچ پہلا بینک نوٹ جاری کيتا۔ ہن تک صرف چاندی تے سونے دے سک‏‏ے استعمال کیتے جاندے سن تے ایران وچ بینک نوٹ استعمال کرنے والا پہلا بینک سی۔ رائل بینک دے سربراہ سر ولیم کاسوک سن ۔ بینک دا سرمایہ تن کمپنیاں تو‏ں آیا: Glynn, Mills & Partners, Jay Henry Schroeder & Partners, and David Sasoon & Partners۔ ایران دے امپیریل بینک دے پہلے منیجر جوزف رابینو سن، جو لندن وچ اک اطالوی-یہودی باپ تے اک انگریز ماں دے ہاں پیدا ہوئے سن تے انہاں نو‏ں برطانوی شہریت ملی سی۔ رابینو ۱۸ سال تک ایران وچ رہے تے امپیریل بینک آف ایران د‏‏ی توسیع وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ اس نے بینک دے تمام منیجراں نو‏‏ں فارسی بولی سیکھنے دا حکم دتا۔ اس وقت ایرانی عوام نو‏‏ں کاغذی کرنسی اُتے زیادہ اعتماد نئيں سی۔ بینک نوٹاں دے استعمال نو‏‏ں وسعت دینے دے لئی، رابینو نے حکم دتا کہ صرف چھوٹی مقدار وچ ہی رقم چھاپی جائے تے اس رقم نو‏‏ں کسی وی وقت برانچ دے ذریعے چاندی دے سکےآں وچ تبدیل کيتا جائے۔ دور دراز علاقےآں وچ ایہ بہت مشکل سی۔ Rabino دے تحت تے ایرانی فوج د‏‏ی مدد تو‏ں، چاندی دے سک‏‏ے دور دراز علاقےآں تک پہنچائے گئے۔ پر، ایران دے امپیریل بینک دے قیام دے ابتدائی سالاں وچ ، بینک اُتے حملے بار بار ہوئے۔ بعض اوقات ایہ روسیاں دے پروپیگنڈے د‏‏ی وجہ تو‏ں ہُندا سی جو ایران وچ انگریزاں نو‏‏ں اپنا حریف سمجھدے سن ۔

تہران وچ امپیریل بینک آف ایران د‏‏ی طرف نال رابطہ کرنے والے سب تو‏ں اہ‏م شخص جنرل البرٹ ہوٹوم شنڈلر سن، جو کہ رائٹرز د‏‏ی طرح انگریزی نژاد جرمن سن ۔ اوہ کئی سالاں تو‏ں ایران وچ مقیم سی تے خطے دے پورے جغرافیہ اُتے اس دا غلبہ سی۔ ہنری ڈرمنڈ وولف اس وچ بہت دلچسپی رکھدا سی تے اسنو‏ں حکومت دے غیر ملکی شعبے وچ ملازمت دینے د‏‏ی کوشش کردا سی۔ لیکن جدو‏ں ایہ ناکا‏م ہو گیا تاں رائٹرز نے اسنو‏ں ملازمت اُتے رکھیا۔ شنڈلر تے رابینو ایران وچ اس بینک د‏‏ی توسیع وچ اہ‏م ترین بااثر افراد سن ۔

۱۸۹۲ تے ۱۹۱۱ دے درمیان شاہ نو‏‏ں وڈے قرضےآں د‏‏ی ادائیگی وچ ایران دا امپیریل بینک بہت اہ‏م سی۔ ایہ قرضے شاہ نو‏‏ں بحیرہ کیسپین وچ ماہی گیری دے کنٹرول تے بندرگاہاں اُتے کسٹم ٹیرف دے کنٹرول دے بدلے ادا کیتے گئے سن ۔ انہاں قرضےآں د‏‏ی خبراں نے ایرانی قوم پرستاں نو‏‏ں بہت پریشان کيتا لیکن آخر کار انہاں د‏‏ی مخالفت دا کوئی اثر نہ ہويا۔

۱۹۲۹ وچ امپیریل بینک آف ایران د‏‏ی ایران وچ ۲۴ شاخاں سن۔ امپیریل بینک آف ایران نے ۱۳۰۹ عیسوی تک بینک نوٹاں دے خصوصی اجراء دے میدان وچ اپنی سرگرمیاں جاری رکھی۔ اس سال ایران وچ بینک نوٹ چھاپنے دا استحقاق جو امپیریل بینک د‏‏ی اجارہ داری سی، اس بینک تو‏ں دو لکھ لیرا معاوضہ ادا کرکے حاصل کيتا گیا۔

رضا شاہ پہلوی دے دور وچ ایرانیاں وچ قوم پرستی وچ شدت آئی تے بینک د‏‏ی مخالفت پھیل گئی۔ جیفری جونز لکھدے نيں: "(رائل) بینک د‏‏ی وسیع پیمانے اُتے برطانوی سامراج دے نمائندے دے طور اُتے نمائندگی کيتی گئی سی، تے ایہ نظریہ غیر معقول نئيں سی۔ جونز دا کہنا اے کہ رائل بینک نے ایرانی سرمائے د‏‏ی مدد تو‏ں دو عالمی جنگاں وچ برطانیہ د‏‏ی مالی معاونت وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ۱۳۰٧ وچ نیشنل بینک آف ایران دے قیام دے بعد ، بینک نوٹ جاری کرنے دے خصوصی حق د‏‏ی فرنچائز نو‏‏ں حکومت ایران نے ۲۳ مئی ۱۳۰۹ نو‏‏ں ہونے والے اک معاہدے دے مطابق دو لکھ لیرا د‏‏ی رقم وچ خریدیا تے نیشنل بینک نو‏‏ں منتقل کر دتا۔ بینک آف ایران ۔ رائل بینک نو‏‏ں اپنے سرکاری اعدادوشمار د‏‏ی بنیاد اُتے بوہت گھٹ منافع ہويا، لیکن اس وقت بینکرز نو‏‏ں خفیہ کھاتاں وچ رقم جمع کرنے تے وصول کرنے د‏‏ی اجازت سی، جو سرکاری اعدادوشمار تو‏ں بہت دور سن ۔ جیفری جونز لکھدے نيں کہ امپیریل بینک آف ایران دا حقیقی منافع اس تو‏ں کدرے زیادہ سی جو سرکاری اعدادوشمار وچ شائع ہويا سی۔

۱۳۲۰ عیسوی وچ ایران دے امپیریل بینک نے خلیج فارس دے ملکاں وچ بیرون ملک اپنی شاخاں کھولاں تے اس د‏ی پہلی شاخ کویت ، دبئی تے عمان وچ سی۔ ۱۹۵۲ وچ ، رائل بینک نے ایران وچ اپنا کم کم کر دتا تے اپنا ناں بدل ک‏ے برٹش بینک آف دتی مڈل ایسٹ رکھ دتا۔ ۱۹۵۹ وچ ، برطانوی مڈل ایسٹ بینک نو‏‏ں ہانگ کانگ بینک آف ہانگ کانگ نے حاصل کيتا تے بینک آف دتی مڈل ایسٹ دے ذریعے بینک آف دتی مڈل ایسٹ دا ناں تبدیل کر دتا۔

امپیریل بینک بلڈنگ

توپخانہ اسکوائر وچ امپیریل بینک د‏‏ی عمارت

یہ تاریخی عمارت، جو کہ پرانے توپ خانے دے اسکوائر تو‏ں بچا ہويا واحد قیمتی ورثہ اے، اک منفرد ڈیزائن د‏‏ی حامل اے تے اس وچ ایرانی فن تعمیر دے آرائشی عناصر دا استعمال، جداں کہ داخلی گنبد وچ پیالے د‏‏ی تعمیر، ٹائلنگ تے بستر دا استعمال سمجھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس د‏ی شاندار خصوصیات. ہور امپیریل بینک آف ایران دے اندرونی حصے وچ اُچے کالماں د‏‏ی موجودگی تے تیز ادوار دے نال اس دے فنکارانہ امتزاج تے چھت دے غلاف وچ لکڑی دے استعمال نے اک ہ‏‏م آہنگ امتزاج پیدا کيتا اے جو دیکھنے والے نو‏‏ں اچیمینیڈ فن تعمیر د‏‏ی شان د‏‏ی یاد دلاندا ا‏‏ے۔ پورچ نو‏‏ں حسین کاشیپیز نے ٹائل کيتا سی، لیکن معمار مارکر گالسٹینز سن ۔

مورتاں

• 
  بانک شاهی در تهران (سمت راست) سال ۱۹۱۰ میلادی
• 
  اسکناس یک تومانی متعلق به ۱۲۸۵ خورشیدی. اسکناسها گاهی در سراسر ایران دارای اعتبار نبودند و بر روی اسکناس مهر «فقط در یزد ادا خواهد شد» چاپ شده‌است

ساختمان بانک شاهی تبریز

عمارت خورشید وعمارت شهرداری تهران دریک قاب

• 
  بانک شاهی در تهران (سمت راست) سال ۱۹۱۰ میلادی
• 
  اسکناس یک تومانی متعلق به ۱۲۸۵ خورشیدی. اسکناسها گاهی در سراسر ایران دارای اعتبار نبودند و بر روی اسکناس مهر «فقط در یزد ادا خواهد شد» چاپ شده‌است

ساختمان بانک شاهی تبریز

عمارت خورشید وعمارت شهرداری تهران دریک قاب

ہور ویکھو

• رائل بینک بلڈنگ
• تبریز دا رائل بینک
• اصفہان رائل بینک د‏‏ی عمارت
• کرمان شاہ رائل بینک د‏‏ی عمارت
• تجرات بینک

ذرائع

• ثقافتی ورثہ، دستکاری تے سیاحتی تنظیم د‏‏ی سرکاری ویب سائٹ
• تجارت بنک د‏‏ی آفیشل ویب سائٹ