تورمان
| تورمان | |
|---|---|
| الچون ہناں دا حکمران | |
 | |
| معیاد عہدہ | 493-515 |
| پیشرو | میہما |
| جانشین | مہر گل |
تورامن نوں تورامنا شاہی جوولا [۲] وی کہیا جاندا اے ( گپتا سکرپٹ : 
تورامنا ، [۳] نے 493-515 عیسوی حکمرانی کيتی۔) ایلچن ہناں دا اک حکمران سی جس نے 5 واں دے آخر وچ تے چھیويں صدی دے اوائل وچ ہندوستانی خطے اُتے حکمرانی کيتی۔ [۴] تورامن نے پنجاب (موجودہ پاکستان تے شمال مغربی ہندوستان ) وچ ہیفتالی طاقت نوں مستحکم کیتا ، تے مدھیہ پردیش وچ ایرن سمیت شمالی تے وسطی ہندوستان نوں فتح کیتا۔ تورامن لقب"بادشاہاں دے عظیم بادشاہ" (Mahārājadhirāja :
) ، "شہنشاہ" دے برابر ، استعمال کردا سی ، [۵] جو اس دے نوشتہ جات وچ ، جداں ایرن بوئر نوشتہ وچ اے۔ [۶]
تورامنا دا سنجیلی تحریر مالوا تے گجرات اُتے اس دی فتح تے کنٹرول دی گل کردا اے۔ اترپردیش ، راجستھان تے کشمیر وی شامل سن ۔ [۷] اوہ غالبا کاسامبی تک گیا سی ، جتھے اس دا اک مہر دریافت ہويا سی۔
1983 وچ دریافت ہونے والے روستھل نوشتہ دے مطابق ، مالوا دے اولیکار بادشاہ پرکاشادرما نے اسنوں شکست دتی۔ [۸]
جائزہ[سودھو]
تورامنا راجاترانگینی ، سکے تے نوشتہ جات دے ذریعہ جانیا جاندا اے۔
پنجاب دا نوشتہ[سودھو]
کھورا نوشتہ (495-500 ، سالٹ رینج توں پنجاب تے ہن لاہور وچ ) ، تورامن نے ہندوستانی باقاعدہ اعزاز وسطی ایشیاء دے علاوہ سنبھال لیا اے: راجادھیراجا مہاراجا تورامن شاہی جوولا [۹][۱۰][۱۱] ۔ جنہاں وچ شاہی نوں اس دا لقب سمجھیا جاندا اے تے جوولا نوں اک مضمون یا بیروڈہ سمجھیا جاندا اے۔ ہائبرڈ سنسکرت دا ایہ بدھ دا ریکارڈ اے ، جس وچ مہاسکیا اسکول دے ممبراں نوں خانقاہ ( ویہارا ) دا تحفہ ریکارڈ کیتا گیا اے۔ [۱۲][۱۳]
میہیرکولا دی گوالیار تحریر[سودھو]
بھارت دے شمالی مدھیہ پردیش دے گوالیارسے آنے والے ، تے سنسکرتماں لکھے ہوئے ، میہیرکولا دے گوالیار تحریر وچ ، تورامنیا نوں بیان کیتا گیا اے۔:
"[زمین] دا اک حکمران ، عظیم خوبی والا ، جو شاندار تورامن دے ناں توں مشہور سی۔ کس دے ذریعہ ، (اس دی) بہادری دے ذریعہ جو سچائی دی خاصیت سی ، زمین نوں انصاف دے نال حکومت کیتا گیا۔
"
ایرن بوئر دا نوشتہ[سودھو]
اس دے پہلے باقاعدہ سال دے ایرن سوار تحریر ( ارن ، مالوا ، نويں دہلی ، ریاست مدھیہ پردیش دے 540 کلومیٹر جنوب) وچ اس گل دا اشارہ اے کہ مشرقی مالوا نوں اس دی حکومت وچ شامل کیتا گیا سی۔ برہمی اسکرپٹ وچ سنسکرت دی 8 لائناں وچ لکھیا ہويا بوئر دی گردن اُتے لکھیا ہويا اے۔ اس شلالیھ دا مقصد مندر دی عمارت نوں ریکارڈ کرنا اے جس وچ موجودہ ورہیا دی تصویر کھڑی اے ، مہیشرا ماتری وشنو دے چھوٹے بھائی دھنیاویشنو نے لکھیا اے۔ [۱۴] 484 / 85 عیسوی دے بعد تیار کردہ اس شلالیہ دی پہلی سطر وچ " مہاراجادھیراجا تورامنا " ("بادشاہ تورامنا دا عظیم بادشاہ") [۱] تے ایہ پڑھدا اے:
"Iبادشاہ سری - تورامن بادشاہ دے دور وچ اک سال ، جو دنیا اُتے رونق تے چمک دے نال حکمرانی کردا اے ...."
کوسامبی دی تباہی[سودھو]
کوسامبی وچ "تورامنا" تے "ہناراجا" دے ناں اُتے مہراں دی موجودگی توں پتہ چلدا اے کہ شاید الخونس نے تورامنا دے تحت 497-500 وچ اس شہر نوں تباہ کردتا سی۔ [۱][۱۶][۱۷][۱۸]
شکست[سودھو]
مہاراجادھیراجا شری تورامینا' '("بادشاہاں دا عظیم بادشاہ ، لارڈ تورامنا") ، گپتا اسکرپٹ وچ ، ایرن بوئر کتبہ وچ [۲۱] 
![[۲]](http://coinindia.com/H119-BM.jpg){kind=link}
1983 وچ دریافت ہونے والے رشتل پتھر دے سلیب کے مطابق ، مالوا دے اولیکارا بادشاہ پرکاشادرما نے اسنوں 515 عیسوی وچ شکست دتی۔ [۲۴][۱]
ایرن شلالیھ دے مطابق تورامن نوں 510 ء وچ گپتا سلطنت دے ہندوستانی شہنشاہ بھنگوپت نے وی شکست دتی سی ، حالانکہ بھانگپت نے جس "عظیم جنگ" وچ حصہ لیا اس دی وی توجیہ نئيں کيتی گئی اے۔ [۲۵][۲۶][۲۷]
تورامنا دے چند چاندی دے سکےآں نے گپتا دے چاندی دے سکےآں نوں نیڑے توں پیروی کيتی۔ مقابل وچ صرف اِنّا ہی فرق اے کہ بادشاہ دا سر کھبے طرف مڑا جاندا اے۔ الٹ تصوراتی مور نوں برقرار رکھدا اے تے علامات تقریبا ايسے طرح دی اے ، سوائے ناں تورامنیا دیوا دی تبدیلی کے۔ [۲۸][۲۹]
اٹھويں صدی دا اک جینا کم ، کووالالمالا نے دسیا اے کہ اوہ چندربھجیا (دریائے چناب)کے کنارے پاوویہ وچ رہندا سی تے دنیا دی خودمختاری توں لطف اندوز ہُندا سی۔ [۳۰]
جانشین[سودھو]
ترامن دا جانشین اس دا بیٹا مہر گل ہويا.[۳۱]
ہور ویکھو[سودھو]
نوٹ[سودھو]
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ Hans Bakker 24th Gonda lecture
- ↑ Agrawal, Ashvini (1989). Rise and Fall of the Imperial Guptas (in English). Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-0592-7.
- ↑ Fleet, John Faithfull (1960). Inscriptions Of The Early Gupta Kings And Their Successors. p. 162.
- ↑ Grousset, Rene (1970). The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. pp. 70-71. ISBN 0-8135-1304-9.
- ↑ "the Huna emperor Toramana" in Agrawal, Ashvini (1989). Rise and Fall of the Imperial Guptas (in English). Motilal Banarsidass Publ. p. 251. ISBN 9788120805927.
- ↑ Fleet, John Faithfull (1960). Inscriptions Of The Early Gupta Kings And Their Successors. pp. 158–161.
- ↑ Dani, Ahmad Hasan (1999). History of Civilizations of Central Asia: The crossroads of civilizations, A.D. 250 to 750. Motilal Banarsidass Publ. p. 142. ISBN 8120815408. Retrieved November 5, 2012.
- ↑ Ojha, N.K. (2001). The Aulikaras of Central India: History and Inscriptions, Chandigarh: Arun Publishing House, سانچہ:آئی ایس بی این, pp.48-50
- ↑ Agrawal, Ashvini (1989). Rise and Fall of the Imperial Guptas (in English). Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-0592-7.
- ↑ Katariya, Adesh (2007-11-25). Ancient History of Central Asia: Yuezhi origin Royal Peoples: Kushana, Huna, Gurjar and Khazar Kingdoms (in English). Adesh Katariya.
- ↑ Gupta, Parmanand (1977). Geographical Names in Ancient Indian Inscriptions (in English). Concept Publishing Company.
- ↑ "Siddham. The Asian Inscription Database | IN00101 Khura Inscription of Toramana" (in en). https://siddham.network/inscription/in00101/. Retrieved on 2019-11-19.
- ↑ Burgess (1892). Epigraphia Indica Vol 1. Archaeological Society of India. pp. 238–245.
- ↑ Fleet (1888)
- ↑ Coin Cabinet of the Kunsthistorisches Museum Vienna [۱] Archived 2019-11-01 at the وے بیک مشین
- ↑ Indian History, Allied Publishers p.81
- ↑ Dynastic History of Magadha, Cir. 450-1200 A.D., by Bindeshwari Prasad Sinha p.70
- ↑ Geography from Ancient Indian Coins & Seals, by Parmanand Gupta p.175
- ↑ CNG Coins
- ↑ The Identity of Prakasaditya by Pankaj Tandon, Boston University
- ↑ Fleet, John Faithfull (1960). Inscriptions Of The Early Gupta Kings And Their Successors. pp. 158–161.
- ↑ Tripathi, Rama S. (1989). History of Kanauj: To the Moslem Conquest (in English). Motilal Banarsidass Publ. p. 45 Note 1. ISBN 9788120804043.
- ↑ Smith, Vincent Arthur; Edwardes, S. M. (Stephen Meredyth) (1924). The early history of India : from 600 B.C. to the Muhammadan conquest, including the invasion of Alexander the Great. Oxford : Clarendon Press. p. Plate 2.
- ↑ Ojha, N.K. (2001). The Aulikaras of Central India: History and Inscriptions, Chandigarh: Arun Publishing House, سانچہ:آئی ایس بی این, pp.48-50
- ↑ Archaeological Excavations in Central India: Madhya Pradesh and Chhattisgarh, by Om Prakash Misra p.7
- ↑ Encyclopaedia of Indian Events & Dates by S. B. Bhattacherje A15
- ↑ The Classical Age by R.K. Pruthi p.262
- ↑ Gupta, P.L. (2000). Coins, New Delhi: National Book Trust, سانچہ:آئی ایس بی این, p.78
- ↑ The Identity of Prakasaditya by Pankaj Tandon p.661, with photograph
- ↑ Mahajan V.D. (1960, reprint 2007). Ancient India, S.Chand & Company, New Delhi, سانچہ:آئی ایس بی این, p.519
- ↑ "Gwalior Stone Inscription of Mihirakula". Project South Asia. https://web.archive.org/web/20110812061844/http://www.sdstate.edu/projectsouthasia/upload/Gwalior-of-Mihirakula.pdf. Retrieved on 2009-04-05.
| پیشرو Khingila I |
Tegin of the الچون ہن | جانشین مہر گل |