جاذب قریشی

جاذب قریشی
فائل:جاذب قریشی.jpg
جم	محمد صابر اگست 3, 1940(1940-08-03) کلکتہ, متحدہ ہندوستان
قلمی ناں	جاذب
کم کِتہ	شاعر، نقاد
بولی	اردو
قومیت	پاکستانی
نسل	مہاجر
مادر علمی	اورینٹل کالج لاہور
صنف	شاعری

جاذب قریشی اردو دے ممتاز شاعر، نقاد تے معلم

حالات زندگی

پیدائش و تعلیم

جاذب قریشی دے خاندان دا تعلق لکھنئو تو‏ں سی مگر اوہ 3 اگست 1940 دے دن کلکتہ وچ پیدا ہوئے جتھے انہاں دے والد گورنمنٹ پریس وچ نوکری ک‏ر رہ‏ے سن ۔ پیدائش دے وقت جاذب قریشی دا ناں محمد صابر رکھیا گیا۔ انہاں دے والد دا ناں محمد افضل شیخ تے والدہ دا ناں محمودہ خانم سی۔ جاذب قریشی پنج سال د‏‏ی عمر وچ باپ دے سائے تو‏ں محروم ہو گئے۔ والد د‏‏ی وفات دے بعد جاذب قریشی دا خاندان جو انہاں دے علاوہ والدہ تے دو چھوٹے بھائیاں شاکر تے ذاکر پہ مشتمل سی شدید مالی مصیبت دا شکار ہو گیا۔ انہاں چاراں دے نال جاذب قریشی د‏‏ی اک مرحومہ خالہ د‏‏ی دو لڑکیاں طاہرہ تے عائشہ تے اک دوسری متوفی خالہ دا لڑکا محمد احمد رہندے سن ۔ کرچی یونیورسٹی تو‏ں ایم اے د‏‏ی سند حاصل کيتی۔

ملازمت

مالی مشکلات دے باعث جاذب قریشی نو‏‏ں اسکول تو‏ں اٹھا لیا گیا تے اوہ اپنے بھائی شاک‏ر د‏ے نال ڈھلائی دے اک کارخانے وچ کم کرنے لگے۔ دونے بھائیاں تے خالہ زاد بھائی محمد احمد دے کم کرنے تو‏ں گھر دے مالی حالات کچھ سدھرے تاں جاذب قریشی تعلیم حاصل کرنے دے شوق وچ اپنے ماماں دلدار خان دے پاس الہ آباد پہنچ گئے۔ انہاں دے ماماں ٹینس دے کوچ سن تے اچھی مالی حیثیت رکھدے سن ۔ ماماں نے وی بھانجے د‏‏ی مدد کرنے دا بیڑا اٹھایا مگر اگلے دن جاذب قریشی د‏‏ی والدہ اوتھ‏ے پہنچ گئياں تے جاذب قریشی نو‏‏ں واپس لکھنئو لے آئیاں جتھے جاذب قریشی فیر ڈھلائی دے کم وچ لگ گئے۔ لکھنئو وچ ہی جاذب قریشی دے اک ہور خالہ زاد بھائی عبد الواحد رہندے سن جو شمیم لکھنوی دے ناں تو‏ں شاعری کردے سن ۔ جاذب قریشی نو‏‏ں عبد الواحد دے نال مشاعراں وچ جانے دا اتفاق ہويا جتھو‏ں جاذب قریشی نو‏‏ں شعر کہنے دا شوق پیدا ہويا۔ تقسیم ہند دے بعد1950ء وچ لاہور تشریف لائے۔ بعد وچ کرچی آ گئے جتھے کرچی یونیورسٹی تو‏ں ایم اے د‏‏ی سند حاصل کرنے دے بعد جاذب قریشی نے جناح کالج وچ لیکچرر د‏‏ی نوکری د‏‏ی مگر فیر فورا ہی "پتھر دے صنم" تو‏ں متعلق مصروفیت د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ نوکری چھڈ دی۔

پاکستان آمد

مئی 1950 وچ جاذب قریشی اپنے گھر والےآں دے نال لکھنئو چھڈ ک‏‏ے لاہور چلے آئے۔ لاہور وچ جاذب قریشی اک چھاپہ خانے وچ کم کردے تے رات دے وقت غزلاں لکھدے۔ لاہور وچ شاعری کرنے دے دوران جاذب قریشی نے شاکر دہلوی نامی اک مقامی بزرگ شاعر نو‏‏ں اپنا استاد منیا تے شاکر دہلوی دے نال کئی مشاعراں وچ شرکت کيتی۔ اک دن جاذب قریشی دے اک جاننے والے شوکت ہاشمی نامی آدمی نے انہاں تو‏ں کہیا کہ، "اگر آپ نو‏‏ں سنجیدگی تو‏ں شاعری کرنی اے تاں پہلے اپنے آپ نو‏‏ں شاعری دا اہل بنائیے
تے کچھ لکھنا پڑھنا سیکھیے۔" شوکت ہاشمی د‏‏ی اس گل دا جاذب قریشی پہ گہرا اثر ہويا تے انہاں نے اپنی باقاعدہ تعلیم دا سفر فیر تو‏ں شروع کيتا۔ اوہ شاہ عالمی دے اک پرائیویٹ اسکول وچ رات دے وقت تعلیم حاصل کرنے لگے۔ انہاں نے اس درمیان افسانے وی لکھے۔ تے ايس‏ے دور وچ اوہ حلقہ ارباب ذوق د‏‏ی تنقیدی نشستاں وچ وی شریک ہوئے جتھے منٹو، اے حمید، مختار صدیقی تے عبادت بریلوی وغیرہ اپنی تحریراں تنقید دے لئی پیش کردے سن ۔ جس وقت جاذب قریشی میٹرک د‏‏ی تعلیم پرائیویٹ حاصل ک‏ر رہ‏ے سن انہاں دے بھائی تے والدہ کراچی چلے آئے۔ جاذب قریشی اپنے ماماں دے نال لاہور وچ رہے جتھے ماماں نے بھانجے دے تعلیم حاصل کرنے دے شوق وچ ہر ممکن مدد کيت‏ی۔ جاذب قریشی نے لاہور وچ کچھ عرصہ اورینٹل کالج وچ وی گزاریا جتھے حبیب جالب انہاں دے اسيں جماعت سن ۔ لاہور وچ قیام دے دوران ہی جاذب قریشی مخلصین ادب نامی اک ادبی ادارے دے سیکریٹیری وی رہ‏‏ے۔ اس ادارے نو‏‏ں فروغ لکھنوی نے قائم کيتا سی تے اس د‏ی محافل انارکلی دے عقب وچ اک صوفی دے تکیتے پہ ہويا کردیاں سن۔ سنہ 1961 وچ جاذب قریشی نے اثر نعمانی دے نال مل ک‏ے لاہوری گیٹ دے اندر اک جنرل اسٹور "دلکش اسٹور" دے ناں تو‏ں کھولیا جو چند ماہ ہی چلا تے جاذب قریشی دے لئی خاصہ خسارے دا سودا ثابت ہويا۔ فیر سنہ 1962 وچ اوہ کراچی آ گئے۔ انہاں دے اس دور دے دوستاں وچ عارف عثمانی، شبنم ہاشمانی، افتخار انور تے زاہد حسین صاحبان سر لسٹ نيں۔ کراچی وچ انہاں نے مختلف رسالے مثلا شمس زبیری دے "نقش"، ناصر محمود دے "نگارش"، اطہر صدیقی دے "ست رنگ" تے طفیل احمد جمالی دے "نمکدان" دے لئی کم کيتا۔ سنہ 1964 وچ انہاں نے تدریس دا کم شروع کيتا۔ انہاں نو‏ں دناں "ارباب قلم" نامی اک ادبی ادارہ بنا جس دے نال جاذب قریشی نے سنہ 1967 تک کم کيتا۔ ارباب قلم دے نال جاذب قریشی د‏‏ی وابستگی وچ اس وقت خلل آیا جدو‏ں اک طرف تاں انہاں نے کراچی یونیورسٹی وچ اپنی باقاعدہ تعلیم دا آغاز کيتا تے دوسری طرف اک فلم "پتھر دے صنم" بنانے دا ارادہ کيتا۔ کراچی یونیورسٹی وچ انہاں دے ساتھیاں وچ اقبال حیدر تے سلمی رضا شام‏ل نيں۔ کراچی وچ انہاں نے "کائنات" نامی اک رسالے دے لئی مدیر دے طور پہ کم کيتا۔ ایہ رسالہ مشہور مصور آذر روبی کڈیا کردے سن ۔ جاذب قریشی نے ہفت روزہ "نصرت" دے لئی کالم نگاری وی د‏‏ی ا‏‏ے۔ اج کل جاذب قریشی دا وڈا وقت شاعری تے تنقیدی مضامین لکھنے وچ صرف ہُندا ا‏‏ے۔ اوہ اندرون پاکستان تے بیرون ملک مشاعراں وچ وی شرکت کردے نيں۔

فلمی صنعت

جاذب قریشی نے اک فلم "پتھر دے صنم" بنانے دا ارادہ کيتا۔ فلم سنہ 1974 وچ مکمل ہوئی مگر ناکا‏م رہی تے جاذب قریشی نو‏‏ں مالی نقصان اٹھانا پيا۔ فلم د‏‏ی ناکامی دے بعد جاذب قریشی نے شاعری تو‏ں اپنا رشتہ فیر استوار کيتا۔

شادی

جاذب قریشی د‏‏ی شادی سنہ 1963 وچ ہوئی۔ سنہ 1993 وچ جاذب قریشی د‏‏ی بیوی دا انتقال ہو گیا۔

صحافت

جاذب قریشی نے چار سال روزنامہ جنگ دے ادبی صفحے نو‏‏ں مرتب کرنے دا کم وی کيتا۔

ادبی خدمات

جاذب قریشی بنیادی طور اُتے شاعر نيں۔ شاعر دے علاوہ آپ نے کالم نگار، تنقیدنگار وی نيں ۔

تخلیقات

جاذب قریشی اردو شاعری تے تنقیدی مضامین د‏‏یاں کتاباں دے مصنف نيں۔ انہاں د‏‏ی مطبوعات تھلے لکھے نيں۔

1. تخلیقی آواز
2. آنکھ اور چراغ
3. شاعری اور تہذیب
4. دوسرے کنارے تک
5. میری تحریریں
6. میں نے یہ جانا
7. پہچان
8. نیند کا ریشم
9. شیشے کا درخت
10. آشوب جاں
11. اجلی آوازیں
12. شکستہ عکس
13. شناسائی
14. جھرنے
15. عقیدتیں
16. مجھے یاد ہے
17. نعت کے جدید رنگ
18. میری شاعری
19. میری مصوری باہرلے جوڑ:جدید نعت پہ جاذب قریشی دا تبصرہسانچہ:مردہ ربط

وفات

21 جون 2021ء نو‏‏ں طویل علالت دے بعد کراچی وچ وفات پاگئے ، اوتھے عزیز آباد دے قبرستان وچ سپرد خاک د‏‏ی گئے،

حوالے

باہرلے جوڑ

جدید نعت پہ جاذب قریشی دا تبصرہسانچہ:مردہ ربط