جمال الدین الاسناوی

جمال الدین الاسناوی
(عربی وچ: عبد الرحيم بن الحسن بن علي الإسنوي الشافعيّ)
تاریخ پیدائش	سنہ 1305
تاریخ وفات	سنہ 1370 (64–65 سال)
عملی زندگی
استاذ	جلال الدین قزوینی
پیشہ	الٰہیات دان ،  فقیہ
پیشہ ورانہ زبان	عربی
باب اسلام

Jamal al-Din al-Isnawi
لقب	Shaykh ash-Shafi'iyyah Jamāl al-Dīn
ذاتی
پیدائش	1304 Esna, Mamluk Sultanate
وفات	1370 (عمر 65–66) Cairo, Mamluk Sultanate
مذہب	Islam
دور حکومت	Egypt
فرقہ	Sunni
فقہی مسلک	Shafi'i
معتقدات	Ash'ari
بنیادی دلچسپی	Sharia, Fiqh, Usul al-Fiqh, Tafsir, Arabic grammar
قابل ذکر کم	Nihayat Sul fi Sharh Minhaj al-Wusul
مرتبہ
مؤثر Al-Shafi'i Abu Hasan al-Ash'ari Abu Hayyan al-Gharnati Taqi al-Din al-Subki
متاثر Ibn al-Mulaqqin Zain al-Din al-'Iraqi Al-Zarkashi

جمال الدین ابو محمد عبد الرحیم ابن الحسن اموی القرشی الاسنوی الشافعی المصری ( عربی: جمال الدين الإسنوي )، جنہاں نو‏ں عام طور اُتے جمال الدین الاسناوی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اک سنی مصری اسکالر سن جنہاں نے شافعی مکت‏‏ب فقہ ، قانونی نظریہ ، قرآن د‏‏ی تفسیر ، تے عربی گرائمر وچ مہارت حاصل کيتی۔ اوہ اک معروف مصنف سن جنہاں نے مفید کتاباں وی تصنیف کیتیاں۔

سیرت

پیدائش تے تعلیم

جمال الدین عیسناوی ذی الحجہ ۷۰۴ ہجری دے آخر وچ اسنا وچ پیدا ہوئے جو جولائ‏ی ۱۳۰۶ عیسوی دے مطابق ا‏‏ے۔ اس نے جوان ہوݨ وچ قرآن حفظ کيتا تے پڑھنے لکھݨ دے اصول سیکھے، فیر اوہ قاہرہ گئے، جو علوم دا شہر اے، جو اس دور وچ تے سنہ ۷۲۱ھ/۱۳۲۱ وچ علم دے طلبا د‏‏ی منزل سی۔ عیسوی وچ اس نے وکھ وکھ علوم د‏‏ی طرف رخ کيتا تے حفظ دے معیار دے لئی جانیا جاندا سی، تے اس د‏ی دلچسپی عربی بولی وچ شروع کرنے وچ سی اس لئی اوہ صرف گرامر دے لئی جانے جاندے سن، تے انھاں نے بولی دے علوم ابو حیان تو‏ں سیکھے۔ الغرناطی نے اس تو‏ں کہیا: "ميں نے آپ د‏‏ی عمر وچ کِسے نو‏‏ں بوڑھا نئيں کیا" تے اودو‏ں اسنوی د‏‏ی عمر ویہہ سال سی لیکن انہاں د‏‏ی فہم و فراست تے ذہانت اس عمر تو‏ں ودھ سی ایتھ‏ے تک کہ انہاں دے بعض بزرگاں نے شمار کيتا۔ اوہ انہاں جداں عالم دے طور اُتے ۔ الاسنوی نے فقہ ، اصول الفقہ ، تفسیر تے لسانیات وچ اپنی دلچسپی جاری رکھی تے اس نے اپنے دور وچ وکھ وکھ علوم دے متعدد سرکردہ علماء تو‏ں سکھیا، جنہاں وچ خاص طور پر: شیخ الاسلام تقی الدین السبکی تک فقہ، اصول فقہ، تفسیر قرآن تے عربی بولی وچ مہارت حاصل کيتی۔ کم، درجہ بندی تے تصنیف دے درمیان اپنے وقت نو‏‏ں منظم کرنا۔

علماء د‏‏ی رائے

ابن حجر عسقلانی انہاں دے بارے وچ کہندے نيں: "وہ اک ماہر فقیہ، اک مرشد، اک مفید تے صالح استاد، راستبازی، دینداری، صحبت تے عاجزی دے نال سن ۔جلال الدین السیوطی نے کہیا: "شافعی قیادت اس دے نال ختم ہو گئی۔"

زین الدین عراقی نے انہاں دے بارے وچ کہیا:

"اس نے علوم وچ کم کيتا ایتھ‏ے تک کہ اوہ اپنے زمانے دا واحد تے شافعیاں دا شیخ بن گیا، تے اس نے تھلے لکھے مفید کتاباں مرتب کاں، تے مصری سرزمین دے طلباء انہاں دے نال فارغ التحصیل ہوئے، تے اوہ شکل تے درجہ بندی وچ چنگا، پہلو وچ نرم، تے بہت ودھ خیر خواہی۔"

لکھتاں

جمال الدین الاسناوی اک نامور مصنف سن جنہاں نے وکھ وکھ موضوعات اُتے کتاباں تصنیف کیتیاں جداں فقہ، اصول فقہ، علوم قرآن تے عربی زبان:

• نھایت سلفی شرح منہاج الوضوۃ ، علم الناس تک رسائی دے نقطہ نظر د‏‏ی تشریح البیضاوی
• شرح المناج الفقہ ، منہاج الطالبین د‏‏ی تفسیر النبوی
• بنیادی گلاں اُتے شاخاں د‏‏ی چھان بین دا پیش خیمہ

کردار

الاسناوی ستائیہہ سال د‏‏ی عمر تک نئيں پہنچے سن جداں تک کہ اوہ احمد ابن طولون مسجد وچ تفسیر پڑھانے دے لئی بیٹھے سن، تے اودو‏ں اوہ مصر وچ سائنسی تے فقہی شعاعاں وچو‏ں اک سن ۔ ایہ انہاں دے تے وزیر ابن قزوینہ دے درمیان ہويا، تے اس دے نال ہی انہاں دے دور وچ شافعیاں د‏‏ی صدارت دا خاتمہ ہويا، اوہ مصر دے وڈے اسکولاں وچ پڑھاندے سن، جنہاں نو‏ں یونیورسٹیاں سمجھیا جاندا سی، جنہاں وچ شاہی اسکول، العقبویہ، تے الفضلیہ، تے اوہ اپنا ودھ وقت لکھݨ وچ صرف کردے سن، اس لئی علم دے طلبا نے انہاں نو‏‏ں قبول کيتا تے انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے انہاں تو‏ں استفادہ کيتا۔

تلامذہ

جمال الدین العنوی دے بوہت سارے شاگرد سن، جنہاں وچو‏ں کچھ اپنے زمانے وچ مشہور ہوئے۔ انہاں وچو‏ں:

• ابن الملکین
• زین الدین العراقی
• الزرقاشی

وفات

جمال الدین العنوی دا انتقال اتوار د‏‏ی رات ۱۸ جمادی الاول ۷۷۲ھ/۹ دسمبر ۱۳۷۰ء نو‏‏ں ہويا تے انہاں نو‏ں قاہرہ دے صوفی قبرستان دے نیڑے سپرد خاک کيتا گیا۔

حوالے