جنگ عین شمس 640ء
| ||||
---|---|---|---|---|
سلسلہ | ||||
عمومی معلومات | ||||
| ||||
متحارب گروہ | ||||
بازنطینی روم | خلافت راشدہ | |||
قائد | ||||
ثیوڈور مقوقس دومنتیانوس اریشن |
حضرت عمرو ابن العاص ؓ الزبير بن العوام بن خويلد ؓ مقداد بن عمرو البهرائی ؓ خارجہ بن حذيفہ ؓ عبيدہ بن الصامت ؓ | |||
قوت | ||||
20،000 | 15،000 | |||
نقصانات | ||||
بھاری | درمیانی | |||
|
||||
ترمیم |
جنگ عین شمس عرب مسلم فوج تے بازنطینی افواج دے درمیان مصر اُتے قابو پانے دے لئی اک فیصلہ کن جنگ سی۔ ایہ جنگ 6 جولائی 640ء وچ صدیاں پرانے، فرعونی شہر عین شمس وچ لڑی گئی۔
پس منظر
[سودھو]جب نويں خلیفہ،حضرت عمر ابن الخطاب الفاروق () نے 634ء وچ اپنے اقتدار دا آغاز کیتا تاں مشرق وسطی وچ بین الاقوامی صورت حال اک نويں تے جرات مندانہ طاقت دے اقتدار دے لئی موزاں تھی: خطے دے دو روايتی اہم طاقتاں، بازنطینی تے ساسانی سلطنتاں وچ اک دوسرے نوں فتح کرنے دی جو 20 سال توں زیادہ جنگ جاری سی نے انہاں نوں کمزور کر دتا سی ۔ ساسانی سلطنت خانہ جنگی وچ ڈُب گئی، جدوں کہ بازنطینی روم، عمر دراز شہنشاہ ہرقل تے کم وسائل دے نال اپنی افرادی قوت تے اپنے پرانے دشمناں دے نال جدوجہد وچ مصروف سی۔ دونے ریاستاں کافی اندرونی بحران دی وجہ توں، مسلم توسیع نوں روکنے دے قابل نئيں رہیاں۔
فتح شام دے بعد 634 تے 638 دے درمیان، عرباں نے مصر دی جانب رخ کیتا۔ افریقہ اُتے حملے نے بازنطینیاں نوں حیرت زدہ کر دتا۔ ہرقل نے اپنے امیراں اُتے بھروسا کیتا تے انہاں دے کہنے اُتے کہ؛
- "مسلماناں نوں فارس ہضم کرنے دے لئی اک ہور نسل دی ضرورت ہوئے گی، اس لئی اک ہور تھوک حملہ شروع کرنے دی ساخت انہاں وچ نئيں اے "۔
ہرقل اپنے امیراں اُتے انحصار کرنے اُتے مجبور سی تے اس دا نتیجہ مکمل تباہی ثابت ہويا۔
حملہء مصر
[سودھو]حضرت عمر ابن الخطاب الفاروق () نے 639ء وچ حضرت عمرو ابن العاص () نوں فتح مصر دے لئی روانہ کیتا۔ حضرت عمرو ابن العاص () نے صرف چار ہزار جان بازاں دے نال مصر دی سرحد عبور کيتی۔ العریش تے الفَرَما اُتے قبضہ کرکے بلبيس پہنچے جتھے اک ماہ تک اسنوں قبضہ کرنے وچ لگ گیا۔ لیکن اس دے فورا بعد حصن بابليون دا محاصرہ کيتا، جس توں مذاکرات وچ اک چھوٹی سی کوشش دے بعد، طوفانی یلغار توں 6 اپریل 640 وچ ، جو قبطی مسیحی دی گوڈ فرائیڈے یعنی چنگا جمعہ سی، فتح کر ليا۔ ایتھے توں اوہ سیدھا دریائے نیل اُتے کِسے مقام جسنوں ام ضنين کہیا جاندا اے پہنچے تے اس علاقے دا محاصرہ کے لیا۔ ایتھے اُتے انہاں نوں بے شمار تکلیفاں دا سامنا کرنا پيا کیونجے محاصرے دے جنگی آلات دا بھاری تعداد وچ فقدان ہونے دے نال نال دفاعی فوج دی تعداد وی زیادہ سی۔ لیکن ام ضنين وی آخرکار فتج کر ليا گیا۔
اس دوران حضرت عمر ابن الخطاب الفاروق () نے جون 640ء وچ اک دوسری فوج نوں مصر روانہ کیتا جس دا مقصد سی کہ حضرت عمرو ابن العاص () دی فوج دے نال مل کے انہاں دی زیر قیادت وچ اسکندریہ نوں فتح کرن۔ ایہ فوج ام ضنين دے محاصرے دے دوران عین شمس پہنچی تے اس شہر دے محاصرے وچ محو سی جدوں حضرت عمرو ابن العاص () ام ضنين توں فارغ ہوئے کے، الفيوم توں ہُندے ہوئے، انہاں دے نال جا ملے۔ اوہ اسکندریہ دی طرف نقل و حرکت دے لئی تیاریاں کرنے لگے، لیکن مُخبَراں نے بازنطینی فوج دی عین شمس دی جانب آمد دی خبر دتی، جس دے نتیجے وچ حضرت عمرو ابن العاص () نے اوتھے اُتے قدم جما کر لڑنے دا فیصلہ کیتا۔
جنگ
[سودھو]بازنطینی فوج نے، اس توں پہلے جدوں مسلمان مصر اُتے حملہ آور ہوئے، کیوں اپنے رد عمل وچ تاخیر دا مظاہرہ کیتا۔ شاید اس دی کل وجوہات مکمل جانچ دے باوجود اُتے وی نہ معلوم ہوئے سکن گی۔ اگرچہ مورخین مصر دے تیزی توں زوال دے لئی قبطی مسیحی دی خیانت تے بازنطینی امیراں دی نالائقی ذمہ دار ٹھہراندے نيں۔ لیکن نال ہی حضرت عمرو ابن العاص ؓ دے جنگی حرباں تے طلسماندی قیادت نوں فتح مصر دی اصل وجہ دے طور اُتے تسلیم کردے نيں۔
جب بازنطینی فوج نیڑے آئی تاں حضرت عمرو ابن العاص ؓ نے تن وکھ وکھ حصےآں وچ فوج تقسیم کيتی۔ اک قابل اعتماد امیر، خارجہ بن حذيفہ ؓ دے حکم دے تحت اک فوجی دستے نوں نیڑے پہاڑیاں وچ مشرق دی جانب بھیجیا جتھے اوہ مؤثر طریقے توں چھپا وی رہیا۔ اس دا مقصد بازنطینی فوج اُتے اچانک پِچھے توں یا کِسے دوسری سمت توں حملہ آور ہونا سی ۔ امیر خارجہ بن حذيفہ ؓ نے اوتھے تب تک رہنا سی جدوں تک رومیاں نے جنگ شروع نہ کيتی۔ دوسرا فوجی دستہ جنوب دی جانب بھیجیا، جس سمت رومیاں نے جنگ توں فرار ہونے دتی ميں گزرنا سی ۔ تیسرے دستے دی خود انہاں نے قیادت دی جس دے نال اوہ بازنطینی فوج دے رو برو ہوئے۔
جداں ہی بازنطینی فوج نے مسلم فوج دے نال رابطے دا آغاز کیتا تے جنگ شروع ہوئی، امیر خارجہ بن حذيفہ ؓ دے فوجی دستے نے بازنطینی عقب اُتے حملہ کيتا، ایہ رومیاں دے لئی مکمل طور اُتے غیر متوقع سی ۔ ثیوڈور نے شاید جاسوس نئيں رکھے سن یا جے اوہ سن ،تو اوہ نیڑے عرب سواراں دی نشان دہی کرنے وچ ناکام رہے یا فیر ثیوڈور نے انہاں دی خبراں نوں نظر انداز کر دتا۔ پِچھے توں اس حملے وچ بازنطینی صفاں وچ سراسر انتشار پیدا ہوئے گیا۔ ثیوڈور نے جنوب فرار کرنے دی کوشش کيتی، جتھے اوہ تیسرا دستہ تعینات سی، جو صرف اس مقصد دے لئی اوتھے رکھ دتا گیا سی ۔ اوہ وی حملہ آور ہوئے۔ بازنطینی فوج ٹُٹ کے بکھر گئی تے مختلف سمتاں وچ بھاگی۔ اس طرح مسلمان فتحیاب رہے۔
عواقب و نتائج
[سودھو]ثیوڈور لیکن بچ گیا، جدوں کہ باقی فوجی ہلاک یا گرفتار کر لئی گئے سن ۔ جنگ دے بعد جنوبی تے وسطی مصر مسلماناں دے قبضے وچ آ گیا۔ جنگ عین شمس وچ بازنطینی فوج دی شکست اہم سی، کیونجے ایہ اسلامی حملہ آوراں تے مصر دے فتح دے راستے وچ آخری اہم رکاوٹ سی۔ اس دے نتیجے وچ اوہ باشندے، جنہاں وچوں بیشتر مونوفیزیہ مسیحی سن تے بازنطینی دے ظلم و ستم دا شکار سن، بازنطینیاں دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوئے۔ اگرچہ بازنطینی سلطنت، رومن سلطنت دے خاندان دے وارث یقینی طور اُتے سی، اس دی روایات، بولی تے حکمران اشرافیہ، اس وقت تک، یونانی سن، جدوں کہ مصری انہاں توں مختلف رہتل سی۔ قبطی مسیحیاں نے مسلماناں دا نال دتا تے اس طرح کئی شہراں توں بازنطینیاں دا انخلا ہويا۔
اگرچہ اس جنگ دے بعد کئی اہم جھڑپاں ہوئیاں، لیکن اس جنگ توں خلافت راشدہ نے مؤثر طریقے توں مصر وچ بازنطینی حکومت کیتی قسمت دا فیصلہ کیتا تے افریقہ دے بازنطینی قلمرو نوں مسلماناں دے فتح دے لئی دا دروازہ کھولیا۔ حضرت عمرو ابن العاص () نے فسطاط دا شہر بسایا جو بعد وچ اسلامی مصر دا دار الحکومت قرار پایا۔ اس فتح دا سب توں اہم معرکہ اسکندریہ دی فتح اے جس توں مصر دی تسخیر مکمل ہوئے گئی۔
- Pages with graphs
- Pages with disabled graphs
- صفحات مع خاصیت P361
- تصویر دا متروک پیرامیٹر استعمال کرنے والے صفحات
- صفحات مع خاصیت P276
- متناسقات ویکی ڈیٹا توں ماخوذ
- 640ء
- 640ء دی دہائی دے تنازعات
- اسلامی فتح مصر
- اسلامی فتوحات
- بازنطینی سلطنت دی شمولیت والی لڑائیاں
- بازنطینی سلطنت وچ 640ء دی دہائی
- بازنطینی سلطنت وچ ستويں صدی
- تریخ بازنطینی سلطنت
- خلافت راشدہ
- خلفائے راشدین دی جنگاں
- عرب بازنطینی جنگاں دی لڑائياں
- مصر وچ ستويں صدی
- نقشیاں نال صفحے