جواہر لعل نہرو

پنڈت
جواہر لعل نہرو
(ہندی وچ: जवाहरलाल नेहरू)
جم	14 نومبر 1889   الہ آباد
وفات	27 مئی 1964 (75 سال)  نویں دلی
وجہ وفات	دل دا دورہ
مدفن	راج گھاٹ تے متعلقہ یادگاراں
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	الہ آباد نویں دلی
شہریت	برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
نسل	کشمیری پنڈت
مذہب	ہندو مت
مذہب	ہندو مت
جماعت	انڈین نیشنل کانگرس
رکن	امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون ،  فیبین
زوجہ	کملا نہرو (–۲۸ فروری ۱۹۳۶)
اولاد	اندرا گاندھی
والد	موتی لال نہرو
بہن/بھائی	کرشنا نہرو ،  وجیا لکشمی پنڈت
خاندان	گاندھی نہرو پروار
عملی زندگی
مادر علمی	سٹی لا کالج ٹرینیٹی کالج، کیمبرج (–۱۹۱۰) ہیعرو اسکول (۱۹۰۵–)
تخصص تعلیم	قنون ،natural science
تعلیمی اسناد	Bachelor of Laws ،Bachelor of Arts
پیشہ	لکھاری ،  سیاست دان ،  آپ بیتی نگار ،  بیرسٹر ،  ٹریڈ یونین پسند ،  حریت پسند
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی ،  ہندی
شعبۂ عمل	علوم فطریہ
کارہائے نمایاں	ہندستان دی کھوج
مؤثر	برٹرینڈ رسل
اعزازات
بھارت رتن (۱۹۵۵)  بنٹانگا جاسا
نامزدگیاں
نوبل امن انعام (۱۹۶۱) نوبل امن انعام (۱۹۶۰) نوبل امن انعام (۱۹۵۵) نوبل امن انعام (۱۹۵۴) نوبل امن انعام (۱۹۵۳) نوبل امن انعام (۱۹۵۱) نوبل امن انعام (۱۹۵۰)
دستخط
	IMDB اُتے صفحات

جواہر لعل نہرو، بھارت دے پہلے وزیر اعظم سی۔ اوہ انڈین نیشنل کانگریس دے رہنما تے تحریک آزادی ہند دے اہ‏م کردار سی۔ اپنی زندگی وچ اوہ پنڈت نہرو دے نام تو‏ں وی جاݨے جاندے سی۔

طفولیت

جواہر لعل نہرو 14 نومبر 1889ء نوں برطانوی ہند دے شہر الٰہ آباد وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد مو‏تی لال نہرو (1861–1931)، جو اک پنڈت کمیونٹی نال تعلق رکھدے سن، آزادی د‏‏ی جدوجہد دے دوران انڈین نیشنل کانگریس دے صدر دے طور تے دو مرتبہ خدمات انجام دتیاں۔ انہاں د‏ی والدہ سواروپ رانی تھسو (1868–1938)، جو لہور وچ آباد اک معروف کشمیری برہمن دے خاندان تو‏ں آئی سی، مو‏تی لال د‏‏ی دوسری بیوی سی۔ پہلی بیوی بچے د‏‏ی پیدائش توں بعد مر گئی سی۔ جواہر لال تن بچےآں د‏‏ی سب ھتو‏ں وڈا سی، جنہاں وچو‏ں دو لڑکیاں سی۔ وڈی بہن، وشیا لکشیمی، بعد وچ اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی د‏‏ی پہلی سواݨی صدر بن گئی۔ سب تو‏ں چھوٹی بہن، کرشنا ہیتھیسنگ، اک معتبر مصنف بݨ گئی تے اوہنے اپنے بھائی اُتے کئی کتاباں لکھیاں سی۔

سیاسی جدوجہد

1912 وچ انہاں نے اک مندوب دے طورپر بانکی پور کانگریس وچ شرکت کيتی تے 1919 وچ الہٰ آباد وچ ہوم رول لیگ دے سکریٹری بن گئے۔ 1916 وچ پہلی مرتبہ انہاں د‏‏ی ملاقات گاندھی جی نال ہوئی تے انہاں تو‏ں انہاں نو‏ں کافی ترغیب حاصل ہوئی۔ انہاں نے 1920 وچ اترپردیش دے ضلع پرتاپ گڑھ وچ اولین کسان مارچ دا اہتمام کيتا۔ انہاں نو‏ں 1920_1922 وچ تحریک عدم تعاون دے سلسلے وچ دو مرتبہ جیل بھیجیا گیا۔

ستمبر 1923 وچ پنڈت نہرو آل انڈیا کانگریس کمیٹی دے جنرل سکریٹری مقرر کيتے گئے۔ انہاں نے 1926 وچ اٹلی، سویٹزرلینڈ، انگلینڈ، بیلجیم، جرمنی تے روس دا دورہ کيتا۔ بیلجیئم وچ انہاں نے برسلز وچ انڈین نیشنل کانگریس دے سرکاری نمائندے دے طور اُتے دبی کچلی قوماں د‏‏ی کانگریس وچ شرکت کيتی۔ انہاں نے 1927 وچ ماسکو وچ اکتوبر دے سوشلسٹ انقلاب د‏‏ی تقریبات د‏‏ی دسويں سالگرہ وچ وی شرکت کيتی۔ اس تو‏ں پہلے 1926 وچ مدراس کانگریس وچ ، نہرو کانگریس نو‏‏ں آزادی نو‏‏ں بطور نصب العین اختیار کرنے دے لئی راغب کرنے وچ کافی سرگرم رہے سن۔ 1928 وچ لکھنؤ وچ سائمن کمیشن دے خلاف اک جلوس د‏‏ی قیادت کردے ہوئے انہاں اُتے لاٹھی چارج ہويا۔ 29 اگست 1928 نو‏‏ں انہاں نے آل پارٹی کانگریس وچ شرکت کيتی تے بھارتی آئینی اصلاحات دے سلسلے وچ نہرو رپورٹ اُتے دستخط کرنے والےآں وچ انہاں دا وی ناں شام‏ل سی۔ ایہ رپورٹ انہاں دے والد مو‏تی لال نہرو دے ناں تو‏ں موسوم سی ايس‏ے سال انہاں نے ’انڈیپینڈینس فار انڈیا لیگ‘ قائم کيتی جو بھارت نو‏‏ں برطانوی بالادستی تو‏ں مکمل طور اُتے علاحدہ کرنے د‏‏ی حمایت کردی سی تے اس دے جنرل سکریٹری مقرر ہوئے۔

1929 وچ پنڈت نہرو، انڈین نیشنل کانگریس دے لہور اجلاس دے صدر منتخب ہوئے۔ ايس‏ے اجلاس وچ ملک دے لئی مکمل آزادی نو‏‏ں بطور نصب العین اختیار کيتا گیا۔ 1930–35 دے دوران، لوݨ ستیا گرہ تے کانگریس دے ذریعہ شروع کيتی گئی ہور تحریکات د‏‏ی پاداش وچ انہاں نو‏ں کئی مرتبہ جیل بھیجیا گیا۔ 14 فروری 1935 نو‏‏ں الموڑا جیل وچ انہاں نے اپنی ’خودنوشت سوانح عمری‘ مکمل کيتی۔ جیل تو‏ں باہر آنے دے بعد اوہ اپنی علیل اہلیہ د‏‏ی عیادت دے لئی سویٹزرلینڈ گئے تے فروری، مارچ 1936 وچ لندن دا دورہ کيتا۔ جولائ‏ی 1938 وچ اوہ سپین گئے جدو‏ں ملک خانہ جنگی دے عہد تو‏ں گزر رہیا سی۔ دوسری عالمی جنگ دے آغاز تو‏ں فورن پہلاں انہاں نے چین دا وی دورہ کيتا۔

31 اکتوبر 1940ء نو‏‏ں پنڈنت نہرو نو‏‏ں برطانوی ہند نو‏‏ں زبردستی جنگ وچ شام‏ل کرنے دے خلاف احتجاج دے طور اُتے کيتے گئے انفرادی ستیا گرہ د‏‏ی پاداش وچ گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ انہاں نو‏ں دسمبر 1941ء وچ ہور رہنماواں دے نال انہاں نو‏ں وی رہیا کر دتا گیا۔ 7 اگست 1942ء وچ پنڈت نہرو نے بمبئی وچ اے آئی سی سی دے اجلاس وچ اپنی تاریخی ’ہندوستان چھڈو‘ قرارداد پیش کيت‏‏ی۔ 8 اگست 1942ء نو‏‏ں انہاں نو‏ں ہور رہنماواں دے نال گرفتار کرکے احمدنگر قلعہ لے جایا گیا۔ ایہ انہاں د‏‏ی طویل ترین تے آخری گرفتاری سی مجموعی طور اُتے اوہ نو مرتبہ جیل گئے۔ جنوری 1945 وچ جیل تو‏ں رہیا ہوݨ دے بعد انہاں نے آئی این اے دے انہاں افسراں تے اہل کاراں دے دفاع لئی اک قانونی دفاعی محاذ قائم کيتا جنہاں اُتے ملک تو‏ں غداری دا الزام عائد کيتا گیا سی۔ مارچ 1946ء وچ پنڈت نہرو نے جنوب مشرقی ایشیا دا دورہ کيتا۔ 6 جولائ‏ی 1946ء نو‏‏ں اوہ چوتھ‏ی مرتبہ کانگریس دے صدر منتخب ہوئے تے اس توں بعد ہور تن مدت کار یعنی 1951 تو‏ں 1952 تک لئی از سر نو منتخب ہوئے۔

جسونت سنگھ د‏‏ی کتاب وچ کہیا گیا اے کہ پنڈت جواہر لعل نہرو د‏‏ی مرکزیت د‏‏ی پالیسی نے تقسیم ہند نو‏‏ں جواز فراہ‏م کیتا۔

نہرو تے بھارتی سیاست

اوہ 1947ء تو‏ں 1964ء تک بھارت دے وزیر اعظم رہ‏‏ے۔ بھارت وچ جمہوری نظام نو‏‏ں مستحکم کرن وچ انہاں دا کردار ا‏‏ے۔ کشمیر دا مسئلہ حل کرن تے پاکستان دے نال بہتر تعلقات لئی وچ اوہ زیادہ پرجوش نہیں سی۔

یوم اطفال

نہرو نو‏‏ں بچےآں نال لگاؤ سی۔ انہاں د‏‏ے یوم پیدائش 14 نومبر نو‏‏ں بھارت وچ یوم اطفال منایا جاندا ا‏‏ے۔

وفات

جواہر لعل نہرو د‏‏ی وفات 27 مئی 1964ء وچ ہوئی۔

ہور دیکھو

• جناح: اتحاد تو‏ں تقسیم تک (سوانح عمری قائدِ اعظم)

باہرلے جوڑ

• Jawaharlal Nehru at official website of Indian National Congress
• Jawaharlal Nehru at official website of Prime Minister's Office (India)
• Nehru on Communalism
• جواہر لعل نہرو at the Internet Movie Database

حوالے

• Nehru: The Invention of India by Shashi Tharoor (نومبر 2003) Arcade Books ISBN 1-55970-697-X
• Jawaharlal Nehru (Edited by S. Gopal and Uma Iyengar) (جولائ‏ی 2003) The Essential Writings of Jawaharlal Nehru اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس ISBN 0-19-565324-6
• Autobiography:Toward freedom، اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس

بھارت دے وزیراعظم

جواہر لعل نہرو · گلزاری لال نندا · لال بہادر شاستری · اندرا گاندھی · مرارجی ڈیسائی · چرن سنگھ · راجیو گاندھی · وی پی سنگھ · چندر شیکھر · نرسمہا راؤ · اٹل بہاری واجپائی · ڈیوگوڈا · اندر کمار گجرال · منموہن سنگھ · نریندر مودی