جیمز ویب خلائی ٹیلیسکوپ
A rendering of the James Webb Space Telescope fully deployed. | |
نام | Next Generation Space Telescope (NGST; 1996–2002) |
---|---|
طرز مشن | Astronomy |
آپریٹر | STScI (NASA)[۱] |
COSPAR ID | 2021-130A |
SATCAT № | 50463[۲] |
ویب سائٹ | سانچہ:Oweb |
مشن دورانیہ |
|
Spacecraft properties | |
صانع | |
Launch mass | ۶٬۱۶۱٫۴ کلوگرام (۲۱۷٬۳۴۰ oz)[۵] |
ابعاد | ۲۰٫۱۹۷ میٹر × ۱۴٫۱۶۲ میٹر (۶۶٫۲۶ فٹ × ۴۶٫۴۶ فٹ), sunshield |
طاقت | 2 kW |
آغازِ مہم | |
Launch date |
۲۵ دسمبر ۲۰۲۱ءUTC , 12:20 |
راکٹ | Ariane 5 ECA (VA256) |
Launch site | Centre Spatial Guyanais, ELA-3 |
Contractor | Arianespace |
Entered service | February 2022 |
Orbital parameters | |
Reference system | Sun–Earth L2 orbit |
Regime | Halo orbit |
Periapsis | ۲۵۰٬۰۰۰ کلومیٹر (۸۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ فٹ)[۶] |
Apoapsis | ۸۳۲٬۰۰۰ کلومیٹر (۲٫۷۳۰×۱۰۹ فٹ)[۶] |
Period | 6 months |
Main telescope | |
قسم | Korsch telescope |
قطر | ۶٫۵ میٹر (۲۱ فٹ) |
ترکیزی طوالت | ۱۳۱٫۴ میٹر (۴۳۱ فٹ) |
Collecting area | ۲۵٫۴ میٹر2 (۲۷۳ فٹ مربع)[۷] |
طوالت موج | 0.6–28.3 μm (orange to mid-infrared) |
Transponders | |
Band | |
Bandwidth | سانچہ:Ubli |
James Webb Space Telescope mission logo |
جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ ( جے ڈبلیو ایس ٹی ) اک خلائی دوربین اے جو بنیادی طور اُتے انفراریڈ فلکیات نوں انجام دینے دے لئی بنائی گئی اے ۔ ہن تک دی سب توں طاقتور دوربین خلاء وچ لانچ کيتی گئی اے، اس دی بہت بہتر ہوئی انفراریڈ ریزولوشن تے حساسیت اسنوں ہبل اسپیس ٹیلی سکوپ دے لئی بہت پرانی، دور دراز تے بیہوش چیزاں نوں دیکھنے دی اجازت دے گی ۔ اس توں فلکیات تے کاسمولوجی دے تمام شعبےآں وچ تحقیقات دی اک وسیع رینج نوں فعال کرنے دی توقع اے ، جداں پہلے ستارےآں دا مشاہدہ تے پہلی کہکشاواں دی تشکیل، تے ممکنہ طور اُتے قابل رہائش exoplanets دی تفصیلی فضا دی خصوصیات ۔ JWST نوں 25 دسمبر 2021 نوں کوورو ، فرانسیسی گیانا توں ESA Ariane 5 راکٹ اُتے لانچ کيتا گیا سی ، تے مارچ 2022 تک اس دی جانچ تے صف بندی جاری اے۔ اک بار آپریشنل، مئی 2022 وچ متوقع، JWST دا مقصد فلکی فزکس وچ NASA دے فلیگ شپ مشن دے طور اُتے ہبل نوں کامیاب کرنا اے ۔
یو ایس نیشنل ایروناٹکس اینڈ اسپیس ایڈمنسٹریشن (NASA) نے یورپی اسپیس ایجنسی (ESA) تے کینیڈین اسپیس ایجنسی (CSA) دے نال مل کے JWST دی ترقی دی قیادت دی ۔ میری لینڈ وچ ناسا گوڈارڈ اسپیس فلائٹ سینٹر (جی ایس ایف سی) نے دوربین دی ترقی دا انتظام کیا، بالٹی مور وچ اسپیس ٹیلی سکوپ سائنس انسٹی ٹیوٹ JWST چلاندا اے، تے اس دا بنیادی ٹھیکیدار نارتھروپ گرومن سی ۔ اس دوربین دا ناں جیمز ای ویب دے ناں اُتے رکھیا گیا اے ، جو مرکری ، جیمنی ، تے دے دوران 1961 توں 1968 تک ناسا دے ایڈمنسٹریٹر سن ۔اپالو پروگرامز
جے ڈبلیو ایس ٹی دا بنیادی آئینہ 18 ہیکساگونل آئینے دے حصےآں اُتے مشتمل اے جو سونے دے چڑھائے ہوئے بیریلیم توں بنے نيں جو مل کے ہبل دے 2.4 میٹر (7.9 فٹ) دے مقابلے وچ 6.5 میٹر (21 فٹ) قطر دا آئینہ بناتے نيں۔ ایہ ویب ٹیلی سکوپ نوں تقریباً 25 مربع میٹر روشنی جمع کرنے والا علاقہ فراہم کردا اے، جو کہ ہبل دے مقابلے وچ 6 گنیازیادہ اے۔ ہبل دے برعکس، جو نیڑے الٹرا وایلیٹ ، مرئی ، تے نیڑے اورکت (0.1–1.7 μm) سپیکٹرا وچ مشاہدہ کردا اے، JWST طویل طول موج دی نظر آنے والی روشنی (سرخ) توں لے کے درمیانی اورکت تک کم تعدد دی حد وچ مشاہدہ کرے گا۔(0.6–28.3 μm)۔ دوربین نوں انتہائی ٹھنڈا رکھیا جانا چاہیے، 50 K (−223 °C؛ −370 °F) توں تھلے، تاکہ گرمی دے ہور ذرائع توں مداخلت کیتے بغیر انفراریڈ وچ دھندلے اشاراں دا مشاہدہ کيتا جا سکے۔ ایہ زمین توں تقریباً 1.5 ملین کلومیٹر (930,000 میل) دے فاصلے اُتے سورج – ارتھ L 2 Lagrange پوائنٹ دے نیڑے اک شمسی مدار وچ تعینات اے ، جتھے اس دی پنج پرت پتنگ دی شکل والی سنشیلڈ اسنوں سورج، زمین تے چاند دی گرمی توں بچاندی اے۔
ترقی دا آغاز 1996 وچ اک لانچ دے لئی ہويا جس دا ابتدائی طور اُتے 2007 دے لئی US$500 ملین بجٹ دے نال منصوبہ بنایا گیا سی۔ اس وچ بہت ساریاں تاخیر تے لاگت وچ وادھا ہويا، جس وچ 2005 وچ اک وڈا ری ڈیزائن ، پریکٹس دی تعیناتی دے دوران پھٹی ہوئی سنشیلڈ، اک آزاد جائزہ بورڈ دی سفارشات، امریکی کانگریس دی طرف توں پروجیکٹ نوں منسوخ کرنے دی دھمکی، COVID-19 وبائی بیماری ، [8] تے خود دوربین دے نال مسائل۔ میڈیا، سائنسداناں تے انجینئرز نے لانچ دی اعلیٰ قسم دی نوعیت تے دوربین دی پیچیدگی اُتے تبصرہ کيتا۔ تعمیر 2016 دے آخر وچ مکمل ہوئی، جس دے بعد لانچ توں پہلے کئی سالاں دی وسیع جانچ کيتی گئی۔ منصوبے دی کل لاگت ہن تقریباً 9.7 بلین امریکی ڈالر متوقع اے۔
جیمز ویب خلائی ٹیلیسکوپ ناسا دی اک وڈی ٹیلیسکوپ اے جیڑی اکتوبر 2019 وچ خلا پیجی جاۓ گی۔ جیمز ویب ٹیلیسکوپ لمی موج لمبائی دی نظر آن آلے چانن تے انفراریڈ وچ سب توں بہترین فوٹو وکھا سکے گی۔ ایہ ٹیلیسکوپ ہبل خلائی ٹیلیسکوپ تے سپٹزر خلائی ٹیلیسکوپ دا کم کرے گی۔ ہبل دا شیشہ 2۔4 میٹر وڈا اے تے جیمز ویب دا شیشہ اس توں وڈا 6۔5 میٹر دا اے۔ اینوں زمین دے پرلے پاسے مدار وچ رکھیا جاۓ گا تا کہ اینوں سورج دے تیز چانن تے تابکاری توں بچایا جاۓ۔ مدار دی اس تھاں نوں لیگرینجین 2 کیندے نیں۔ ٹھیک ویکھن لئی ایدا گرمی ناپ کٹ رکھنا ضروری اے جس لئی اک وڈی سورج روک ایدے اتے لائی گئی اے جس نال ایدا گرمی ناپ -220 ڈگری سینٹی گریڈ تک رۓ گا۔
ایدی چنگی ٹیکنالوجی تارہ پڑھت وچ نویں جانکاری لیاۓ گی۔ اس دا اک مقصد کائنات وچ سب توں دور دیاں شیواں ویکھنا اے جیناں نوں ہبل تے زمین دے اتے لگیاں ٹیلیسکوپاں نئیں ویکھ سکدیاں۔ ایناں وچ کائنات دے پہلے تارے، کائات دی سب توں پہلی مورت تے کائنات دے سب توں پہلے تارہ سمندر دا بننا شامل اے۔ ایدا اک ہور مقصد تاریاں تے پاندھیاں دے بنن بارے جانکاری لبنا اے۔ اس لئی ایہ مالیکیول بدل، تارہ بنان آلے کلسٹر، تاریاں گرد ملبہ تے دوجے تارہ پربندھ دے پاندھیاں نوں ویکھے گی۔
ایدے اتے 17 دیس ناسا، یورپی خلائی ایجنسی تے کینیڈا خلائی ایجنسی نال رل کے 1996 توں کم کر رۓ نیں۔ ایدا ناں ناسا دے دوجے سردار جیمز ویب دے اتے رکھیا گیا اے جیدے تھلے امریکہ چن اتے گیا سی۔
جیمز ویب خلائی دوربین ناسا دا اک زیر تکمیل منصوبہ اے۔ ایہ دوربین خلا وچ زیريں سرخ شعاعاں دے ذریعے کائنات دے انتہائی دور دراز اجسام دا مشاہدہ کرے گی، اوہ اجسام جو فی الحال زمینی دوربیناں تے ہبل دوربین دی قوت مشاہدہ توں باہر نيں۔ اس دوربین نوں 2007ء وچ اپنا کم شروع کر دينا چاہیے سی مگر اس دی تعمیر ہی 2016ء وچ جا کے مکمل ہوئی اے۔ ابتدا وچ اس دی لاگت دا تخمینہ 500 ملین امریکی ڈالر سی لیکن اس دے بنانے اُتے 8.8 ارب ڈالر خرچ ہو چکے نيں۔[۸]جیمز ویب خلائی دوربین نوں 25 دسمبر 2021 نوں 12:20 UTC اُتے لانچ کر دتا گیا اے۔
خصوصیات
[سودھو]برقی مقناطیسی تابکاری دی مختلف طول موجاں دے لئی زمین دی ماحولیاتی ترسیل (یا دھندلاپن) دا کھردرا پلاٹ، بشمول مرئی روشنی
جیمز ویب اسپیس ٹیلی اسکوپ دا اک کمیت اے جو ہبل اسپیس ٹیلی سکوپ دے کمیت دا نصف اے ۔ JWST وچ 6.5 میٹر (21 فٹ) -قطر دا گولڈ لیپت بیریلیم پرائمری آئینہ وی اے جو 18 وکھ وکھ مسدس آئینے توں بنا اے۔ ایہ جے ڈبلیو ایس ٹی دے آئینے نوں ہبل دے 2.4 میٹر (7.9 فٹ) آئینے توں چھ گنیازیادہ وڈا دیندا اے۔ دوربین دے 6.5m وچوں، 0.9 میٹر 2 (9.7 sq ft) اے جو ثانوی سپورٹ سٹرٹس دے ذریعے چھپایا جاندا اے، [9] جو اس دا اصل روشنی جمع کرنے دا علاقہ ہبل دے 4.0 میٹر 2 (43 sq ft) جمع کرنے والے علاقے توں تقریباً 6.25 گنیاوڈا اے ۔ . سونے دی کوٹنگ اورکت عکاسی تے استحکام فراہم کردی اے۔
JWST بنیادی طور اُتے نیڑے اورکت فلکیات دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے ، لیکن ایہ آلہ دے لحاظ توں نارنجی تے سرخ نظر آنے والی روشنی دے نال نال درمیانی اورکت خطہ وی دیکھ سکدا اے۔ ایہ ہبل دے مقابلے وچ 100 گنیازیادہ بیہوش اشیاء دا پتہ لگیا سکدا اے، تے کائنات دی تریخ وچ بہت پہلے دی اشیاء ، z≈20 ( بگ بینگ دے بعد تقریباً 180 ملین سال کائناتی وقت ) دی طرف واپس۔ [10] موازنہ دے لئی، خیال کيتا جاندا اے کہ قدیم ترین ستارے z≈30 تے z≈20 (100-180 ملین سال کائناتی وقت) دے درمیان بنے نيں، [11]پہلی کہکشاواں ریڈ شفٹ z≈15 (تقریباً 270 ملین سال کائناتی وقت) دے ارد گرد بنی ہون گیاں، تے ہبل تقریباً z≈11.1 (کہکشاں GN-z11 ، 400 ) اُتے بہت ابتدائی ریونائزیشن [12] [13] توں زیادہ پِچھے دیکھنے توں قاصر اے۔ ملین سال کائناتی وقت)۔ [14] [15] [10]
ڈیزائن تن اہم وجوہات دی بناء اُتے درمیانی اورکت دے نیڑے اُتے زور دیندا اے:
ہائی ریڈ شفٹ (بہت پرانی تے دور کی) اشیاء دا انہاں دے دکھائی دینے والے اخراج نوں انفراریڈ وچ منتقل کر دتا جاندا اے، تے اس وجہ توں انہاں دی روشنی دا مشاہدہ اج صرف اورکت فلکیات دے ذریعے کيتا جا سکدا اے۔ ٹھنڈی اشیاء جداں ملبے دی ڈسکن تے سیارے اورکت وچ سب توں زیادہ زور توں خارج ہُندے نيں۔ ان انفراریڈ بینڈز دا زمین توں یا موجودہ خلائی دوربیناں جداں ہبل دے ذریعے مطالعہ کرنا مشکل اے۔ زمین اُتے مبنی دوربیناں نوں زمین دے ماحول نوں دیکھنا چاہیے، جو کہ بوہت سارے انفراریڈ بینڈاں وچ مبہم اے ( ماحول دے جذب دا اعداد و شمار دیکھو )۔ ایتھے تک کہ جتھے ماحول شفاف اے، بوہت سارے ہدف والے کیمیائی مرکبات، جداں پانی، کاربن ڈائی آکسائیڈ، تے میتھین، وی زمین دی فضا وچ موجود نيں ، تجزیہ نوں بہت پیچیدہ بناندا اے۔ ہبل ورگی موجودہ خلائی دوربیناں انہاں بینڈاں دا مطالعہ نئيں کر سکدیاں کیونجے انہاں دے آئینے ناکافی طور اُتے ٹھنڈے ہُندے نيں (ہبل دا آئینہ تقریباً 15 °C (288 K؛ 59 °F) اُتے برقرار رہندا اے ) اس طرح دوربین خود انفراریڈ بینڈز وچ مضبوطی توں پھیلدی اے۔ [16]
JWST قریبی اشیاء بشمول نظام شمسی وچ موجود اشیاء دا وی مشاہدہ کر سکدا اے، جس دی حرکت دی ظاہری کونیی شرح 0.030 آرک سیکنڈ فی سیکنڈ یا اس توں کم اے۔ اس وچ زمین دے مدار توں باہر تمام سیارے تے مصنوعی سیارے، دومکیت، تے کشودرگرہ شامل نيں، تے "عملی طور اُتے تمام" معروف کوپر بیلٹ آبجیکٹ۔ [11] اس دے علاوہ، ایہ ایسا کرنے دے فیصلے دے 48 گھنٹےآں دے اندر موقع پرست تے غیر منصوبہ بند اہداف دا مشاہدہ کر سکدا اے، جداں سپرنووا تے گاما شعاعاں دے پھٹنے ۔ [11]
اُتے دا تن چوتھائی منظر
تھلے (سورج دی طرف رخ)
مقام تے مدار
[سودھو]JWST ہالو آربٹ وچ کم کردا اے ، خلا وچ اک نقطہ دے گرد چکر لگاندا اے جسنوں Sun-Earth L 2 Lagrange پوائنٹ کہیا جاندا اے، سورج دے گرد زمین دے مدار توں تقریباً 1,500,000 کلومیٹر (930,000 میل) دور اے۔ اس دی اصل پوزیشن L 2 توں تقریباً 250,000 کلومیٹر (160,000 mi) تے 832,000 km (517,000 mi) دے درمیان مختلف ہُندی اے جدوں ایہ گردش کردا اے، اسنوں زمین تے چاند دونے دے سائے توں دور رکھدا اے۔ موازنہ دے لحاظ توں، ہبل زمین دی سطح توں 550 کلومیٹر (340 میل) اُتے چکر لگاندا اے، تے چاند زمین توں تقریباً 400,000 کلومیٹر (250,000 میل) دے فاصلے اُتے اے۔ اس سورج-ارتھ L 2 پوائنٹ دے نیڑے موجود اشیاء زمین دے نال ہم آہنگی وچ سورج دے گرد چکر لگیا سکدیاں نيں، جس توں دوربین تقریباً مستقل فاصلے اُتے رہ سکدی اے [17]سورج ، زمین تے چاند دی طرف اپنی منفرد سنشیلڈ تے آلات دی بس دی مسلسل واقفیت دے نال ۔ اس دے وسیع سائے توں بچنے والے مدار دے نال مل کے، ایہ دوربین بیک وقت انہاں تِناں ادارےآں توں آنے والی حرارت تے روشنی نوں روک سکدی اے تے زمین تے چاند دے سائے توں درجہ حرارت دی چھوٹی تبدیلیاں توں وی بچ سکدی اے جو ساخت نوں متاثر کرے گی، فیر وی بلا تعطل شمسی توانائی نوں برقرار رکھدی اے تے زمینی مواصلات اس دے سورج دی طرف رخ کردے نيں۔ ایہ ترتیب خلائی جہاز دے درجہ حرارت نوں مستقل تے 50 K (−223 °C؛ −370 °F) توں تھلے رکھدی اے جو کہ بیہوش اورکت مشاہدات دے لئی ضروری اے۔ [18] [19]
سنشیلڈ دی حفاظت
[سودھو]اصل مضمون: جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ سن شیلڈ
سن شیلڈ دا ٹیسٹ یونٹ کیلیفورنیا وچ نارتھروپ گرومن سہولت وچ 2014 وچ سجایا تے پھیلایا گیا
انفراریڈ سپیکٹرم وچ مشاہدات کرنے دے لئی ، JWST نوں 50 K (−223.2 °C؛ −369.7 °F) دے تھلے رکھنا چاہیے۔ بصورت ہور، دوربین توں آنے والی انفراریڈ شعاعاں خود اس دے آلات اُتے حاوی ہو جاواں گی۔ اس لئی ایہ سورج ، زمین تے چاند دی روشنی تے حرارت نوں روکنے دے لئی اک وڈی سنشیلڈ دا استعمال کردا اے ، تے سورج-زمین L 2 دے نیڑے اس دی پوزیشن تِناں جسماں نوں ہر وقت خلائی جہاز دے اک ہی طرف رکھدی اے۔ [20] L 2 پوائنٹ دے گرد اس دا ہالو مدار زمین تے چاند دے سائے توں بچدا اے، سورج دی حفاظت تے شمسی صفاں دے لئی مستقل ماحول نوں برقرار رکھدا اے۔ [17]شیلڈنگ تاریک طرف دے ڈھانچے دے لئی اک مستحکم درجہ حرارت نوں برقرار رکھدی اے، جو خلا وچ آئینے دے بنیادی حصےآں دی قطعی سیدھ نوں برقرار رکھنے دے لئی اہم اے۔ [18]
پنج پرتاں والی سنشیلڈ، ہر پرت انسانی بالاں دی طرح پتلی اے، [21] کپٹن ای توں بنائی گئی اے، جو ڈوپونٹ توں تجارتی طور اُتے دستیاب پولیمائیڈ فلم اے ، جس دے دونے طرف خاص طور اُتے ایلومینیم دے نال لیپت جھلی تے سورج اُتے ڈوپڈ سلیکون دی اک تہہ اے۔ سورج دی حرارت نوں دوبارہ خلا وچ منعکس کرنے دے لئی دو گرم ترین تہاں دا سامنا۔ [18] 2018 وچ جانچ دے دوران نازک فلمی ڈھانچے دے حادّاتی آنسو اس منصوبے وچ تاخیر دے عوامل وچ شامل سن ۔ [22]
سن شیلڈ نوں بارہ بار تہہ کرنے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا سی تاکہ ایہ Ariane 5 راکٹ دے پے لوڈ فیئرنگ وچ فٹ ہو، جس دا قطر 4.57 میٹر (15.0 فٹ) تے 16.19 میٹر (53.1 فٹ) لمبا اے۔ شیلڈ دے مکمل طور اُتے متعین طول و عرض کيتی منصوبہ بندی 14.162 میٹر × 21.197 میٹر (46.46 فٹ × 69.54 فٹ) دے طور اُتے کيتی گئی سی۔ سنشیلڈ نوں ہنٹس ول، الاباما وچ مین ٹیک (نیکسول) وچ ہتھ توں جمع کيتا گیا سی، اس توں پہلے کہ اسنوں ریڈونڈو بیچ، کیلیفورنیا وچ نارتھروپ گرومین نوں جانچ دے لئی پہنچایا جائے ۔ [23]
سن شیلڈ دی وجہ توں، JWST دے پاس کسی وی وقت لامحدود فیلڈ دا تعلق نئيں اے۔ دوربین آسمان دا 40 فیصد اک مقام توں دیکھ سکدی اے تے چھ ماہ دے عرصے وچ تمام آسمان نوں دیکھ سکدی اے، [24] جِنّا وقت اسنوں سورج دے گرد اپنا نصف چکر مکمل کرنے وچ لگدا اے۔
آپٹکس
[سودھو]اصل مضمون: آپٹیکل ٹیلی سکوپ عنصر
انجینئرز کاربن ڈائی آکسائیڈ برف ، 2015 توں ٹیسٹ آئینے دی صفائی کر رہے نيں۔
مرکزی آئینہ اسمبلی سامنے توں بنیادی آئینے دے نال منسلک، نومبر 2016
جے ڈبلیو ایس ٹی دا بنیادی آئینہ 6.5 میٹر (21 فٹ) -قطر دا گولڈ لیپت بیریلیم ریفلیکٹر اے جس دا جمع کرنے دا رقبہ 25.4 میٹر 2 (273 مربع فٹ) اے۔ جے اسنوں اک وڈے آئینے دے طور اُتے بنایا جاندا تاں ایہ موجودہ لانچ گڈیاں دے لئی بہت وڈا ہُندا۔ لہذا آئینہ 18 ہیکساگونل حصےآں اُتے مشتمل اے ( Guido Horn d'Arturo 's multi-mirrr telescope)، جو دوربین دے لانچ ہونے دے بعد کھلا اے۔ فیز بازیافت دے ذریعے امیج پلین ویو فرنٹ سینسنگ دا استعمال آئینے دے حصےآں نوں درست جگہ اُتے رکھنے دے لئی انتہائی درست مائیکرو موٹرز دا استعمال کردے ہوئے کيتا جاندا اے۔ اس ابتدائی ترتیب دے بعد، انہاں نوں زیادہ توں زیادہ توجہ برقرار رکھنے دے لئی ہر چند دناں وچ صرف کدی کدائيں اپ ڈیٹ دی ضرورت ہُندی اے۔ [25]یہ زمینی دوربیناں دے برعکس اے، مثال دے طور اُتے کیک دوربیناں ، جو کشش ثقل تے ہويا دی لوڈنگ دے اثرات اُتے قابو پانے دے لئی فعال آپٹکس دا استعمال کردے ہوئے اپنے عکس دے حصےآں نوں مسلسل ایڈجسٹ کردیاں نيں۔
ویب ٹیلی سکوپ 132 چھوٹی موٹراں استعمال کرے گی (جسنوں ایکچیوٹرز کہیا جاندا اے ) آپٹکس نوں پوزیشن وچ رکھنے تے کدی کدائيں ایڈجسٹ کرنے دے لئی استعمال کرے گا کیونجے خلا وچ دوربین دے کچھ ماحولیاتی خلل موجود نيں۔ [26] 18 پرائمری مرر سیگمنٹس وچوں ہر اک نوں 6 پوزیشنل ایکچیو ایٹرز دے ذریعے کنٹرول کيتا جاندا اے جس وچ مرکز وچ اک ہور آر او سی (کرویچر دا رداس) ایکچیویٹر ہُندا اے تاکہ گھماؤ نوں ایڈجسٹ کيتا جا سکے (7 ایکچیوٹرز فی سیگمنٹ)، کل 126 پرائمری مرر ایکچیوٹرز دے لئی، تے دوسرا۔ ثانوی آئینے دے لئی 6 ایکچیو ایٹرز، کل 132 دیندے نيں ۔ [29]
ایکچیوٹرز ٹیلی سکوپ دے آئینے دی سیدھ نوں برقرار رکھنے وچ اہم نيں، تے بال ایرو اسپیس اینڈ ٹیکنالوجیز دے ذریعہ ڈیزائن تے تیار کیتے گئے نيں ۔ 132 ایکچیوٹرز وچوں ہر اک سنگل سٹیپر موٹر توں چلایا جاندا اے، جو ٹھیک تے موٹے دونے ایڈجسٹمنٹ فراہم کردا اے۔ ایکچیوٹرز وڈی ایڈجسٹمنٹ دے لئی 58 نینو میٹر دا موٹے قدم دا سائز تے 7 نینو میٹر دا ٹھیک ایڈجسٹمنٹ سٹیپ سائز فراہم کردے نيں۔ [31]
جے ڈبلیو ایس ٹی دا آپٹیکل ڈیزائن اک تھری آئینے والا ایناسٹیگمیٹ اے ، [32] جو مڑے ہوئے ثانوی تے ترتیری آئینے نوں ایسی تصاویر فراہم کرنے دے لئی استعمال کردا اے جو وسیع میدان وچ نظری خرابیاں توں پاک ہون۔ ثانوی آئینہ 0.74 میٹر (2.4 فٹ) قطر دا اے۔ اس دے علاوہ، اک عمدہ اسٹیئرنگ آئینہ اے جو تصویر نوں استحکام فراہم کرنے دے لئی فی سیکنڈ وچ کئی بار اپنی پوزیشن نوں ایڈجسٹ کرسکدا اے ۔ وزن نوں کم کرنے دے لئی، آئینے دے بنیادی حصےآں نوں شہد دے چھدے دے انداز وچ عقب وچ کھوکھلا کيتا جاندا اے ۔
بال ایرو اسپیس اینڈ ٹیکنالوجیز JWST پراجیکٹ دا پرنسپل آپٹیکل سب کنٹریکٹر اے، جس دی قیادت پرائم کنٹریکٹر نارتھروپ گرومین ایرو اسپیس سسٹمز ، گرین بیلٹ، میری لینڈ وچ ناسا گوڈارڈ اسپیس فلائٹ سینٹر توں اک معاہدے دے تحت کر رہے نيں ۔ [33] [34] آئینے، ہور فلائٹ اسپیئرز ، نوں بال ایرو اسپیس اینڈ ٹیکنالوجیز نے من گھڑت تے پالش کيتا سی جس دی بنیاد بیریلیم سیگمنٹ خالی جگہاں اُتے رکھی گئی سی جسنوں کئی کمپنیاں بشمول ایکسیس، برش ویلمین ، تے ٹنسلے لیبارٹریز نے تیار کيتا سی۔ [35]
سائنسی آلات
[سودھو]NIRCam 2013 وچ مکمل ہويا۔
کیلیبریشن اسمبلی، NIRSpec آلہ دا اک جزو
MIRI
[سودھو]انٹیگریٹڈ سائنس انسٹرومنٹ ماڈیول ( ISIM ) اک ایسا فریم ورک اے جو ویب ٹیلی سکوپ نوں برقی طاقت، کمپیوٹنگ دے وسائل، کولنگ دی صلاحیت دے نال نال ساختی استحکام فراہم کردا اے۔ ایہ ویب دے دوربین دے ڈھانچے دے تھلے توں منسلک گریفائٹ-ایپوکسی مرکب دے نال بنایا گیا اے۔ آئی ایس آئی ایم دے پاس سائنس دے چار آلات تے اک گائیڈ کیمرہ اے۔ [36]
NIRCam (قریب انفراریڈ کیمرہ) اک انفراریڈ امیجر اے جس وچ نظر آنے والے (0.6 μm) دے کنارے توں لے کے نیڑے دے انفراریڈ (5 μm) تک اک سپیکٹرل کوریج ہوئے گی۔ [37] [38] 4 میگا پکسلز وچوں ہر اک وچ 10 سینسر نيں۔ NIRCam آبزرویٹری دے ویو فرنٹ سینسر دے طور اُتے وی کم کرے گا، جو ویو فرنٹ سینسنگ تے کنٹرول سرگرمیاں دے لئی درکار اے، جو آئینے دے مرکزی حصےآں نوں سیدھ وچ لیانے تے فوکس کرنے دے لئی استعمال ہُندا اے۔ NIRCam نوں ایریزونا یونیورسٹی دی سربراہی وچ پرنسپل تفتیش کار مارسیا جے ریک دے نال اک ٹیم نے بنایا سی ۔ صنعتی پارٹنر پالو آلٹو، کیلیفورنیا وچ لاک ہیڈ مارٹن دا ایڈوانسڈ ٹیکنالوجی سینٹر اے ۔ [39] NIRSpec (قریب انفراریڈ سپیکٹروگراف) وی ايسے طول موج دی حد وچ سپیکٹروسکوپی کرے گا۔ اسنوں یورپی خلائی ایجنسی نے نورڈویجک ، نیدرلینڈز وچ ESTEC وچ بنایا سی۔ سرکردہ ترقیاتی ٹیم وچ ایئربس ڈیفنس اینڈ اسپیس ، اوٹوبرن تے فریڈریش شیفن، جرمنی، تے گوڈارڈ اسپیس فلائٹ سینٹر دے اراکین شامل نيں ۔ Pierre Ferruit ( École normale supérieure de Lyon ) دے نال بطور NIRSpec پروجیکٹ سائنسدان۔ NIRSpec ڈیزائن تن مشاہداتی موڈ فراہم کردا اے: پرزم دا استعمال کردے ہوئے کم ریزولوشن موڈ، اک R~1000 ملٹی آبجیکٹ موڈ، تے R~2700 انٹیگرل فیلڈ یونٹ یا لانگ سلٹ سپیکٹروسکوپی موڈ۔ [40]موڈز دی سوئچنگ فلٹر وہیل اسمبلی کہلانے والے طول موج دے پہلے توں انتخاب دے طریقہ کار نوں چلیا کے، تے گریٹنگ وہیل اسمبلی میکانزم دا استعمال کردے ہوئے اک متعلقہ منتشر عنصر (پرزم یا گریٹنگ) نوں منتخب کردے کیہ جاندا اے۔ [40] دونے میکانزم انفراریڈ اسپیس آبزرویٹری دے کامیاب ISOPHOT وہیل میکانزم اُتے مبنی نيں ۔ ملٹی آبجیکٹ موڈ اک پیچیدہ مائیکرو شٹر میکانزم اُتے انحصار کردا اے تاکہ NIRSpec دے فیلڈ آف ویو وچ کدرے وی سینکڑاں انفرادی اشیاء دے بیک وقت مشاہدے دی اجازت دتی جا سکے۔ 4 میگا پکسلز وچوں ہر اک وچ دو سینسر نيں۔ میکانزم تے انہاں دے نظری عناصر نوں اوبرکوچن ، جرمنی دے کارل زیس آپٹرونکس جی ایم بی ایچ (اج ہینسولٹ ) نے ڈیزائن، مربوط تے تجربہ کيتا سی۔آسٹریم _ [40] MIRI (Mid-Infrared Instrument) 5 توں 27 μm دے درمیان وسط توں لمبی اورکت طول موج دی حد دی پیمائش کرے گا۔ [41] [42] اس وچ اک وسط اورکت والا کیمرہ تے اک امیجنگ سپیکٹرومیٹر دونے شامل نيں۔ [33] MIRI نوں NASA تے یورپی ملکاں دے اک کنسورشیم دے درمیان تعاون دے طور اُتے تیار کيتا گیا سی، تے اس دی قیادت جارج ریک ( یونیورسٹی آف ایریزونا ) تے گیلین رائٹ ( برطانیہ دے فلکیاتی ٹیکنالوجی سینٹر ، ایڈنبرا ، اسکاٹ لینڈ، سائنس تے ٹیکنالوجی دی سہولیات دی کونسل دا حصہ اے۔ (STFC))۔ [39]MIRI وچ NIRSpec توں ملدے جلدے وہیل میکانزم دی خصوصیات نيں جو کہ میکس پلانک انسٹی ٹیوٹ برائے فلکیات ، ہائیڈلبرگ ، جرمنی توں معاہدے دے تحت کارل زیس آپٹرونکس GmbH (اج ہینسولٹ ) نے وی تیار تے بنائے نيں ۔ MIRI دی مکمل آپٹیکل بنچ اسمبلی 2012 دے وسط وچ گوڈارڈ اسپیس فلائٹ سینٹر نوں آئی ایس آئی ایم وچ حتمی انضمام دے لئی پہنچیا دتی گئی۔ MIRI دا درجہ حرارت 6 K (−267 °C; −449 °F) توں زیادہ نئيں ہونا چاہیے: ماحولیاتی ڈھال دے گرم پہلو اُتے ہیلیم گیس مکینیکل کولر ایہ ٹھنڈک فراہم کردا اے۔ [43] FGS/NIRISS ( فائن گائیڈنس سینسر تے نزد انفراریڈ امیجر تے سلیٹ لیس سپیکٹروگراف )، جس دی سربراہی کینیڈین اسپیس ایجنسی نے پراجیکٹ سائنسدان جان ہچنگز ( ہرزبرگ فلکیات تے فلکیاتی فزکس ریسرچ سینٹر ، نیشنل ریسرچ کونسل ) دے تحت کيتا اے، نظر نوں مستحکم کرنے دے لئی استعمال کيتا جاندا اے۔ سائنسی مشاہدات دے دوران رصد گاہ کا۔ FGS دی پیمائشاں خلائی جہاز دی مجموعی واقفیت نوں کنٹرول کرنے تے امیج اسٹیبلائزیشن دے لئی عمدہ اسٹیئرنگ آئینے نوں چلانے دے لئی دونے استعمال کيتیاں جاندیاں نيں۔ کینیڈا دی خلائی ایجنسی 0.8 توں 5 μm طول موج دی حد وچ فلکیاتی امیجنگ تے سپیکٹروسکوپی دے لئی Near Infrared Imager تے Slitless Spectrograph (NIRISS) ماڈیول وی فراہم کر رہی اے، جس دی قیادت پرنسپل تفتیش کار René Doyon کر رہے نيں۔یونیورسٹی ڈی مونٹریال [39] چونکہ NIRISS جسمانی طور اُتے FGS دے نال نصب اے، انہاں نوں اکثر اک اکائی کہیا جاندا اے۔ پر، اوہ مکمل طور اُتے مختلف مقاصد دی تکمیل کردے نيں، اک سائنسی آلہ تے دوسرا رصد گاہ دے معاون انفراسٹرکچر دا حصہ اے۔ NIRCam تے MIRI چمکدار ستارےآں دے بہت نیڑے غیر شمسی سیارےآں تے سرمسٹیلر ڈسک جداں دھندلے اہداف دے مشاہدے دے لئی ستارےآں دی روشنی نوں روکنے والے کورونگرافس دی خصوصیت رکھدے نيں۔ [42]
NIRCam، NIRSpec، FGS، تے NIRISS ماڈیولز دے لئی انفراریڈ ڈیٹیکٹر ٹیلیڈین امیجنگ سینسرز (سابقہ راک ویل سائنٹیفک کمپنی) دے ذریعے فراہم کیتے جا رہے نيں۔ جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ (JWST) انٹیگریٹڈ سائنس انسٹرومنٹ ماڈیول (ISIM) تے کمانڈ اینڈ ڈیٹا ہینڈلنگ (ICDH) انجینئرنگ ٹیم سائنس دے آلات تے ڈیٹا ہینڈلنگ آلات دے درمیان ڈیٹا بھیجنے دے لئی SpaceWire دا استعمال کردی اے۔ [44]
خلائی جہاز بس
[سودھو]اصل مضمون: خلائی جہاز دی بس (جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ)
خلائی جہاز دی بس دا خاکہ ۔ سولر پینل سبز رنگ وچ اے تے ہلکے جامنی رنگ دے پینل ریڈی ایٹرز نيں۔
خلائی جہاز دی بس جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ دا بنیادی معاون جزو اے جو کمپیوٹنگ، کمیونیکیشن، الیکٹرک پاور، پروپلشن تے ساختی حصےآں دی اک وڈی تعداد دی میزبانی کردا اے۔ [45] سنشیلڈ دے نال نال، ایہ خلائی دوربین دے خلائی جہاز دا عنصر بناندا اے ۔ [46] JWST دے ہور دو وڈے عناصر انٹیگریٹڈ سائنس انسٹرومنٹ ماڈیول (ISIM) تے آپٹیکل ٹیلی سکوپ عنصر (OTE) نيں۔ [47] ISIM دا علاقہ 3 خلائی جہاز دی بس دے اندر وی اے۔ ریجن 3 وچ ISIM کمانڈ تے ڈیٹا ہینڈلنگ سب سسٹم تے MIRI cryocooler شامل نيں۔ [47]خلائی جہاز دی بس آپٹیکل ٹیلی سکوپ عنصر توں قابل تعینات ٹاور اسمبلی دے ذریعے منسلک اے، جو سن شیلڈ توں وی جڑدی اے۔ [45] خلائی جہاز دی بس سنشیلڈ دے سورج دی طرف "گرم" طرف اے تے تقریباً 300 K (27 °C؛ 80 °F) دے درجہ حرارت اُتے چلدی اے۔ [46]
خلائی جہاز دی بس دا ڈھانچہ 350 کلوگرام (770 lb) اے، تے اسنوں 6,200 kg (13,700 lb) خلائی دوربین نوں سپورٹ کرنا چاہیے۔ [48] یہ بنیادی طور اُتے گریفائٹ مرکب مواد توں بنایا گیا اے۔ [48] اسنوں کیلیفورنیا وچ اسمبل کيتا گیا سی، اسمبلی 2015 وچ مکمل ہوئی سی، تے فیر اسنوں 2021 دے آغاز تک باقی خلائی دوربین دے نال مربوط کرنا سی۔ خلائی جہاز دی بس اک آرک سیکنڈ دی نشاندہی دی درستگی دے نال دوربین نوں گھما سکدی اے ، تے کمپن نوں دو ملی سیکنڈز تک وکھ کر سکدی اے۔ [49]
سنٹرل کمپیوٹنگ، میموری اسٹوریج، تے کمیونیکیشن آلات وچ ، پروسیسر تے سافٹ ویئر براہ راست ڈیٹا نوں آلات توں تے اس توں سالڈ سٹیٹ میموری کور، تے ریڈیو سسٹم تک پہنچاندے نيں جو ڈیٹا نوں زمین اُتے واپس بھیج سکدا اے تے کمانڈ وصول کر سکدا اے۔ . [45] کمپیوٹر خلائی جہاز دی نشاندہی نوں وی کنٹرول کردا اے، جائروسکوپس تے اسٹار ٹریکر توں سینسر دا ڈیٹا لے کے، تے رد عمل دے پہیاں یا تھرسٹرز نوں کمانڈ گھلدا اے ۔ [45]
ویب دے پاس راکٹ انجناں دے دو جوڑے نيں (اک جوڑا فالتو پن دے لئی) تاکہ L2 دے راستے وچ تے اسٹیشن کیپنگ دے لئی کورس دی اصلاح دی جا سکے — ہالو دے مدار وچ صحیح پوزیشن نوں برقرار رکھنا۔ اٹھ چھوٹے تھرسٹرز رویہ اُتے قابو پانے دے لئی استعمال کیتے جاندے نيں — خلائی جہاز دی درست نشاندہی۔ انجن ہائیڈرزائن ایندھن (159 لیٹر یا 42 امریکی گیلن لانچ دے وقت) تے ڈائنیٹروجن ٹیٹرو آکسائیڈ نوں آکسیڈائزر دے طور اُتے استعمال کردے نيں (لانچ دے وقت 79.5 لیٹر یا 21.0 امریکی گیلن)۔ [51]
سروسنگ
[سودھو]JWST دا مقصد خلا وچ سروس نئيں کرنا اے۔ رصد گاہ دی مرمت یا اپ گریڈیشن دے لئی اک عملہ دا مشن، جداں کہ ہبل دے لئی کيتا گیا سی، فی الحال ممکن نئيں ہوئے گا، [52] تے NASA دے ایسوسی ایٹ ایڈمنسٹریٹر تھامس Zurbuchen دے مطابق، بہترین کوششاں دے باوجود، اک بغیر پائلٹ دے ریموٹ مشن نوں موجودہ ٹیکنالوجی توں باہر پایا گیا۔ جس وقت JWST نوں ڈیزائن کيتا گیا سی۔ [53] طویل JWST جانچ دی مدت دے دوران، ناسا دے حکام نے سروسنگ مشن دے خیال دا حوالہ دتا، لیکن کسی منصوبے دا اعلان نئيں کيتا گیا۔ [54] [55]کامیاب لانچ دے بعد توں، NASA نے کہیا اے کہ مستقبل دے سروسنگ مشن، جے کوئی اے، دی سہولت دے لئی محدود رہائش کيتی گئی سی۔ اس وچ شامل نيں: JWST دی سطح اُتے کراس دی شکل وچ درست رہنمائی دے نشانات، ریموٹ سروسنگ مشنز دے استعمال دے لئی، ہور ری فل ایبل فیول ٹینک، ہٹنے دے قابل ہیٹ پروٹیکٹر، تے قابل رسائی منسلک پوائنٹس۔ [56] [53]
ہور دوربیناں دے نال موازنہ
[سودھو]ہبل پرائمری مرر توں موازنہ
فائل:ویب اور Hubble.webm کے درمیان بنیادی عکس کے سائز کا موازنہ
JWST تے ہبل دے درمیان بنیادی آئینے دے سائز دا موازنہ
اک وڈے اورکت خلائی دوربین دی خواہش کئی دہائیاں پرانی اے۔ US _ _ [57] زمینی دوربیناں دے مقابلے وچ ، خلائی رصد گاہاں اورکت روشنی دے ماحول وچ جذب توں پاک سن۔ خلائی رصد گاہاں نے ماہرین فلکیات دے لئی اک مکمل "نیا آسمان" کھول دتا۔ [57]
400 کلومیٹر برائے ناں پرواز دی اونچائی توں اُتے دے کمزور ماحول وچ کوئی قابل پیمائش جذب نئيں اے تاکہ 5 μm توں 1000 μm تک تمام طول موج اُتے کم کرنے والے ڈیٹیکٹر اعلیٰ ریڈیومیٹرک حساسیت حاصل کر سکن۔
— ایس جی میکارتھی تے جی ڈبلیو اوٹیو، 1978۔ [57]
پر، انفراریڈ دوربیناں دا اک نقصان اے: انہاں نوں انتہائی سرد رہنے دی ضرورت اے، تے انفراریڈ دی طول موج جِنّی لمبی ہوئے گی، انہاں نوں اِنّا ہی ٹھنڈا ہونا ضروری اے۔ [16] جے نئيں، تاں آلہ دی پس منظر دی حرارت خود ہی پتہ لگانے والےآں اُتے حاوی ہو جاندی اے، تے اسنوں مؤثر طریقے توں اَنھّا بنا دیندی اے۔ [16] محتاط خلائی جہاز دے ڈیزائن توں اس اُتے قابو پایا جا سکدا اے، خاص طور اُتے دوربین نوں دیور وچ انتہائی ٹھنڈے مادے جداں مائع ہیلیم دے نال رکھ دے ۔ [16] اس دا مطلب ایہ اے کہ زیادہ تر انفراریڈ دوربیناں دی عمر انہاں دے کولنٹ دے ذریعے محدود ہُندی اے، جِنّے مہینےآں تک مختصر، شاید زیادہ توں زیادہ چند سال۔ [16]
بعض صورتاں وچ ، خلائی جہاز دے ڈیزائن دے ذریعے درجہ حرارت نوں کافی کم رکھنا ممکن اے تاکہ کولنٹ دی فراہمی دے بغیر نیڑے دے انفراریڈ مشاہدات نوں قابل بنایا جا سکے، جداں سپٹزر اسپیس ٹیلی سکوپ تے وائڈ فیلڈ انفراریڈ سروے ایکسپلورر دے توسیعی مشن ۔ اک ہور مثال ہبل دا نیئر انفراریڈ کیمرہ تے ملٹی آبجیکٹ سپیکٹرو میٹر (NICMOS) آلہ اے، جو نائٹروجن برف دے اک بلاک دا استعمال کردے ہوئے شروع ہويا جو چند سال بعد ختم ہو گیا، لیکن فیر اسنوں کرائیو کولر وچ تبدیل کر دتا گیا جو مسلسل کم کردا رہیا۔ جیمز ویب اسپیس ٹیلی سکوپ نوں بغیر کسی دیور دے خود نوں ٹھنڈا کرنے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے، سنشیلڈز تے ریڈی ایٹرز دے امتزاج دا استعمال کردے ہوئے، اک اضافی کریوکولر دا استعمال کردے ہوئے درمیانی اورکت والے آلے دے نال۔[58]
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ «NASA JWST "Who are the partners in the Webb project?"». NASA. بایگانیشده از اصلی در ۲۹ نومبر ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۸ نومبر ۲۰۱۱. سانچہ:PD-notice
- ↑ Kelso، Thomas S. (۲۵ دسمبر ۲۰۲۱). «JWST». Celestrak. Celestrak. بایگانیشده از اصلی در ۱۸ جنوری ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۶ دسمبر ۲۰۲۱.
- ↑ «NASA Says Webb's Excess Fuel Likely to Extend its Lifetime Expectations – James Webb Space Telescope». blogs.nasa.gov.
- ↑ «FAQ Full General Public Webb Telescope/NASA». jwst.nasa.gov.
- ↑ Clark، Stephen [@] (۲۳ دسمبر ۲۰۲۱). «The exact launch mass of the James Webb Space Telescope: 6161.4 kilograms. That figure includes 167.5 kg of hydrazine and 132.5 kg of dinitrogen tetroxide for the propulsion system» (ٹویٹ). دریافتشده در ۲۳ دسمبر ۲۰۲۱ – به واسطهٔ ٹویٹر.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ «JWST Orbit». JWST User Documentation. Space Telescope Science Institute. بایگانیشده از اصلی در ۱۱ جولائی ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۵ دسمبر ۲۰۲۱.
- ↑ «JWST Telescope». James Webb Space Telescope User Documentation. Space Telescope Science Institute. ۲۳ دسمبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۱ جون ۲۰۲۰. سانچہ:PD-notice
- ↑ ناسا نئيں چاہندا کہ عوام انہاں پنج چیزاں دے بارے وچ جانو