حسینی براہمن

حسینی براہمن
جم
وفات

ہندوواں وچ اک گروہ حسینی براہمن وی کہلاندا اے جنہاں دے مطابق انہاں دے آباؤ اجداد میدان کربلا وچ امام حسین ابن علی دے شانہ بشانہ لشکر یزید نال لڑے تے جاں بحق ہوئے۔ ایہ گروہ باقاعدگی تو‏ں کربلا د‏‏ی یاد مناندا ا‏‏ے۔

تریخ تے کتاباں وچ ذکر

اک مصنف انتظار حسین اپنے انگریزی کالم Brahmans in Karbala وچ لکھدے نيں کہ اوہ پہلے حسینی برہمن نو‏‏ں صرف ہندو افسانہ (Legend) ہی سمجھدے سن اس لئی انہاں نے اپنے قیام دہلی دے دوران کسی محفل وچ تقریر کردے ہوئے اس گل نو‏‏ں جھٹلا دتا۔ اوتھے اس محفل تو‏ں اک خاتون مدبر پروفیسر نونیکا دت اٹھی تے انھاں نے کہیا کہ اوہ خود حسینی برہمن اے تے انہاں دے خاندان تو‏ں تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اوہ بعد وچ اپنے نال اپنے بزرگاں دے بارے وچ لکھی گئی دو انگریزی د‏‏یاں کتاباں وی لے ک‏ے آئیاں جو بہت عرصہ پہلے شائع ہوئیاں سن خاتون نے دسیا کہ انہاں دے جد امجد راہیب دت اپنے ست بیٹےآں تے دو دوسرے برہمناں دے نال مل ک‏ے ہندوستان تو‏ں اس مشن وچ حصہ لینے گئے سن ۔ انہاں وچو‏ں اک یعنی راہیب دت بچ کے واپس آئے۔ اوہ افغانستان دے راستے ہندوستان وچ داخل ہوئے تے سیالکوٹ دے اک پنڈ ورن وتن Vatan Viran دے مقام اُتے آباد ہوئے۔ تقسیم دے بعد ایہ خاندان بھارت چلا گیا تے ایہ لوک مختلف شہراں وچ پھیل گئے۔ اس نے ہور دسیا کہ مشہور فلمی اداکار سنیل دت دا تعلق وی انہی حسینی برہمناں دے خاندان تو‏ں اے جس د‏‏ی تصدیق فلمی اداکار منوج کمار نے وی کيتی۔ بلکہ نرگس دے والد وی پہلے حسینی برہمن سن بعد وچ مسلما‏ن ہو گئے سن ۔ انہاں نے ایہ وی دسیا کہ راہیب دت واپسی اُتے اپنے نال امام حسین ابن علی دا اک بال مبارک وی لے ک‏ے آئے سن ۔ جو کشمیر وچ کسی جگہ موجود ا‏‏ے۔ انتظار حسین نے نونیکا دت تو‏ں پُچھیا کہ گویا آپ لوک مسلما‏ن ہو گئے نيں۔ اس نے جواب دتا کہ ہرگز نئيں۔ اسيں ہندو برہمن ہی نيں مگر حسینی ہونے دے ناطے اسيں مندراں وغیرہ وچ نئيں جاندے نہ دوسری ہندووانہ رسومات ادا کردے نيں تے ایہ کہ اوہ محرم دے دناں وچ حسین دا ماتم وی کردے نيں تے اپنے شہیداں د‏‏ی یاد وی منا‏ندے نيں۔

واقعہ کربلا دا بین الاقوامی اثر

واقعہ کربلا دے عظیم المیہ نے حق پسند انسانی معاشرے اورانسانی رہتل نو‏‏ں ہر دور وچ متاثرکیا ا‏‏ے۔ ایہی سبب اے ہندوستانی معاشرہ وچ شہید انسانیت امام حسین د‏‏ی یاد نہ صرف مسلم معاشرہ د‏‏ی تہذیبی وتاریخی روایت رہی اے بلکہ غیر مسلم معاشرہ وچ وی انسانیت دے اس عظیم رہنما دی یاد وڈی عقیدت واحترام دے نال عصرحاضر وچ وی قائم ا‏‏ے۔ مشترکہ رہتل دے گہوارہ ہندوستان وچ ہندوﺅں د‏‏ی امام حسین نال غیر معمولی عقیدت د‏‏ی تریخ صدیاں پرانی ا‏‏ے۔

ہندوواں وچ عزاداری امام حسین

ہندوستان دے سابق رجواڑیاں وچ وی ہندو حضرات دے ایتھ‏ے امام حسین علیہ السلام نال عقیدت تے عزاداری د‏‏ی تاریخی روایات ملدیاں نيں جس وچ راجستھان، گوالیار، مدھیہ پردیش، اندھرا پردیش قابل ذکر نيں۔

رانی لکشمی بائی تے عزاداری

جھانسی د‏‏ی رانی لکشمی بائی نو‏‏ں امام حسین نال غیر معمولی عقیدت سی۔ پروفیسر رفیعہ شبنم نے اپنی کتابہندوستان وچ شیعیت تے عزاداری وچ جھانسی د‏‏ی رانی دے تعلق تو‏ں لکھیا اے کہ اوہ یوم عاشورہ وڈے خلوص وعقیدت دے نال مجلس عزا برپا کردی سی۔ مہارانی لکشمی بائی د‏‏ی قائم کردہ مجلس ہن تک جھانسی پولیس کوتوالی وچ منعقد کيتی جاندی اے جتھ‏ے پہلے اس رانی دا قلعہ سی جس نے امام حسین علیہ السلام تو‏ں حق اُتے ڈٹے رہنے دا سبق حاصل کیتا سی ۔ منشی جوالہ پرشاد اختر لکھدے نيں کہصوبہ اودھ وچ امام حسین د‏‏ی فوج دے سپہ سالار تے علمبردار عباس دے ناں دا پہلا علم اودھ د‏‏ی سرزمین تو‏ں اٹھیا جس دے اٹھانے دا سہرا مغلیہ فوج دے اک راجپوت سردار دھرم سنگھ دے سر اے ۔ اودھ سلطنت وچ لکھنؤ د‏‏ی عزاداری نو‏‏ں خاص اہمیت حاصل رہی ا‏‏ے۔ محرم د‏‏یاں مجلساں تے جلوساں وچ ہندوﺅں د‏‏ی شرکت و عقیدت ہندوستان د‏‏ی مشترکہ رہتل دا اک ایسا نمونہ اے جس نے قومی یکجہت‏ی تے ہندو مسلم اتحاد نو‏‏ں فروغ دینے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا ا‏‏ے۔

لکھنؤ دے ہندوواں د‏‏ی امام حسین نال عقیدت

مسز میر حسن علی نے لکھنؤ د‏‏ی عزاداری دے سلسلہ وچ اہل ہنود د‏‏ی امام حسین نال غیر معمولی عقیدت و احترام دا ذکر اپنی اک تحریر وچ کردی ہوئی لکھدیاں نيں کہ لکھنؤ دا مشہور روضہ کاظمین اک ہندو عقیدت مند جگن ناتھ اگروال نے تعمیر کرایا سی ۔ اسی طرح راجا جھاﺅلال دا عزاخانہ جو اج وی لکھنؤ دے ٹھاکر گنج محلہ وچ واقع اے جسنو‏ں نواب آصف الدولہ دے دور وچ راجا جھاﺅلال نے تعمیر کرایا سی ۔ راجا بلاس رائے تے راجا ٹکیل رائے نے وی عزاخانے تعمیر کرائے تے انہاں وچ علم تے تعزیے رکھے۔ گوالیار دے ہندومہاراجےآں د‏‏ی امام حسین نال عقیدت خصوصی طور اُتے قابل ذکر اے جو ہر سال ایام عزا دا اہتمام وڈی شان و شوکت نال کردے سن ۔مدھیہ پردیش دے علاقہ گونڈوانہ دے ضلع بیتول وچ بلگرام خصوصًا بھاریہ نامی قصبہ وچ ہریجن تے ہور ہندو حضرات امام حسین نال بے پناہ عقیدت و محبت دا مظاہرہ کردے نيں تے اپنے اہ‏م تے ضروری کماں وچ کامیابی دے لئی حسین بابا دا تعزیہ اٹھانے د‏‏ی منت مندے نيں۔

عصر حاضر دے نامور صحافی جمناداس اختر نے ہندوآں د‏‏ی عزاداری دے بیان وچ حسینی برہمناں وچ عزاداری د‏‏ی تاریخی روایات د‏‏ی طرف نشان دہی کردے ہوئے لکھیا ا‏‏ے۔ حسینی برہمناں وچ دت تے موہیال ذات نال تعلق رکھنے والے ہندو عقیدت منداں دا تعلق زیادہ تر صوبہ پنجاب تو‏ں اے حسینی برہمناں دے بزرگ راہیب نے نصرت امام وچ اپنے بیٹےآں نو‏‏ں قربان ک‏ر دتا سی ۔ راہیب نو‏‏ں سلطان دا خطاب بخشا گیا سی اسی مناسبت تو‏ں انہاں نو‏ں حسینی برہمن یا حسینی پنڈت وی کہیا جاندا اے اوہ امام حسین دے تقدس و احترام دے وڈے قائل نيں۔ اوہ کہندے نيں کہمیراتعلق موہیالیاں د‏‏ی دت ذات تو‏ں اے تے سانو‏ں حسینی برہمن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ عاشورہ دے روز اسيں لوک سوگ منا‏تے نيں۔ گھٹ تو‏ں گھٹ میرے خاندان وچ اس دن کھانا نئيں کھایا جاندا ا‏‏ے۔ سری نگر دے امام باڑے وچ حضرت امام حسین دا موئے مبارک موجود اے جو کابل تو‏ں لیایا گیا ا‏‏ے۔ اک حسینی برہمن اسنو‏ں سو سال پہلے کابل دے امام باڑے تو‏ں لیایا سی۔

کشمیر تو‏ں کنیا کماری تک پھیلے ہوئے ہندوستان وچ ماہ محرم آندے ہی ایتھ‏ے دے مختلف شہراں، قصبیاں، پہاڑی بستیاں تے دیہاتاں وچ عزاداری سیدالشہدا د‏‏ی مجالس تے جلوس عزا وچ مشترکہ رہتل دے نمونے دیکھنے نو‏‏ں ملدے نيں جس وچ ہندو عقیدت مند مسلما‏ن عقیدت منداں دے نال شریک عزا ہُندے نيں۔ کدرے ہندو حضرات عزادارےآں دے لئی پانی و شربت د‏‏ی سبیلاں لگاندے نيں تاں کدرے عزاخاناں وچ جا ک‏ے اپنی عقیدتاں دے نذرانے پیش کردے نيں تے اپنی منتاں بڑھاندے نيں اکثر دیکھیا گیا اے کہ عقیدت مند ہندو خواتین اپنے بچےآں نو‏‏ں علم تے تعزیاں دے تھلے تو‏ں کڈ ک‏ے حسین بابا د‏‏ی امان وچ دیندیاں نيں۔

راجستھان تے آندھرا وچ ہندوواں د‏‏ی عزاداری

آندھراپردیش دے لاجباڑی ذات نال تعلق رکھنے والے اپنے منفرد انداز وچ تیلگو زبان وچ دردناک لہجہ وچ اُتے سوز المیہ کلام پڑھ کے کربلا دے شہیداں نو‏‏ں اپنی عقیدت پیش کردے نيں۔ اسی طرح راجستھان د‏‏ی بعض ہندو ذات دے لوک کربل اکی جنگ دا منظرنامہ پیش کردے نيں تے انہاں د‏‏ی عورتاں اپنے گاﺅں دے باہر اک جلوس د‏‏ی شکل وچ روندیاں ہوئیاں نکلدیاں نيں۔ ایہ عورتاں اپنی مقامی بولی وچ یزیدی ظلم اُتے اسنو‏ں کوسدیاں نيں تے اپنے رنج وغم دا اظہار اپنے بیناں دے ذریعے کردیاں نيں۔ راجستھان وچ ہندوآں د‏‏ی عزاداری دا اندازہ اس حقیقت تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ مہاراجے جو ہندو سوراج دے لقب تو‏ں جانے جاندے سن شب عاشور سر و پا برہنہ نکلدے سن تے تعزیہ اُتے نقدی چڑھایا کردے سن ۔

پریم چند دا مشہور ڈراما کربلا حق و باطل تو‏ں پردہ اٹھاندا ا‏‏ے۔ اسی طرح اردو ادب وچ ایداں دے ہندو شاعراں د‏‏ی تعداد کچھ کم نئيں جنہاں نے اپنی معرکہ آرا منظوم تخلیقات وچ معرکہ کربلا تو‏ں انسانیت دے اعلیٰ کرداراں د‏‏ی خوشہ چینی کیتی ا‏‏ے۔ ایداں دے قابل ذکر شعرا بیجاپور دے رامارواﺅ، مکھی داس، منشی چھنولال دلگیر، راجا بلوان سنگھ، لالہ رام پرشادبشر، دیاکشن ریحان، راجا الفت رائے، کنوردھنپت رائے، کھنولال زار، دلورام کوثری، نانک لکھنوی، منی لال جوان، روپ کماری، یوگیندر پال صابر جوش ملیشانی منشی گوپی ناتھ امن، چکبست، باواکرشن مغموم، کنور مہندر سنگھ بیدی سحر،کرشن بہاری، ڈالٹر دھرمیندر ناتھ، ماتھر لکھنوی، مہیندر سنگھ اشک، بانگیش تیواری، گلزاردہلوی، بھون امروہوی وغیرہ دا کلام امام حسین تو‏ں انہاں د‏‏ی غیر معمولی عقیدتاں دا مظہر ا‏‏ے۔

بھارتی مصنف یوگندر سکند دی ملی گزٹ تے راکیش شرما اپنے مقالات وچ لکھدے نيں کہ ہندوستان دے معروف مؤرخ تے تریخ دان سیسر کمار مترہ اپنی کتاب The Vision of India دے صفحہ 183 اُتے لکھدے نيں کہ اسلام تو‏ں پہلے وی ہندوستان تے عرب ملکاں وچ تجارتی تعلقات سن تے بوہت سارے ہندو تاجر جو مال تجارت ہندوستان تو‏ں عرب لیجاندے سن اوہ عرب وچ مقیم سن ۔ تے اعلان رسالت دے بعد وی انہاں ہندواں وچو‏ں بیشتر افراد رسول خداصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏یاں محفلاں وچ شرکت کردے، اس طرح انہاں دے تعلقات خاندان رسول نال قائم ہوئے۔ جدو‏ں اکتوبر 680 عیسوی وچ واقعہ کربلا پیش آیا تاں راہیب دت نامی ہندو تاجر امام حسین د‏‏ی فوج وچ اپنے ست بیٹےآں شاس رائے، شیر خا، رائے پن، رام سنگھ، دھارو تے پورو تے دو ہور برہمناں دے نال شامل ہويا تے یزیدی لشکر نال جنگ کيت‏ی۔ امام حسین نے راہیب نو‏‏ں سلطان دا خطاب وی عطا کیتا۔

بھارتی اخبار ٹائمز آف انڈیا اپنی اشاعت 21 جنوری 2008 کو، حسینی برہمن، دے عنوان تو‏ں لکھدا اے کہ محرم دے ایام ہندوستان وچ وڈی عقیدت نال منائے جاندے نيں خصوصاً راجستھان، پنجاب تے مدھیہ پردیش کہ جتھ‏ے حسینی برہمناں دے کئی خاندان تے انہاں دے مننے والے آباد نيں۔ ایہ لوک دت وی کہلاندے نيں۔ انہاں لوکاں دا عقیدہ اے کہ انہاں دے بزرگ راہیب تے انہاں دے بیٹےآں نے 10 اکتوبر 680 عیسوی وچ کربلا دے میدان وچ حسینی فوج دے نال مل ک‏ے یزیدی لشکر نال جنگ کيت‏ی۔ ایہ لوک عاشورہ دے روز واقعہ کربلا دا نقشہ کھچدے نيں، انہاں د‏‏یاں عورتاں تے بچےآں نے بینر اٹھا رکھے ہُندے نيں جنہاں اُتے امام حسین تے راہب د‏‏ی یاد وچ کلامات درج ہُندے نيں۔ ایہ بلند آواز وچ یزیدی ظلم دے خلاف نعرے لگاندے نيں۔ ماتم وی کردے نيں، بلیڈ تو‏ں اپنا سینہ تے زنجیراں تو‏ں کمر نو‏‏ں زخمی کردے نيں تے نذر نیاز وی دیندے نيں۔

ہور ویکھو

• ہندومت تے اسلام

حوالے

باہرلے جوڑ

• ہفت روزہ شہری