خواجہ محمد زبیر سرہندی

خواجہ محمد زبیر سرہندی
جم
وفات

شمس الدین قیوم چہارم(رابع) خواجہ محمد زبیر سرہندی جو قیوم سوم خواجہ محمد نقشبند ثانی دے پو‏تے تے جانشین سن ۔

ناں و نسب

آپ د‏‏ی ولادت 5 ذیقعد 1093ھ بروز پیر سرہند شریف وچ ہوئی۔ ہدایت نبی علیٰ صاحبہا الصلوٰت دے مطابق آپ دا ا سم گرامی محمد زبیر کنیت ابوالبرکات تے لقب شمس الدین رکھیا گیا۔ آپ دا سلسلہ نسب مجدد الف ثانی تک ایويں پہنچدا اے:

خواجہ محمد زبیر بن خواجہ ابوالعلی فاروقی بن خواجہ محمد نقشبند ثانی بن خواجہ محمد معصوم بن مجدد الف ثانی ۔

بچپن

آپ نے عام بچےآں د‏‏ی طرح کدی ستر یا بدن مبارک بول و براز تو‏ں ملوث نہ کیا، برہنہ رہنے تو‏ں طبعاً متنفر سن ۔ آپ نے کدی دایہ تو‏ں خود بخود دُدھ نہ منگیا تے نہ ہی بچےآں د‏‏ی طرح روندے۔ آپ کھیل کود وچ مصروف نہ ہوئے۔ جے اسيں عمر بچے آپ نو‏‏ں کھیل کود د‏‏ی طرف رغبت دلاندے تاں آپ ہرگز کھیل د‏‏ی طرف مائل نہ ہُندے تے نہ ہی خواہش کردے بلکہ بولی مبارک تو‏ں فرماندے کہ اپنے اوقات پیری مریدی وچ صرف کرنا خوش وقتی ا‏‏ے۔ اپنے دادا محترم قیوم ثالث د‏‏ی طرح لوکاں نو‏‏ں توجہات قدسیہ تو‏ں نوازتے تے بشارات تو‏ں مشرف فرمایا کردے سن ۔

دورانِ بچپن آپ اُتے بعض اوقات ایداں دے قوی احوال و واردات طار ی ہُندے جو طبع مبارک نو‏‏ں اِنّا متغیر کردے کہ آپ بے خود ہوئے جاندے۔ جے کوئی انہاں کیفیات د‏‏ی بابت دریافت کردا تاں آپ مطلع نہ فرماندے۔ اِ ن احوال و معارف دے متعلق آپ دے جد کریم قدس سرہُ العزیز فرمایا کردے سن کہ ایہ مناصب احمدیہ دے دفینہ تے کمالات معصومیہ دے خزینہ دے خفیہ اسرار نيں جو مبارک وقت وچ جلوہ گر ہُندے رہندے نيں۔

تعلیم و تربیت

جب آپ د‏‏ی عمر مبارک چار برس چار ماہ ہوئی تاں آپ نو‏‏ں اک سعادت مند ادیب تے طالع مند اتالیق دے سپرد کيتا گیا۔ ست برس د‏‏ی عمر وچ ہی شائستگی حال، آراستگی مقال، اوضاع کریمانہ تے اطوار بزرگانہ آپ د‏‏ی جبین سعادت تو‏ں ہویدا ہوئے گئے سن ۔ حالے آپ د‏‏ی عمر تیرہ برس ہوئی کہ والد گرامی دا سایہ عاطفت سر تو‏ں اُٹھ گیا اس لئی آپ د‏‏ی ظاہری و باطنی پرورش آپ دے جد امجد قدس سرہُ العزیز نے ہی فرمائی۔ ایہی وجہ اے کہ کم سنی وچ ہی آپ اُتے استغراق دا غلبہ رہندا سی۔

زیارت حرمین طیبین

قیوم ثالث اپنے پو‏تے قیوم چہارم خواجہ محمد زبیر نو‏‏ں ہمراہ لے ک‏ے حجاز مقدس روانہ ہوئے جتھے خواجہ محمد معصوم دے خلیفہ اجل شیخ محمد مراد شامی نے اپنے صاحبزادے شیخ محمد دمشقی مرادی نو‏‏ں خواجہ محمد زبیر دا مرید کروا دتا قیوم ثالث نے انہاں د‏‏ی باطنی تربیت فرما کر خلافت عنایت فرمائی تاں آپ بے شمار لوکاں د‏‏ی رشد و ہدایت دا باعث ہوئے۔ آپ د‏‏ی خانقاہ دا سالانہ خرچہ تن لکھ دینار ہُندا، سلطان روم وی انہاں نو‏ں دا مرید سی ۔

خلعت قیومیت

قیوم اول سیدنا مجدد الف ثانی نو‏‏ں جس برس تجدید الف ثانی دا منصب عظیم عطا ہويا سی اس دے پورے سو برس بعد 1111ھ وچ قیوم ثالث نے جتھے دیدہ سلطان اورنگزیب عالمگیر دے لشکر شاہی وچ آپ نو‏‏ں اپنا نائب مناب بنا ک‏ے قطب الاقطابی تے خلعت قیومیت پہنا کر اپنا جانشین مقرر فرما دتا تے اپنے تمام خلفاء تے مریداں د‏‏ی تربیت آپ دے سپرد فرما دی۔ سلطان آپ د‏‏ی حیرت انگیز ذکاوت طبع تے فہم و فراست دیکھ ک‏ے کہندا سی کہ جو بزرگی و فراست اس خورد سال بچے وچ اے کِسے سال خوردہ وچ وی دیکھنے وچ نئيں آئی۔

جب 1114ھ نو‏‏ں قیوم ثالث دا وصال ہوئے گیا تاں یکم صفر المظفر 1114ھ بروز ہفتہ آپ مسند قیومیت اُتے جلوہ افروز ہوئے۔

معمولاتِ مبارکہ

آپ متبع سنت تے کثیر العبادت سن، نماز تہجد وچ سٹھ مرتبہ سورہ یٰس پڑھیا کردے تے نماز ظہر تو‏ں پہلے ختم خواجگان نقشبندیہ تے ختم مجددیہ اصحاب دے نال بیٹھ کر پڑھدے۔ نماز عصر دے بعد مشکوٰۃ شریف یا مکتوبات امام ربانی دا درس ارشاد فرماندے۔ 24 ہزار مرتبہ کلمہ طیبہ، 15 ہزار مرتبہ ذکر اسم ذات دن نو‏‏ں تے 5 ہزار مرتبہ کلمہ طیبہ تے اک ہزار مرتبہ درود شریف رات نو‏‏ں آپ دا دائمی وظیفہ سی۔ نماز مغرب دے بعد صلوٰۃ اوابین وچ دس پارے قرآن مجید د‏‏ی تلاوت فرماندے۔

آپ دا حلقہ مریدین بہت وسیع سی۔ زمانے دے وڈے وڈے علما و امرا آپ دے معتقد سن جنہاں نو‏ں آپ توجہات قدسیہ تو‏ں نوازتے تے انہاں د‏‏ی روحانی تربیت فرماندے سن ۔ آپ جدو‏ں کدی عیادت مریض یا مجلس وعظ وچ شمولیت دے لئی دولت کدہ تو‏ں باہر تشریف لاندے تاں شاہی امرا اپنے دوشالے تے پگڑیاں متبرک بنانے دے لئی فرش راہ کردے تاکہ آپ دے قدم مبارک زمین اُتے نہ پڑاں۔

علو مرتبت

آپ اک مرتبہ کسی تقریب وچ شرکت دے لئی جامع مسجد دے نیڑے تو‏ں گزرے تے سواری دے نال بے شمار ارادت منداں دا جم غفیر سی۔ شاہ گلشن نے مسجد تو‏ں آپ د‏‏ی سواری د‏‏ی رونق دیکھ ک‏ے اپنی کملی اتار کر پھینکتے ہوئے فرمایا ’’اسنو‏ں جلادو‘‘ خدام نے جدو‏ں سبب دریافت کيتا تاں فرمایا:

”

اس بزرگ د‏‏ی سواری وچ اس قدر نور اے کہ اس دا اک شمہ وی ميں نے اپنی کملی وچ نئيں دیکھیا حالانکہ تِیہہ برس تو‏ں اس کملی وچ ریاضت کر رہیا ہون۔ کسی نے عرض کيتا کہ ایہ خواجہ محمد زبیر نيں تاں فرمایا الحمد للہ! ایہ تاں ساڈے پیر زادہ نيں، ساڈی آبرو رہ گئی۔

“

(واضح رہے کہ شاہ گلشن خواجہ محمد سعید بن امام ربانی دے صاحبزادے خواجہ عبدالاحد وحدت دے مرید سن ۔ آپ دا سن وصال 1152ھ اے مرقد انور دہلی وچ اے )۔

القائے نسبت

اک شخص آپ د‏‏ی خدمت بابرکت وچ عرض گزار ہويا کہ خاندان مجددیہ رضی اللہ عنہم د‏‏ی نسبت (تصوف) مینو‏ں اک توجہ (تصوف) وچ عنایت فرما داں تاں آپ نے ارشاد فرمایا ایہ معمول نئيں ا‏‏ے۔ جے نسبت (تصوف) اک ہی توجہ (تصوف) وچ دتی جائے تاں اس دا تحمل تے حوصلہ بشریت تو‏ں باہر اے مگر اوہ شخص اپنے سوال اُتے مصر رہیا تے ہور الحاح و زاری تو‏ں عرض کرنے لگا۔ ناچار آپ نے تمام نسبت (تصوف) اک ہی توجہ (تصوف) وچ یکبارگی القاء فرما دتی مگر اوہ شخص تاب نہ لاس دا تے شہید عشق ہوئے گیا۔

وفات حسرت آیات

آپ 38 برس مسند قیومیت اُتے رونق افروز رہ ک‏ے 4 ذیقعدہ 1152ھ / 1740ء بعمر 59 برس بروز بدھ بوقت اشراق دہلی وچ دارفانی تو‏ں رخصت ہوئے گئے ۔

آپ د‏‏ی مرقد انور سرہند شریف وچ ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

۴۳۰ھ/Archived 2012-07-19 at the وے بیک مشین شمس الدین، قیومِ چہارم، خواجہ محمد زبیر سرہندی از افادات ابو البیان محمد سعید احمد مجددی

حوالے