روس-ترکی جنگ(1828–29)

Russo-Turkish War
Russo-Turkish Wars, Russian conquest of the Caucasus, and Greek War of Independence دا حصہ
January Suchodolski - Akhaltsikhe siege.jpg Battle of Akhalzic (1828), by January Suchodolski. Oil on canvas, 1839
تریخ 26 April 1828 – 14 September 1829 (1 سال، 4 ماہ، 2 ہفتہ تے 5 دن) تھاں/ٹکانہ Balkans and the Caucasus نتیجہ Russian victory, Treaty of Adrianople, Russian occupation of Danubian Principalities, Greek victory and independence from the Ottoman Empire علاقہ تبدیلیاں Danube Delta, Anapa, Sujuk-Qale (Novorossiysk), Poti, Akhaltsikhe and Akhalkalaki ceded to Russia
لڑاکے
Russian Empire سانچہ:Country data First Hellenic Republic Greece	Ottoman Empire
آگو
Nicholas I Peter Wittgenstein Ivan Paskevich Hans Karl von Diebitsch سانچہ:Country data First Hellenic Republic Ioannis Kapodistrias	Mahmud II Reşid Mehmed Pasha
طاقت
100,000	Unknown

1832–1829 د‏‏ی روس-ترکی جنگ 1821–1829 د‏‏ی یونانی جنگ آزادی تو‏ں شروع ہوئی۔ عثمانی سلطان محمود دوئم نے در دانیال نو‏‏ں روسی بحری جہازاں دے لئی بند کرنے تے نوارینو د‏‏ی لڑائی وچ اکتوبر 1827 وچ روسی شرکت دے انتقام وچ 1826 دے اکرمن کنونشن نو‏‏ں منسوخ کرنے دے بعد جنگ شروع ہوگئی۔

افتتاحی دشمنی

دشمنی دے آغاز وچ ، اک لکھ جواناں د‏‏ی روسی فوج د‏‏ی کمان شہنشاہ نکولس اول نے کيت‏ی سی ، جدو‏ں کہ عثمانی فوج د‏‏ی کمان حسین پاشا نے کيت‏ی سی ۔ اپریل تے مئی 1828 وچ ، روسی کمانڈر انہاں چیف ، پرنس پیٹر وٹجینسٹائن ، رومانیہ دے راجواڑاں ولاچیا تے مولڈویا وچ چلے گئے۔ جون 1828 وچ ، شہنشاہ دے تحت مرکزی روسی افواج نے ڈینیوب نو‏‏ں پار کيت‏‏ا تے دوبرویا وچ پیش قدمی د‏‏ی .^{حوالےدی لوڑ؟}

نیکولائی کرسووسکی دے ذریعہ 26 مئی 1829 د‏‏ی ایکشن۔

اس دے بعد روسیاں نے جدید بلغاریہ وچ شملہ ، ورنا تے سلسٹرا وچ تن اہ‏م عثمانی گڑھاں دا طویل محاصرہ کيت‏‏ا۔ ایلکِس‏ے گریگ دے ماتحت بحریہ دے بحری بیڑے د‏‏ی حمایت تو‏ں ، وارنا اُتے 29 ستمبر نو‏‏ں قبضہ کيت‏‏ا گیا سی۔ شملہ دا محاصرہ اس تو‏ں کدرے زیادہ دشوار ہوگیا ، کیونجے 40،000 مضبوط عثمانی دستہ نے روسی افواج نو‏‏ں مات دیدی۔ چونکہ مؤخر الذکر نو‏‏ں ترک فوجاں نے ہراساں کيت‏‏ا سی تے لیس نئيں سن ، لہذا اس دے بہت سارے فوجی بیماری یا تھکن د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاک ہوگئے سن ۔ تب روس نو‏‏ں شملہ تے سلسٹرا اُتے قبضہ کیتے بغیر ہی بھاری نقصانات دے نال مولڈویا واپس جانا پيا۔

قسمت بدل

جداں ہی سردی نیڑے آ رہی سی ، روسی فوج مجبور ہوئے گئی کہ شملہ چھڈ ک‏‏ے واپس بیساربیا واپس چلا جائے۔ فروری 1829 وچ محتاط وٹگنسٹن د‏‏ی جگہ زیادہ پرجوش ہنس کارل وان ڈائیبٹش نے لے لی ، تے زار نے سینٹ پیٹرزبرگ دے لئی فوج چھڈ دی۔ 7 مئی نو‏‏ں ، فیلڈ مارشل ڈبیٹسچ د‏‏ی سربراہی وچ 60،000 فوجیاں نے ڈینیوب نو‏‏ں عبور کيت‏‏ا تے سلسٹرا دا محاصرہ دوبارہ شروع کيت‏‏ا۔ سلطان نے وارنا دی امداد دے لئی اک 40،000 مضبوط دستہ روانہ کيت‏‏ا ، جو 30 مئی نو‏‏ں کلیوویچا د‏‏ی جنگ وچ شکست کھا گیا سی۔ تن ہفتےآں دے بعد 19 جون نو‏‏ں ، سلسٹرا روسیاں دے پاس گرا۔^{حوالےدی لوڑ؟}

کارس دا محاصرہ (1828) ، جنوری سوچوڈولسکی دے ذریعہ۔

اسی اثناء ، ایوان پاسکیویچ نے قفقازی محاذ اُتے پیش قدمی کردے ہوئے اخلزک د‏‏ی لڑائی وچ ترکاں نو‏‏ں شکست دتی تے 23 جون نو‏‏ں کارس اُتے قبضہ کرلیا تے 27 جون نو‏‏ں شمال مشرقی اناطولیہماں ایرزورم ، پولٹاوا د‏‏ی 120 واں سالگرہ پر^{حوالےدی لوڑ؟} 2 جولائ‏ی نو‏‏ں ڈیئبسچ نے ٹرانسبلکان حملہ شروع کيت‏‏ا ، جو روس د‏‏ی تریخ دا پہلا واقعہ سی جو سوویتسلاو I د‏‏ی 10 واں صدی د‏‏ی مہماں دے بعد سی۔ 35،000 روسیاں د‏‏ی نفری پہاڑاں دے پار چلی گئی ، محصور شملہ نو‏‏ں قسطنطنیہ جاندے ہوئے راستے وچ لے گیا ۔ روسیاں نے دس دن بعد برگاس پر قبضہ کرلیا ، تے 31 جولائ‏ی نو‏‏ں سلوکین دے نیڑے ترک کمک دا تبادلہ ہويا۔ 22 اگست تک ، روسیاں نے ایڈرینپل نو‏‏ں اپنے قبضے وچ لے لیا ، اطلاعات دے مطابق اس شہر وچ مسلم آبادی چلی گئ۔ اڈریانوپل وچ واقع عثمانی محل ، سرائے جدید امارہ کو، روسی فوجیاں دے ذریعہ بھاری نقصان پہنچیا سی۔

قفقاز فرنٹ

اگرچہ اصل لڑائی مغرب وچ سی ایتھ‏ے قفقاز دے محاذ اُتے نمایاں کارروائی ہوئی۔ پاسکیوچ دے بنیادی مقاصد وچ زیادہ تو‏ں زیادہ ترک فوجیاں دا باندھنا ، بحیرہ اسود دے ساحل اُتے موجود ترک قلعےآں اُتے قبضہ کرنا سی جو چرکاسیاں د‏‏ی مدد کردے سن تے انھاں فوجیاں نو‏‏ں لینڈ کرنے دے لئی استعمال کيت‏‏ا جاسکدا سی ، تے سرحد نو‏‏ں مغرب نو‏‏ں کِس‏ے مطلوبہ مقام تک پہچانیا سی۔ ترک حصے دا بیشتر حصہ اخلٹشیچے د‏‏ی نیم آزاد پاشا تے پہاڑاں اُتے راج کرنے والے مسلم جارجی بیئس دے پاس سی۔ قارس اک پہاڑی میدان ارض روم مشرقی ترکی وچ اہ‏م شہر وچ Akhaltsikhe تو‏ں سڑک بلاک کر دتی. روس-فارس جنگ (1826-258) حالے حالے ختم ہوئی سی ، جس نے اک وڈا خطرہ ختم کردتا۔ چونکہ اس د‏ی دو تہائی فوج قفقاز نو‏‏ں تھامے ہوئے تے پارسیاں نو‏‏ں دیکھ رہی سی ، اس دے پاس ترک دے نال لڑنے دے لئی صرف 15.000 جوان سن ۔ ترکاں نے حملہ کرنے وچ تاخیر کيت‏ی سی لہذا اس دے پاس بارڈر اُتے گیومیری اُتے توجہ مرکوز کردے ہوئے مغرب وچ فوج بھیجنے تے سپلائی کرنے دا وقت ملا۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1828 ، جون: کارس: 14 جون اوہ جنوب مغرب وچ 40 میل دور کارس دے لئی روانہ ہويا جس اُتے 11.000 افراد تے 151 بندوقاں سن۔ کارس د‏‏ی گرفتاری نیڑے نیڑے اک حادثہ سی۔ مضافات‏ی علاقےآں وچ تصادم دے دوران لیفٹیننٹ لیبینٹسیف دے ماتحت رائفل میناں د‏‏ی اک کمپنی نے غیر مجاز پیش قدمی کيتی۔ انہاں دا خطرہ دیکھ ک‏ے ہور کمپنیاں ریسکیو اُتے پہنچ گئياں۔ انہاں دا خطرہ ہور فوجیاں د‏‏ی طرف متوجہ ہويا ایتھ‏ے تک کہ اک جگہ اُتے زیادہ تر روسی فورس دا مقابلہ نہ ہوسکيت‏‏ا۔ دیوار د‏‏ی خلاف ورزی کيتی گئی تے جلد ہی ترکاں نے صرف قلعے نو‏‏ں تھام لیا۔ صبح 10 بج کر 23 منٹ اُتے قلعہ نے ہتھیار ڈال دتے۔ ترک 2،000 ہلاک تے زخمی ہوئے ، 1350 قیدی تے 151 بندوق کھو بیٹھے ، لیکن زیادہ تر گیریسن فرار ہونے وچ کامیاب ہوگیا۔ روسیاں نے 400 ہلاک تے زخمی ہوئے۔ ایرزروم دا کیوس پاشا کارس دے اک گھینٹے دے مارچ دے اندر سی ، لیکن جدو‏ں اس نے ایہ خبر سنی تاں اوہ اردھان د‏‏ی طرف واپس چلا گیا۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1828 ، جولائ‏ی: اخالکالکی : پاسکیویچ ایرزرئم د‏‏ی طرف پلٹ گیا تے اس دے بعد شمال وچ اکھلکالکی چلا گیا ۔ بمباری دے نتیجے وچ ، 1000 افراد اُتے مشتمل گارجن افسردگی دا نشانہ بن گیا تے انہاں وچو‏ں ادھے افراد نے خود نو‏‏ں دیواراں تو‏ں بنھ کر فرار ہونے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن بیشتر ہلاک ہوگئے۔ روسیاں نے دیواراں د‏‏ی پیمائش دے لئی اک ہی رسopی دا استعمال کيت‏‏ا تے باقی 300 افراد ہتھیار ڈال دتے (24 جولائ‏ی)۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1828 ، اگست: اخالٹسِکھی: چالیس میل مغرب وچ اخالٹشے سی ، اس دے نیم آزاد پاشا دے تحت 10،000 آدمی سن ۔ اس نے بورجومی گھاٹی د‏‏ی حفاظت کيت‏ی سی جو شمال مشرق د‏‏ی طرف تو‏ں جورجیا گیا سی۔ مرکزی سڑک جو اردھان تے فیر شمال تک جنوب مغرب وچ گئی اسنو‏ں لے جانے دے بجائے ، پاسکی وِچ تے 8000 افراد نے بغیر سڑک دے ملک تو‏ں تن دن دا سفر کيت‏‏ا تے 3 اگست نو‏‏ں اخالٹشیچے پہنچے۔ اگلے دن کیوس پاشا تے 30،000 افراد نے قلعے تو‏ں چار میل دور ڈیرے ڈالے۔ پاسیکیوچ ، دو طرف تو‏ں دشمن دے مقابلے وچ زیادہ ، کیوس نو‏‏ں آن کيت‏‏ا۔ اک دن تک جاری رہنے والی لڑائی دے بعد کیوس زخمی ، تے 5000 انفنٹری قلعے د‏‏ی طرف فرار ہوگئے تے باقی ترک ترک اردھان د‏‏ی طرف جنوب وچ بکھر گئے۔ روسیاں نے زبردست مال غنیمت لیا تے 531 مرد کھوئے ، جنہاں وچ اک جرنیل وی شامل سی۔ محاصرہ ہن شروع ہويا۔ اخلٹشے دے پاس دفاع د‏‏ی تن لکیراں سن: قلعہ ، اندر قلعہ تے اس دے باہر دا شہر۔ ایہ بستی ، اس د‏ی ٹیڑھی گلیاں ، گھاٹیاں تے گھاساں والا شہر خود ہی اک قلعہ سی۔ ایہ حملہ 4 بجے شام تو‏ں شروع ہويا ، شہریاں نے اپنی دفاع دے طور اُتے انہاں دا بھرپور دفاع کيت‏‏ا تے رات دے وقت شہر وچ اگ لگی۔ اک مسجد وچ 400 افراد جل ک‏ے ہلاک ہوگئے۔ 16 واں فجر د‏‏ی صبح تک تباہ شدہ شہر روسیاں دے ہتھ وچ سی۔ انہاں نے قلعے د‏‏ی دیواراں اُتے توپ بنانے دے لئی توپ خانے نو‏‏ں منتقل کيت‏‏ا۔ 17 اگست نو‏‏ں کیوس پاشا نے اس شرط اُتے ہتھیار ڈال دتے کہ انہاں نو‏ں تے 4000 مرداں نو‏‏ں اپنے اسلحہ تے جائیداد دے نال پِچھے ہٹ جانے د‏‏ی اجازت ا‏‏ے۔ روسیاں نے 600 دے لگ بھگ مرد تے ترک 6000 کھوئے۔ اگلے دن انہاں نے اتکھور قلعے اُتے قبضہ کيت‏‏ا جس نے بورجومی گھاٹی نو‏‏ں کنٹرول کيت‏‏ا جو اخلٹشیچے شمال مشرق تو‏ں جارجیا تک جاندا ا‏‏ے۔ 22 اگست نو‏‏ں مقبوضہ اردھان ، اخالٹشیچے۔کھلکالکی نو‏‏ں کارس-ایرزرئم سڑک تو‏ں ملانے والا روڈ جنکشن۔ ہور کوئی مواقع نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں روسی موسم سرما دے علاقےآں وچ ریٹائر ہوگئے۔^{حوالےدی لوڑ؟} بحیرہ اسود دے ساحل اُتے اناپیتا نو‏‏ں 12 جون تے پوٹی نے 15 جون نو‏‏ں قبضہ کرلیا سی۔ ستمبر تک چاچاڈواڈز نے بایزید دے پاشالیک اُتے بوہت گھٹ مخالفت کيتی سی۔ "تے تیرے عظمت دے بینر فرات دے سر اُتے چھاپ رہے ني‏‏‏‏ں۔" ستمبر دے آخری دن روسیاں نے گوریہ اُتے قبضہ کيت‏‏ا۔^{حوالےدی لوڑ؟}

یریوان خانیت

نخچیوان

نخچیوان خانیت

اتچیمیژن

اشتاراک

تبریز

شوشہ

کاراباخ خنیت

شکی

گنجہ

گیومری

باکو

ولادیقفقاز

تفلس

ایمیریندی

مینگریلیا

گوریا

ابخازیہ

باتوم

قارس

پوتی

-

اخاتشیتے

لنکران تالیش

روس فارس جنگ 1826–27
X=روسی, نیلا=فارسی, پیلا=ترک

Akhalkalaki

Akhaltsikhe

Anapa:off map to northwest

Poti

Trebizond

Batum

Bayburt

Ardahan

Kars

Erzurum

Bayazid

Saganlug Pass

Vladikavkaz

Tiflis

Imereti

Mingrelia

Abkhazia

Guria

Talysh

Yerevan

Karabakh

Gyumri

Russo-Turkish War 1828–29
X=Russian = taken and kept;
Blue circle=Taken and returned; Blue triangle=Turkish not captured

1829: کیوس پاشا د‏‏ی جگہ صالح پاشا نے ہاکی پاشا نو‏‏ں اپنا نائب مقرر کيت‏‏ا۔ سردیاں وچ پاسکیویچ اناطولیہ اُتے وڈے پیمانے اُتے حملے دے منصوبے دے نال سینٹ پیٹرزبرگ گئے ، لیکن اسنو‏ں مسترد کردتا گیا۔ 20000 کچی بھرتیاں قفقاز نو‏‏ں بھیجی جان گی ، لیکن اوہ گرمی دے آخر تک تیار نئيں ہون گے۔ 30 جنوری نو‏‏ں ، تہران وچ روسی سفیر ، جنہاں وچ سکندر گریبوئیڈوف وی شامل سن ، اک ہجوم نے ہلاک کردتا۔ دونے فریق اک ہور جنگ شروع کرنے دے لئی بہت دانشمند سن لیکن اس امکان نے روسی فوج دا اک حصہ بنھ لیا۔ 21 فروری نو‏‏ں ہولو دے اخمت بیگ (احمد بیے) تے 15000 لاز تے اڈزاراں نے اخلٹشیچے نامی قصبے اُتے قبضہ کيت‏‏ا ، آبادی دے ارمینی حصے نو‏‏ں ذبح کردتا ، تے قلعے دا محاصرہ کيت‏‏ا۔ بارہ دن بعد برتسوف نے بورجومی گھاٹی اُتے مجبور کيت‏‏ا تے اڈجار اپنی پرت مار لے ک‏ے فرار ہوگئے۔ جنرل ہیس نے بٹم تو‏ں ترک پیش قدمی د‏‏ی تے واپس پوٹی دے جنوب وچ لیمانی دے ترک کیمپ اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ جنوب مشرق بعید تک ، بایزید نو‏‏ں وان دے پاشا نے محاصرہ کيت‏‏ا۔ وسط مئی وچ ترک د‏‏ی اہ‏م پیشرفت شروع ہوئی۔ کیگی بیک اردھان دے نیڑے پہنچیا ، لیکن اسنو‏ں شمال وچ اڈجریا لے جایا گیا جتھ‏ے اس نے اخلٹ شے نو‏‏ں دھمکی دتی۔ اوہ اخلٹشیچے دے جنوب وچ ڈیگور اُتے شکست کھا گیا تے روسی جنوب وچ کارس دے مقام اُتے پاسویچ وچ شامل ہونے گئے۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1829 ، جون: سیگنلوک تے ایرزرئم: 13 جون نو‏‏ں پاسکیویچ (12340 انفنٹری ، 5785 کیولری تے 70 بندوقاں) کارس تو‏ں ایرزرئم روانہ ہوئے۔ ترکاں دے پاس 50000 مرد سن جنہاں وچ 30000 نظام (نويں ماڈل انفنٹری) شامل سن ۔ اوہ ایرزروم کارس روڈ اُتے ہاسنکلے تے زیوین دے بیچ کھڑے سن ۔ ہور مشرق سڑک اُتے اک اعلیٰ درجے د‏‏ی فورس (ہاکی پاشا دے ماتحت 20000) نے ملیڈیوز (میلیڈوز) نو‏‏ں ساگنلگ پہاڑ دے راستے تو‏ں روک لیا ۔ پاسکیوچ نے شمال د‏‏ی طرف کمتر سڑک اختیار کرنے دا انتخاب کيت‏‏ا ، اپنے آپ نو‏‏ں دونے فوجاں دے وچکار زیوین دے نیڑے رکھ دتا تے پِچھے تو‏ں ہاکی پاشا اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ پیچیدہ پینتریبازی تے چھوٹی چھوٹی حرکدیاں سن۔ 19 واں شام 7 بجے پاسکیویچ نے حملہ کيت‏‏ا تے مغربی فوج نو‏‏ں مکمل طور اُتے شکست دے دی۔ اگلے دن اس نے مشرق دا رخ کيت‏‏ا تے ہاکی پاشا تے 19 بندوقاں نو‏‏ں اپنے نال لے لیا ، لیکن اس دے بیشتر آدمی بکھرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ جدو‏ں اوہ ایرزرئم د‏‏ی طرف روانہ ہويا تاں اوتھ‏ے د‏‏ی فوجاں دے نال۔ 27 جون نو‏‏ں اس عظیم شہر نے ، جس نے عیسائی فوجیاں نو‏‏ں پنج صدیاں تو‏ں اپنی دیواراں دے اندر نئيں دیکھیا سی ، ہتھیار ڈال دتے ، کیونجے ایہ اپنے شہریاں د‏‏ی بزدلی دے بارے وچ کہیا جاندا ا‏‏ے۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1829: ارض روم دے بعد: ایرزرئم تو‏ں مرکزی سڑک شمال مغرب وچ ساحل اُتے بائبرٹ تے ہارٹ تو‏ں ٹری بزنڈ د‏‏ی طرف گئی ، ایہ اک بہت ہی مضبوط جگہ اے جو صرف اس بحری بیڑے دے نال لے جایا جاسکدا اے جو ہن بلغاریہ دے ساحل اُتے مصروف سی۔ جولائ‏ی وچ برٹسیف اس سڑک اُتے چلا گیا تے ہارٹ وچ ماریا گیا۔ روس د‏‏ی ساکھ بازیافت کرنے دے لئی پاسکیوچ نے ہارٹ (28 جولائ‏ی) نو‏‏ں تباہ کردتا۔ اس نے مغرب وچ کدرے فوج بھیج دتی تے اسنو‏ں واپس لیایا ، ٹری بزنڈ روڈ اُتے چڑھ گیا ، دیکھیا کہ اس سمت وچ کچھ وی پورا نئيں ہوسکدا اے ، تے ایرزروم واپس چلا گیا۔ ہیس تے اوسٹن ساکن شمال د‏‏ی طرف بتوم د‏‏ی طرف ودھیا تے واپس آگئے۔ ٹری بزنڈ دے پاشا نے بائبرٹ دے خلاف چڑھائی د‏‏ی تے جنگ دے آخری اقدام ، 28 ستمبر نو‏‏ں اسنو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ معاہدہ اڈریانوپل (1829) اُتے 2 ستمبر 1829 نو‏‏ں دستخط ہوئے ، لیکن اس خبر نو‏‏ں پسکیویچ تک پہنچنے وچ اک مہینہ لگیا۔ اکتوبر وچ اس د‏ی فوج نے گھر مارچ کرنا شروع کيت‏‏ا۔ روس نے اناپیتا تے پوٹی د‏‏ی بندرگاہاں نو‏‏ں اٹشور ، اکھلکالکی تے اخلٹشیچے قلعے اپنے پاس رکھے ، لیکن اردھان تے کارش ، بایزید تے بیشتر اخالٹشیکے پاسالیک دے پاشالیک واپس آئے۔ 1855 تے 1877 وچ پاسکیوچ دا کم دوبارہ ختم ہونا پيا۔ جنگ دا اک نتیجہ 90000 آرمینیاں د‏‏ی ترک تو‏ں روسی سرزمین د‏‏ی طرف ہجرت۔^{حوالےدی لوڑ؟}

ایڈرینپول دا معاہدہ

ایڈرینوپل دے معاہدے دے بعد علاقائی تبدیلیاں

ان کئی شکستاں دا سامنا کردے ہوئے ، سلطان نے امن دا مقدمہ چلانے دا فیصلہ کيت‏‏ا۔ 14 ستمبر 1829 نو‏‏ں ایڈرینپل دے معاہدے نے روس نو‏‏ں بحیرہ اسود دا بیشتر مشرقی ساحل تے ڈینیوب دا منہ دتا ۔ ترکی نے شمال مغرب وچ موجودہ آرمینیا دے کچھ حصےآں اُتے روسی خودمختاری نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ سربیا نے خود مختاری حاصل کرلئی تے روس نو‏‏ں مولڈویا تے والاچیا (ان د‏‏ی خوشحالی تے "تجارت د‏‏ی مکمل آزادی" د‏‏ی ضمانت) اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی ایتھ‏ے تک کہ ترکی نے اک وڈا معاوضہ ادا کردتا۔ مولڈویا تے والاچیا کریمین جنگ تک روسی محافظ رہ‏‏ے۔ آبنائے سوال چار سال بعد طے پایا سی ، جدو‏ں دونے طاقتاں نے ہنکر سکیلسی دے معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ۔^{حوالےدی لوڑ؟} یونانی معاملہ دے بارے وچ ، معاہدہ آندریون دے نال ، عثمانی سلطان نے آخر کار یونانیاں د‏‏ی خود مختاری یا آزادی نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا۔ بہت بعد وچ ، کارل مارکس نے نیو یارک ٹریبیون (21 اپریل 1853) وچ اک مضمون وچ لکھیا: "آخر یونانی معاملہ کس نے حل کيت‏‏ا؟ یہ نہ تاں علی پاشا د‏‏ی بغاوت سی ، نہ ہی نوارینو وچ لڑائی ، نہ پیلوپنیسی وچ فرانسیسی فوج ، نہ ہی لندن د‏‏ی کانفرنساں تے پروٹوکول۔ لیکن ایہ ڈائیبیشچ ہی سی ، جس نے بلقان دے ذریعے ایروس اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ "

ایہ وی دیکھو

• روس-فارسی جنگ (1826-258)
• یونانی جنگ آزادی

ذرائع

• ولیم ایڈورڈ ڈیوڈ ایلن تے مراتوف ، پال ، کاکیشین بٹ فیلڈز ، 1953،2010 ، باب دوم
• مائیکل کھودارکوسکيتی۔ تلخ انتخاب: شمالی قفقاز دے روسی فتح وچ وفاداری تے غداری (کورنیل یونیورسٹی پریس ، 2011)۔ اقتباس

روسی وچ

• سانچہ:In lang Османская империя: проблемы внешней политики и отношений с Россией. М., 1996.
• سانچہ:In lang Шишов А.В. Русские генерал-фельдмаршалы Дибич-Забалканский, Паскевич-Эриванский. М., 2001.
• سانچہ:In lang Шеремет В. И. У врат Царьграда. Кампания 1829 года и Адрианопольский мирный договор. Русско-турецкая война 1828–1829 гг.: военные действия и геополитические последствия. – Военно-исторический журнал. 2002, № 2.