روس کریمیائی جنگاں

روس-کریمیائی جنگاں روس دی افواج تے کریمین خانات دے تاتاراں دے وچکار سولہويں صدی دے دوران دریائے وولگا دے آس پاس دے علاقے اُتے لڑی گئياں۔

سولہويں صدی وچ ، روس وچ وائلڈ سٹیپس نو‏‏ں تاتاراں دے سامنے لیایا گیا۔ جنگاں دے دوران ، کریمین تاتاراں (جس د‏‏ی مدد ترک فوج نے کی) نے وسطی روس اُتے حملہ کيت‏‏ا ، ریازانناں تباہ کيت‏‏ا تے ماسکو نو‏‏ں جلا دتا ۔ اُتے ، اگلے ہی سال تاتار مولودی د‏‏ی لڑائی وچ شکست کھا گئے ۔ شکست دے باوجود ، تاتار چھاپےآں دا سلسلہ جاری رہیا۔ اس دے نتیجے وچ ، کریمین خانٹ اُتے متعدد بار حملہ ہويا ، 18 واں صدی دے آخر وچ فتح ہويا۔ تاتاریاں نے بالآخر خطے دے علاقےآں وچ اپنا اثر و رسوخ کھو دتا۔

چھاپےآں دا آغاز روس د‏‏ی بفر ریاست قاسم خانیت دے قیام تے 15 واں صدی دے آخر وچ روس کازان جنگاں وچ روس دے تسلط دے فورا بعد ہويا سی۔

تریخ

ریاست ماسکو د‏‏ی نگران سرحد پر۔ سرگی واسیلیویچ ایوانوف د‏‏ی پینٹنگ۔

روس اُتے کریمین تاتاراں دے حملے 1607 وچ ماسکو دے عظیم ڈیوک آئیون سوم د‏‏ی موت دے بعد شروع ہوئے سن ، جدو‏ں کریمیا خانیت نے روسی شہراں بیلیف تے کوزیلسک اُتے حملہ کيت‏‏ا سی۔

سولہويں صدی دے دوران ، وائلڈ سٹیپس کی بیرونی سرحد دریائے اوکا دے باہر ران ، وائلڈ سٹیپس د‏‏ی بیرونی سرحد دریائے اوکا دے باہر ، ریازان شہر دے نیڑے سی۔ ماسکو اُتے حملہ آور فوجاں دا اصل راستہ مورواسکی ٹریل سی ، جو پیریکوپ دے کریمین استھمس تو‏ں نینیپر تے سیورسکی ڈونیٹ ندیاں دے بیچاں دے درمیان تے آخر وچ تولا تک چلدا سی۔ تاتار وڈے پیمانے اُتے پرت مار تے اغوا دے بعد ہی پِچھے ہٹاں گے ، تاتار عام طور اُتے 100-200 کلومیٹر روسی علاقے وچ داخل ہونے وچ کامیاب ہوگئے سن ۔ اغوا کاراں نو‏‏ں بعد وچ کریمیا دے شہر کافا بھیج دتا گیا تاکہ غلامی وچ فروخت کيت‏‏ا جاسک‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ ، سرحدی علاقےآں وچ روسی آبادی نو‏‏ں بھاری نقصان اٹھانا پيا۔

ہر موسم بہار وچ ، روس نے متعدد ہزار فوجیاں نو‏‏ں سرحدی خدمات دے لئی متحرک کيت‏‏ا۔ دفاعی لائناں وچ قلعےآں تے شہراں دا اک سرکٹ شامل سی۔

دریائے وولگیا تے اریٹش دے درمیان خطے وچ نوغائی اردودے حملےآں تو‏ں بچانے دے لئی ، ساماریا (1586) ، زارسیٹسن (1589) تے سراتوف (1590) دے وولگیا شہر قائم کیتے گئے سن ۔

سب تو‏ں زیادہ نقصان دہ یلغاراں 1517 ، 1521 ( کازان خانیت د‏‏ی حمایت سے) ، 1537 ( کازان خانیت ، لیتھوانیائی ، تے سلطنت عثمانیہ دے تعاون سے) ، 1552 ، 1555 ، 1570–72 (سویڈن تے عثمانی د‏‏ی حمایت سے) اُتے ہوئی۔ سلطنت) ، 1589 ، 1593 ، 1640 ، 1666–67 (پولینڈ – لتھوانیا دے تعاون یافتہ) ، 1671 ، تے 1688۔

1570

1570 وچ کریمین تاتاراں د‏‏ی فوج نے روس دے ریازان سرحدی علاقے نو‏‏ں تباہ کردتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

روس کریمین جنگ (1570–1572)

Russo–Crimean War (1570–1572)
تاریخ 1570–1572 مقام یورپی روس نتیجہ Russian victory خانان کریمیا invasion of Russia repelled
محارب
روسی زار شاہی	سانچہ:Country data Crimea خانان کریمیا سلطنت عثمانیہ
کمانڈر اور رہنما
ایوان چہارم Mikhail Vorotynsky	سانچہ:Country data Crimea Devlet Giray Khan
طاقت
23,000–25,000	سانچہ:Country data Crimea unknown
ہلاکتیں اور نقصانات
40,000–60,000 killed and wounded	سانچہ:Country data Crimea 25,000–27,000+ killed or captured

مئی 1571 وچ ، کریمیا دے دولت اول گیری د‏‏ی سربراہی وچ ، تے وڈے تے چھوٹے نوغائی اردو تے چرکسیاں دے دستےآں د‏‏ی ، 120،000 مضبوط کریمین تے ترک فوج (80،000 تاتار ، 33،000 فاسد ترک تے 7،000 جنسیریز) نے سرپوخوف دفاعی قلعہ نو‏‏ں بائی پاس کيت‏‏ا۔ دریائے اوکا ، دریائے اوگرا نو‏‏ں عبور کيت‏‏ا تے 6000 افراد اُتے مشتمل روسی فوج نو‏‏ں گھیر لیا۔ روسیاں د‏‏ی فوج دے فوجی دستےآں نو‏‏ں کریمین نے کچل دتا۔ حملے نو‏‏ں روکنے دے لئی فوجاں نہ رکھنے دے سبب روسی فوج ماسکو واپس چلی گئی۔ پینڈو روسی آبادی وی راجگڑھ بھج گئی۔

کریمین فوج نے ماسکو دے آس پاس دے غیر محفوظ شہراں تے دیہاتاں نو‏‏ں تباہ کيت‏‏ا تے فیر راجگڑھ دے مضافات‏ی علاقےآں وچ اگ لگیا دتی ۔ تیز ہويا د‏‏ی وجہ تو‏ں اگ تیزی تو‏ں پھیل گئی۔ اگ بگولہ تے مہاجرین دا تعاقب کرنے والے ایہ قصبے راجگڑھ دے شمالی دروازے اُتے پہنچ گئے۔ گیٹ اُتے تے تنگ گلیاں وچ ، کچل پيا ، لوک "تین لائناں وچ چلے گئے اک دوسرے دے سر اُتے چلے گئے ، تے انہاں لوکاں نو‏‏ں جو انہاں دے ماتحت سن سب تو‏ں اُتے دباندے نيں"۔ فوج ، مہاجرین دے نال گھل مل گئی ، نظم و ضبط تو‏ں محروم ہوگئی ، تے جنرل شہزادہ بیلسکی اگ وچ ہلاک ہوگیا۔

تین گھنٹےآں دے اندر ، ماسکو مکمل طور اُتے جل گیا۔ اک ہور دن وچ ، کریمیا د‏‏ی فوج ، اپنے تختے دے نال چک .ی ، ریاضان روڈ اُتے قدماں د‏‏ی طرف روانہ ہوگئی۔ سن 1571 وچ حملے دے 80،000 متاثرین د‏‏ی تعداد وچ شامل سی ، جس وچ 150،000 روسی اسیر ہوئے سن ۔ پوپل دے سفیر پوسیوین نے اس تباہی د‏‏ی گواہی دتی: انہاں نے ماسکو دے 1580 وچ 30،000 تو‏ں زیادہ باشندےآں د‏‏ی گنت‏ی نئيں کيت‏‏ی ، حالانکہ 1520 وچ ماسکو د‏‏ی آبادی تقریبا 100،000 سی۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} ماسکو نو‏‏ں نذر آتش کرنے دے بعد ، سلطنت عثمانیہ دے تعاون تو‏ں دولت گیرے خان نے 1572 وچ روس اُتے اک بار فیر حملہ کيت‏‏ا۔ تاتار تے ترکاں د‏‏ی مشترکہ فوج ، اُتے ، اس بار انھاں مولودی د‏‏ی لڑائی وچ پسپا کردتا گیا۔ جولائ‏ی – اگست وچ ، کریمیا دے دولت اول گیرے د‏‏ی اک لکھ چوراسی ہزار د‏‏ی مضبوط فوج نو‏‏ں وی روسی فوج نے شکست دتی جس د‏‏ی سربراہی شہزادہ میخائل ورٹوینسکی تے شہزادہ دمتری خوورسٹینن نے کيتی۔

1572 دے بعد

بعد وچ ، روسی توسیع بحیرہ اسود د‏‏ی طرف متوجہ ہوئی تے 18 واں صدی وچ کریمین خانیٹ اُتے متعدد بار حملہ ہويا تے بالآخر روس تردیاں جنگاں دے دوران فتح ہوئی۔

تاتار چھاپےآں د‏‏ی نامکمل لسٹ

1521 وچ روس اُتے تاتار حملہ

اس لسٹ وچ پولینڈ-لیتھوانیا وچ چھاپے شامل نئيں نيں (1474–1569 دے دوران 75 چھاپے ) طویل لسٹ لسٹ وچ مل سکدی اے : Крымско-ногайские набеги на Русь ۔

• 1465: کریمیا نے روس اُتے چھاپے مارنے تے شمالی تجارت وچ خلل ڈالنے تو‏ں روکنے دے لئی عظیم فوج اُتے حملہ کيت‏‏ا
• 1480: دریائے یوگرا اُتے وڈا کھڑا اے
• 1507 تے 1514: خان نے طے شدہ امن معاہدے تو‏ں گریز کردے ہوئے تاتار امرا د‏‏ی سربراہی وچ چھاپے مارے۔
• 1521: خان تے 50،000 افراد نے 2 ہفتےآں تک کولمنا تے تباہی دے مضافات وچ اوکا عبور کيت‏‏ا
• c 1533: Abatis ڈیفنس لائن تقریبا 100   اوکا دے جنوب وچ کلومیٹر۔
• 1533–1547: (آئیون IV دے لئی ریجنسی) سرحداں اُتے کچھ 20 وڈے چھاپے۔
• 1541: ترکی د‏‏ی توپاں تو‏ں آتشزدگی دے تحت کریمین خان رافٹاں اُتے اوکا ندی عبور کر گیا۔
• 1555 ، 1562 ، 1664 ، 1565 خان مسکووی وچ اک وڈی فوج د‏‏ی قیادت کر رہیا سی۔
• 1556–1559: روسیاں تے زپوروزیاں نے بحیرہ اسود دے ساحل اُتے چار مرتبہ حملہ کيت‏‏ا۔
• 1564: ریاضان دا پوسڈ شہر جلایا گیا۔
• 1571: روس-کریمین جنگ (1571)
• 1572: مولدی د‏‏ی لڑائی
• 1591: چھاپہ ماسکو پہنچ گیا۔
• 1591: توپخانے نے بینک لائن اُتے کولومینسکائے اُتے چھاپہ ماریا روک لیا۔
• 1592: ماسکو دے نواحی علاقے جل گئے۔ روسی فوجاں سویڈن تو‏ں لڑ رہیاں سن۔
• 1598: کریم لائن بینک لائن دے ذریعہ روکے ، واپس جان تے امن دے لئی مقدمہ کرن۔
• 1614: ماسکو د‏‏ی نظر وچ نوگئی نے چھاپہ ماریا۔ پریشانیاں دے وقت بہت سارے اسیران لئے گئے سن کہ کفا وچ اک غلام د‏‏ی قیمت پندرہ یا ویہہ سونے دے ٹکڑےآں اُتے گر گئی سی۔
• 1618: نوگیس نے ماسکو دے نال امن معاہدے وچ 15000 اسیراں نو‏‏ں رہیا کيت‏‏ا۔
• 1632: Livny تو‏ں فورس تاتاریاں تے د‏‏ی طرف تو‏ں گھات لگیا کر Janissaries (SIC). 300 ہلاک تے باقی غلام ہوگئے۔
• 1632: 20،000 تاتاراں نے جنوب وچ چھاپہ ماریا ، جدو‏ں سمونسک جنگ دے لئی فوج نو‏‏ں شمال وچ منتقل کيت‏‏ا گیا سی ۔
• 1633: 30،000 تاتار Abatis تے بینک لائناں نو‏‏ں عبور کردے ني‏‏‏‏ں۔ اوکا دے علاقے تو‏ں ہزاراں افراد نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا۔ ایہ روس اُتے آخری گہری چھاپہ سی۔
• 1635: بہت ساریاں چھوٹی جنگی جماعتاں نے ریاضان دے جنوب وچ روس اُتے حملہ کيت‏‏ا۔
• 1637 ، 1641–1643: خان د‏‏ی اجازت دے بغیر نوگیس تے کریمین رئیساں نے کئی چھاپے مارے۔
• 1643: 600 تاتار تے 200 زپوروزیان کوساکس (ایس آئی سی) چھاپہ مار کوزلوف ۔ 19 مارے گئے ، تے 262 نو‏‏ں پھڑیا گیا۔
• 1644: 20،000 تاتاراں نے جنوبی روس اُتے چھاپہ ماریا ، 10،000 اسیران۔
• 1645: اک چھاپے وچ 6،000 اسیران گرفتار۔ ایہ دعوی کيت‏‏ا جاندا اے کہ ترکاں نے انہاں چھاپےآں نو‏‏ں وینس دے نال جنگ دے لئی گیلی غلام حاصل کرنے د‏‏ی ترغیب دی۔
• c 1650: بیلجورڈ لائن نے روسی قلعےآں نو‏‏ں 300 اُتے زور دتا   Abatis لائن دے جنوب وچ کلومیٹر.
• c 1680: آئزیم لائن : روسی قلعے بحیرہ اسود تو‏ں ڈیڑھ سو کلومیٹر دے فاصلے اُتے بنائے گئے سن ۔
• 1687 ، 1689: کریمین مہم : کریمیا اُتے حملہ کرنے د‏‏ی کوشش ناکا‏م۔
• 1691–92: ازمیم لائن دے نیڑے کئی ہزار افراد گرفتار۔
• 1769: نیو سربیا وچ موسم سرما وچ چھاپہ۔ کئی ہزار نو‏‏ں پھڑیا گیا۔
• 1774: کریمیا روسی وسول بن گیا۔
• 1783: کریمیا روس دے نال الحاق ہويا۔

حوالے

ذرائع

• واسیلی کلیچیوسکی ، روس د‏‏ی تریخ دا نصاب ، جلد۔ 2
• http://www.kulichki.com/moshkow/HISTORY/ANDREEW_A_R/krym_history.txt
• روسی اینالاں دا مکمل مجموعہ۔ پترستتاتمک تریخ، vol.13 کی، ماسکو. 1965

باہرلے جوڑ

• http://www.zum.de/Wkmla/military/russia/milxrશિયનempire.html