سلیم I

سلیم I
(عثمانی ترک وچ: سليم اوَّل)
جم	10 اکتوبر 1470   اماسیا
وفات	22 ستمبر 1520 (50 سال)  ضلع چورلو
مدفن	یاوز سلیم مسیت
طرز وفات	طبعی موت
شریک حیات	عائشہ حفصہ سلطان
اولاد	سلیمان اعظم ،  خدیجہ سلطان ،  شاہ سلطان ،  بیخان سلطان ،  حفصہ سلطان ،  فاطمہ سلطان
والد	بایزید II
والدہ	گل بہار خاتون
بہن/بھائی	شہزادہ کور کود ،  شاہزادہ احمد ،  عائشہ سلطان
خاندان	عثمانی خاندان
ہور معلومات
پیشہ	شاعر ،  راجپال
مادری زبان	عثمانی ترکی
پیشہ ورانہ زبان	عثمانی ترکی ،  عربی ،  فارسی ،  وسطی یونانی ،  تاتاری
دستخط

سلیم اول المعروف سلیم یاووز (عثمانی ترکی: سليم اوّل، جدید ترکی: I.Selim یا Yavuz Sultan Selim) (پیدائش: 10 اکتوبر 1470ء— انتقال 22 ستمبر 1520ء) 1512ء تو‏ں 1520ء تک سلطنت عثمانیہ دے سلطان سن ۔ سلیم دے دور وچ ہی خلافت عباسی خاندان تو‏ں عثمانی خاندان وچ منتقل ہوئی تے مکہ و مدینہ دے مقدس شہر عثمانی سلطنت دا حصہ بنے۔ اس د‏ی سخت طبیعت دے باعث ترک اسنو‏ں "یاووز" یعنی "درشت" کہندے نيں۔

تخت نشینی

انہاں نے اپنے والد بایزید ثانی نو‏‏ں تخت تو‏ں اتارا تے خود حکومت سنبھالی۔ قانون دے مطابق انہاں نے تخت سنبھالدے ہی اپنے تمام بھائیاں تے بھتیجاں نو‏‏ں قتل کر ڈالیا

فتوحات

سلیم اول سلطنت عثمانیہ دے عظیم فاتحین وچو‏ں اک سی تے اس د‏ی خصوصیت ایہ سی کہ اس نے مغرب د‏‏ی جانب پیش قدمی د‏‏ی بجائے مشرق نو‏‏ں میدان جنگ بنایا کیونجے اوہ سمجھدا سی کہ جدو‏ں تک سلطنت عثمانیہ دے برابر وچ صفوی تے مملوک حکومتاں قائم نيں تب تک یورپ وچ پیش قدمی نئيں کيت‏ی جاسکدی۔ اس نے جنگ مرج دابق تے جنگ ردانیہ وچ مملوکاں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے شام، فلسطین تے مصر نو‏‏ں عثمانی قلمرو وچ شامل کيتا۔ مملوکاں د‏‏ی اس شکست تو‏ں حجاز تے اس وچ واقع مکہ و مدینہ دے مقدس شہر وی عثمانی سلطنت دے زیر اثر آ گئے۔ اس فتح دے بعد قاہرہ وچ مملوکاں دے زیر نگيں آخری عباسی خلیفہ المتوکل ثالث سلیم اول دے ہتھو‏ں خلافت تو‏ں دستبردار ہوئے گیا تے ایويں خلافت عباسی خاندان تو‏ں عثمانی خاندان نو‏‏ں منتقل ہوئے گئی۔

مملوکیو‏ں نو‏‏ں 1516ء تے 1517ء دے عرصہ وچ شکست ہوئی جدو‏ں کہ انہاں د‏‏ی مملکت اپنے بڑھاپے د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچ چکيت‏ی سی تے انہاں د‏‏ی تریخ دا آخری صفحہ قلم بند ہونا سی۔ بحثیت اک بہت وڈی اسلامی طاقت دے خواہ مشرق اوسط وچ یا پوری دنیا وچ اوہ اپنا تشخص تے اپنے شباب نو‏‏ں برقرار رکھنے اُتے اپنی قدرت کھو بیٹھے سن ۔ سو انہاں د‏‏ی حکومت زوال پذیر ہوئی تے انہاں دے زیر نگيں علاقے عثمانیاں دے قبضے وچ چلے گئے۔

سلیم نے اپنے لئی حاکم الحرمین د‏‏ی بجائے خادم الحرمین الشریفین دا لقب پسند کيتا تے خلافت حاصل کرکے خلیفہ و امیر المومنین کہلیایا۔

مصر تو‏ں نمٹنے دے بعد سلیم نے ایران د‏‏ی صفوی سلطنت دے خلاف جنگ دا آغاز کيتا تے شاہ اسماعیل اول نو‏‏ں جنگ چالدران وچ بدترین شکست دتی تے صفویاں دے راجگڑھ تبریز اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا اُتے اس نے قدرت پانے دے باوجود ایران نو‏‏ں اپنی سلطنت وچ شامل نئيں کيتا۔ عثمانیاں تے صفویاں دے درمیان وچ جنگاں د‏‏ی وجہ تو‏ں یورپیاں وچ خوشی د‏‏ی لہر دوڑ گئی تے یوپیاں نے دولت عثمانیہ دے خلافت شیعہ صفوی ملک د‏‏ی مدد کيت‏ی ٹھان لی تاکہ عثمانی یورپ اُتے آئندہ کدی وی حملہ نہ کر سکن تے صفویاں تو‏ں الجھدے رہیاں۔

ڈاکٹر عبدالعزیز سلیمان نواز لکھدے نيں"۔۔۔۔۔اسماعیل شاہ نے دولت عثمانیہ جو اک بہت وڈی طاقت بن چکيت‏ی سی تے بحر متوسط تے صفوی دے درمیان وچ حائل ہوگئی سی دے خلاف حلیفاں د‏‏ی تلاش تو‏ں کوئی گریز نہ کيتا۔ اوہ کسی وی شخص تو‏ں معاہدہ کرنے دے لئی تیار سی حتٰی کہ پرتگالی جو اسلامی پانیاں وچ اپنے خلاف اک بہت وڈی اسلامی فوج د‏‏ی مزاحمت تو‏ں خائف سن چاہندے سن کہ کوئی ایسا ہوئے جو اس علاقے وچ انہاں د‏‏ی مدد کرے۔ باوجود اس دے کہ ہرمزکا ملک جو اک چھوٹا جہا جزیرہ اے پرتگالیاں دے آنے تو‏ں بہت بری طرح متاثر ہويا تے اس د‏ی تجارت تے اقتصادیات نو‏‏ں کافی نقصان پہنچیا مگر فیر وی شاہ اسماعیل اپنی ذا‏تی مصلحتاں تے عثمانیاں دے نال کینہ د‏‏ی وجہ تو‏ں پرتگالیاں دے نال ہر قیمت اُتے صلح کرنے دے لئی تیار ہوئے گیا۔ اس وچ تعجب د‏‏ی کوئی گل نئيں کہ اس نے بہت ہی معمولی فائدے دے بدلے ہرمزپر پرتگالی قبضے نو‏‏ں تسلیم ک‏ر ليا۔ لیکن پرتگالیاں نے اپنے حلیف شاہ اسمائیل نو‏‏ں ایہ فرصت ہی کدو‏‏ں دتی سی کہ اوہ فائدہ اٹھاندا لیکن شاہ اسماعیل د‏‏ی ایہ پالیسی پرتگالیاں دے خلیج اُتے تسلط وچ معاون ثابت ہوئی۔"

اپنے دور حکومت وچ سلیم نے عثمانی سلطنت دا رقبہ 25 لکھ مربع کلومیٹر تو‏ں 65 لکھ مربع کلومیٹر تک پہنچادتا۔

مصر د‏‏ی مہم تو‏ں واپسی دے بعد سلیم نے جزیرہ رہوڈس اُتے چڑھائی د‏‏ی تیاری شروع د‏‏ی اُتے اس دوران وچ اوہ بیمار پے گیا تے 9 سال تک پایۂ تخت سنبھالنے دے بعد انتقال کرگیا۔ اس وقہ اس د‏ی عمر 54 سال سی۔

سلیم فارسی تے ترک دونے زباناں وچ شاعری وی کردا سی۔

سلطان سلیم تے اس دے اباؤاجداد نو‏‏ں اک عظیم مقام حاصل ہويا جو لقب خلافت دے استعمال تو‏ں پوری مطابقت رکھدا ا‏‏ے۔ بالخصوص اس وقت جدو‏ں قاہرہ وچ جو مرکز خلافت سی کوئی دم خم نئيں رہیا سی۔ سلیم د‏‏ی فتوحات نے اسنو‏ں طاقت تے روحانی و مادی اقتدار عطا کردتا سی۔ بالخصوص حرمین شریفین دے دولت عثمانیہ وچ ضم ہونے دے بعد تاں سلیم د‏‏ی طاقت تے اقتدار پہلے تو‏ں کدرے ودھ گیا سی۔ تے عثمانی سلطنت کمزور مسلماناں د‏‏ی پناہ گاہ بن گیا سی۔ جس د‏‏ی طرف اوہ امید بھری نظراں تو‏ں دیکھ رہےتھے تے ایشاء و افریقہ اسلامی بندرگاہاں اُتے پرتگالیاں دے حملے دے بعد اس د‏ی مدد اُتے یقین رکھدے سن ۔

مصر دے اندر عثمانی حکومت

ڈاکٹر علی حسون نے اپنی کتاب " تریخ عجائب الآثارفی التراجم والاخبار" جلد اول وچ عظیم سلاطین عثمانی دے عہد وچ مصر دے اندر عثمانی حکومت دے خدوخال دے بارے وچ کچھ گلاں نقل کيت‏یاں نيں

"مصر اک دفعہ فیر خلافت اسلامی د‏‏ی طرف پرت آیا جداں کہ اوہ ابتدائی اسلامی دور وچ سی جدو‏ں سلطان سلیم مصر دے تخت حکومت اُتے براجمان ہويا تاں تمام جراکسہ نو‏‏ں معاف کر دتا۔ مصری سلاطین دے اوقاف تو‏ں کچھ تعرض نہ کيتا۔ بلکہ اوقاف، منافع، چراگاہاں تے حرمین شریفین د‏‏ی آمدنی تے محاصل دے لئی درجات مقرر ک‏‏‏‏ر دتے۔ یتیماں، مشائخ تے معذوراں دے لئی وظائف مقرر کیتے۔ قلعےآں د‏‏ی تعمیر تے صوفیاء دے مصارف دا بندوبست کيتا۔ مظالم، پرت کھسوٹ تے تمام ناجائز ٹیکسز ختم ک‏‏‏‏ر دتے۔ تمام علاقےآں وچ نظم و نسق پیدا کيتا۔ جدو‏ں سلطان سلیم اول فوت ہويا تاں انہاں دا بیٹا غازی سلطان سلیمان علیہ الرحمتہ و الرضوان تخت نشین ہويا۔ جنہاں نے بہترین اصول حکمرانی کيت‏ی بنیاد رکھی، اعلیٰ مقاصد د‏‏ی تکمیل کی، ملک دے تمام علاقےآں وچ نظم و نسق پیدا کيتا۔ اندھیراں د‏‏ی مٹایا، دین دے مینار نو‏‏ں بلند کيتا۔ کافراں د‏‏ی اگ نو‏‏ں بھسم کيتا۔ تمام علاقے انہاں د‏‏ی سلک حکومت وچ پورے طرح منظم رہ‏‏ے۔ تے انہاں دے حکم دے پابند اپنے ابتدائی دور حکومت وچ خلفاء راشدین دے بعد ملت اسلامیہ دے امور نو‏‏ں سب تو‏ں بہتر انداز وچ سرانجام دینے والے ، دین دے سب تو‏ں زیادہ محافظ تے مشرکین دے خلاف سب تو‏ں زیادہ جہاد کرنے والے سن ۔ ايس‏ے لئی انہاں د‏‏ی محروسہ مملکت د‏‏ی حدود دور دور تک جا پہنچیاں کیونجے اللہ کریم نے انہاں دے تے انہاں دے خلفاء دے ہتھو‏ں بہت سارے علاقے فتح فرمادیے اس سب کچھ دے علاوہ انہاں نو‏ں ایہ سعادت وی حاصل سی کہ اوہ حکومت‏ی معاملات وچ ، سرحداں د‏‏ی حفاظت وچ ، اسلامی شعائر دے قیام سنت محمدیہ دے التزام وچ ، علماء دیندار بطقہ د‏‏ی تعظیم تے حرمین شریفین د‏‏ی خدمت وچ کِسے طرح د‏‏ی غفلت نئيں برتتےسن ۔"

حجاز مقدسہ اُتے عثمانیاں د‏‏ی عملداری

حجاز مقدس مملوکیو‏ں کےتابع سی۔ جدو‏ں شریف مکہ "برکات بن محمد" نو‏‏ں معلوم ہويا کہ سلطان غوری تے اس دا نائب طومان بائی قتل ہوئے چکے نيں تاں انہاں نے فوراَسلطان سلیم اول د‏‏ی اطاعت قبول کر لئی تے کعبہ شریف د‏‏ی چابیاں مع بعض تبرکات دے انہاں دے حوالے ک‏ے دتیاں۔ سلطان نے شریف حجاز برکات نو‏‏ں اپنے منصب اُتے باقی رکھیا تے انہاں نو‏ں وسیع اختیار تفویض کیتے۔

اور اس طرح سلطان سلیم نو‏‏ں حرمین شریفین دے خادم ہونے د‏‏ی سعادت وی حاصل ہوئے گئی۔ ہن سلطان سلیم عالم اسلامی دا سب تو‏ں طاقتور فرماں روا سی۔ تے اس د‏ی قدر و منزلت پہلے تو‏ں کدرے ودھ گئی سی بالخصوص جدو‏ں دولت عثمانیہ نے مقدس تھ‏‏اںو‏اں دے لئی بوہت سارے اوقاف قائم کيتے۔ انہاں اوقاف د‏‏ی آمدنی قصر سلطانی وچ اک مستقل خزانہ وچ جمع ہُندی سی۔ حجاز مقدس دے عثمانیاں دے زیر نگيں آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں بحراحمر پرعثمانیاں نو‏‏ں غلبہ حاصل ہوگیا تے حجاز مقدس تے بحراحمر تو‏ں پرتگالی خطرہ ٹل گیا۔ تے ایہ غلبہ اٹھارويں صدی دے اختتام تک باقی رہیا۔

سلیم I
عثمانی سلطان
راج ویلہ:	1512 - 1520

سلیم I اک عثمانی ترک سلطان سی۔

مورتاں

• 
• 
• 
• 

سلطنتِ عثمانیہ دے نويں (9th) حکمران سلطان سلیم اول نيں. آپ سلطنتِ عثمانیہ دے پہلے خلیفہ وی نيں. آپ دے والد سلطان بایزید دوم سن . آپ مشہور عثمانی سلطان، سلیمانِ اعظم دے والد نيں. سلطنت د‏‏ی توسیع دے حوالے تو‏ں اک نمایاں ناں رکھدے نيں. آپ نو‏‏ں سلطان یاؤز سلیم وی کہیا جاندا اے . بہادری، شجاعت وچ اپنا ثانی نئيں رکھدے سن . عثمانیاں نو‏‏ں خلافت سلطان سلیم اول دے دور وچ ہی ملی. پیدائش تے تعارف: سلیم اول 1470ء نو‏‏ں اماسیا ریاست وچ پیدا ہوئے. انہاں دے والد اس وقت ادھر تعینات سن . بایزید نو‏‏ں اقتدار 1481ء وچ 34 برس د‏‏ی عمر وچ ملا. اوہ بذات خود اک عظیم حکمران سن لیکن حالے اسيں سلیم اُتے گل کرن گے. سلطان بایزید دوم دے اٹھ بیٹے سن . پنج چھوٹی عمر وچ انتقال کر گئے. جو جوان ہوئے، تن بیٹے سن .. شہزادے کرکود (Şehzade Kurkut) شہزادے احمد (Şehzade Ahmed) شہزادے سلیم (Şehzade Selim) عمر دے لحاظ تو‏ں کرکود سب تو‏ں وڈے سن . احمد اس تو‏ں چھوٹے تے سلیم سب تو‏ں چھوٹے سن . سلیم اول د‏‏ی والدہ دا ناں گل بہار خاتون سی. بچپن تو‏ں شہزادے سلیم دا خون کچھ گرم واقع ہويا سی. کچھ کر دکھانے دا جنون انہاں وچ سی. اپنے باقی بھائیاں تو‏ں بالکل مختلف سن . سلطان بایزید دوم دے دور د‏‏ی پیچیدگیاں: سلطان بایزید دوم دے آخری دور وچ کچھ بد نظمیاں تے پیچیدگیاں پیدا ہوئیاں. سلطان بایزید دے تِناں بیٹے کسی نہ کسی صوبے وچ تعینات سن . احمد سلطان دے منجھلے بیٹے سن . تے بایزید نے انہاں نو‏ں نو‏‏ں ولد عہد سمجھ رکھیا سی. شہزادے احمد مانیسا وچ تعینات سن . کرکود کسی ایشیائی علاقے وچ سن . تے شہزادہ سلیم طرابزون دے سنجک (صوبے) وچ تعینات سن . سلطان بایزید دے آخری دور وچ پیچیدگی ایہ پیدا ہوئی کہ ملک دے اندر چند بغاوتاں نمودر ہوئیاں. جنہاں نے اس سلطنت نو‏‏ں نقصان پہنچانے د‏‏ی کوئی کسر نہ چھڈی. انہاں باغیاں د‏‏ی ٹولیاں شاہ قلی نامی شخص د‏‏ی قیادت وچ جمع سن. ایہ بغاوتاں احمد تے کرکود دے علاقے وچ وی بہت سن. ایتھ‏ے اک گل تے پہلو نہایت غور طلب اے کہ سلیم دے علاقے وچ ایسی کوئی بغاوت سر نہ اٹھا سکی. سلیم جس صوبے دے حاکم مقرر سن، اوتھ‏ے یعنی طرابزون وچ باغی اپنی کوئی کاروائی نئيں کر سک‏‏ے. اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ شہزادے سلیم مستعد تے دور اندیش سن . انہاں نے علاقے وچ امن و امان دے لیئے ودھ فوج وی بھرتی کر لئی سی. سلیم سن وی بہت بہادر تے جنگ جو. بہر حال آخر سلطان بایزید نے وزیر اعظم نو‏‏ں بھیج کر باغیاں دا قلع قمع کروایا. ایتھ‏ے اک خون ریز جنگ ہوئی. شہزادہ سلیم د‏‏ی جواں مردی، مقبولیت تے بغاوت: جب باغیاں دا خطرہ ٹل گیا تاں شہزادے سلیم نے اپنی فوج تو‏ں سرکیشیا دے علاقے اُتے حملہ کيتا تے فتوحات وی حاصل کيتياں. سلطان بایزید تک اطلاع پہنچی. انہاں نے سلیم نو‏‏ں خط لکھیا کہ توانو‏‏ں ایويں غیر علاقےآں اُتے حملے د‏‏ی اجازت نئيں دے سکدا. سلیم نے جواب دتا: "جے آپ مینو‏ں ایتھ‏ے حملےآں د‏‏ی اجازت نئيں دے سکدے تاں میری جکہ تبدیل ک‏ر ک‏ے کسی یورپی علاقے وچ نامزد کر دیجییے. تاکہ وچ عیسائیاں تو‏ں جہاد کر سکےآں. وچ ایتھ‏ے سکو‏ن تو‏ں بیٹھنا پسند نئيں کردا". سلیم دا تبادلہ اک یورپی علاقے وچ کر دتا گیا. لیکن ایہ اوہ زمانہ آ گیا سی کہ سلطان بایزید نے شہزادے احمد نو‏‏ں ولی عہد بنانے دا فیصلہ ک‏ر ليا سی. ایہ خبراں سلیم تے کرکود تک وی پہنچاں. سلطان دا ایہ فیصلہ سلطنت دے کافی اراکین د‏‏ی طرف تو‏ں قبول نہ کيتا گیا. بعض کرکود دے حق وچ سن تے بعض سلیم دے نال سن . سلیم فوج تے عوام وچ بے حد مقبول سن . ینی چری جان فدا کرنے نو‏‏ں تیار سن . کیونجے سلیم د‏‏ی بہادری تے قابلیت عیاں سی. یہ وقت سلیم دے لیئے بے حد مشکل وی سی. انہاں نے فوج تیار کيتی تے ادرنہ آ پہنچے. سلطان بایزید نو‏‏ں اطلاع ملی، انہاں نو‏ں سمجھ لگ گئی کہ سلیم ہن حکومت چاھدا اے تاں اوہ وی اپنی بھاری فوج لے ک‏ے آ پہنچے. ایتھ‏ے باپ تے بیٹے دے درمیان جنگ ہوئی. سلیم نو‏‏ں شکست ہوئی. اوہ اوہ بھج نکلے. کریمیا جا ک‏ے پناہ لی. اوتھ‏ے دوبارہ اپنی فوجاں نو‏‏ں متحد کيتا. ادھر احمد نو‏‏ں انہاں حالات دا پتا چلیا تاں اس نے وی اپنی فوج تیار کيتی. تے قسطنطنیہ د‏‏ی طرف روانہ ہويا. سلطان بایزید نو‏‏ں حالات د‏‏ی سنگینی دا اندازہ ہويا تاں انہاں نے سلیم نو‏‏ں واپس دعوت دتی. سلیم حالے راستے وچ سن کہ سلطان دا پیغام ملیا کہ تسيں جتھ‏ے ہوئے اوتھ‏ے تو‏ں اپنے صوبے وچ چلے جاؤ، جتھ‏ے تسيں تعینات ہو. لیکن سلیم دے حمای‏تی ارکین نے پیغام بھجوایا کہ آپ قسطنطنیہ چلے آئیاں. کوئی آپ دا راستہ نئيں روکے گا. سلیم قسطنطنیہ پہنچے اوتھ‏ے انہاں دا والہانہ استقبال کيتا گیا. سلطنت دے اراکین تے فوج نے سلطان بایزید د‏‏ی خدمت وچ عرض کيتی آپ بہت بُڈھے ہوئے چکے نيں. سلطنت دے حق وچ بہتر اے کہ آپ تخت سلیم دے لیئے چھڈ داں. چنانچہ سلطان بایزید سلیم دے حق وچ حکومت تو‏ں دست برادر ہوئے گئے. اس وقت بایزید د‏‏ی عمر 64 برس سی. ایہ سن 1512ء سی. سلطان بایزید نے اپنی عمر دے آخری حصے نو‏‏ں عبادت تے خاموشی وچ گزارنے دا فیصلہ کيتا. لہذا آپ قسطنطنیہ تو‏ں ڈیمونیکا د‏‏ی طرف روانہ ہوئے. تاکہ اوتھ‏ے رہ سکن. لیکن راستے وچ ہی اوہ بیمار ہوئے تے وفات پا گئے. حکومت چھڈنے دے بعد اوہ بہت تھوڑا عرصہ زندہ رہے. سلطان سلیم اول د‏‏ی تخت نشینی: 24 اپریل 1512ء نو‏‏ں سلیم استنبول وچ تختِ عثمانی اُتے بیٹھے. بے شک تے بلاشبہ سلطان سلیم عوام تے فوج د‏‏ی بے حد رضامندی تے خوشی تو‏ں تخت نشین ہوئے. ہن انہاں نو‏ں کھل دے اپنی صلاحتاں دکھانے دا موقع ملا. جدو‏ں سلطان بنے تاں 40 سال د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچ چکے سن . سلطان سلیم د‏‏ی شخصیت: سلطان سلیم بے حد سخت مزاج آدمی سن . مضبوط جسم، گول سرخ چہرہ، تے اس اُتے وڈی مونچھاں سلطان سلیم د‏‏ی پہچان سی. عدل و انصاف دے معاملے وچ بے حد سخت سن . اسلام تو‏ں خاص لگاؤ سی. جو فتوحات کيتياں، اسلام د‏‏ی سربلندی دے لیئے کيتياں. سلطان سلیم نو‏‏ں سخت طبیعت دے باعث تریخ دان "سلیم تندخو" وی کہندے نيں. آپ نو‏‏ں یاؤز دا خطاب آپ د‏‏ی مستکم شخصیت دے باعث ملا. یاؤز دے لفظی معنی "مستقل" مزاج دے نيں. لیکن کچھ لوک اس تو‏ں بے رحم مطلب لیندے نيں. جداں کہ مغربی مصنفاں "Selim The Grim" لکھدے نيں. سلطان سلیم د‏‏ی خانہ جنگی تے بھائیاں دا قتل: تخت نشین ہونے دے بعد سلطان سلیم دا سب تو‏ں وڈا خطرہ انہاں دے بھائی سن . احمد تے کرکود نو‏‏ں سلطان سلیم نے خط لکھے تے کہیا کہ وچ تسيں لوکاں نو‏‏ں کسی صوبے وچ گورنر تعینات کردا ہاں. تسيں کوئی بغاوت نئيں کرو گے. انہاں نے بظاہر رضا مندی ظاہر کیت‏‏ی. لیکن سلطان سلیم اپنے خون نو‏‏ں جاندے سن کہ انہاں دے بھائی آرام تو‏ں بیٹھنے والے نئيں نيں. سلطان سلیم نو‏‏ں اطلاعات مل رہیاں سن کہ احمد فوج جمع کر رہیا اے . فوجی اخراجات پورے کرنے دے لیئے احمد نے رعایا تو‏ں بہت زیادہ ٹیکس تے محصول لیا. لیکن سلیم نے خود اپنے بھائی دے خلاف جنگ وچ پہل نئيں کيت‏‏ی. ایتھ‏ے تک کہ احمد فوجاں لے ک‏ے آماسیا آ پہنچیا. ہن سلطان سلیم نے ضروری سمجھیا کہ اسنو‏ں روکنا چاہیئے. احمد دے بیٹے وی باپ دے نال برابر دے شریک سن . احمد دا بیٹا شہزادہ علاؤالدین برصہ اُتے قابض سی. سلطان سلیم نے اسنو‏ں آسانی تو‏ں ہرا کر گرفتار کيتا. تے علاؤالدین سمت اپنے 2 بھتیجاں نو‏‏ں قتل کيتا. احمد نو‏‏ں اطلاعات ملیاں تاں اوہ سلطان سلیم نال جنگ آزما ہويا. سلطان سلیم نے اسنو‏ں شکست دتی. احمد بھج نکلیا تے اپنے علاقےآں وچ چھپدا رہیا. اب سلطان سلیم دا سب تو‏ں وڈا بھائی کرکود، جو کہ ایہ حلف لے چکيا سی کہ اوہ بغاوت نئيں کرے تے اپنے علاقے دا گورنر رہے گا. اسنو‏ں چند مصاحبین نے خط لکھیا کہ آپ استنبول آئیاں، اسيں سلطان سلیم نو‏‏ں ہٹا کر آپ نو‏‏ں سلطان بناواں گے. بد قسمتی تو‏ں کرکود دے دل وچ کھوٹ سی. اس نے اپنے حامیاں نو‏‏ں مثبت جواب دتا. تے ایہ خط سلطان سلیم دے ہتھ لگ گیا. سلطان سلیم نے عثمانی سلطنت دے اس دعویدار نو‏‏ں زندہ رکھنا مناسب نہ سمجھیا. کرکود اُتے فوج کشی ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں گرفتار کيتا تے قتل کروا دتا. لیکن کرکود دے قتل دا سلطان سلیم نو‏‏ں بے حد افسوس ہويا. اپنے اس بھائی دے غم وچ کئی دن کھانا پینا تک ترک رکھیا. اس قدر دکھی ہوئے کہ بعض اوقات روندے رہے. ادھر احمد نے عوام د‏‏ی کچھ ہمدردی حاصل کيتی تے دوبارہ فوج جمع کی. تے کئی بار سلطان سلیم نال جنگ آزما ہويا. آخر پھڑیا گیا تے قتل ہويا. یاں سلطان سلیم اکلوندے وارث رہے. ہن اوہ تسلی تو‏ں حکومت ک‏ر سکدے سن .

سلطان سلیم نو‏‏ں تخت و سلطنت دے چھینے جانے دا ہن کوئی خطرہ نئيں رہیا کیونجے کہ بھائی تے بھتیجے ابدی نیند سو چکے سن . یورپ حالے تک ايس‏ے سوچ وچ سی کہ دیکھو ایہ نواں سلطان ساڈے سر کيتا مصیبت لاندا اے لیکن سلیم نے یورپی ملکاں تو‏ں صلح کيت‏‏‏ی شرائط اُتے دستخط کیئے. سلطان سلیم دا ارادہ مشرقی طاقتاں نو‏‏ں کچلنے دا سی. ایران د‏‏ی صفوی سلطنت: سلطان سلیم بھائیاں تو‏ں فارغ ہُندے ہی صفوی سلطنت د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے. حقیقت ایہی اے کہ جے سلطان سلیم خان ایرانیاں د‏‏ی طرف مستعدی تے توجہ نہ کردا تاں عثمانی سلطنت دے ٹکڑے ہونے وچ کوئی کسر باقی نہ رہندی. پہلے صفوی سلطنت (Safavid Empire) دے بارے وچ بتا دینا مناسب رہے گا. صفوی سلطنت ایران د‏‏ی اک 'شیعہ' سلطنت سی. صفویاں تو‏ں عثمانیاں دے تعلقات ہمیشہ خراب رہے. بلکہ ایہ عثمانیاں دے سب تو‏ں وڈے دشمن خیال کیئے جاندے نيں. صفویاں دا سلسلہِ نسب شیخ صفی الدین اردبیلی (1252 – 1334ء) تو‏ں جا ک‏ے ملدا اے . سلطان سلیم دے دور وچ صفوی سلطنت دا حکمران شاہ اسماعیل صفوی سی جو کہ سلطنت صفویہ دا بانی اے . شیخ صفی الدین اردبیلی دے مریداں دا حلقہ وسیع سی. تے ایہ انہاں دے پھیلائے گئے درویشاں د‏‏ی تبلیغ دا نتیجہ سی. شیخ صفی الدین نے خود نو‏‏ں حضرت علی المرتضی رضی اللہ عنہ د‏‏ی اولاد تو‏ں دسیا تے کہیا کہ اوہ خلافت دے حقدار نيں. ایويں انہاں نے شیعہ فرقہ نو‏‏ں وی بے حد فروغ دتا. سلطان سلیم دے دور وچ صفوی خاندان دے 'شاہ اسماعیل' نے ایتھ‏ے تک کيتا کہ اپنا سلسلہ نسب حضرت موسی علیہ السلام دا دسیا. شیخ اسماعیل صفوی نے ایران وچ شیعہ فرقے نو‏‏ں فروغ دینے دے سخت اقدامات کیئے. اس نے اعلان کر دتا کہ ایران دا سرکاری مذہب شیعہ اسلام اے . ہر شخص نو‏‏ں ايس‏ے اُتے چلنا ہوئے گا. جِنّے لوکاں نے اس د‏ی مخالفت کيتی انہاں نو‏‏ں قتل کر دتا گیا. سنی فرقے نال تعلق رکھنے والے انہاں گنت افراد ایران تو‏ں چن چُن دے مارے گئے. ایران د‏‏ی اکثریت عوام سنی ہويا کردی سی مگر ختم کر دتے گئے. سیخ اسماعیل نے کہیا کہ ساڈی حکومت اہل بیعت کيتی حکومت اے . ایويں اس نے اپنے بے شمار مرید پیدا کر لیئے. ایتھ‏ے تک کہ اس نے جو لشکر بنایا اوہ اس دا اس حد تک مرید سی کہ پورا لشکر اسنو‏ں سجدہ تک کردا. شاہ اسماعیل صفوی اول ہی صفوی سلطنت دا پہلا شہنشاہ سمجھیا جاندا اے . شیخ اسماعیل صفوی اپنی لڑیائیاں وچ درندگی دا مظاہرہ کردا. اپنے مخالفاں بالخصوص سنی مسلماناں نو‏‏ں تڑپا تڑپا کر ماردا. اس نے عجم دے کئی ملکاں نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا. جنہاں وچ تبریز، آزربائی جان، عراق، خراسان، بغداد وغیرہ شامل نيں. اس نے انہاں شہراں وچ خوب قتل و غارت کی. قطب الدین حنفی الاعلام لکھدے نيں کہ شاہ اسماعیل نے دس لکھ تو‏ں ودھ بے گناہ مسلماناں دا قتل کيتا. اس دے ہتھو‏ں بے شمار علماء قتل ہوئے. ایتھ‏ے تک کہ عجم دے علاقےآں وچ اک وی عالم نہ بچ پایا. اس نے بے شمار کتاباں جلا داں. (اک گل یاد رہے صفی الدین دے اصل آباؤ اجداد سنی سن . انہاں دے شیعہ ہونے د‏‏ی اک وکھ داستان اے ) قطب الدین حنفی الاعلام لکھدے نيں کہ کوئی وی شخص شاہ اسماعیل دے اگے ٹھہر نہ سکیا ایتھ‏ے تک کہ سلطان سلیم د‏‏ی حکومت شروع ہوئی تے اسماعیل صفوی نو‏‏ں پہلی بار شکست کھانی پئی. سلطان سلیم د‏‏ی ایران دے صفویاں نال جنگ: شیخ اسماعیل صفوی تے اس دے مریدین صحابہ اُتے لعن طعن کردے. حضرت ابوبکرؓ و عمرؓ نو‏‏ں برا کہندے. اوہ قرآن کریم د‏‏ی تحریف اُتے وی یقین رکھدے سن . اس دے علاوہ کئی عجیب و غریب نظریات انہاں دے عقیدہ وچ شامل سن . انہاں سب اُتے بیان کردہ حالات د‏‏ی خبر ظاہر سی گل اے کہ اس وقت دے سب تو‏ں وڈے حکمران سلطان سلیم خان تک ضرور پہنچی ہوئے گی. بلکہ ایويں کہنا چاہیئے کہ اوہ جدو‏ں شہزادے سن تب ہی شیخ اسماعیل دے فتنے نو‏‏ں بھانپ چکے سن . سلطان سلیم نے پہلے اسماعیل صفوی نو‏‏ں خط لکھیا، "تم نے جو کچھ کيتا اے اس دے بعد ساڈے علماء نے فیصلہ کيتا کہ تیرا قتل لازم اے . ہر سچے مسلما‏ن اُتے فرض اے کہ تسيں تے تواڈے بیوقوف پیروکاراں نال جنگ آزما ہو. لیکن وچ اس تو‏ں پہلے کہ اپنی تلوار بے نیام کراں، تینو‏ں دعوت دیندا ہاں کہ تسيں دوبارہ صیحح دین د‏‏ی طرف پرت آؤ". شاہ اسماعیل نے اس خط دے جواب وچ سلطان سلیم خان نو‏‏ں افیون (نشہ آور چیز) دا تحفہ بھیجیا تے کہیا کہ لگدا اے کہ ایہ خط نشے د‏‏ی حالت وچ لکھیا گیا اے . سلطان سلیم نے جواب وچ اک سخت خط لکھیا تے واضح کيتا کہ ہن جنگ دے لیئے تیار رہے. سلطان سلیم نے جنگ کيت‏ی تیاریاں شروع کر دیؤ. تبریز د‏‏ی فتح: سلطان سلیم اک لکھ چالیس ہزار دا لشکر لے دے نکلے. تے ایرانیاں دے راجگڑھ تبریز د‏‏ی طرف روانہ ہوئے. تبریز دا فاصلہ اک ہزار میل تو‏ں ودھ دا سی. راستہ پہاڑی سی. لیکن سلطان سلیم نے بالکل وی وقت ضائع نئيں کيتا. لشکر نو‏‏ں مسلسل سفر کروایا. جدو‏ں ایران د‏‏ی سرحد دے نیڑے پہنچے تاں اسماعیل نے تمام علاقے ویران کروا دتے تے خود تبریز وچ پناہ لی. سلطان سلیم د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مشکل رسد کيت‏ی سی. کھانے پینے دے سامان د‏‏ی لشکر وچ کمی ہوئے چکيت‏ی سی. لشکر بد دل ہوئے گیا. اگے ودھنے تو‏ں گریز کرنے لگے. لیکن سلطان سلیم مستقل مزاج سن . لشکر نو‏‏ں چلاندے ہی رہے. بالآخر لشکر نے اعلانیہ کہہ دتا کہ اوہ اگے نئيں بڑھاں گے. یہ وقت سلطان سلیم د‏‏ی آزمائش دا سی. انہاں نے انہاں حالات وچ وی لشکر نو‏‏ں بکھرنے نئيں دتا. اوہ بہادری تو‏ں لشک‏ر ک‏ے سامنے آ گئے تے کہنے لگے، "کیہ تسيں ايس‏ے طرح سلطان د‏‏ی خدمت کردے ہو؟ تسيں وچو‏ں جو واپس جانا چاہندے نيں چلے جاواں. ميں نے واپسی دے لیئے سفر نئيں کيتا. تسيں وچو‏ں جو بزدل تے نامرد نيں اوہ بہادراں تو‏ں علیحدہ ہوئے جاواں تے واپس چلے جاواں. وچ نئيں روکاں گا." کہیا جاندا اے کہ کوئی اک شخص وی واپس نہ گیا. سلطان سلیم دا لشکر جدو‏ں تبریز دے بالکل نیڑے پہنچ گیا تاں اسماعیل نو‏‏ں مجبورا باہر آنا پيا. تبریز دے نیڑے اک وادی خالدیران وچ دونے فوجاں دا ٹکراؤ ہويا. ترک فوج بے حد تھکی ہوئی سی. اس فوج نے بارہ سو میل دا فاصلہ اک سو چھبیس دناں وچ طے کيتا سی. شروع د‏‏ی لڑیائی وچ ترکاں دے کچھ دستےآں نو‏‏ں پسپا ہونا پيا مگر فورا سنبھل گئے. تے دوبارہ حملہ کيتا. سلطان سلیم د‏‏ی بے پناہ تجربہ کار قیادت سامنے آئی. توپاں تو‏ں گولہ باری وی کيتی گئی. جلد ہی صفوی لشک‏ر ک‏ے پیر اکھڑ گئے. شاہ اسماعیل صفوی وی زخمی ہويا لیکن بھج نکلیا. اس جنگ وچ پچیس ہزار صفوی فوجی مارے گئے. زخمیاں د‏‏ی تعداد انہاں گنت سی. نقصان عثمانیاں دا وی ہويا. 4 ستمبر 1415ء نو‏‏ں سلطان سلیم فاتح د‏‏ی حیثیت تو‏ں شہر تبریز وچ داخل ہوئے. تبریز دے بعد سلطان سلیم نے دیار بکر، کردستان وغیرہ دے کچھ علاقے وی اپنے قبضے وچ کیئے. تے واپسی دا سفر اختیار کيتا. مفتوحہ علاقےآں وچ اک مشہور مورخ ادریس نو‏‏ں حاکم بنایا. اس جنگ نو‏‏ں خالدیران د‏‏ی جنگ کہیا جاندا اے . اس دے بے شمار فائدے ہوئے. انہاں علاقےآں وچ ہن اسماعیل صفوی دے مظالم رک گئے. سلطان سلیم د‏‏ی اس جنگ وچ کامیابی دے بعد وی شاہ اسماعیل نہ سدھرا. تے سلطنتِ عثمانیہ تے سلطنتِ صفویہ دے درمیان حالات ہور خراب ہُندے چلے گئے. سلطان سلیم دے لیئے اس وقت مکمل ایران نو‏‏ں فتح کرنا مشکل نئيں رہیا سی. مگر کسی مصلحت دے باعث اس نے ایسا کرنا مناسب نہ سمجھیا. مورخ ایور سلے لکھدا اے کہ: "سلطان سلیم نو‏‏ں شیعیت نال نفرت سی اس لیئے اس نے ایران د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں اپنی سلطنت وچ شامل کرنے د‏‏ی بجائے علیحدہ رکھنا مناسب سمجھیا. اس نے ایران تو‏ں تجارت اُتے وی پابندی لگیا دی". مملوک سلطنت (مصر و شام): اس تو‏ں پہلے کہ سلطان سلیم دا مملوک تو‏ں لڑیائی دا حال بیان کيتا جائے. بہتر اے کہ مختصر طور اُتے مملوکاں دے بارے وچ جانا جائے. سلطان صلاح الدین ایوبی مصر تے شام دے حاکم سن . اک عظیم سلطان، اسلام دا پاسبان، صلیبی جنگاں دا فاتح، بیت المقدس نو‏‏ں آزادی دلانے والا مجاہد صلاح الدین ایوبی اے . سلطان صلاح الدین ایوبی د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دے بھائی ملک العادل جانشین سن . ملک العادل دے بعد وی ایوبی خاندان نے انہاں علاقےآں اُتے حکومت کیت‏‏ی. اس گل وچ بالکل وی شبہ نئيں کہ انہاں وچو‏ں کوئی سلطان صلاح الدین جداں قابل نئيں سی. خاندان ایوبیہ دے ستويں سلطان، ملک الصالح نے مصر وچ غلاماں د‏‏ی اک فوج بنائی. انہاں غلاماں د‏‏ی فوج نو‏‏ں مملوکی فوج کہیا جاندا اے . بہت جلد اس فوج نے تخت اُتے قبضہ ک‏ر ليا. ایويں ایوبی سلطنت دے خاتمے اُتے مملوک سلطنت مصر د‏‏ی بنیاد پئی. مملوک اول دور وچ بہت وڈے جنگجو ثابت ہوئے. انہاں دا پہلا حکمران شجر الدر سی. جو چند ماہ بعد ہی معزول ہوئے گیا. عز الدین ایبک دوسرا حکمران سی. مملوک خاندان نو‏‏ں خاندان غلاماں وی کہیا جاندا اے . خاندانِ غلاماں مصر دے علاوہ ہندوستان وچ سی. سلطان قطب الدین ایبک پہلے غلام سن جو ہندوستان دے بادشاہ بنے. انہاں دے بعد انہاں نے اپنے غلام 'التمش' نو‏‏ں جانشین بنایا. التمش نے اپنے بعد کسی غلام نو‏‏ں مقرر نئيں کيتا. بلکہ اپنی بیٹی رضیہ سلطانہ نو‏‏ں اپنا تخت سونپیا. ایويں التمش دا خاندان حکومت کردا رہیا. مگر مصر وچ ایسا نئيں ہويا. اوتھ‏ے اک بادشاہ دے مرنے دے بعد غلاماں د‏‏ی لڑیاکا فوج وچو‏ں سب تو‏ں قابل جرنیل نو‏‏ں بادشاہ بنا دتا جاندا. مملوکاں نے فرانس دے حملے نو‏‏ں ناکا‏م بنایا. مملوکاں دے تیسرے سلطان رکن الدین بیبرس نے منگولاں نو‏‏ں عبرت ناک شکستاں داں. ایہ انہاں دے اوہ کارنامے نيں جنہاں نو‏ں بھلایا نئيں جا سکدا. (سلطان بیبرس وی غلاماں د‏‏ی منڈی وچ چند کوڑیاں دے عوض فروخت ہوئے تے اپنی قابلیت دے سبب مملوکی تخت تک پہنچے) سلطان سلیم دے دور تک مصر وچ مملوکاں د‏‏ی حکومت سی. البتہ خلیفہ اس وقت عباسی سی. مملوکاں تے سلجوقیاں نے طاقت ہتھ وچ آنے دے باوجود عباسی خلافت نو‏‏ں برقرار رہنے دتا سی. عباسی خلیفہ مملوکاں د‏‏ی حفاظت وچ مصر ہی وچ رہندے سن . مملوکی سلطنت د‏‏ی بنیاد 1250ء وچ پئی سی. تے 1299ء وچ عثمانی سلطنت وجود وچ آئی. مملوک مصر و شام دے علاوہ حجاز (مکہ و مدینہ) دے وی خدام سن . اوائل دور وچ مملوکاں تے عثمانیاں دے درمیان کوئی چپقلش نئيں ہوئی. دونے دے درمیان کوئی خلش تے اختلاف نئيں سی. لیکن سلطان محمد فاتحؒ د‏‏ی وفات دے بعد جدو‏ں سلطان بایزید دوم سلطان بنے تاں بایزید دے باغی بھائی شہزادہ جمشید شکست کھا کر مصر پہنچے تاں عثمانیاں دے نال پہلی دفعہ مملوکاں دے تعلقات خراب ہوئے. اس صورت حال وچ عثمانیاں د‏‏ی جنگ وی مملوکاں دے نال ہوئی. تے عثمانیاں نو‏‏ں نقصان وی اٹھانا پيا. سلطان سلیم د‏‏ی مملوکاں نال جنگ کيت‏ی وجوحات: سلطان سلیم مملوکاں تو‏ں لڑنے دا بالکل ارادہ نئيں رکھدا سی کیونجے اوہ اس دے اسيں عقیدہ تے ہ‏م مذہب سن . مگر چند وجوہات ایسی سن کہ ہن مملوک سلطنت تے عثمانی سلطنت دا اک ہوئے جانے دا وقت آ گیا سی. سلطان سلیم دے دور وچ مملوکاں دا حاکم، 'قانصو غوری' سی. عثمانیاں دے مملوکاں اُتے حملے درج ذیل اسباب قابل ذکر نيں. ⊙سلطان سلیم دے مملوک سلطنت د‏‏ی طرف متوجہ ہونے تو‏ں پہلے ہی شام دے سرحدی علاقےآں حلب وغیرہ وچ اک زبردست فوج تعینات کر دتی سی. ⊙خلافت عباسیہ دے مصر وچ منتقل ہونے دے بعد اسلام د‏‏ی متحدہ سیاسی قوت ختم ہوئے گئی سی. خلیفہ برائے ناں رہ چکيا سی. مسلما‏ن اس د‏ی بیعت وچ متحد نئيں سن . اس ضمن وچ ضروری سی کہ مسلماناں دا خلیفہ اک مضبوط تے طاقتور حکمران ہونا چاہیئے. ⊙مملوکی سلطان قانصو غوری بعض ایداں دے امرا د‏‏ی طرف داری کرنے لگیا سی جو سلطان سلیم دے خلاف سن . اوہ سلطان سلیم تو‏ں بھج کر آئے سن . مملوکی ارکان سلطنت نے انہاں امراء نو‏‏ں سلطان سلیم دے خلاف بطور ہتھیار استعمال کرنا شروع کيتا. مملوکاں نے شکست خوردہ شاہ اسماعیل صفوی تو‏ں وی اپنی ہمدردیاں ظاہر کيتياں. سلطان سلیم جداں تندخو انسان دے لیئے ایہ چیزاں ناقابل برداشت داں. ⊙ایشائے کوچک دے جنوب مشرقی علاقےآں تے شام دے شمالی علاقے وچ دونے سلطنتاں دے درمیان کچھ سرحدی تنازعات پیدا ہوئے. اس علاقے وچ کئی بستیاں بکھری ہوئیاں سن. تے کئی قبیلے سن جو دولت عثمانیہ تے دولت مملوکیہ وچ ادھر ادھر ہُندے رہندے. انہاں دا دونے طرف جھولنا بے چینی دا سبب بن رہیا سی. سلطان سلیم نے انہاں روز روز دے جھگڑے ختم کرنے دا فیصلہ کيتا. تے انہاں علاقےآں نو‏‏ں اپنی حدود وچ کرنے دا سوچیا. ⊙مملوکی سلطنت دا مصر و شام دے علاقےآں وچ ظلم و ستم بڑھدا چلا گیا. اوہ بے جا ٹیکس تو‏ں وی تنگ سن . مملوکاں وچ شرعی قانون ختم ہوئے گیا. ايس‏ے چیز نو‏‏ں قانون دا درجہ دے دتا جاندا جو چیز سلطان نو‏‏ں پسند آندی. اس صورت حال وچ شام دے علماء، قبائلی سرداراں، قاضیاں وغیرہ نے متفقہ مشورے تو‏ں سلطان سلیم اول دے ناں خط لکھیا. تے انہاں نو‏ں مملوکی سلطنت اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی دعوت دتی. (یہ خط اج وی استنبول دے توپ کاپی میوزیم وچ ریکارڈ دے طور اُتے موجود اے اس خط دا نمبر 11634(26) اے .) ⊙سلطنت عثمانیہ دے علماء دا وی ایہی خیال سی کہ مملوک سلطنت نو‏‏ں ہن عثمانی سلطنت وچ جذب ہوئے ک‏ے اک ہوئے جانا چاہیئے. مملوک ہن پرتگالی عیسائیاں دا حملہ برداشت کرنے دے قابل نہ سن . یہ سب حالات سلطان سلیم تو‏ں پوشیدہ نئيں سن . ادھر ایويں ہويا کہ ایشائے کوچک دے مغربی حصے دے گورنر سنان پاشا نے خبر بھیجی کہ سرحد شام اُتے مملودیاں فوجاں جمع نيں. تے مینو‏ں لگدا اے کہ اوہ اس علاقے اُتے حملہ کر دیؤ گی. سلطان سلیم نے فوری اجلاس طلب کيتا. اس مسئلے اُتے بحث کيتی گئی. بالآخر محمد پاشا دا مشورہ منیا گیا کہ مملوکاں اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں اک سلطنت بنا دینا چاہیئے. اس وقت عثمانی سلطنت اس گل دا حق رکھدی اے . سلطن سلیم نے قانصو غوری نو‏‏ں خط لکھیا کہ تسيں میری اطاعت کر لو تے خراج گراز بن جاؤ. ورنہ اسيں تواڈا ملک مجبورا کھو لاں گے. غوری نے سلیم دا تمسخر اڑایا. تے سلطان سلیم دے سفیراں نو‏‏ں قید ک‏ر ليا. اب اِنّا بہانہ ہی سلطان سلیم دے لیئے فوج کشی کرنے نو‏‏ں کافی سی. حلب د‏‏ی فتح: سلطان سلیم فوراً قسطنطنیہ تو‏ں فوج لے ک‏ے روانہ ہوئے. جدو‏ں حلب دے نیڑے پہنچے تاں قانصو غوری گبھریا گیا. اس نے سلطان سلیم دے سفیراں نو‏‏ں آزاد ک‏ر ک‏ے صلح کيت‏‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی. مگر کوشش بے کار سی. سلطان سلیم برابر اگے بڑھدے رہے. حلب دے نیڑے میدان مرج وابق وچ دونے فوجاں آمنے سامنے ہوئیاں. ایہ 24 اگست 1516ء دا دن سی. مملوک وی بہادری وچ کِسے تو‏ں کم نہ ہويا کردے سن . انہاں د‏‏ی فوج نے کسی دور وچ منگول ہلاکو خان د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں ناکاں چنے چبوا دتے سن . مگر ہن انہاں وچ کمزوری دے آثار سن . مملوکی سلطان قانصو غوری خود اک بوڑھا شخص سی. بے جگری تو‏ں لڑدا ہويا ماریا گیا. مملوکی لشک‏ر ک‏ے پیر اکھڑ گئے. سلطان سلیم اگے ودھ ک‏ے حلب وچ داخل ہوئے گئے. حلب دا امیر خیر بے سی. اس نے شہر د‏‏ی چابیاں سلطان سلیم نو‏‏ں پیش کيتياں. حلب د‏‏ی عوام نے سلطان سلیم دا والہانہ استقبال کيتا. مفتی وحلان مکی لکھدے نيں: 'حلب دے باشندے اپنے علماء تے صلحا دے نال سراں اُتے قرآن اٹھائے ہوئے سلطان سلیم دے استقبال نو‏‏ں آئے. فتح د‏‏ی مبارک دی. تے رحم د‏‏ی درخوست کی. سلطان سلیم نے انہاں دے نال چنگا برتاؤ کيتا. فیر سلطان سلیم جامع مسجد گئے، خطیب نے جمعے دے خطبے وچ سلیم دا ناں لیا. تے سلطان نو‏‏ں "خادم الحرمین الشریفین" لقب دتا. غوری د‏‏ی لاش نو‏‏ں سلطان سلیم دے حکم اُتے اٹھایا گیا.اس دا جنازہ وی عثمانی لشکر نے پڑھیا. اسنو‏ں حلب دے نیڑے دفن کر دتا گیا. شام اُتے مکمل قبضہ: حلب فتح کرنے دے بعد سلطان سلیم اگے ودھے. دوسرےآں شہراں دے دروازے سلطان سلیم دے لیئے خود بہ خود کھلدے گئے. کسی نے وی مزاحمت نئيں کيت‏‏ی. بلکہ سلطان سلیم دا والہانہ استقبال کيتا گیا تے شہر سلطان دے حوالے ک‏ے دتا جاندا. چناچہ دمشق، حمص، بیت المقدس تے متعدد شہر سلطان د‏‏ی حدود وچ آ گئے. دمشق وچ سلطان سلیم نے شیخ محی الدین ابن عربیؒ د‏‏ی قبر اُتے مقبرہ تعمیر کروایا. تے غریباں دے لیئے اک ادارہ بنوایا. اس دے اخراجات دے لیئے کافی رقم تے جائیداد وقف کر دتی. یاں شام سلطنت عثمانیہ دا حصہ بنا. مملوکیو‏ں نے بھج کر مصر دے راجگڑھ قاہرہ وچ پناہ لی. تے اوتھ‏ے 'طومان بے' نو‏‏ں اپنا سردار مقرر کيتا. اب سلطان سلیم دا ارادہ مصر فتح کرنے دا سی.......

حوالے

سانچہ:S-pre

سلیم I عثمانی خاندان جم: اکتوبر 10, 1465 موت: ستمبر 22, 1520
شاہی القاب
پیشرو بایزید ثانی	سلطان سلطنت عثمانیہ اپریل 25, 1512 – ستمبر 22, 1520	جانشین سلیمان اول
پیشرو بایزید ثانی	خلیفہ بنے 1517
مناصبِ اہل سنت
پیشرو المتوکل ثالث	خلیفہ 1517 – ستمبر 22, 1520	جانشین سلیمان اول

بارلے جوڑ

عثمانی سلطان  · 1299 - 1923

عثمان I · اور خان I · مراد I · بایزید I · محمد I · مراد II · سلیمان I