سنت عطر سنگھ

سنت عطر شنگھ
مقام پیدائش	چیمہ، پٹیالہ، پنجاب
مقام وفات	سنگرور، پنجاب، بھارت
قومیت	بھارت
عملی زندگی
پیشہ	سکھ دھرم شاشتری اتے مفکر
دور فعالیت	1866–1927
کارہائے نمایاں	گرودوارہ مستوآنا

سنت عطر سنگھ (28 مارچ، 1866 – 31 جنوری، 1927) مہان سیوا مہان تپسوی، کرمیوگی، مفکر، ودیادانی تے نامبانی دے رسیے مہانمرد سن۔ آپ جی نے سکھی دا پرچار، تعلیم دا دانی بخس کے مستوانا صاحب اک وڈا تعلیم دا مرکز بنا دتا۔ اوہناں دے سیوک سنت تیجا سنگھ نے گرودوارہ بڑو صاحب ہماچل پردیش وچے مذہبی اتے تعلیم دا وڈا مرکز قائم کیتا۔

مڈھلا جیون

سنت عطر سنگھ جی دا جم ریاست پٹیالہ دے چیمہ نگر وکھے پیؤ کرم سنگھ جی اتے ماں بھولی جی دے سیارہ وکھے 28 مارچ 1866 عیسوی نوں ہویا۔ جم توں ہی روحانی رچیاں دے مالک سن۔ بچپن سنگھ ساتھیاں نال ڈنگر چاردے وڈے ہوئے، کھیتی کردے تے فوج وچ نوکری کردے ویلے سدا پربھو بھگتی وچ لین رہندے سن۔ فوجی نوکری دوران ہی امرت چھکّ کے سنگھ سجے۔ تھوڑھے ویلے وچ ہی نوکری چھڈّ دتی اتے سری حضور صاحب ابچل نگر ناندیڑ جا کے گوداوری دے کنڈھے سمرن کرن لگے، پھر پوٹھوہار دے علاقے وچ کلر کنوہا پنڈ وچ واس کردے ہوئے، پربھو بھگتی وچ لین رہے اتے لگاتار کئی سال سمرن مشق کیتا۔ کیرتنی جتھا بنا کے کیرتن کرن دی نویں روایت شروع کیتی۔ پوٹھوہار، سندھ تے ماجھے وچ سکھی پرچار کیتا۔ سنگھ سبھا لہر نال سنت عطر سنگھ مستوآنا دی بہپکھی شخصیت دی سکھ پنر- جاگرتی دی لہر وچ آمد ہوئی۔ ایہناں دا اک مذہبی اتے دوجا تعلیمی کھیتر وچ خاص یوگدان رہا۔ سنت عطر سنگھ دی دوجی خاص دین تعلیم دے پرچار نوں مُتحرک کرنا اتے تعاون دینا اے۔ خالصہ اپدیشک کالج یتیم خانا گجراں والہ، خالصہ اپدیشک مہاں ودیالا گھرجاکھ (فروری 1907)، سکھ کنیا ہائی سکول راولپنڈی، اکال کالج مستوآنا، سنت سنگھ خالصہ سکول چکوال (27 اکتوبر 1910)، گرو نانک خالصہ کالج گجراں والہ آدی تعلیمی اداریاں دا بنیادی پتھر سنت عطر سنگھ نے ہی رکھیا سی۔ اوہ سکھ تعلیمی کانفرنساں وچ اکثر شبد کیرتن ولوں حاضری لواؤندے سن۔ فروزپور وچ 15-16 اکتوبر 1915 نوں منعقد اک کانفرنس وچ راجا رنبیر سنگھ دے بیمار ہون کارن نہ پجن تے سنت عطر سنگھ نوں پردھان بنایا گیا۔

مستوآنا ودیاک مرکز

آپ نے مالوا دی دھرتی نوں حصہ لگائے اتے پنڈ بڈرکھاں دے نیڑے 1901 عیسوی وچ گرساگر مستوآنا نام دا مذہبی اتے تعلیمی مرکز قائم کیتا۔ سنت عطر سنگھ جی دا وچار سی کہ مستوآنا وکھے اجیہا تعلیم مرکز بنائیے، جتھے بھارتی روحانی تعلیم اتے مغربی ملکاں دی سائنسی، تکنیکی تعلیم دا سمیل ہو سکے۔ اس کم لئی اوہناں اپنے سیوک سنت تیجا سنگھ نوں مغربی ملکاں انگلینڈ، امریکہ آدی وچ اچّ سکھیا حصول لئی بھیجیا اتے اوہناں دی اگوائی وچ مستوآنا وچ اکال ہائی سکول اتے اکال کالج شروع کرکے ووکیشنل سکھیا دین دا وی پربندھ کیتا۔ مستقبل درشی تے اگانھ ودھو سوچ دے مالک سنت عطر سنگھ جی نے اس زمانے وچ تکنیکی تے ووکیشنل سکھیا دین دا ادم آرنبھیا، جدوں کہ اس ویلے اجیہی سکھیا دینی سرکار دے وی سپنے وچ نہیں سی۔ ودیساں وچ اچّ تکنیکی سکھیا لین لئی جاندے بھارتی نوجوان سکھی توں متاثر ہو جاندے سن، اس لئی سنت جی نے مستوآنا وکھے ایہہ مرکز بنایا تاں کہ بھارتی بچے گرسکھ رہندے ہوئے اچّ تکنیکی سکھیا گرہن کر سکن۔

مستوآنا ودیاک مرکز

آپ نے مالوے دی دھرتی نوں حصہ لگائے اتے پنڈ بڈرکھاں دے نیڑے 1901 عیسوی وچ گرساگر مستوآنا آئے۔ سنت عطر سنگھ جی دے مستوآنا صاحب نوں تعلیمی یونیورسٹی بناؤن دے سپنے نوں ساکار کرن لئی اک اگانھ ودھو قدم اے۔ سنت جی ولوں وسایا ایہہ استھان اج مشہور مذہبی اتے تعلیمی مرکز بن چکا اے۔ سنتاں نے تعلیم دے پسار لئی کئیاں ادارےآں ہوند ‘چ لیاندیاں۔

ہور کم

• گرو ساگر کالج دی نیہہ سنتاں دے ہست کملاں نال رکھی۔
• چیف خالصہ دیوان ولوں فروزپور وکھے کروائی ایجوکیشن کانفرنس دوران مہانمرد عطر سنگھ نوں سنت دے خطاب دا خطاب دے کے نوازیا گیا۔
• 21 فروری 1921 نوں ننکانہ صاحب دا ساکہ ہویا۔ سنت مہانمرداں کالی دستار سجا کے روس وی پرگٹایا تے شردھانجلی وی بھیٹ کیتی۔ اوہناں انگریزی راج خلاف اپنی گل پورے داعیئے نال آکھی۔
• 24 دسمبر 1914 وچ سنتاں نے پنڈت مدن موہن مالویا دے کہن تے بنارس ہندو یونیورسٹی دا نیہہ پتھر رکھیا۔ سنتاں دی اچّ شخصیت توں متاثر ہو کے اتھے ہی مدن موہن مالویا نے سکھ دھرم دی وڈیائی کیتی سی۔

جے ہندوستان نے آزاد ہونا اے تاں میری ایہہ زوردار رائے اے کہ ہر ہندو پروار وچ گھٹو-گھٹو اک سکھ ضرور ہووے۔

— پنڈت مدن موہن مالویا

سنت دے خطاب

سمچے سکھ پنتھ اندر سنت عطر سنگھ مستوآنا صاحب والے اکو اک سنت ہن، جنہاں نوں سنت دے خطاب حاصل اے۔ ایہہ خیال بالکل غلط اے! سنت دے خطاب انگریز نے گرو گرنتھ صاحب نالوں سکھ نوں توڑ کے انسان نال جوڑن لئی ایہہ خطاب دتی !

آخری سماں

گرودوارہ بنگلا صاحبدلی وکھے گرو گرنتھ صاحب دی تابیا بیٹھیاں سنتاں دے پیر اپر اک چھالہ جیہا ہو گیا تے درد ہونا شروع ہو گیا۔ کئی تھاں علاج کروایا پر کوئی فرق نہ پیا۔ آخر 31 جنوری 1927 دی رات نوں سنگرور وکھے سری گوبندسر سنگھ دے نواس استھان تے سنت عطر سنگھ سنسارک سفر پوری کرکے گرو چرناں وچ جا براجے۔

ہور ویکھو

• سنت تیجا سنگھ
• بڑو صاحب
• مستوآنا

حوالے