سید اکبر شاہ

سید اکبر شاہ دا تعلق صوفیاں دے مداری سلسلے نال منیا جاندا اے، جس دا بانی بدیع الدین مدار سی۔ شاہ مدار شام دیس دے اک یہودی پروار وچوں سی۔ بھارت آ کے اس نے اجمیر شریف دی زیارت کیتی، جتھے اس نوں بڑا سکون ملیا۔ شاہ مدار کانپور دے لاگے مدنپور آ کے رہن لگّ پیا اتے اتھے ہی اس دا انتقال ہویا۔ پنجاب وچ اس فرقے دا مرکز بہاول پور (پاکستان) وکھے اے۔ اکبر شاہ ملتان دا وسنیک سی۔

تخلیقاں

سید اکبر شاہ دا ویلہ 19ویں صدی عیسوی اے۔ رچناواں دا ویروا ایہہ اے :

1. . مجموعہ کافیاں۔
2. . قصہ سسی و پنو۔
3. . قصہ مصری۔
4. . قصہ مرزا صاحباں۔
5. . جنگ نامہ کربلا۔

صوفی رنگ

ایہناں ساریاں وچوں ودھیرے صوفی رنگ کافیاں وچ اے۔ کافیاں وچ اوہ انسانی سریر (سادھک) نوں دپٹے دے روپک نال بیان کردا اے، جس دا دھونہارا مرشدِ کامل جاں پورن گرو اے۔ مرشد نے سالک نوں عشقَ دی خیر پا کے اس نوں پریم دی کھنب چاڑھ کے اس دے نیناں دے ٹوبھے وچ درداں دا اجیہا پانی بھردا اے، تاں جو ایہہ قبول ہو سکے اتے اس طرحاں اس دی کرم فرمائی حاصل ہو سکے۔ سید اکبر شاہ نے صرف باہر دی صفائی دی گلّ نہیں کیتی اے، سگوں باطنی (اندرلی) وی صفائی، عشقَ، طوبیٰ، زہد، زیارت، ربی کرم اتے بندگی نال ہون دی حامی وی بھری اے۔

اتھے ایہہ ذکر ضروری لگدا اے کہ صوفی شاعراں نے جہڑے قصے وی لکھے ہن، اوہناں وچ ستے سدھ صوفی رنگن وی آ جاندا اے۔ وارث شاہ اپنے قصہ ہیر کرکے پنجابی دا سرمور قصہ کار منیا گیا اے پر پاکستان وچ اس دی مشہوری اک صوفی وجوں ودھیرے اے۔ جنڈیالہ شیرخان (ضلع شیخوپورا، پاکستان) اس دے مزار اپر ہر سال عرص منایا جاندا اے، جتھے لوکیں ہمہما کے پہنچدے ہن، منتاں مندے تے مراداں پاؤندے ہن۔ سید اکبر شاہ دا قصہ سسی-پنوں ملتان دے علاقے وچ بڑا مشہور اے۔ اس دی شاعری اپر ہاشم شاہ دا اثر پرتکھ نظریں پیندا اے اتے سمچیاں رچناواں وچ تصوف دے بنیادی مثلیاں نوں وچاریا گیا اے۔ ہاشم دی سسی وانگ اس وچ وی درد اتے سوج اے۔ سید ہاشم شاہ اتے مولوی غلام رسول عالمپوری توں بعد اکبر شاہ دی سسی دی تھاں اے۔ اکبر شاہ نے ہاشم وانگ عشقَ دے سوہلے گائے ہن :

ہو قربان تناں توں اکبر،
جناں عشقَ دی منزل گھالی۔

قصہ سسی پنوں دی سماپتی تاں ہندی ہی عشقَ دی جیجیکار نال اے :

اس عشقے دی رسم ایہہ اے،
جیں لایا تیں پایا۔
اکبر شاہ اس عشقَ دے باجھوں،
ہور نگاہ ن آیا۔

سید اکبر شاہ دا دوجا قصہ مصری 1237 ہِ: مطابق 1821–22 ء نوں مکمل ہویا :

باراں سے تے سینتری
ہجروں ہوئی قلم۔
دین محمد دی گود وچ،
قصہ ہویا ختم۔

جنگ نامہ کربلا

جنگ نامہ کربلا وچ اسلامی بزرگاں دیاں شہیدیاں دا ذکر اے۔ قصہ مرزا صاحباں وچ عامَ پرچلت پریم کہانی نوں کانی-بدھی کیتا گیا اے۔ قصیاں وچ دکھانت دا رنگ ودھیرے اے۔ سید اکبر شاہ دے شعری-سٹائل اپر ہاشم دے شعری-سٹائل دے اثر دے نال-نال بابا وجید دے شعری-سٹائل دا رنگ وی ملدا اے۔ قادر دی قدرت بیان کردا اوہ وجیدی سٹائل وچ لکھدا اے :

اکنا لنگر حوالے کیتے،
ہکنا اگّ ن بالی۔
ہک مال متا رکھ ہوئے سوداگر،
ہک وتّ کرن دلالی۔
ہکنا رنج رنجور کیتا،
ہک پھردے مست موالی۔

لہندی دا رنگ

سید اکبر شاہ کیونکہ ملتان دا وسنیک سی، اس لئی اس دیاں رچناواں وچ لیہندی دا رنگ بڑا گوڑہا اے۔ اک نوں ہک، دیکھوں نوں ڈیکھوں، جنہاں دی تھاں 'جیندی'، ہوویگی دی تھاں 'ہوویسی' وغیرہ لیہندی پنجابی دے ہی اداہرن ہن۔ انج وی صوفی مت دے جاں قرآنی سنکلپاں دی ویاکھیا لئی عربی، فارسی ووکیبولری دی کھلھی جاں اوکھی ووکیبولری ورتن توں سنکوچ ہی کیتا گیا اے۔ سید اکبر شاہ دی گنتی 19ویں صدی دے پرمکھ شاعراں وچ ہندی اے۔