صاحب زادہ زور آور سنگھ

صاحب زادہ زور آور سنگھ
جم	17 نومبر 1696   آنند پور صاحب
وفات	12 دسمبر 1705 (9 سال)  سرہند
طرز وفات	سزائے موت
والد	گرو گوبند سنگھ

زور آور سنگھ (28 نومبر 1696 – 26 دسمبر 1704) گرو گوبند سنگھ دے چار پتراں وچوں اک سی۔

جم

گرو گوبند سنگھ دے چار صاحبزادے سن۔ بابا اجیت سنگھ -جم پاؤنٹا صاحب سن 1686, بابا ججھار سنگھ -جم پاؤنٹا صاحب سن 1690, بابا زوراور سنگھ -جم انندپور صاحب سن 1696, بابا فتح سنگھ -جم انندپور صاحب سن 1698।

شہادت

22 دسمبر سن 1704 نوں دووے وڈے صاحبزادے چمکور دی جنگ `چ شہید ہوئے اس ویلے اوہناں دی عمر لگبھگ 18 `تے 14 سال سی۔ دوویں چھوٹے صاحبزادے، صرف چار دناں بعد 26 دسمبر سن 1704 نواب سرہند، وزیدے دے ظالمانہ حکم نال جیؤندے جی نیہاں `چ چنوا دتے گئے۔ اس ویلے اوہناں دی عمر 6 `تے 8 سال سی۔

پروار وچھوڑا

20 اتے 21 دسمبر سن 1704 دی رات دسویں گرو نے انندپور دا قلعہ چھڈّ دتا۔ حاکماں نے گٔو-قرآن دیاں کھادھیاں ساریاں قسماں-وائدے بھلّ کے پچھوں بھینکر حملہ بول دتا۔ اس وقت سرسا ندی وچ ہڑ آیا ہویا سی۔ سرسا ندی تے جنگ ہوئی۔ گرو گوبند سنگھ نے سکھاں نوں لوڑ مطابق جتھیاں وچ ونڈیا۔ وڈے صاحبزادے اجیت سنگھ اتے بھائی اودے سنگھ نے جنگ دی کمان سمبھالی۔ گھماسان جنگ وچ دوویں پاسے بھاری نقصان ہویا۔ اتھے دسویں پاتشاہ دا پروار وی تن حصیاں وچ ونڈیا گیا اتے ساتھی سنگھ وی وچھڑ گئے۔ اس یاد وچ اتھے گرودوارہ “پروار وچھوڑا” قایم اے۔

پاتشاہ توں وچھڑ ماں سندر کور (جیتو جی) بھائی منی سنگھ نال دلی نوں آ گئے۔ ماں گوجری جی دو چھوٹے صاحبزادیاں نال، سرسا دے کنڈے چلدے-چلدے مورنڈے پجے۔ ایہناں دا رسوئیاں گنگو براہمن ایہناں نوں اپنے گھر پنڈ کھیڑی لے آیا جو اتھوں ویہہ کو میل دی وتھّ تے پیندا سی۔ انندپور صاحب توں چلن ویلے گرو گوبند سنگھ دے نال ڈیڈھ کو ہزار سنگھ سن پر سرسا دی جنگ ویلے کجھ شہید ہو گئے اتے کجھ ندی وچ رڑ جان کارن وچھڑّ گئے۔ سرسا ندی پار کرن تے دسویں گرو نال چالی دے قریب سنگھ اتے دو وڈے صاحبزادے سن۔

وڈے صاحبزادیاں دی شہیدی

گردیو نے چمکور دی کچی گڑھی `چ اپنے آپ نوں مورچابند کر لیا۔ ایہہ گڑھی گرو کے سکھ، بھائی بدھی چند دی سی۔ ویریاں نے لکھاں دی گنتی `چ گڑھی نوں گھیرا پا لیا۔ دوجے دن دنیا دے اتہاس دی سبھ توں ودھ بے جوڑ `تے بھنئکر جنگ ہوئی۔ وڈے وڈے جرنیلاں سمیت ویری دل دے بے انت جوان مارے گئے۔ ویہہ دے قریب سنگھ وی شہیدیاں پا گئے۔ اسے ہی جنگ `چ سینکڑے ویریاں دے آہو لاہ کے پہلاں وڈے صاحبزادے بابا اجیت سنگھ پھر صاحب زادہ ججھار سنگھ شہیدی نوں حاصل ہوئے۔ اس یاد `چ اتھے گرولوں ‘کتلّ گڑھ صاحب’ موجود اے۔ گردیو وی، پنتھ دا فیصلہ منّ کے، ادھی رات دے وکت بھائی دئیا سنگھ، دھرم سنگھ `تے بھائی مان سنگھ نال ویری دلاں نوں چیردے گڑھی چوں نکل گئے۔ جان توں پہلاں گردیو نے ویری نوں تاڑی مار کے سچیت کیتا تے ایلانیا “پھڑّ لو-پھڑ لو سکھاں دا گرو جا رہا اے” اس یاد `چ اتھے گرودوارہ ‘تاڑی صاحب’ موجود اے۔ شروع توں ہی دشمن دا اکو-اک نشانہ سی دسمیش جی نوں شہید کرنا جاں جیؤندے جی گرفتار کرنا۔ ویری نے اس گلوں انندپور صاحب، سرسا ندی تے پھر چمکور دی جنگ `چ وی منہ دی ہی کھادھی۔

سرہند دی دیوار

دوجے پاسے گرو در دا رسوئیا گنگو براہمن، جہڑا ماں جی تے دو چھوٹے صاحبزادیاں نوں اپنے گھر لے گیا سی، نیت دا وڈا بے ایمان ثابت ہویا۔ اس نے پہلاں تاں ماں جی دی موہراں دی تھیلی چوری کیتی پھر ہور انعام دے لالچ وچ صوبہ سرہند نوں اطلاع دے دتی۔ دن چڑھدے تنھاں نوں گرفتار کر کے وزید دی کچہری وچ پیش کیتا گیا۔ ماں گزر کور اتے دوویں چھوٹے صاحبزادے، تنھاں نوں ساری رات ٹھنڈے برج وچ بھکھے-تہائے رکھیا گیا۔ بھائی موتی رام نے، اپنے پروار نوں خطرے وچ پا کے اوہناں واسے دودھ پہنچایا۔ تن دن لگاتار صاحبزادیاں کچہری وچ پیش کر کے اسلام قبول کراؤن لئی کئی ڈراوے تے لالچ دتے گئے پر اوہ اڈگّ رہے۔ صوبے دا اوہناں دی معصومیت اپر دل پسیجیا ویکھ قاضی نے وی کیہا کہ اسلام بچیاں تے اس طرحاں ظلم دی اجازت نہیں دندا پر دیوان سچا نند براہمن اوہناں نوں “سپاں دے پتر سپّ ہی ہندے ہن” دسدیاں سخت سزا دی گل کہی اتے اخیر فتویٰ آئد کر کے وزیدے دے حکم نال اوہناں نوں جیؤندے جی نیہاں وچ چنوا دتا گیا۔ دیوار دے ڈھیہہ جان تے اوہناں دے سر تلوار نال دھڑاں توں جدا کر دتے۔

اس ظلمی حکم تے نواب ملیرکوٹلا شیر مہمد خاں نے اٹھ کے ‘ہا’ دا نعرہ ماریا۔ شہادت توں بعد حکومت نے بچیاں دے سسکار لئی دو گز زمین دین توں وی منع کر دتا تاں نواب ٹوڈرمل نے زمین تے موہراں وچھا کے اوہناں لئی جگہ حاصل کیتی۔ جس تھاں تے صاحبزادیاں دا سسکار ہویا اتھے اج “گرودوارہ جوتی سروپ” موجود اے۔ ظالمہ نے بزرگ ماں گزری جی نوں وی ٹھنڈے برج توں دھکہ دے کے، شہید کر دتا۔

حوالے