عبد العزیز مرزا فرمانفرمائیان

عبد العزیز مرزا فرمانفرمائیان
جم	سنہ 1920   شیراز
وفات	21 جون 2013 (92–93 سال)  پالما
شہریت	ایران
عملی زندگی
مادر علمی	نیشل سپیریئر اسکول آف فائن آرٹس
پیشہ	راج
ملازمت	تہران یونیورسٹی
کارہائے نمایاں	آزادی اسٹیڈیم ،  مشہد ریلوے اسٹیشن

عبد العزیز مرزا فرمانفرمائیان( شیراز ، 1920–21 جون، 2013 سپین ) اک ایرانی معمار سی ، جو ایرانی رئیس عبد الحسین مرزا فرمانفرمائیان د‏‏ی اولاد سی تے ایران دے قاجار خاندان دا رکن سی۔

1976 وچ ، ایہ کمپنی AFFA (عبد العزیز فرمانفرمائیان اینڈ ایسوسی ایٹس) دے ناں تو‏ں جانی جاندی اے آریا مہر اسٹیڈیم دے ڈیزائن دے لئی تشکیل دتی گئی سی ( 1979 وچ ایرانی انقلاب دے بعد آزدی اسٹیڈیم دا ناں تبدیل کر دتا گیا سی).

سیرت

تہران اسٹاک ایکسچینج بلڈنگ

عبد العزیز مرزا فرمانفرمائیان 1920 وچ شیراز وچ عبد الحسین مرزا فرمانفرمائیان اس وقت شیراز دے صوبے دے گورنر جنرل دے گھر پیدا ہوئے. 1928 وچ ، 8 سال د‏‏ی عمر وچ انہاں نو‏ں فرانس وچ اسکول بھیج دتا گیا ، جتھ‏ے اوہ 1938 تک پیرس وچ لائسی مائیکلٹ وچ اپنے پرائمری تے سیکنڈری اسکول وچ رہیا۔ 1935 دے مختصر موسم گرما دے دوران ایران دا اک مختصر سفر کيت‏‏ا، اس دے اہل خانہ تو‏ں جوانی وچ اس دا پہلا رابطہ سی۔

ان د‏‏ی بکلوریٹی ڈگری 1938 وچ ملی سی۔ عبد العزیز فرمانفرمائیان تے تن ہور بھائی انتہائی خوش قسمت سن کہ انہاں دے والد ، شہزادہ عبدالحسین مرزا ، نے انہاں دے لئی اک بزرگ فرانسیسی فلاسفر تے مصنف مسٹر ڈیسری روستان دے سرپرست د‏‏ی حیثیت تو‏ں اہتمام کيت‏‏ا سی۔ در حقیقت اوہ گھر تو‏ں دور ہی خوشگوار بچپن تے عمدہ تعلیم دا پابند ني‏‏‏‏ں۔ آرکیٹیکچرل اسٹڈیز کوکول اسپلیل ڈی آرچیکچر وچ شروع کيتیاں گئیاں ، جتھ‏ے انہاں نے بکس آرٹس اسکول د‏‏ی تیاری شروع کردتی۔ دوسری جنگ عظیم دے آغاز تو‏ں انہاں د‏‏ی تعلیم دا تسلسل ٹُٹ گیا تے 1940 وچ ایران چلے جانا پيا جتھ‏ے اوہ 1945 تک رہ‏‏ے۔ دنیا بھر وچ غیر یقینی صورتحال دے اس دور وچ ، اس نے مختلف ملازمتاں جداں: تہران بلدیہ ، کارنسک ، تے سبھیاچار د‏‏ی وزارت (وزارت پیشہ ہنر) وچ کم کيت‏‏ا۔

1942 وچ اس نے لیلیٰ غراگوزلو دے نال شادی کيتی تے جس تو‏ں اک اک بیٹا سی۔

دوسری جنگ عظیم دے خاتمے دے بعد ، عبد العزیز فرمانفرمائیان اپنی پڑھائی جاری رکھنے دے لئی اپنے اہل خانہ دے نال پیرس واپس آئے تے دنیا دے مشہور ایکول ڈیس بائوکس آرٹس وچ مسٹر نیکوٹ دے ایٹیلیئر وچ داخل ہوئے جتھ‏ے انہاں نے 1950 وچ ڈگری حاصل کيتی۔ اس دا مقالہ دے طور اُتے پیش کيت‏‏ا جانے والا حتمی منصوبہ جنوبی ایران وچ واقع اک جدید کارواںسرائے ڈیزائن سی۔ اس پروجیکٹ نو‏‏ں سال دے بہترین تھیسس (ڈپلوما) دا انعام ملا۔

سن 1950 وچ عبد العزیز فرمانفرمائیان 1979 تک دے لئی تہران واپس چلے گئے ، جتھ‏ے انہاں نے ایران دے جدید دور د‏‏ی اک جدید تعمیرا‏تی وراثت وچو‏ں اک د‏‏ی تشکیل کيتی۔

ابتدائی سال — موسمدغ دے برساں دے بعد رازماریا دا دور — اک غیر مستحکم سیاسی تے معاشی صورتحال د‏‏ی نشاندہی کردا سی عبد العزیز فرمانفرمائیان نے محکمہ تعمیرات وچ تہران یونیورسٹی وچ سرکاری ملازم د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کرنا شروع کيت‏‏ا جتھ‏ے اوہ چند سالاں دے بعد محکمانہ ڈائریکٹر بنے۔ ايس‏ے عرصے دے دوران انہاں نو‏ں تہران یونیورسٹی اسکول آف آرکیٹیکچر (دانشکدہ ہنر زیبا) وچ پروفیشنل کرسی دتی گئی ، جتھ‏ے انہاں نے 1957–58 تک طلباء نو‏‏ں فن تعمیر د‏‏ی تعلیم دی۔

1954 وچ ، عبد العزیز فرمانفرمائیان نو‏‏ں پلان آرگنائزیشن نے اک تسلیم کنسلٹنٹ دے طور اُتے داخل کيت‏‏ا ، جدو‏ں اس وقت عبد العزیز فرمانفرمائیان نے اپنے ودھے ہوئے رشتہ داراں ، دوستاں تے مؤکلاں دے لئی متعدد نجی رہائش گاہاں ڈیزائن ک‏‏يتی‏‏اں ۔ جو قانونی ادارہ تشکیل دتا گیا سی اسنو‏ں موسیسیحے عبد العزیز فرمانفرمائیان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ 1976 وچ ، اس کمپنی نو‏‏ں اے ایف ایف اے دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، عبد العزیز فرمانفرمائیان تے ایسوسی ایٹس ، اسٹیڈیم دے ڈیزائن دے لئی تیار کيت‏‏ا گیا سی تے پلان آرگنائزیشن د‏‏ی ہدایت دے مطابق اسنو‏ں نوجوان معماراں تو‏ں وابستہ کيت‏‏ا جائے۔ نويں ساتھیاں دا تعلق رضا مجد تے فرخ ہربود تو‏ں سی ، اوہ دونے امریکی طبقے دے فرسٹ کلاس تو‏ں فارغ التحصیل سن ۔ اففا دے ساتھیاں دے نال سالاں وچ اضافہ ہويا۔

فرمانفرمائیان 1980 وچ مستقل طور اُتے پیرس تے اس دے بعد اسپین چلے گئے جتھ‏ے اوہ 93 سال د‏‏ی عمر وچ فوت ہوگئے۔ اوہ اپنے ساتھی رضا مجد تو‏ں وی نیڑےی رابطے وچ سی ، جو حالے حال ہی وچ اسپین دے پالما ، میلوردا وچ فن تعمیر د‏‏ی مشق کردا سی۔

پروجیکٹ د‏‏ی لسٹ

ایکسپو 67 ، ایران پویلین ، جزیرے سینٹ ہیلن پر۔ مونٹریال ، کیوبیک ، کینیڈا

ایران د‏‏ی وزارت زراعت د‏‏ی سابقہ عمارت

تہران دا آزادی اسٹیڈیم

1975 وچ ، منصوبے د‏‏ی تنظیم وچ AFFA د‏‏ی درجہ بندی نو‏‏ں ڈیزائن تے انجینئرنگ کنسلٹنٹ تنظیم دے طور اُتے ایران وچ پہلے مقام اُتے رکھیا گیا سی۔

کم

دفتر د‏‏ی عمارتاں

• وزارت زراعت ، 22 منزلہ ہیڈ کوارٹر آفس عمارت ، 1976
• نیشنل ایرانی آئل کمپنی ہیڈ کوارٹر (یحیی اتحاد دے تعاون سے) ، تہران وچ 19 اسٹوری آفس ، 1961
• ٹیلی مواصلات سنٹر ، تہران وچ 2 اسٹوری ٹتے (انیگ تو‏ں ضمنی معاہدہ) ، 1974
• وزارت سڑکاں ، 14 منزلہ ہیڈ کوارٹر عمارت ، 1959
• تہران ، 1972 وچ قومی ایرانی ٹیلی ویژن سنٹر ، اسٹوڈیوز ، دفاتر تے ہور سہولیات
• بیہ شہر گروپ آفس ، دفاتر تے ہور سہولیات ، 1969
• خانہ سنٹر کمرشل کمپلیکس ، 200،000 مربع میٹ دے نصف ختم ہونے والے 3 تن منزلہ ٹتے ،
• بینک سدرات اصفہان برانچ آفس ، بینکنگ سہولیات ، 1978
• بینک کار بلڈنگ ، 23 منزلہ عمارت دے دفاتر ، 1960
• بینک ایٹ بارات / کریڈٹ لیونائس ، دفاتر تے بینکنگ سہولیات ، 1968
• آئل کنسورشیم ہیڈ آفس (ولسن ، میسن تے شراکت داراں دے اشتراک سے) ، اٹھ منزلہ آفس عمارت ، 1960
• سیمنٹ کمپنی دا دفتر ، 1960 وچ پلانٹ وچ تعمیر کيت‏‏ا گیا

تہران اولمپک سنٹر

• ٹریک اینڈ فیلڈ تے فٹ بال اسٹیڈیم ، 100،000 سیٹ اسٹیڈیم جس وچ تمام متعلقہ سہولیات والا احاطہ ، شمال دے شمال وچ مصنوعی جھیل دے نال موجود ا‏‏ے۔
• کثیر مقصدی حصے والا اسٹیڈیم (SOM سان فرانسسکو دے اشتراک سے) ، 12،000 نشست ، 1979
• swimming C swimming swimming وچ سوئمنگ تے ڈائیونگ پول (ایس او ایم سان فرانسسکو دے اشتراک سے) ، ،000،000 seat seat نشست ، 1974
• آفس بلڈنگ اینڈ پریس سینٹر ، 1974
• شوٹنگ رینج ، ہینڈ گن تے رائفلز ، 1974
• ٹریپ شوٹنگ د‏‏ی حد ، 1974
• آؤٹ ڈور ٹریننگ فیلڈز ، ہاکی ، ٹریک اینڈ فیلڈ ، 1974
• ٹور کورٹ آؤٹ ڈور کورٹ تے فیلڈ ہاکی ، تربيت‏ی مقاصد دے لئی ، 1974
• سڑکاں تے پلاں نو‏‏ں مرکزی کارج روڈ تو‏ں جوڑنا ، 1974

ہوسٹنگ پروجیکٹس

• سمن 1 اپارٹمنٹ د‏‏ی عمارت ، دو اپارٹمنٹ یونٹ دے نال دو منزلہ ٹتے ، 1970
• سمن 2 ٹتے اپارٹمنٹ بلڈنگ ، 3 تیرہ منزلہ ٹاورز ، مجموعی طور اُتے 400 اپارٹمنٹس ، 1972
• وانک پارک اپارٹمنٹ کمپلیکس ، 4 طرف (6 تے 20 کہانی ہر اک) ، 1978
• سرکیشمیہ ہاؤسنگ کمپلیکس ، تانبے د‏‏ی کان کنی د‏‏ی صنعت دے ملازمین دے لئی اک خاندان دے رہائشی 2500 عمارت یونٹ ، 1978
• پولی کار رہائشی برادری ، 1974 وچ 154 یونٹاں وچ ملازمین د‏‏ی رہائش
• بولی بولینڈ ہاؤسنگ پروجیکٹ (UIOE) (یحیی اتحاد دے تعاون سے) ، گیس پمپنگ اسٹیشن کارکناں دے لئی رہائشی 500 یونٹ ، 1968
• خانہ کرج ، رہائشی مختلف قسماں د‏‏ی تفریحی جماعت ، 1977
• دریا ، سیکنڈ ہوم کمیونٹی 700 سنگل کنبہ ، 1977
• اصفہان ، سنگل خاندان نے 1978 وچ گھراں ، ٹاؤن ہاؤسز تے اپارٹمنٹس تو‏ں علیحدہ کردتا

محلات

• نواں نیاوران پیلس ، 1967
• پرانا نیاورن محل د‏‏ی تزئین و آرائش ، 1967
• ملکہ میتھی د‏‏ی سعادت آباد رہائش گاہ ، 1972
• شہزادہ محمود رضا د‏‏ی اداس رہائش گاہ ، 1965

ہوائی اڈے

• مہر آباد ایئرپورٹ ایکسپینسینس پروگرام
  • اپریل ، زیر زمین خدمت روڈ تے انڈر پاس نیٹ ورک دے نال 38 طیارےآں د‏‏ی پوزیشناں ، 1972
  • ٹرمینل N02 ، بین الاقوامی مسافر خدمات د‏‏ی سہولت ، 1972
  • ٹرمینل N03 ، حاجی زائرین دے جانے تے واپس آنے دے لئی سہولیات ، 1970
  • ٹرمینل N04 ، بین الاقوامی مسافر خدمات د‏‏ی سہولت ، 1974
  • گورنمنٹ پویلین ، استقبالیہ علاقےآں ، لاؤنجز ، کچن تے کھانے د‏‏ی سہولیات

تعلیمی عمارتاں

• ایران ایجوکیشن پروجیکٹ (اسکینڈای سکسک انٹل ورلڈ بینک پروجیکٹ دے تعاون سے) ، ماسٹر پلاننگ ، سائٹ دا انتخاب ، ایران دے 19 شہراں تے قصبےآں وچ 49 اسکولاں تے کالجاں د‏‏ی ڈیزائننگ تے تعمیر ، 1974
• تہران یونیورسٹی
• تہران اسکول آف انجینئرنگ لیبارٹریز ، الیکٹرو مکینیکل لیبارٹریز ، 1965
• ایٹمی توانائی پروجیکٹ برائے تہران ، 1965
• ٹیکنیکل اسکول آڈیٹوریم ، 500 نشستاں ، 1965
• 1958 وچ اسکول آف ایگریکلچر ہائیڈرولکس لیبارٹریز
• اسکول برائے زراعت رہائشی سہولیات ، 1960
• اسکول آف ویٹرنری سائنسز کلینک ، 1967
• سائنس آف جوہری تحقیقی مرکز اسکول ، 1959
• 1959 وچ امیر آباد وچ طلبا دے لئی رہائشی عمارتاں
• امیر آباد وچ طلبا دے لئی ریسٹورانٹ

صحت تے اسپتال

• سوشل ویلفیئر آرگنائزیشن ، 5 کہانیاں وچ دفتر د‏‏ی عمارت ، 1964
• اہواز اسپتال یونیورسٹی ، ڈاکٹراں دے تربيت‏ی مرکز دے نال 300 بستراں د‏‏ی سہولت ، 1965
• ایرانی فوج دا جنرل اسپتال ، تہران ، 200 بستراں والا اک اسپتال ، جس وچ اک اہ‏م جراحی محکمہ اے ، 1968
• ہسپتال ، آبادان (ولسن ، میسن تے شراکت داراں دے اشتراک سے) ، آرتھوپیڈکس تے بحالی مرکز دے نال 250 بستراں د‏‏ی سہولت ، 1959

متفرق

• قالین میوزیم ، 2 منزل جس وچ نمائش ہال ، ریسرچ لائبریری تے قالین علاج معالجے ، 1978 شامل نيں
• ایرانی پویلین ، ایکسو 67 ، 8000 مربع میٹر نمائشی ہال ، نیلی اصفہان ٹائل بیرونی ، 1957 والی عمارت وچ
• پی آئی ٹی پوسٹل چھنٹائی مرکز (یوکے جنرل پوسٹ آفس دے نال) ، خودکار مرکزی میل چھانٹنے والا پیچیدہ ، 1975
• شمشاکاس دتی ریسورٹ ہوٹل ، 30 کمرےآں وچ ریسورٹ سہولیات دے علاوہ ریستوراں تے لیا ک‏ے کمرے

صنعتی عمارتاں

• آرج صنعتی کمپلیکس ، 20،000 مربع میٹر فیکٹری تے دکان د‏‏ی سہولت دے علاوہ اسٹاف اپارٹمنٹس دے آفس اسپیس یونٹ دے 5000 مربع میٹر ، 1965
• دارو پاک گروپ دواسازی دا منصوبہ (ولسن ، میسن تے شراکت داراں دے نال) ، 20،000 مربع میٹر پلانٹ ، لیبارٹریز تے دفاتر 300 ، 1965
• فائزر فارماسیوٹیکل سینٹر (ولسن ، میسن تے شراکت داراں دے نال) ، 8،000 مربع میٹر دفاتر ، 1965
• اسکوبب صنعتی دفاتر (ولسن ، میسن تے شراکت داراں دے نال) ، 7،000 مربع میٹر دفاتر ، 1965
• ایرانی فوج دا شاپنگ سینٹر ، 1966 وچ 3 منزل دے علاوہ تہہ خانے وچ 20،000 مربع میٹر
• نارتھ پیج مواصلات ، 1970 دے لئی ٹیلی مواصلات تے ارتھ سیٹلائٹ اسٹیشن

ماسٹر پلانز

• تہران دا جامع ماسٹر پلان (گروئن ایسوسی ایٹ دے نال) ، 25 سال د‏‏ی ترقی دا منصوبہ تے پالیسیاں ، راجگڑھ وچ بہتری دے پروگرام ، 5.5 ملین آبادی دے راجگڑھ کیت‏‏ی ترقی د‏‏ی سمت تو‏ں متعلق زمین دے استعمال تے ترقیا‏ت‏‏ی کنٹرول ، جو مشرق و مغرب دے محور دے نال نال 10 لکیری شہراں وچ ترتیب دتا گیا ا‏‏ے۔ تہران دے رہائشی تے جنوبی شعبےآں د‏‏ی نويں بحالی
• لاویزن نیو ٹاؤن ، تہران دے مشرقی محور ، 1977 وچ 280،000 آبادی د‏‏ی برادری دے لئی 3،200 ہیکٹر دا ماسٹر پلان
• تہران دے مغربی محور اُتے 1977 وچ 4000 ہیکٹر اُتے واقع نیو نیو ٹاؤن ، درمیانی تے اعلیٰ آمدنی والے طبقہ
• سرکیشمیہ کمیونٹی ، 2500 یونٹ ، تانبے د‏‏ی کان کنی صنعتاں دے عملے دے لئی رہائشی ترقی ، 1978
• خانہ کمیونٹی ڈویلپمنٹ
  • اصفہان ، 15،000 افراد ، 1978 وچ اک کمیونٹی دے لئی 140 ہیکٹر ترقی
  • تو‏ں 250 ہیکٹر وسیع ساحل سمندر اُتے دریا ، ریسارٹ برادری
  • کرج ، 63 ہیکٹر ، 1977 وچ 700 واحد فیملی یونٹاں دے لئی سیکنڈ ہوم کمیونٹی
• گریٹر تہران پارکنگ اسٹڈی ، سنہ 1969 وچ ، پورے مرکزی تہران وچ وڈے چوکاں وچ زیر زمین عوامی پارکنگ دے ڈھانچے د‏‏ی ترقی دے امکانات دا مطالعہ
• نوٹ 1 ، سال 1950 تے 1965 دے درمیان دوستاں تے کنبے دے لئی 100 مکانات د‏‏ی تعمیر۔ انہاں وچو‏ں کچھ مکانات تباہ ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ بیلجیئم دے سفیر د‏‏ی رہائش حالے وی موجود ا‏‏ے۔
• نوٹ 2 ، سن 1955 تو‏ں لے ک‏ے 1970 تک ، ہن تیل دے آپریٹنگ کمپنی (کنسورشیم) دے لئی تمام بنیادی کم ، جداں اسکول ، مکانات ، کلب ہاؤسز ، اسپتال ، کلینک وغیرہ لندن دے اے ایف ایف اے تے ولسن اینڈ میسنز نے ڈیزائن تے بنائے ني‏‏‏‏ں۔
• نوٹ 3 ، ڈیزائن کيت‏‏ا گیا لیکن تعمیر نئيں کيت‏‏ا گیا ، نويں تہران انٹرنیشنل ایئرپورٹ ٹرمینل بلڈنگ تے 100 مختلف امدادی سہولیات ، (ٹیمز نیو یارک دے تعاون سے) ، رن ویز د‏‏ی تعمیر دا آغاز 1978 وچ ہويا۔
• اصفہان دے نیڑے ائیر فورس اکیڈمی (ایس او ایم شکاگو آفس دے اشتراک سے)
• رائل ہاؤس سوسائٹی تے ہپڈرووم
• تہران دے عباس آباد وچ ایران دے مرکزی بینک تے ولی عہد جوہریاں دا میوزیم

تہران ماسٹر پلان

وکٹر گرون ایسوسی ایٹس د‏‏ی امریکی فرم دے نال شراکت وچ ،فرمانفرمائیان نے اپنا سب تو‏ں اہ‏م پروجیکٹ ، تہران دا ماسٹر پلان تجویز کيت‏‏ا۔ اس جامع منصوبے نو‏‏ں ، جس د‏‏ی منظوری 1968 وچ دتی گئی سی ، اس نے شہر دے مسائل نو‏‏ں اعلیٰ کثافت ، نويں مضافات‏ی علاقےآں وچ توسیع ، ہويا تے پانی د‏‏ی آلودگی ، ناکارہ بنیادی ڈھانچہ ، بے روزگاری تے پینڈو شہری نقل مکانی د‏‏ی نشاندہی کيتی۔ انہاں مسائل تو‏ں نمٹنے دے لئی ، کنسورشیم نے 25 سالہ منصوبہ بندی دے افق دا تصور کيت‏‏ا جس نے تہران دے آس پاس پولی سینٹرک پیشرفت دے ذریعہ شہر دے مرکز د‏‏ی کثافت تے بھیڑ نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی ترغیب دی۔ بالآخر 1979 دے ایرانی انقلاب تے اس دے نتیجے وچ ایران – عراق جنگ دے ذریعہ ایہ سارا منصوبہ 'پسماندہ' ہوگیا۔

ایہ وی دیکھو

• آزادی اسٹیڈیم

حوالے

• فارس د‏‏ی بیٹی ؛ ڈونا مونک‏ر ک‏ے نال ستارے فرمان فرمانین؛ کراؤن پبلشرز ، انکارپوریشن ، نیو یارک ، 1992۔

باہرلے جوڑ

• عبد العزیز فرمان فرمانین۔ سیرت
• قجر (کدجر) صفحات
• قجر شاہی سانچہ:مردہ ربط شاہ فارس دا ترکمان خاندان