سر ہینری ہارڈنگ

سر ہینری ہارڈنگ
(انگریزی وچ: Henry Hardinge, 1. Viscount Hardinge)
جم	30 مارچ 1785   روتھم
وفات	24 ستمبر 1856 (71 سال)  رائل ٹینبریج ویلز
شہریت	متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ مملکت برطانیہ عظمی (–۱ جنوری ۱۸۰۱)
جماعت	کنزرویٹو پارٹی (برطانیہ)
عملی زندگی
مادر علمی	ایٹن کالج
پیشہ	سیاست دان ،  فوجی افسر
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
عسکری خدمات
شاخ	برطانوی فوج
عہدہ	فیلڈ مارشل
لڑائیاں تے جنگاں	نپولینی جنگاں
اعزازات
جی سی بی

سر ہینری ہارڈنگ (Henry Hardinge) اک برطانوی فوجی افسر تے سیاست دان سی۔ اوہ پہلی اینگلو سکھ جنگ دے دوران ہندستان دا گورنر جنرل بنیا،۔ کریمیا دی جنگ وچ اوہ فوجان دا کمانڈر ان چیف سی۔

سر ہینری ہارڈنگ 1844 توں 1856 تک ہندستان دا گورنر جنرل رہیا ۔ ایہہ بھارت دا 6واں گورنر جنرل اتے سپین، نیپولیئن، کریمیا اتے اینگلو سکھ لڑائیاں دا جیتو، فیلڈ مارشل سر ہینری ہارڈنگ۔ واٹرلو دی جنگ وچ نیپولیئن دی خاص انگ محافظ فوج نال لڑدے ویلے اس دا کھبا ہتھ وڈھیا گیا سی۔

جم تے پڑھائی

اس دا جم 30 مارچ 1785 نوں انگلینڈ دے کینٹ صوبے دے رودھم شہر وچ ہویا۔ اس دے پیؤ دا نام ہینری ہارڈنگ اتے ماں دا نام فرینکس ہارڈنگ سی۔ ڈرہم سکول توں پڑھائی کرن اپرنت اوہ 23 جولائی 1799 نوں فوج وچ بھرتی ہو گیا تے اس دی پہلی تعیناتی کینیڈا وچ ہوئی۔

فوج دی نوکری

27 مارچ 1802 نوں اوہ لیفٹینینٹ اتے 21 اپریل 1804 نوں کیپٹن بن گیا ۔ اس ویلے نیپولیئن دی پرتگال تے سپین دے خلاف جنگ چل رہی سی۔ انگلینڈ پرتگال اتے سپین دی ڈٹ کے مدد کر رہا سی۔ ہارڈنگ نوں وی اس وچ حصہ لین لئی پرتگال بھیج دتا گیا۔ اس دے جیون دی پہلی لڑائی فرانس دے خلاف رولیکا دی جنگ (17 اگست 1808) سی۔ اس جنگ وچ اس نے اک اینگلو-پرتگیز ٹکڑی دی اگوائی کیتی اتے سر آرتھر ویلزلی دی کمانڈ ہیٹھ فرانسیسی فوج نوں ہرایا۔ اس توں بعد اس نے ویمیرو اتے کورونا دی جنگ وچ حصہ لیا۔ ویمیرو دی جنگ وچ اوہ پہلی وار زخمی ہویا۔ اوہ 1815 تک پرتگال اتے سپین وچ نیپولیئن دی فوجاں دے خلاف لڑدا رہا تے کئی جتاں حاصل کیتیاں۔ 18 جون 1815 نوں اس نے نیپولیئن دے خلاف آخری واٹرلو دی جنگ وچ حصہ لیا جتھے جمبورچے دا گولہ وجن کارن اس دا کھبا ہتھ اڈّ گیا۔ پر اس ولوں وکھائی بے مثال بہادری کارن بریٹیش کمانڈر لارڈ ولنگٹن نے اس نوں نیپولیئن دی اک تلوار نذر کیتی۔ 1821 وچ اوہ کرنل، 1830 وچ میجر جنرل اتے 1841 وچ لیفٹینینٹ جنرل بن گیا۔

سیاست وچ

1820 وچ اوہ پارلیمینٹ وچ ایم۔پی۔ بن گیا تے اس نے آئرلینڈ دے معاملیاں بارے اتے جنگ دے وزیر وجوں خدمتان نبھائیاں۔

ہندستان دا گورنر جنرل

1844 وچ اس نوں لارڈ ایڈنبرو توں بعد بھارت دا گورنر جنرل تھاپ دتا گیا۔ اوہ اپنے دیس نال اینا وفادار سی کہ پہلی اینگلو سکھ جنگ ویلے اس نے گورنر جنرل ہندیاں ہویاں اپنے توں جونیئر جنرل گف دی کمانڈ ہیٹھ لڑائی کیتی۔ 18 دسمبر 1845 نوں مدکی دی جنگ ویلے گف نے فوج دے سجے پاسے اتے ہارڈنگ نے کھبے پاسے دی کمانڈ کیتی۔ جنگ ختم ہون توں بعد اس نے 9 مارچ 1846 نوں مہاراجہ دلیپ سنگھ نال لاہور دا معاہدہ کر کے خالصہ راج نوں عملی طور تے اپنے ماتحت کر لیا۔ 1848 وچ اوہ انگلینڈ واپس چلا گیا اتے کل بریٹیش اسلحے خانے دا انچارج بنا دتا گیا۔ اس دے شاندار ملٹری کیریئر نوں ویکھدے ہوئے 28 ستمبر 1852 وچ اس نوں بریٹیش فوج دا کمانڈر-ان-چیف اتے 2 اکتوبر 1855 نوں فیلڈ مارشل تعینات کر دتا گیا۔

جنگ کریمیا

پر ہریک دے برے دن آؤندے ہن۔ جو اپر جاندا اے اوہ تھلے وی ضرور ڈگدا اے۔ روس دے خلاف ہوئی کریمیا دی جنگ کارن ہارڈنگ نوں بہت شرمندگی دا ساہمنا کرنا پیا۔ 16 اکتوبر 1953 توں 30 مارچ 1856 تک تقریباً تن سال چلی اس خونی جنگ وچ انگلینڈ، ترکی (سلطنت عثمانیہ) اتے فرانس دیاں سانجھیاں فوجاں پوری ٹلّ لگا کے وی روس نوں پوری طرحاں نال نہ ہرا سکیاں۔ اس جنگ وچ سانجھیاں فوجاں دے 225000 اتے روس دے 530000 دے قریب فوجی مارے گئے۔ انگلینڈ وچ اس ناکامی دی گھوکھ کرن لئی اک کمیشن بنایا گیا۔ جدوں ہارڈنگ اس جنگ بارے مہارانی وکٹوریا نوں رپورٹ پیش کر رہا سی تاں اس نوں تکھے سوالاں دا ساہمنا کرنا پیا۔ بے بسی اتے شرمندگی کارن اس نوں ادھ رنگ دا دورہ پے گیا تے اوہ دھرتی تے ڈگّ پیا۔ پر اوہ اینا محکم سی کہ اک پاسہ مارے جان دے باو جود دوبارہ اپنے پیراں تے کھڑا ہو گیا تے رپورٹ پوری کیتی۔

موت

ماڑی صحتَ دے کارن اس نے جولائی 1856 نوں اپنے عہدے توں استعفٰی دے دتا۔ بیماری دی حالت وچ 24 ستمبر 1856 نوں 71 سال دی عمر وچ اس دی موت ہو گئی۔ اس نوں شاندار سرکاری اعزاز نال سینٹ پیٹر چرچ، فورڈکومبے وکھے دفنا دتا گیا۔

پتر

اس دے دو بیٹے سن۔ وڈا بیٹا اس نال پرائیویٹ سیکٹری سی تے چھوٹا بیٹا چارلس ہارڈنگ 1910 توں 1916 تک بھارت دا وائسرائے رہا۔

ٹُنڈا لاٹ

پہلی اینگلو سکھ جنگ وچ خالصہ فوج نوں ہراؤن کارن پنجابی اس نوں نفرت کارن جاں مذاق اڈاؤن خاطر ٹنڈا لاٹ کہن لگ پئے۔ بھارت وچ گورنر جنرل نوں لاٹ صاحب کیہا جاندا سی جو انگلش شبد لارڈ دا وگڑیا ہویا روپ اے۔

پنجاب وچ کئی وار لوک پھڑھ مارن لئی کہہ دیندے ہن کہ میں تاں کسے ٹنڈے لاٹ دی پرواہ نہیں کردا۔ جنگ نامے وچ شاہ محمد فیروز شاہ دی لڑائی دا ذکر کردے ویلے ٹنڈے لاٹ بارے لکھدا ہے…۔.

 
”سنگھ سورمے آن میدان لتھے، گنج لاہ سٹے اوہناں گوریاں دے۔
ٹنڈے لاٹ نے انت نوں کھائے غصہ، پھیر دتے نی لکھ ڈھنڈوریاں دے۔
شاہ محمدا رنڈ بیٹھائے لندن، سنگھ جان لیندے نال زوریاں دے۔”

اوہ علیوال دی جنگ دوران وی ٹنڈے لاٹ دا ذکر کردا ہے…۔.

”سٹھاں کوہاں دا پندھ سی لدھیانہ، راتو رات کیتی ٹنڈے دوڑ میاں۔
اوہ وی لٹیا لاٹ نے آن ڈیرہ، سبھ کھوہ کے کیتیاں چوڑ میاں۔
جھلی ابوتبیلے دیاں پڑتلاں نے، ادھی گھڑی لڑائی دی سوڑ میاں۔
شاہ محمدا سنگھ لٹائے ڈیرے، کر آئے نے ترٹیاں چوڑ میاں۔”

ہورویکھو

• پہلی اینگلو سکھ جنگ

حوالے

باہرلےجوڑ

• سانچہ:Hansard-contribs