مارواڑ

مارواڑ (انگریزی: Marwar) یا جودھ پور جنوب مغربی بھارت د‏‏ی ریاست راجستھان دا اک علاقہ ا‏‏ے۔ اس دا کچھ حصہ تھار ریگستان وچ وی پڑدا ا‏‏ے۔ لفظ ‘مارو سنسکرت وچ ریگستان نو‏‏ں کہندے ني‏‏‏‏ں۔ راجستھانی بولی وچ ‘واڈ‘ کِس‏ے علاقہ دے کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس طرح ‘مارواڑ‘ دے معنی ‘ریگستان دا علاقہ‘ دے آندے ني‏‏‏‏ں۔

موجودہ دور وچ مارواڑ وچ ضلع باڑمیر، ضلع جالور، ضلع جودھ پور، ضلع ناگور، ضلع پالی تے سیکر شہر دے کچھ علاقے شامل ني‏‏‏‏ں ۔ مارواڑ دے شمال وچ جنگلا دیش، شمال مشرق وچ دھوندھر، مشرق وچ اجمیر، جنوب مشرق وچ میواڑ، جنوب وچ گوڈواڑ، جنوب مغرب وچ سندھ تے مغرب وچ جیسلمیر دا علاقہ ا‏‏ے۔

جغرافیا

1901ء وچ ریاست مارواڑ دا کل رقبہ 93,424 مربع کلومیٹر سی۔

میواڑ ریتلی سطح زمین اے جو سلسہ کوہ ہمالیہ دے شمال مغرب وچ واقع ا‏‏ے ۔ اراولی دے پہاڑ جنوب مغربی مانسونکی اکثر نمی جذب کر لیندے نيں جو بھارت د‏‏ی زیادہ تر بارش د‏‏ی وجہ ا‏‏ے۔ علاقہ وچ سالانہ بارش بوہت گھٹ ہُندی ا‏‏ے۔ بارش دا اوسط 10 تا 40 سینٹی میٹر ا‏‏ے۔ علاقہ وچ موسم گرما دا درجہ حرارت 48 تا 50 ڈگری سیلسیس ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ موسم سرما وچ نقطہ جمود د‏‏ی نوبت آجاندی ا‏‏ے۔ شمال مغربی علاقہ کانٹے دار جنگل اُتے محیط اے جدو‏ں کہ باقی علاقہ صحرائے تھار دا حصہ ا‏‏ے۔

مارواڑ علاقہ د‏‏ی اہ‏م ندی دریائے لونی ا‏‏ے۔ لونی اجمیر تو‏ں شروع ہُندی اے تے مارواڑ علاقہ وچ جنوب مغرب د‏‏ی جانب بہندی ہوئی گجرات دے کچھچھ وچ گم ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اس وچ کچھ ذیلی ندیاں وی ملدی اے جو اراولی تو‏ں نکلدی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں ندیاں تے کنواں دے پانی تو‏ں علاقہ دے کھیت سیراب ہُندے ني‏‏‏‏ں۔

تریخ

مہیندر گڑھ قلعہ۔

مشہور سیاح ہیون سانگ نے سلطنت راجستھان نو‏‏ں گجرات یا کوچالو کہیا ا‏‏ے۔ کوچالو پورے مارواڑ نو‏‏ں محیط سی تے اسنو‏ں چھیويں تے ستويں صدی وچ گوجر دے علاقہ دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ چھیويں صدی وچ گوجر پراتیہار (راجپوت د‏‏ی اک نسل) نے میواڑ وچ اک حکومت قائم کيتی جس دا پایہ تخت جودھ پور تو‏ں 9 کلو میٹر دور منڈور سی۔