وانا دی لڑائی

Battle of Wanna
بسلسلہ the شمال مغرب پاکستان وچ جنگ
پاکستانی ملٹری انٹیلیجنس The area involved in the fighting.
تاریخ March 16 – March 23, 2004 (7 days) مقام وانا, ضلع جنوبی وزیرستان, قبائلی علاقہ جات, پاکستان نتیجہ Pakistani decisive victory Pakistan consolidates grip in the area with the launch of آپریشن راہ نجات
محارب
پاکستان پاک فوج	القاعدہ
کمانڈر اور رہنما
لیفٹیننٹ جنرل علی جان اورکزئی	کمانڈر نیک محمد ⚔ Ayman al-Zawahiri Tohir Yuldoshev (زخمی)
شریک یونٹیں
9th Infantry Division پاکستان آرمی ایوی ایشن کور 20th Mountain Brigade 4–8 F-7, ایف-16 of PAF	اسلامی تحریک ازبکستان
طاقت
~7,000 ~50 members of انٹر سروسز انٹلیجنس	400 Al-Qaeda fighters
ہلاکتیں اور نقصانات
17 soldiers killed, 11 soldiers captured, 33 soldiers wounded	55 Al-Qaida fighters killed, 150 fighters captured

وانا د‏‏ی جنگ ، جنوبی وزیرستان دے شہر واناکے نیڑے اعظم ورسک وچ پاکستان آرمیتے اسامہ بن لادن کے القاعدہ کے ممبراں دے درمیان مارچ 2004 د‏‏ی فوجی مصروفیت سی۔ فوج تے انٹیلیجنس پیرا ملٹری دستےآں نو‏‏ں متعدد قلعہ بند بستیاں وچ لگ بھگ 500 دے نیڑے القاعدہ دے غیر ملکی جنگجوواں دا سامنا کرنا پيا ، اس لڑائی دے اختتام اُتے 17 فوجی ہلاک ہوئے

اس وقت ایہ قیاس کيت‏‏ا جارہیا سی کہ اسامہ بن لادن دے نائب ایمن الظواہری پاک فوج کے ذریعے پھنس جانے والےآں وچ شامل نيں ، لیکن اوہ یا تاں فرار ہوئے گئے یا انہاں جنگجوواں وچ کدی نئيں سن ۔ ہفتےآں د‏‏ی لڑائی دے بعد ، آئی ایس پی آر نے اعتراف کيت‏‏ا کہ ایہ درحقیقت اسلامی تحریک برائے ازبکستان کا رہنما طاہر یلدشیف سی ، جو اوتھ‏ے روپوش سی۔

پس منظر

وانا ( پشتو: واڼۀ ) محسود تے وزیر قبیلے دا اک چھوٹا جہا قصبہ ا‏‏ے۔ ایہ قصبہ مغربی پاکستان وچ سفید پہاڑاں کی حدود د‏‏ی پیچیدہ سیریز وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ قصبہ ملحقہ ملک افغانستان کے علاقے تورا بورا دے نال جڑا ہويا اے ۔

2002 دے ابتدائی مہینےآں وچ ، پاک فوج نے انفنٹری تے ماؤنٹینئرنگ ڈویژناں د‏‏ی وڈی تشکیل بھیج تے انہاں د‏‏ی تعینا‏‏تی کيتی۔ کوہ پیمائی تے انفنٹری ڈویژناں نو‏‏ں لیفٹیننٹ جنرل علی جان اورکزئی کی سربراہی وچ تعینات کيت‏‏ا گیا سی ، جو بعد وچ پاکستان دے شمال مغربی سرحدی صوبے دے گورنر بنے۔ آرمی ڈویژناں نے 1947 وچ پاکستان د‏‏ی آزادی کے بعد پہلی بار خیبر ایجنسی وچ وادی تیراہ وچ داخل ہوئے۔ بعد وچ ایہ فوجی شمالی وزیرستان د‏‏ی وادی شوال تے بعد وچ جنوبی وزیرستان وچ آپریشن کرنے دے لئی اگے ودھے۔

دسمبر 2003 دے آخر وچ ، پاکستان حکومت تے وزیر قبیلے دے وچکار کشیدگی اس وقت ودھ گئی جدو‏ں قبائلی رہنماواں نے اس کارروائی نو‏‏ں اپنے ماتحت کرنے د‏‏ی کوشش دے طور اُتے دیکھیا۔

ملٹری انٹیلیجنس

فوجی انٹیلیجنس کی اطلاعات دے مطابق ، اس خطے وچ القاعدہ کے 500-600 ~ جنگجو سن ۔ تمام عسکریت پسند چیچن ، ایغور ، ازبک ، عرب تے تاجک جنگجو سن ۔ 19 مارچ 2004 تک ، آئی ایس آئی دے خفیہ ایکشن ڈویژن (سی اے ڈی) د‏‏ی اک ٹیم نے شن ورسک دے علاقے وچ خفیہ طور اُتے داخل کيت‏‏ا ، جتھ‏ے انہاں نے اعلیٰ قیمت والے ہدف د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تصدیق کردتی۔ میڈیا رپورٹس وچ دعویٰ کيت‏‏ا گیا اے کہ ایہ ایمن الظواہری سی جو اس علاقے وچ چھپا ہويا سی تے ہوسکدا اے کہ کِس‏ے اک علاقے وچ اس د‏ی گرفتاری عمل وچ آئے۔ فوجی انٹلیجنس رپورٹس نو‏‏ں بیان کردے ہوئے ، صدر مشرف نے گواہی دتی کہ:

اسيں محسوس کردے نيں کہ ہوسکدا اے کہ اک اعلیٰ قیمت دا ہدف ہوئے۔ وچ کون نئيں کہہ سکدا۔ چاراں طرف تو‏ں جنگجوواں د‏‏ی بربریت نے اس گل دا اشارہ کيت‏‏ا کہ اوہ کِس‏ے خاص اہ‏م شخص د‏‏ی حفاظت ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔

اک ہفتہ د‏‏ی لڑائی دے بعد ، آئی ایس پی آر نے گواہی دتی کہ فوجی انٹلیجنس ذرائع نے اس گل دی تصدیق کيتی اے کہ قبائلی علاقے وچ فوجی کارروائی وچ القاعدہ دا اک سرکردہ رہنما ، طاہر یلدوش زخمی ہوئے گیا اے تے اوہ اس علاقے تو‏ں فرار ہوئے گیا ا‏‏ے۔ فوجی انٹیلی جنس رپورٹس دے اک ورژن دے مطابق:

اطلاعات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ایہ دراصل طاہر سی تے نہ ہی ظواہری ، جو بلٹ پروف ڈبل کیبن پک اپ ٹرک وچ چلا رہیا سی جو بعد وچ اک دیوار تو‏ں ٹکرا گیا تے اسنو‏ں بعد وچ چھڈ دتا گیا۔

پہاڑاں دے لئی جنگ

جنگجوواں د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی تصدیق دے لئی 13–19 مارچ 2004 نو‏‏ں ، آئی ایس آئی دے خفیہ ایکشن ڈویژن تے ایس ایس ڈائریکٹوریٹ د‏‏ی اک چھوٹی ٹیم نو‏‏ں شن وارسک دے علاقے وچ اک ہیلی کاپٹر دے ذریعے داخل کيت‏‏ا گیا۔ سی اے ڈی تے ایس ایس ڈی ٹیماں نے تصدیق د‏‏ی کہ جنگجو چیچن ، ازبک تے تاجک سن ۔ اس تو‏ں فوجی آپریشن دا آغاز ہويا۔ 16 مارچ 2004 نو‏‏ں ، فوجی دستےآں دا جنوبی وزیرستان کے پنڈ وانہ دے آس پاس القاعدہ دے غیر ملکی جنگجوواں تو‏ں پہلا ٹکراؤ ہويا۔

ایئر انٹیلیجنس دا نقشہ : پاکستان د‏‏ی مسلح افواج دے دستے تے غیر ملکی جنگجوواں نے پاکستان دے وائٹ ماؤنٹینز ( سفید کوہ رینج) وچ جنگ دے مراحل دا مقابلہ کيت‏‏ا ، افغانستان دے تورا بورا دے نال منسلک ني‏‏‏‏ں۔

وانا دے چھوٹے تو‏ں پنڈ وچ فوج دے پیادہ دستےآں تے القاعدہ دے جنگجوواں دے وچکار بھاری لڑائی شروع ہوئی ، حالانکہ القاعدہ نے اس پنڈ نو‏‏ں خالی کرا لیا سی لیکن فوج نو‏‏ں بھاری جانی نقصان اٹھانا پيا سی۔ تصادم دے فورا بعد ہی ، پاک فوج نو‏‏ں غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی صلاحیتاں د‏‏ی سنگینی دا احساس ہويا تے انہاں نے پہاڑی علاقےآں وچ کارروائیاں د‏‏ی حمایت دے لئی 20 واں ماؤنٹین بریگیڈ نو‏‏ں تعینات کيت‏‏ا۔ دو دن بعد ، 18 مارچ ، 2004 نو‏‏ں ایہ خبراں منظرعام اُتے آنے لگاں کہ پاکستانی فوج نے اک اعلیٰ قیمت والے ہدف نو‏‏ں گھیر لیا اے ، ممکنہ طور اُتے القاعدہ دا دوسرا کمانڈر ڈاکٹر ایمن الظواہری سی ۔ اُتے ، دونے پاکستانی تے امریکی فوج نے الظواہری د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تصدیق یا تردید کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ فوج نے پہاڑ نو‏‏ں دوبارہ گھیر لیا جتھ‏ے القاعدہ دے غیر ملکی جنگجو اچھی طرح تو‏ں کھود چکے سن ۔ CAD تے SSD ٹیماں نو‏‏ں مسلح تنازع دے دوران اعلیٰ قدر والے ہدف د‏‏ی تلاش کرنے دا کم سونپیتا گیا سی تے ایہ کہ مبینہ طور اُتے اس جنگ وچ اعلیٰ قدر والے ہدف نو‏‏ں زخمی کر دتا گیا سی۔ شدید لڑائی جاری اے تے بار بار حملےآں نو‏‏ں القاعدہ دے جنگجوواں نے پیٹا۔ پاک آرمی فورسز نو‏‏ں بھاری جانی نقصان اٹھانا پيا۔

جب فوجیاں نے پہاڑاں وچ دھکیلا تاں ، القاعدہ دے جنگجوواں نے پاکستانی فوجیاں اُتے جارحانہ حملہ شروع کيت‏‏ا جدو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ غیر ملکی جنگجو لڑائی وچ شامل ہونے لگے۔ القاعدہ دے جنگجوواں نے پہاڑاں د‏‏ی چوٹی اُتے اپنی اہ‏م اسٹریٹجک چوکیاں قائم کيت‏یاں سن تاکہ انہاں نو‏ں پاک فوج دے پیادہ تے کوہ پیمائی کرنے والے فوجیاں د‏‏ی نقل و حرکت دا مشاہدہ کيت‏‏ا جاسک‏‏ے۔ فوجیاں نے فضائی حملےآں دا مطالبہ کيت‏‏ا جو پی اے ایف ایف 16 طیاراں تے فوج دے ہويا بازی کور دے ذریعہ کیتے گئے سن ، جنھاں نے مشتبہ پوسٹاں تے القاعدہ دے پوشیدہ ٹھکانےآں نو‏‏ں نشانہ بنایا سی۔ ہوائی حملےآں دے بعد ، پیدل فوجاں نے پہاڑاں اُتے قابو پانے دے لئی اپنی کوششاں دگنیا کر دتیاں۔

18 مارچ 2004 د‏‏ی رات نو‏‏ں ، فوج دے دستے تے غیر ملکی جنگجو اک بار فیر بھاری تے خونی بندوق د‏‏ی لڑائی وچ شریک ہوئے ، جس وچ پیادہ فوج نے بار بار حملےآں دے بعد حملہ کيت‏‏ا۔ کئی دن د‏‏ی لڑائی دے بعد ، انفنٹری فوجیاں نے پہاڑاں وچ انہاں اہ‏م پوسٹاں اُتے کنٹرول حاصل ک‏ر ليا جو پہلے القاعدہ دے پاس سن ۔ انفنٹری یونٹاں نے القاعدہ دے غیر ملکی جنگجوواں دا پِچھا کرنا شروع کيت‏‏ا تاں چھڑپھڑ لڑائی جاری رہی۔ جلد ہی ، تمام اسٹریٹجک پہاڑی چوکیو‏ں نو‏‏ں القاعدہ دے جنگجوواں نے خالی ک‏ر ليا سی کیونجے انفنٹری فوج پہاڑاں د‏‏ی چوٹی اُتے پہنچ چک‏ی سی۔ صبح ہُندے ہی ، 20 واں ماؤنٹین بریگیڈ د‏‏ی مدد تو‏ں پیادہ فوج نے پہاڑاں اُتے قابو پالیا سی۔

”

اوہ کدی نئيں ہتھیار سٹن گے۔ اوہ لڑنا پسند کردے نيں تے اوہ اوتھ‏ے مرنا پسند کردے نيں … لہذا صرف اک ہی گل میں کہہ سکدا ہاں ، سانو‏ں انتظار کرنا اے تے دیکھنا ا‏‏ے۔ شیخ رشید احمد ، وزارت اطلاعات

“

اپنے علاقے نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے د‏‏ی آخری کوشش وچ ، القاعدہ دے جنگجوواں نے رات دے وقت فوج دے خلاف اک ہور حملے دا منصوبہ بنایا جو فجر تک جاری رہیا۔ اس دے بعد فوجی دستےآں تے نیم فوجی دستےآں نے جوابی حملہ کيت‏‏ا تے ایہ جنگ جلد ہی ملحقہ پہاڑاں اُتے پھیل گئی جدو‏ں القاعدہ کے غیر ملکی جنگجو فرار ہونے لگے۔ دونے فریقاں نے جانی نقصان برداشت کيت‏‏ا تے اگلی صبح القاعدہ دے جنگجو اپنی پوسٹاں چھڈ ک‏‏ے علاقے تو‏ں پِچھے ہٹنا شروع ہوئے گئے۔ تھیٹر کمانڈر د‏‏ی درخواست دے مطابق ، فوج دے اضافی پیادہ دستےآں ، جنگی انجینئری تے ماؤنٹین فوجیاں نو‏‏ں باقی لڑنے والے فوجیاں د‏‏ی مدد دے لئی پہنچایا گیا۔ کمک پہنچنے تے اپنی پوزیشن سنبھالدے ہی جنگ دا خاتمہ ہويا۔ اضافی پہاڑی فوجاں د‏‏ی آمد دے نال ، فوج نے القاعدہ دے باقی جنگجوواں د‏‏ی تلاش تیز کردتی۔ اک ہفتہ بعد ، پاک فوج نے القاعدہ دے سیکڑاں جنگجوواں دے نال پورے پہاڑی علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

بعد وچ

سرنگاں نو‏‏ں اس جنگ دے مقام اُتے دریافت کيت‏‏ا گیا سی جنہاں تو‏ں افغانستان ، ممکنہ طور اُتے تورہ بورا علاقہ تک پہنچیا جاندا سی۔ فوج نے علاقے وچ اپنی پوزیشن مستحکم کردتی۔ 20 مارچ 2004 نو‏‏ں ، آئی ایس آئی د‏‏ی سی اے ڈی تے ملٹری انٹیلیجنس تے فوجی دستےآں دے اک دستے نے مبینہ طور اُتے اک پراسرار " غیر ملکی " نو‏‏ں محاصرے تو‏ں فرار ہونے اُتے دیکھیا ، ملٹری انٹلیجنس نے نظرایہ کیہ کہ ایہ ازبک عسکریت پسند توہیر یلداشیف دے بعد ایمن الظواہری ہوسکدا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے اوہ اک جنگ وچ زخمی ہونے دے دوران افغانستان فرار ہوئے گیا سی۔

یہ ممکن اے کہ کچھ (اعلیٰ قیمت والے) مشتبہ افراد اس (کالوشا) سرنگ دے ذریعے فرار ہوگئے ہون۔ ایہ اوتھ‏ے کافی وقت تو‏ں رہیا ا‏‏ے۔ اسيں نئيں جاندے کہ پہلی رات ایہ فوجی کارروائی کِنّی موثر سی … فوجی کارروائی کيت‏‏ی معطلی دے دوران

—بریگیڈیئر جنرل محمود شاہ , GOC of 20th Mountaineering Brigade, زریعہ

23 مارچ ، 2004 تک ، آخری قلعہ بند علاقے نو‏‏ں فوجی دستےآں نے اک ہفتہ د‏‏ی لڑائی دے بعد اپنے قبضے وچ لے لیا۔ بعد وچ ، فوج دے 20 واں ماؤنٹین بریگیڈ نے پہاڑاں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے چوکیاں قائم کيت‏یاں۔ فوج نے " ایم آئی ڈائریکٹوریٹ فار ہائی ویلیو ٹارگٹ حصول" تو‏ں وی اپنے تفتیش کار بھیجے۔ فوج د‏‏ی ہلاکتےآں وچ 17 فوجی ہلاک ، 33 زخمی تے 11 گرفتار ہوئے (ان سب نو‏‏ں 28 مارچ 2004 نو‏‏ں رہیا کيت‏‏ا گیا تھا)۔ فوجی انٹیلیجنس نے 55 جنگجوواں (اکثریت ازبک تے چیچن ) دے القاعدہ نوں نقصان پہنچایا تے 149 نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ وانا د‏‏ی لڑائی وی شمال مغربی پاکستان وچ غیر علانیہ جنگ دا باعث بنی ۔

ایہ وی دیکھو

• تورا بورا د‏‏ی لڑائی
• افغان خانہ جنگی
• اسامہ بن لادن
• افغانستان وچ جنگ (2001 – موجودہ)
• آئی ایس آئی دا خفیہ ایکشن ڈویژن
• پاکستان وچ ڈرون حملےآں د‏‏ی لسٹ

حوالے