ولیم جونز

ولیم جونز
(انگریزی وچ: Sir William Jones)
جم	28 ستمبر 1746   ویسٹ منسٹر ،  لندن
وفات	27 اپریل 1794 (48 سال)  کلکتا
وجہ وفات	التہاب
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	مملکت برطانیہ عظمی انگلستان
رکن	رائل سوسائٹی
عملی زندگی
مادر علمی	یونیورسٹی کالج، آکسفورڈ ہیعرو اسکول
پیشہ	ماہر انسانیات ،  ماہرِ لسانیات ،  جج ،  مترجم ،  شاعر ،  لکھاری ،  ماہر نباتیات ،  سیاست دان ،  مستشرق
مادری زبان	انگریزی
پیشہ ورانہ زبان	سنسکرت ،  عربی ،  عبرانی ،  فرانسیسی ،  اطالوی ،  انگریزی
شعبۂ عمل	علم زبان ،  باٹنی ،  قنون ،  سیاست ،  ادب ،  بشریات
اعزازات
رائل سوسائٹی فیلو  نائٹ بیچلر

ولیم جونز (1746–1794) اک ماہر لسانیات تے برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں بنگال وچ جج سی۔ مقدمات دے سلسلے وچ اسنو‏ں اکثر مقامی لوکاں تو‏ں ملنا پڑدا سی۔ چنانچہ اسنے مقامی لوکاں دے رسوم و رواج نو‏‏ں جانا اورسنسکرت بولی نو‏‏ں سکھیا۔ سنسکرت برصغیر د‏‏ی بے شمار زباناں د‏‏ی ماں د‏‏ی حیثیت رکھدی اے جس وچ اردو وی شامل ا‏‏ے۔ ولیم جونز نو‏‏ں پہلے ہی لاطینی تے یونانی زباناں آدیاں سن۔ اوہ ایہ دیکھ ک‏ے حیران رہ گیا کہ سنسکرت تے لاطینی تے یونانی زباناں وچ بہت مشابہت ا‏‏ے۔ اپنے مشاہدے نو‏‏ں اسنے دوسرے لوکاں دے سامنے وی پیش کيتا۔ ولیم جونز دا ایہ مشاہدہ لسانیات مین سنگ میل د‏‏ی حیثیت رکھدا اے تے ایويں لسانیات وچ اک نويں شعبے د‏‏ی بنیاد پئی جس دا ناں اے انڈو یورپین زباناں۔

A steel engraving of Sir William Jones, after a painting by Sir Joshua Reynolds

سر ولیئم جونج (28 ستمبر 1746 – 27 اپریل 1794)، اک انگریز، مشرق دا پنڈت، بولی کلاسیکل اتے پرانے بھارت متعلق سانسکرتک کھوجاں دا موڈھی سی۔ اوہ کھاش طور اتے بھارت-یورپی دے آپسی رشتے دے اثر لئی جانیا جاندا سی۔ اسنے ہینری تھامس کولبروک اتے نتھینیئل ہیلڈ(Naithaniel Halhed)دے نال مل کے بنگال دی ایشیاٹک سوسائٹی دا قیام کیتا اتے 'ایشیاٹک ریسرچز' اکھواؤن والا اک روزنامچہ شروع کیتا۔

زندگی

ولیئم جونج دا جم لنڈن وچ 28 ستمبر 1746 نوں ہویا سی۔ ہیرو اتے آکسپھرڈ وچ سکھیا حاصل کیتی۔ جلدی ہی اسنے عبرانی، فارسی، عربی بولی اتے چینی بولیاں دا مشق کر لیا۔ ایہناں دے علاوہ جرمن، اتاولی، فرانسیسی بولی، سپینی اتے پورتگالی بولیاں اتے وی اس دا اچھا حق سی۔ نادرشاہ دے جیونورت دا فارسی توں فرانسیسی بولی وچ اس دا ترجمہ 1770 وچ شائع ہویا۔ 1771 وچ اسنے فارسی گرائمر اتے اک کتاب لکھی۔ 1774 وچ پوئیسئس اسپاتیکا کومینتیریورم لبریسینس اتے 1783 وچ موئلکات نامک ستّ عربی کویتاواں دا ترجمہ کیتا۔ پھر اسنے پوربی ساہت، بولی شاستر اتے فلسفہ اتے وی کئی اہم کتاباں لکھیاں اتے ترجمہ کیتے۔

ودوتا دے یوگدان

اج دے ویلے وچ جونز بولی دے معائنہ لئی جانیا جاندا اے۔اسنے ایشیاٹک سوسائٹی نوں دتی تیجے ورھےگنڈھ بھاشن(1786) وچ ایہہ سجھاء دتا کہ سنسکرت، یونانی، اتے لاطینی بولی کول اک عامَ جڑھ اے، جو گوتھک (Gothic) اتے کیلٹک (Celtic) بولیاں نال فارسی دے مقابلے زیادہ متعلق ہو سکدیاں ہن۔ بھاویں اس نرپن نال اس دا نام زیادہتر جوڑیا جاندا اے،پر اس بناؤن والا اوہ پہلا ویاکتی نہیں سی۔ 16ویں صدی وچ یورپیئن بھارت آئے،جہناں نے بھارتی-یورپی بولیاں دیاں سمانتاواں متعلق چیتن کیتا اتے چھیتی ہی 1653 وچ وان بوکسہورن(Van Boxhorn) نے مول بولیاں(Sythian)-جرمنی،رومن،یونانی،بیلٹک،سلاوی،کیلٹک اتے ایران لئی تجویز شائع کیتا۔ پھر وی،جونز ایشیاٹک سوسائٹی توں پہلاں ہوئے،ہندواں دے اتہاس اتے سبھیاچار اتے تیجے سلانہ بھاشن وچ(جو 2 فروری 1786 نوں دتا گیا اتے 1788 وچ شائع ہویا) اک مشہور بھاشا-کلاسیکل دے طور اتے ابھر کے ساہمنے آیا،جس وچ 'تقابلی بولی سائنس' اتے بھارتی-یورپیئن پڑھائی دی شروعات دے حوالے ملدے ہن۔

مشہور سبھیاچار وچ

ولیئم جونز، اندرجیت ہزرا دے The Bioscope Man وچ اک کریکٹر وجوں دسدا اے۔

حوالے