لندن
لندن، برطانیہ دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہر اے۔[۸] تقریباًً دو ہزار سال پرانی آبادی، جس دے تاریخی مطالعے توں پتہ چلدا اے کہ اس دی بنیاد قدیم رومیاں نے رکھی سی۔[۹] اس آبادی دے قیام توں اج تک لندن بوہت سارے تحریکاں تے عالمگیر واقعات دا مظہر رہیا اے، جس وچ انگریزی دا ارتقا، صنعتی انقلاب تے قدیم رومیاں دا احیاء وی شامل نيں۔[۱۰] مرکزِ شہر ہن وی اوہی قدیم شہرِ لندن اے، جس وچ ہن وی قرون وسطٰی دی حدود نظر آندیاں نيں، اُتے گھٹ توں گھٹ اُنیسواں صدی توں ناں “لندن“، اُنہاں تمام علاقےآں تک پھیل گیا، جو اس دے اطراف و اکناف وچ آباد ہوئے سن ۔[۱۱] تے اج آبادیاں دا ایہ ہجوم لندن، برطانیہ دے علاقےآں[۱۲] تے عظیم لندن دے انتظامی علاقے [۱۳] تے مقامی طور اُتے منتخب ناظم تے لندن دستور ساز مجلس دا حامل اے۔[۱۴] لندن دنیا دے ممتاز تجارتی، معاشی تے ثقافتی مراکز وچوں اک اے [۱۵] اور دنیا بھر دی سیاسی، تعلیمی، تفریحی، صحافتی، فیشن تے فنون لطیفہ اس دے گہرے اثرات، اس دے بین الاقوامی شہر ہونے دے شاہد نيں۔[۱۶] لندن چار یونیسکو عالمی ثقافتی ورثہ دا حامل اے: ویسٹمنسٹر محل تے کلیسائے ویسٹمنسٹر، کلیسائے سینٹ مارگریٹ، لندن بُرج، گرینچ دی تاریخی آبادی تے شاہی نباتیاندی باغیچہ، کیو۔[۱۷] ایہ شہر اندرون ملک و بیرون ملک توں آنے والے سیاحاں دا سب توں وڈا مرکز اے۔[۱۸] لندن بوہت سارے قسم دے لوک، مذاہب تے ثقافتاں دا گہوارہ اے، اس شہر وچ تن سو توں ودھ زباناں بولی جاندیاں نيں۔[۱۹] 2006ء دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق ایتھے دی آبادی 75,12,400 اے جو عظیم لندن دی حدود وچ اے۔[۲۰] ایہ آبادی دے لحاظ توں یورپی اتحاد دا سب توں وڈا شہر اے۔[۲۱] سن 2001ء دے اعداد و شمار دے مطابق لندن دے شہری علاقےآں دی آبادی 82,78,251 [۲۲] جدوں کہ میٹروپولیٹن علاقےآں دی آبادی اک کڑور ویہہ لکھ توں اک کڑور چالیس لکھ دے لگ بھگ سی۔[۲۳][۲۴]
لندن برطانیہ دا سب توں وڈا شہر تے راجگڑھ اے ۔اس دی تریخ 2 ہزار ورے پرانی اے تے اس دی نیو رومناں نے رکھی سی ۔ اپنے بنن توں لے کے ہن تک لندن بہت سارے دنیا دے واقعات تے تحریکاں دا دا گڑھ رہیا اے جس چ انگریزی دا ودنا ، صنعتی انقلاب تے ہیگے نیں ۔ شہر دا مرکز ہلے وی اوہی پرانا شہر لندن اے جس چ ہلے وی قرون وسطی دیاں حداں نظر آندیاں نیں ۔ تاہم 19 ویں صدی چ لندن دا ناں اس دے آل دوالے پھیلے ہوئے سارے علاقیاں لئی استعمال ہون لگ پئیا تے اج وی آبادیاں دا ایہہ اکٹھ عطیم لندن دے انتظامی علاقے تے مقامی طور تے منتخب ناظم تے لندن دستور ساز مجلس دا حامل اے ۔
لندن دنیا دے مانتا والے رہتلی گڑھاں وچوں اک اے ۔ دنیا بھر دی سیاسی ، تجارتی ، تعلیمی ، تفریحی ، صحافتی ، فیشن تے سوہنے کماں تے اسدے گوڑے رنگ چھڈے نیں۔ لندن یونسکو دے 4 علمی ورثیاں دا حامل شہر اے ، جنہاں چ ویسٹ منسٹر پیلس تے ویسٹ منسٹر ایبی تے کلیساے سینٹ مارگریٹ ، لندن برج ، گرینچ دی قدیمی آبادی تے شاہی کیو پھلواری شامل نین ۔ ایہہ شہر اندرون ملک تے بیرون ملک سیاحاں دا سب توں وڈا مرکز اے ۔ لندن بہت ساری قسماں دے لوکاں ، مذہباں تے ثقافتاں دا گہوارہ اے ۔ اس شہر چ 3 سو توں ودھ زباناں بولیاں جاندیاں نیں ۔ 2006ء دے سرکاری اعداد شمار دے مطابق اسدی آبادی 7512400 اے ، ایہہ آبادی لحاظ نال یورپی یونین دا سب توں وڈا شہر اے ۔سن 2001ء دے اعداد و شمار دے مطابق لندن دے شہری علاقیاں دی آبادی 83 لکھ جدوں کہ میپروپولیٹن علاقیاں دی آبادی اک کروڑ 20 لکھ توں اک کروڑ 40 لکھ دے گیڑ چ اے ۔
تریخ
[سودھو]لندن دی نیرکتا دا کوئی اتہ پتہ نیں۔ اے اک پرانا ناں اے تے دوجی صدی چ ایدی دس پیندی اے۔ 121 چ ایدا ناں لنڈینیم سی تے اوس ویلے اے اک رومی کلونی سی۔ سن 43 چ ایتھے پہلی رومی کلونی بنائی گئی۔ دوجی صدی چ ایدی لوک گنتی 60000 دے نیڑے اپڑ گئی۔ 7ویں صدی چ ایدے نال اینگلو سیکسن آ وسے۔ ایس نگر نیں وائکنگ دے ہلے وی سہے۔ 1066 چ اے شہر ولیم دے ہتھ لگیا۔ اوہ انگلینڈ دا بادشاہ بن گیا تے اونے ایتھے ٹاور آف لندن وی بنایا۔ سن 1100 چ ایتھے 18000 لوک وس رۓ سن تے 1300 تک ایتھوںدی لوک گنتی اک لکھ تک اپڑ گئی۔ 14ویں صدی چ ایدے لوکاں دا تیجا پاسہ کالی موت ہتھز مر گیا۔ 17ویں صدی چ ایتھے ایسٹ انڈیا کمپنی دی نیو رکھی گئی۔ 225000 دے نیڑے لوک ایتھے اودوں وس رۓ سن۔ 1665 دے ویلے اک لکھ دے نیڑے لوک طاعون نال مر گۓ۔ 1708 چ کرسٹوفر دن نیں سینٹ پال دا گرجا بنایا۔ 1762 چ جارج تیجے نیں بکنکہم پیلس لے کے اودے چ وادے کیتے۔ اوس ویلے 200 دے نیرے جرماں دی سزا موت سی۔
لفظ لندن دا اشتقاقی مفہوم حالے تک صیغہء راز وچ اے۔ ابتدائی اشتقاقی وضاحتاں نوں جیوفرے آف منماؤتھ برطانیہ دی تریخ توں پہلے توں جوڑا جاتااے۔ اک قیاس ایہ وی اے کہ ایہ ناں اسنوں اس وقت دے برطانوی بادشاہ لد دی بدولت ملا، جس دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اُس نے لندن اُتے قبضہ کر ليا تے اسنوں کیرلد دے ناں توں موسوم کيتا، کیرلد وقت دے نال نال کیرلدن تے فیر آخر کار لندن ہوئے گیا۔ اس سلسلے وچ تے وی کئی قیاس آرائیاں نيں، جو گزردے وقت دے نال ودھدی جا رہیاں نيں، جنہاں وچوں زیادہ تر دے مطابق ایہ ناں ویلزی یا برطانوی لفظ توں اخذ کردہ اے جدوں کہ بعض دے مطابق ایہ متروک شدہ پرانی انگریزی حتٰی دے بعض دے مطابق ایہ لفظ عبرانی توں اخذ شدہ اے۔
انگريزاں دا دعوي اے كہ قديم رومى دور ميں بهى لندن ايكـ سر گرم مركز تها ـ يہ چہوٹا سا پنڈ دريائے تهيمز دے كنارے اس طرح آباد كيا گيا كہ ايكـ طرف توں دريا اس كى حفاظت كردا تها ـ
تاريخ بتاتى اے كہ جنہاں دناں عرب مسلماناں كى تهذيب ہسپانیہ يعنى اسپین ميں عظمت كى بلندياں كو چہو رهى تهى ـ انہاں دناں لندن ايكـ چہوٹے توں پنڈ كى حثيت ركهتا تها ـ جهاں كى دلدلى تے بنجر زمين اُتے چند جہونپڑى نما مكانات تے كچى سڑكيں تهيں تے لوک بهى ذيادہ تر وحشى تے غاراں دے باسى تہے ـ چناچہ جدوں انگريزاں كى فوج رچرڈ شير دل كى قيادت ميں صلاح الدین ایوبی توں صليبى جنگاں ميں مقابلہ كرنے گئى تاں اس دی اكثريت كهالاں ميں ملبوس تهى تے مسلمان فوج دے لباس تے هتهيار ديكهـ كررچرڈ دے فوجى دنگ رہ گئے ـ
1258ء دے سقوط بغداد دے عظيم الميے دے بعد جدوں تەذيب دا سورج مغرب ميں طلوع ہويا تاں يورپى اقوام نے اپنے شہر منظم كرنے شروع كئيے ـ يورپ ميں شہر بسانے دے لئيے پہلے كوئى يادگارمثلا فوارا يا گهنٹا گهر قسم كى چيز تعمير كر دے اس دے گرد ايكـ بهت وڈا گول چوراها بنايا جاندا تها۔ جس توں كچهـ فاصلے اُتے اردگرد گولائى ميں مكانات بننے شروع ہوئے جاندے تہے تے ياں شەر وجود ميں آجاندا تهاـ اس دے برعكس مشرق ميں پہلے ايكـ سيدها طويل بلكہ مستطيل بازار تعمير كيا جاندا اے جس دے اردگرد مكانات تعمير کیتے جاندے fيں ـ
انگريزاں نے برصغير ميں جو شہر آباد كئے انہاں ميں اپنا انداز اپنايا چناچہ لائل پور موجودہ فیصل آباد تے گوجرانوالہ ميں ایہی اُصول اپنایا گياـ اصل لندن بهى ايكـ فوارے دے گرد آباد اے جس دا ناں پكاڈلى سركس اے ـ
اس فوارے پكاڈلى سركس دے چاراں طرف چهـ بازار نكلدے هيں جو ادھے ادھے ميل لمبے هيں، اصل شہر لندن كى بس یہى حدود هيں يعنى اک ميل لمبا تے اک ميل چوڑا ـ انگريزاں كى كالونياں ہونے كى وجہ توں جدوں دور دور كى دولت سمٹ كر لندن پہنچى تاں چند ہزار كى آبادى توں يہ شہر لاكہاں دا شہر بن گيا تے لندن دے گرد مضافاتى بستياں بنائى گئيں تے انهيں مكمل شەراں دے اختيارات دئيے گئے چناچہ لندن شہر توں كہيں وڈے بارہ شہر لندن دے گرد 1940ء ميں آباد كئيے گئے ـ
ان شہراں كو ہوم كاؤنٹى دا ناں ديا گيا ـ برطانیہ بھر ميں ايسى كاؤنٹياں كى تعداد 32 اے، جنہاں ميں توں بارہ لندن ميں نيں ـ لندن شہر تے اس كى كاونٹياں دا موجودہ كل رقبعہ 610 مربع میل اے، جسنوں عظيم لندن كہا جاندا اے ـ
اک محتاط اندازے دے مطابق روزانہ گيارہ توں بارہ لاكهـ افراد لندن ميں داخل ہُندے، گہمدے پهردے نيں تے شام كو واپس جاندے هيں تے ٹرانسپورٹ دے بەترين نظام توں فائدہ اٹهاندے هيں جو ہائى ويز توں لے كر ريل دے جديد نظام تكـ پهيلا ہويا اے ـ
لندن دے بین الاقوامی ہوائی اڈے ہیتھرو پرقريبا ساڑے چار كروڑمسافر سالانہ سفر كردے هيں دنيا كى سب توں پەلى زير زمين ريل گاڑى1863ء ميں لندن ميں چلائى گئى ـ دوسرى جنگ عظيم ميں زير زمين ريل گاڑى دے نظام كو كافى نقصان پەنچا ـ
اب اس كى پٹرياں كى كل لمبائى254 ميل اے ـلندن دا كوئى مقام ايسا نەيں جو اس كى دسترس توں باہرہو ـ
نویں ویلے
[سودھو]1831 توں لے کے 1925 تک لندن دنیا دا سب توں وڈا شہر سی۔ لوک چوکھے ہون نال کالرا دے روک نال ہزاراں لوک مارے گۓ۔ ایتھے اے دنیا دی پہلی شہری ٹرین سروس ٹری۔ دوجی وڈی لڑائی چ لندن چ 30000 دے نیڑے لوک جرمن جعازاں دی بمباری نال مارے گۓ۔ انگنت کعر برباد ہوگۓ۔ 1948 دے اولمپک کھیڈ ویمبلے سٹیڈیم لندن چ کڑاۓ گۓ۔ 1950 دے مگروں لندن چ ہندستان پاکستان جمیکا ورگے دیساں توں لوک آن لگ کۓ۔ 1939 چ لندن چ 86 لوک وس رۓ سن جیہڑے 1980 ج 68 لکھ رہ گۓ۔
سیاست
[سودھو]1965 وچ لندن کاؤنٹی نال مڈل سیکس کاؤنٹی تے کج ہور کاؤنٹیاں ایسکس، ہرٹفورڈشائر، کینٹ تے سرے دے کج پاسے رلا کے وڈا لندن یا گریٹر لندن دا علاقہ بنایا گیا۔ وڈا لندن اگے لندن شہر تے 32 برا وچ وںدیا ہویا اے۔ لندن اسمبلی مئیر دے بناۓ ہوۓ بجٹ تے اکھ رکھدی اے تے ایہدے تے روک وی لاسکدی اے۔ بورس جانسن اجکل لندن دا مئیر اے۔ لندن اسمبلی دے 25 سنگی نیں۔ لندن دے برا کئی مالیاں وچ اپنے کم کرن وچ ازاد نیں۔ لارڈ مئیر آف لندن، لندن شہر دا مئیر اک نمائشی میئر اے۔
لندن دے برا اپنے کئی کماں وج ازاد نیں۔ لندن برطانیہ دی سرکار دا گڑھ وی ہے جیہڑی ویسٹ منسٹر پیلس دے دوالے اے۔ سرکار دے کئی انگ پارلیمنٹ دے دوالے نیں اچیچا وائٹ ہال تے ۔ 10 ڈاؤننگ سٹریٹ برطانیہ دے وزیراعظم دا گھر وی ایتھے ای اے۔
لوک
[سودھو]لندن دی 75 لکھ لوکاں چوں 69٪ گورے نیں۔ 13٪ توں ود دکھنی ایشیا دے رہن والے نیں۔ 10٪ تون ود لوک کالے نیں۔ نانچٹے لوک لندن دے لوکاں دا 29٪ یا 20 لکھ دے نیڑے نیں۔ 300 دے نیڑے بولیاں لندن چ بولیاں جاریاں نیں تے ایتھے 50 دے نیڑے نسلی ٹولیاں نیں۔
لندن | |
London | |
دیس: | برطانیہ |
صوبہ : | انگلینڈ |
تھاں | 1,590.3 مربع کلومیٹر |
لوک گنتی: | 7,355,500 |
بولی: | انگریزی |
جمندا دیس | لوک (2001) |
---|---|
برطانیہ | 5,230,155 |
ھندستان | 172,162 |
آئرلینڈ | 157,285 |
بنگلہدیش | 84,565 |
جمیکا | 80,319 |
نائجیریا | 68,907 |
پاکستان | 66,658 |
کینیا | 66,311 |
سری لنکا | 49,932 |
گھانا | 46,513 |
قبرص | 45,888 |
جنوبی افریقہ | 45,506 |
امریکہ | 44,622 |
آسٹریلیا | 41,488 |
جرمنی | 39,818 |
ترکی | 39,128 |
اٹلی | 38,694 |
فرانس | 38,130 |
صومالیا | 33,831 |
یوگینڈہ | 32,082 |
نیوزی لینڈ | 27,494 |
مت
[سودھو]58٪ توں ود لوک سعائی نیں۔ 8.5% لوک مسلمان نیں۔ 4٪ ہندو، 2٪ یہودی، 1,5% سکھ نیں۔ لندن دنیا دا اک وڈا والیاتی گرھ اے تے ایس کم چ ایدا ٹاکرا نیو یارک نال اے۔
جغرافیہ
[سودھو]لندن برطانیہ دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہری تھاں اے۔ لندن 1,579 مربع کلومیٹر / 610 مربع میل تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔ لندن دریاۓ ٹیمز اتے اک سمندری اڈا وی اے۔
آن جان
[سودھو]لندن وج آن جان تے ایس لئی ورتے جان والے ول اوہ چار پاسے نیں جنہان تے لندن دے مئیر دا زور جلدا اے۔ لندن دا بساں دا پربندھ دنیا وچ سب توں ودا اے تے ایھدے وچ 7500 بساں نیں جیہڑیاں 700 راہواں تے چلدیاں نیں۔ ایہ 24 کینٹے چلیداں نیں تے ہر ہفتے 60 لکھ لوکاں نوں ٹوندیاں نیں۔ 2003 وچ ایس توں اک سال وچ ڈیڑھ ارب دے نیڑے لوکاں پھیرے پاۓ۔ تے ایہ گنتی انڈر گراؤنڈ توں وی ود اے۔ £850 ملین ّپاؤنڈ ایس توں سلانہ کماۓ جاندے نیں۔ معذور لوکاں لئی لندن وچ ای سب تون وڈا پربندھ اے۔ دور دسن والیاں لال ڈبل ڈیکر بساں لندن دی پشان نیں۔ ٹیکسیاں دا رنگ کالا ہندا اے۔
لندن انڈرگراؤنڈ وڈے لندن وچ چلن والی ریولے پربندھ اے۔ ایہ دنیا دی سب توں پرانی تے دوجی وڈی ریل پربندھ اے۔ ایہدا مڈھ 1863 وچ رکھیا گیا سی تے ایہدے تے 270 سٹیشن آندے نیں۔ ہر دن 30 لکھ تے اک ورے وچ اک ارب توں ودھ ایہدے تے سفر ہوندے نیں۔ لندن نوں دنیا دی سب توں ودھیا ٹرانسپورٹ والا شہر منیا جاندا اے۔ لندن ٹرین نال ای برسلز تے پیرس نال وی جڑیا ہویا اے۔
کم کاج
[سودھو]لندن برطانیہ دی 20٪ آمدنی بناندا اے۔ لندن میٹروپولیٹن -یورپ دا سب توں وڈا- برطانیہ دی 30٪ آمدنی (669 بلین ڈالر 2005 وچ) بناندا اے۔ لندن دنیا دے وڈے بپاری گڑھاں وچوں اک اے تے نیویارک نال مقابلہ کردا اے۔ فنانس لندن دا سب توں وڈا بپار اے تے لندن وچ 480 بدیسی بینک کم کردے نیں۔ 2007 دے وشکار تک 325,000 لوک ایھدے نال جڑے ہوۓ سن۔ لندن بینک آف انگلینڈ، لائڈز آف لندن تے لندن سٹاک ایکسچینج دا گڑھ اے۔ برطانیہ دیاں سٹاک ایکسچینج وچ لکھیاں 100 وڈیاں کمپنیاں وچوں ادیاں تے یورپ دیاں 500 ودیاں کمپنیاں چوں 100 دے گڑھ لندن وج نیں۔ لندن سٹاک ایکسچینج دیاں 70٪ کمپنیاں دے گڑھ لندن میٹروپولیٹن وچ نیں تے فارچون 500 کمپنیاں وجوں 75٪ دے دفتر لندن وچ نیں۔
میوزیم
[سودھو]برٹش میوزیم دنیا دے وڈے تے مانتا والے میوزماں وجوں اک اے۔ ایہ بلومزبری لندن وج اے۔ ایتھے 60 لکھ شیواں نمیش لئی رکھیاں نیں۔ ایتھے دے پڑھن کمرے وچ کارل مارکس تے گاندھی وی بیٹھ کے پڑھدے رۓ نیں۔ ایہدا پیشیو پورے یورپ وج سب توں وڈا اے۔
وکٹوریہ ایند ایلبرٹ میوزیم ساؤتھ کنسینگٹن وچ پوری دنیا توں کٹھے کیتے گۓ ارٹ دے نمونیاں دا اک وڈا میوزیم اے۔ ایہدے وچ ہور چیزاں نال چینی مٹی، کپڑے، فرنیچر تے ہور جیزاں نے نمونے رکھے گۓ نیں۔ ایدے کول ای سائنس میوزیم تے نیچرل ہسٹری میوزیم وی نیں۔
نیچرل ہسٹری میوزیم وچ 4 کروڑ دے نیڑے بوٹیاں جانوراں، پتھری جانداراں تے ڈائنوسار بارے چیزاں نمیش لئی رکھیاں گیاں نیں۔ سب توں پرانے ڈائنوسار آرکیوپٹرکس دا اک پتھری نمونہ وی ایتھے پیا اے۔ اک نیلی وہیل دا 30 میٹر لماں نمونہ تے ڈوڈو پنچھی دا ٹانچہ وی ایتھے ہے۔
ٹریفلگر سکوائر وچ نیشنل گیلری وچ پرانے اٹلی توں لے کے ماڈرن ویلے دے پینٹر سیزان تک دیاں ودھیا مورتاں نیں۔ ایہدے نال ای نیشنل پورٹریٹ گیلری وچ 9000 دے نیڑے پورٹریٹ رکھے ہوۓ نیں۔ 1897 وچ چیلزی تے ویسٹمنسٹر دے وشکار ٹیٹ گیلری کھولی گئی سی۔ ایہدے وچ 16ویں صدی توں لے کے ہن تک دیاں بنیاں برطانوی مورتاں دا سب توں وڈا اکٹھ اے۔ 1985 وچ کھلی ساچی گیلری وچ ماڈرن آرٹ رکھیا گیا اے۔
پارک
[سودھو]ہائیڈ پارک تے نال دا رلدا کینسنگٹن پارک لندن وج لیندے پاسے ول نیں۔ ریجنٹ پارک اتلے کنڈے تے اے۔ ریجنٹ پارک وچ ای لندن زو اے۔ ایہ دنیا دا سب تون پرانا زو اے۔ ایہدے نال ای میڈیم تساؤ دا مومی پتلی گھر اے۔
وشکارلے لندن وچ ای دو نکے شاہی پارک گرین پارک تے سینٹ جیمز پارک وی نیں۔ ہائیڈ پارک کھیڈاں تے موسیقی دے کماں لئی وی جنیا جاندا اے۔ ایتھے ای اک تھاں تے ہر کوئی اپنی مرضی دی تقریر کرسکدا اے۔ بشی پارک تے رچمنڈ پارک شہر لیندے دکھن ول نیں تے گرینوچ پارک چڑھدے دکھن ول اے۔ وکٹوریہ پارک چڑھدے ول اے۔
لندن دے انگ
[سودھو]لندن دا موسم | ||||||||||||
ناپ | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ریکارڈ اچا (°C) | 14.0 | 19.7 | 21 | 26.9 | 35 | 35.5 | 37.5 | 30 | 28.8 | 19.9 | 15 | 23 |
مدرا اچا (°C) | 8.3 | 8.5 | 11.4 | 14.2 | 17.7 | 20.7 | 23.2 | 22.9 | 20.1 | 15.6 | 11.4 | 8.6 |
مدرا نیواں (°C) | 2.6 | 2.4 | 4.1 | 5.4 | 8.4 | 11.5 | 13.9 | 13.7 | 11.2 | 8.3 | 5.1 | 2.8 |
ریکارڈ نیواں (°C) | −10.0 | −9.0 | −8.0 | −2.0 | −1.0 | 5.0 | 7.0 | 6.0 | 3 | –4 | –5 | –7 |
مینہ (mm) | 51.6 | 38.2 | 40.5 | 45.0 | 46.5 | 47.3 | 41.1 | 51.6 | 50.4 | 68.8 | 58.0 | 53.0 |
بارلے جوڑ
[سودھو]وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: لندن |
حوالے
[سودھو]- ↑ Number 1 Poultry (ONE 94)، Museum of London Archaeology, 2013۔ Archaeology Data Service, The University of York.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےons-pop-estimates
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ملز, ڈیوڈ (2001-02-22). تھاںواں دے نام، لندن دی لغت. آکسفورڈپیپرز. ISBN 978-0-19-280106-7. OCLC 45406491.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ الکوک, ہاورڈ (1994). مقامی حکومت: حکمتِ عملی و انتظام برائے مقامی حکومت. روڈلیج, 368. ISBN 0-415-10167-0.
- ↑ جانز, بل; ڈینس کوانگ، مائیکل موران، فلپ نورٹن (2007). سیاستِ برطانیہ. پئیرسن ایجوکیشن, 868. ISBN 1-4058-2411-5.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ * Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ساسین, ساسکیا (1991). بین الاقوامی شہر: نیو یارک، لندن، ٹوکیو. ناشر جامعہء پرنسٹن. ISBN 0-691-07063-6. OCLC 45799502.
- بین الاقوامی شہر: GaWC بین الاقوامی شہراں دی لسٹ 1999 بین الاقوامی شہر#GaWC بین الاقوامی شہراں دی لسٹ (1999 طباعت);
- بین الاقوامی شہرWC بین الاقوامی شہراں دی لسٹ 2004 بین الاقوامی شہر#GaWC دنیا دے ممتاز شہر (2004 طباعت)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
سانچہ:عظیم ام البلاد سانچہ:لسٹ یورپی راجگڑھ بلحاظ خطہ سانچہ:دنیا دے سب توں زیادہ آبادی والے شہری علاقہ جات سانچہ:یورپی یونین دے رکن ملکاں دے دار الحکومت
وکٹوریہ ایند ایلبرٹ میوزیم · برٹش میوزیم · بکنگھم محل · بگ بن · وکٹوریہ میموریل · ویسٹ منسٹر پیلس · پکاڈلی سرکس · ٹریفلگر سکوائر · البرٹ میموریل · دی مال · ڈاؤننگ سٹریٹ · وائیٹ ہال · ٹاور برج · ٹاور آف لندن · کیو پھلواری · لندن اکھ · سینٹ پال کیتھڈرل · برٹش لائیبریری · نیشنل گیلری · سینٹ مارگریٹ گرجا · رائل اوبزرویٹری
آکسفورڈ · ایڈنبرا · برمنگم · بریڈفورڈ · لیڈز · کیمبرج · لیور پول · شیفیلڈ · یارک · مانچسٹر · لندن · باتھ · برائیٹن تے ہوو · برسٹل · کنٹربری · کارلازل · چیسٹر · چیشائیر · کونٹری · ڈربی · ڈرہمالائی · ایکسٹر · گلوسسٹر · ہیریفورڈ · گلاسگو · کنگسٹن · لنکاسٹر · لیڈز · لیسسٹر · لخفیلڈ · لنکن · لورپول · نیوکاسل · ناروچ · نوٹنگہم · پیٹربرا · پلائیموتھ · پریسٹن · رپن · سالفورڈ · سالسبری · ساؤتھمپٹن · سینٹ ایلبن · سٹاک اون ٹرینٹ · سندرلینڈ · ٹرورو · ویکفیلڈ · ولز (برطانیہ) · ویسٹمنسٹر · ڈرہم · ونچسٹر · وولورہیمپٹن · وورسسٹر · یارک · ابردین · ڈنڈی · انورنس · سٹرلنگ · بینگور · کارڈف · نیوپورٹ · سینٹ ڈیوڈ · سوانسی · آرماغ · بیلفاسٹ · ڈیری · لسبرن · نیوری
یورپی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال | |
---|---|
چڑھدا یورپ | |
چڑھدا دکھن یورپ | |
لہندا یورپ | |
اتلا یورپ | |
دکھن یورپ |
روم • انڈورا لا ویلا • لیوبلیانا • ولیٹا • میڈرڈ • لزبن • سان مرینو شہر • مناکو |
- Pages with non-numeric formatnum arguments
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- لندن
- برطانوی راجگڑھ
- برطانیہ دے شہر
- پہلی صدی وچ آباد ہونے والے تھاںواں
- راجگڑھ
- لندن عظمیٰ
- ملین آبادی دے شہر
- مملکت متحدہ وچ یونیورسٹی شہر
- یورپی راجگڑھ
- برطانیہ دے راجگڑھ
- برطانیہ دے آباد تھاں
- یورپ دے شہر
- شہر
- یورپ دے شہراں دی لسٹ
- یورپ دے شہر تے قصبے
- یورپی شہر
- یورپ دے آباد تھاں