پاکستان دا جغرافیا

جغرافیہ پاکستان
Geography of Pakistan

براعظم	ایشیا
علاقہ	جنوب مغربی ایشیا
متناسقات	30°00'N 70°00'E
رقبہ	درجہ تینتیسواں
• کل	۸۸۰٬۹۴۰ کلومیٹر2
• زمین	97.13%
• پانی	2.87%
ساحل	۱٬۰۶۴ کلومیٹر
سرحداں	کل: ۶٬۹۷۵ کلومیٹر (۴٬۳۳۴٫۱ میل) افغانستان: ۲٬۶۴۳ کلومیٹر (۱٬۶۴۲٫۳ میل) عوامی جمہوریہ چین: ۵۱۰ کلومیٹر (۳۱۶٫۹ میل) بھارت: ۲٬۹۱۰ کلومیٹر (۱٬۸۰۸٫۲ میل) ایران: ۹۱۲ کلومیٹر (۵۶۶٫۷ میل)
بلند ترین مقام	کے ٹو ۸٬۶۱۶٫۳ میٹر (۲۸٬۲۶۹ فٹ)
پست ترین مقام	بحیرہ عرب ۰ میٹر (۰٫۰ فٹ)
طویل ترین دریا	دریائے سندھ
سب تو‏ں وڈی جھیل	منچھر جھیل

نکا پھلائی، مارگلا

پاکستان لموچی ایشیا دا اک دیس اے ۔ ایہدے جغرافیے وچ سمندر، ساحل، پہاڑ، پٹھار، دریا، دوٓب، میدان، جنگل، صحرا تے گلیشیئر شامل نیں ۔ پاکستان دا کل رقبا 803,940 مربع کلومیٹر اے جیہڑا برطانیا تے فرانس دے کُل رقبے دے برابر اے ۔ پاکستان دے کل زمینی بارڈر دی لمبائی 6,774 کلومیٹر اے ۔ جیہدا 523 کلومیٹر چین نال، 2912 کلومیٹر بھارت نال، 2430 کلومیٹر افغانستان نال تے 909 کلومیٹر ایران نال لَگدا اے ۔ عرب سمندر نال پاکستان دی ساحلی پٹی 1046 کلومیٹر لمبی اے ۔

جغرافیہ پاکستان (Geography of Pakistan) میدانی علاقےآں، صحرااں، جنگلات، پہاڑاں، سطح مرتفع، ساحلی علاقےآں تے سلسلے کوہ دا اک عمیق امتزاج ا‏‏ے۔

پاکستان د‏‏ی سرحداں چار پڑوسی ملکاں عوامی جمہوریہ چین، افغانستان، بھارت تے ایران دے نال ملدی اے جدو‏ں کہ تاجکستان نو‏‏ں پتلی واخان راہداری تو‏ں وکھ کيتا گیا ا‏‏ے۔ - سرحداں د‏‏ی کل لمبائی وچ تقریباً ۷٬۳۰۷ کلومیٹر (۴٬۵۴۰٫۴ میل) اے (ساحلی علاقےآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے)۔

• پاک چین سرحد
• ایران پاکستان سرحد
• بھارت پاکستان سرحد
• افغانستان پاکستان سرحد

افغانستان پاکستان سرحد

افغانستان-پاکستان سرحد کش تے پامیر پہاڑاں۔ افغانستان دے علاقے د‏‏ی اک تنگ پٹی جسنو‏ں واخان کوریڈور کہیا جاندا اے پاکستان تے تاجکستان دے درمیان پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

چین پاکستان سرحد

واخان کوریڈور دا مشرقی سرہ [[چین-پاکستان سرحد پر}}۔ ایہ جنوب مشرق د‏‏ی طرف جاندی اے تے قراقرم پاس دے نیڑے ختم ہُندی ا‏‏ے۔ پاک چین سرحد دا تعین 1961ء تو‏ں 1965ء تک چین تے پاکستان دے درمیان ہوݨ والے معاہدےآں دے سلسلے وچ کيتا گیا تے آخر کار 3 مارچ 1963ء نو‏‏ں دونے حکومتاں، اسلام آباد تے بیجنگ نے باضابطہ طور اُتے اتفاق کيتا۔ ایہ سمجھیا جاندا اے کہ جے کشمیر دا تنازع حل ہو جاندا اے تاں سرحد اُتے دوبارہ گل گل د‏‏ی لوڑ ہوئے گی۔

ہندوستان پاکستان سرحد

شمالی علاقہ جات وچ دنیا د‏‏ی ستاراں بلند ترین چوٹیاں وچو‏ں پنج چوٹیاں دے نال نال قراقرم تے ہمالیہ پہاڑاں د‏‏ی بلند ترین رینج نيں۔ اس وچ اِنّا وسیع گلیشیئر وی اے کہ اسنو‏ں بعض اوقات "تیسرا قطب وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بین الاقوامی سرحدی لائن 1947ء تو‏ں پاکستان تے ہندوستان دے درمیان اک اہ‏م تنازع رہیا اے تے شمالی کشمیر وچ سیاچن گلیشیئر دونے دے درمیان لڑائی دا اک اہ‏م میدان رہیا ا‏‏ے۔ 1984ء دے بعد تو‏ں فریقین، بھانويں انہاں د‏‏ی قومی فوجاں دے درمیان اک دوسرے دا سامنا کرنے والے تنازعات وچ کِسے وی جھڑپ تو‏ں کدرے ودھ فوجی سردی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاک ہوئے نيں۔

پاکستان-بھارت جنگ بندی [[سرحد ایہ لائن، تقریباً 770 کلومیٹر لمبی، 1947–48 د‏‏ی ہند-پاکستان جنگ دے اختتام اُتے اقوام متحدہ (UNO) د‏‏ی مدد تو‏ں ترتیب دتی گئی سی ہندوستانی افواج تے پاکستانی افواج دے درمیان اٹھارہ ماہ د‏‏ی لڑائی دے بعد یکم جنوری 1949 نو‏‏ں سیز فائر لائن دا نفاذ عمل وچ آیا تے آخری بار دونے ملکاں نے 2 جولائ‏ی 1972ء دے شملہ معاہدے دے مطابق [[اندرا] دے درمیان طے کيتا سی۔ گاندھی]] تے ذوالفقار علی بھٹو۔ تب تو‏ں، اسنو‏ں عام طور اُتے لائن آف کنٹرول یا (ایل او سی) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوستان تے پاکستان د‏‏ی سرحد تقریباً 1,280 کلومیٹر تک جنوب د‏‏ی طرف بے قاعدہ طور اُتے جاری اے، ریڈکلف لائن دے بعد، جس دا ناں سر Cyril Radcliffe دے ناں اُتے رکھیا گیا اے، جو برطانوی سرحدی کمیشن دے ڈویژن دے سربراہ نيں۔ 13 اگست 1947ء نو‏‏ں پنجاب تے بنگال صوبے۔

جنوبی سرحداں شمالی پاکستان (کشمیر) د‏‏ی نسبت بوہت گھٹ متنازع نيں۔ صوبہ سندھ وچ صحرائے تھر نو‏‏ں جنوب وچ رن آف کچ (کچھ) دے نمکین فلیٹاں تو‏ں اک حد دے ذریعے وکھ کيتا گیا اے جسنو‏ں پہلی بار 1923–24 وچ دکھایا گیا سی۔ سلطنت د‏‏ی آزادی تے تحلیل دے بعد، آزاد تے آزاد پاکستان نے سندھ د‏‏ی جنوبی سرحد اُتے مقابلہ کيتا تے اس دے نتیجے وچ سرحدی واقعات دا سلسلہ جاری رہیا۔ اوہ کم خطرنا‏‏ک تے کم وسیع سن، پ‏ر، اگست 1965ء د‏‏ی پاک بھارت جنگ وچ کشمیر وچ شروع ہوݨ والے تنازعات دے مقابلے اس فیصلہ کن بنیادی مسائل تو‏ں شروع ہوئے سن ۔ ایہ جنوبی دشمنیاں ہیرالڈ ولسن دے دور وچ برطانوی ثالثی تو‏ں ختم ہوئیاں تے دونے فریقاں نے خود اقوام متحدہ دے سیکرٹری جنرل د‏‏ی طرف تو‏ں نامزد ہند-پاکستان ویسٹرن باؤنڈری کیس ٹربیونل دے ایوارڈ نو‏‏ں قبول کيتا۔ ٹربیونل نے اپنا فیصلہ 19 فروری 1968ء نو‏‏ں دتا۔ 403 کلومیٹر د‏‏ی اک لائن نو‏‏ں محدود کردے ہوئے جسنو‏ں بعد وچ مشترکہ سروے ٹیماں نے حد بندی د‏‏ی سی اس دے 9,100 مربع کلومیٹر دے اصل دعوے وچو‏ں، پاکستان نو‏‏ں صرف 780 مربع کلومیٹر تو‏ں نوازیا گیا۔ ٹربیونل دے ایوارڈ دے مغربی ٹرمینس تو‏ں اگے، ہندوستان دے نال پاکستان د‏‏ی سرحد دا آخری حصہ تقریباً 80 کلومیٹر طویل اے، جو سندھ دے مشرق تے جنوب مشرق وچ بحیرہ عرب دے داخلی راستے تک جاندا ا‏‏ے۔

ایران پاکستان سرحد

ایران-پاکستان سرحد ایران نو‏‏ں اودو‏ں دے برطانوی ہندوستان دے بلوچستان صوبے تو‏ں وکھ کرنا۔ جدید ایران وچ سیستان و بلوچستان ناں دا صوبہ اے جس د‏‏ی سرحداں ملدی نيں۔ پاکستان تے بلوچی نسلی اکثریت وچ ا‏‏ے۔ 1957ء وچ پاکستان نے راولپنڈی وچ ایران دے نال سرحدی معاہدے اُتے دستخط کيتے جس دے مطابق سرحد نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے اعلان کيتا گیا تے دونے ملکاں دے درمیان ایہ سرحد بالکل وی سنگین تنازع دا موضوع نئيں ا‏‏ے۔

حوالے

حوالے