پریتھیپال سنگھ

پرتھیپال سنگھ

پرتھیپال سنگھ
ذا‏تی معلومات
مقامی نام	پرتھیپال سنگھ
قومیت	بھارت
شہریت	بھارت
پیدائش	28 جنوری 1932(1932-01-28) بھٹماجرا ہن پرتھیوالا نیڑے پٹیالہ
وفات	۲۰ مئی ۱,۹۸۳(1983-05-20) (عمر 51 سال) لدھیانہ
یادگاراں	پنڈ دا نام پرتھیوالا
تعلیم	ایم۔ ایس۔ سی
مادر علمی	پنجاب کھیتی باڑی یونیورسٹی لدھیانہ
پیشہ	کھیڈاں
سالہائے فعالیت	1950–1983
ملازمت	پنجاب کھیتی باڑی یونیورسٹی لدھیانہ
قد	6 فٹ
وزن	65 کلوگرام
کھیل
ملک	بھارت
کھیل	ہاکی
درجہ	شارٹ کارنر
کامیابیاں تے اعزازات
اولمپک فائنل	1960, 64, 68
میڈل ریکارڈ ہاکی کھیلیا بھارت لئی اولمپک کھیڈاں چاندی اولمپک کھیڈاں 1960 ٹیم مقابلہ سونا اولمپک کھیڈاں 1964 ٹیم مقابلہ کانسی اولمپک کھیڈاں 1968 ٹیم مقابلہ
تجدید شدہ بتریخ 21 اکتوبر 2013

پرتھیپال سنگھ (28جنوری، 1932-20مئی،1983) دا جم ننکانہ صاحب، پاکستان وچ ہویا۔ اس دے پیؤ سری ودھاوا سنگھ استاد ہون دے نال-نال کھیڈاں اتے کھیتی باڑی وچ بڑی دلچسپی رکھدے سن۔ آپ نے مڈھلی سکھیا وی اتھوں ہی حاصل کیتی۔ دیس دی ونڈ ہون توں بعد اس دا پروار پوربی پنجاب (بھارت) وچ آ گیا۔

سکھیا اتے کھیڈاں

1956 وچ پرتھیپال سنگھ نے ایم۔ایس۔سی۔ دی ڈگری کھیتی باڑی کالج لدھیانہ توں حاصل کیتی۔ پڑھائی وچ ہشیار ہون کارن اوہناں نے وظیفہ وی حاصل کیتا۔ 1950 توں 1956 تک اوہ کھیتی باڑی کالج لدھیانہ دی ہاکی ٹیم لئی کھیڈدے رہے۔ اسے دوران 1955 وچ اوہ کالج دی ٹیم دا کپتان چنے گئے۔ پنجاب کھیتی باڑی یونیورسٹی (لدھیانہ) وچ اوہناں استاد وجوں پڑھایا اتے ڈائریکٹر دے آہدے تک پہنچے۔

ہاکی لئی چون

1957 وچ ممبئی وچ ہوئی قومی ہاکی چیمپیئن شپ لئی پرتھیپال سنگھ نوں پہلی وار پنجاب دی ٹیم وچ شامل کیتا گیا سی۔ اتھے اس نے اپنی شاندار کھیڈ نال سبھ نوں متاثر کیتا۔ اتھوں ہی اس دے قومانتری کریئر دی شروعات ہوئی۔

کھیڈاں دے نال نوکری

اپنی پڑھائی پوری کرن توں بعد اس نے پنجاب پولیس وچ بطور انسپیکٹر بھرتی ہو کے پنجاب پولیس ولوں ہاکی کھیڈنا شروع کر دتا۔ 1958 عیسوی وچ اوہ یگانڈا، کینیا، تنجانیا اتے جنزیبار کھیڈن لئی گیا اتے بھارتی قومی ہاکی ٹیم وچ اپنی تھاں بناؤن وچ کامیاب رہا۔ 1959 وچ اس نے جرمنی دے شہر میونکھ وچ ہویا ہاکی ٹورنامینٹ کھیڈیا۔ اس ٹورنامینٹ وچ پرتھیپال سنگھ نوں دنیا دا سبھ توں بہترین پھلبیک کھڈاری چنیا گیا۔ اسے سال ہی اس نے کئی یورپی دیساں دا دورہ وی کیتا۔

اولمپک کھیڈاں

سال 1960 دیاں اولمپک کھیڈاں روم وچ ہوئیاں سن۔ پاکستان نال فائینل میچ کھیڈیا جس وچ پاکستان دی ٹیم 1-0 نال جیتو رہی۔ اولمپک دے اتہاس وچ بھارتی ہاکی ٹیم دی ایہہ پہلی ہار سی۔ بھارتی ٹیم نوں دوجے ستھان تے ہی صبر کرنا پیا۔ پرتھیپال سنگھ نوں روم اولمپکس دا بیسٹ سکورر بنن دا مان ملیا اتے نال ہی بیسٹ فلبیک کھڈاری وی ایلانیا گیا۔ پرتھیپال سنگھ دی شاندار کھیڈ صدقہ کیتے گولاں دی بدولت بھارت دی ٹیم نے فائینل وچ جرمنی دی ٹیم نوں ہرا کے خطاب تے قبضہ کیتا۔ پرتھیپال سنگھ دیاں شاندار کھیڈ پراپتیاں بدلے 1961 وچ بھارت سرکار نے اس نوں ‘ارجنا انعام’ نال نوازیا۔ 1962 وچ اس نے انڈونیشیا دا راجگڑھ جکارتا وکھے ہوئیاں ایشیائی کھیڈاں وچ حصہ لیا۔ کجھ کارن کر کے پنجاب پولیس توں استعفٰی دے کے ریلوے وچ بھرتی ہو گیا تے ودھیا ہاکی کھڈاری ہون دے مان وجوں ‘ریلوے منسٹرز میڈل’ نال نوازیا گیا گیا۔

ٹوکیؤ اولمپک

1964 وچ مڑ اک وار پھر پرتھیپال سنگھ دی ودھیا کھیڈ کارن اس نوں 1964 دیاں اولمپک کھیڈاں وچ کھیڈن جان والی بھارتی ہاکی ٹیم لئی چن لیا گیا۔ پاکستان نوں 1-0 نال ہرا کے بھارتی ٹیم نے لگاتار ہوئے اٹھ اولمپکس وچوں ستویں وار سون تگما جتیا۔ اتھے پرتھیپال سنگھ اک وار پھر سبھ توں زیادہ گول کرن والا کھڈاری بنیا۔ بھارت ولوں پورے ٹورنامینٹ وچ کیتے گئے 22 گولاں وچوں 11 گول اکلے پرتھیپال سنگھ نے کیتے۔

ہاکی اصولاں وچ تبدیلی

پرتھیپال سنگھ ولوں زیادہ تر گول شاٹ کارنر توں ہی کیتے جاندے سن۔ اس نوں روکن لئی ٹوکیؤ اولمپکس توں بعد قومانتری ہاکی فیڈریشن نے ہاکی اصولاں وچ تبدیلی کر دتی۔ اگلے دن کئی اخباراں دے پہلے پنے تے مکھ خبر لگی ہوئی سی، ‘‘انتر قومی ہاکی اہلکار پرتھیپال سنگھ دی خطرناک ہٹ توں ڈرے، روکن لئی کیتا اصولاں وچ بدلاء۔’’

بینکاک ایشیائی کھیڈاں

1966 دیاں ایشیائی کھیڈاں بینکاک وچ شنکر لکشمن دی اگوائی وچ سونے دا تگما جتن والی بھارتی ہاکی ٹیم دا وی پرتھیپال سنگھ سرگرم میمبر سی۔ 1967 وچ جرمنی اتے ہالینڈ دے دورے تے گئی بھارتی ہاکی ٹیم دا کپتان پرتھیپال سنگھ نوں بنایا گیا۔ اسے سال ہی اس دی اگوائی وچ بھارتی ٹیم نے میڈرڈ (سپین) وکھے ہوئے اک قومانتری ہاکی ٹورنامینٹ وچ سون تگما جتیا۔ 1968 دیاں اولمپک کھیڈاں میکسیکو لئی پرتھیپال سنگھ نوں گربخش سنگھ دے نال بھارتی ہاکی ٹیم دا ستعینات کپتان بنایا گیا۔ ایہہ تجربہ اکامیاب رہا۔ اس ٹورنامینٹ وچ بھارتی ٹیم نوں تیجے ستھان تے رہِ کے کانسی دے تگمے نال صبر کرنا پیا۔ بھارتی ہاکی دے 40 سالاں دے اولمپک اتہاس وچ ایہہ پہلا موقع سی جدوں بھارتی ٹیم کسے اولمپک دا فائینل نہ کھیڈی ہووے۔ میکسیکو اولمپکس وچ وی اک وار پھر توں پرتھیپال سنگھ سبھ توں زیادہ گول کرن والا کھڈاری بنیا۔ پرتھیپال سنگھ نے 1968 دیاں میکسیکو اولمپک کھیڈاں توں بعد سرگرم ہاکی کھیڈن توں سنیاس لے لیا پر اپنے اخیرلے ویلے تک ہاکی نال جڑیا رہا۔

سیواواں

1. اوہ قومی کھیڈ ادارہ پٹیالہ وچ بطور میمبر وی کم کردا رہا۔ کجھ سماں اوہ لکشمی بائی جسمانی سکھیا کالج گوالیئر دی گورننگ باڈی دا میمبر وی رہا۔
2. پرتھیپال سنگھ پنجاب کھیتی باڑی یونیورسٹی لدھیانہ وچ کھیڈ ڈریکٹر وجوں وی سیواواں نبھاؤندا رہا۔
3. 1968 تک اس نے ڈائریکٹر سٹوڈینٹس ویلفیئر دے طور تے ذمہ واری نبھائی۔
4. جیون دے آخری سال 1983 تک اوہ طالب علماں دی بھلائی لئی چلائیاں گئیاں ہر طرحاں دیاں سرگرمیاں وچ پوری سرگرم کردار نبھاؤندا رہا۔
5. 1928 توں لے کے 1956 تک بھارتی ہاکی ٹیم نے لگاتار 6 اولمپکس کھیڈ کے 6 سون تگمے جتے سن۔
6. ایہناں 6 اولمپکس وچ بھارتی ٹیم نے 24 میچ کھیڈے سن اتے 24 وچ ہی جت حاصل کیتی سی۔
7. بھارتی ٹیم نے ایہناں میچاں وچ 178 گول کیتے سن تے بھارتی ٹیم دے سر صرف 7 گول ہی ہوئے سن۔
8. تنے وار ہی اوہ اک کھڈاری وجوں سبھ توں زیادہ گول کر کے بیسٹ سکورر بندا رہا۔
9. اس نوں 1960 عیسوی دیاں روم اولمپک کھیڈاں وچ اپنی ٹیم لئی چاندی، 1964 عیسوی دیاں ٹوکیؤ اولمپک کھیڈاں وچ سون تگما اتے 1968 عیسوی دیاں میکسیکو اولمپک کھیڈاں وچ کانسی دا تگما جتن دا مان حاصل اے۔
10. اس نوں پنیلٹی کارنر دا ماہر منیا جاندا سی۔ 1958 توں لے کے 1968 تک پورا اک دہاکا عالمی ہاکی وچ اس دی سرداری رہی۔
11. 1974 عیسوی وچ جدوں بھارتی ہاکی ٹیم نے کوالالمپر (ملیشیا) وچ اج تک دا اکلوتا عالمی کپ جتیا سی تاں اس ویلے پرتھیپال سنگھ کھیڈ آبزربر وجوں ٹیم دے نال سی۔
12. کجھ سماں اوہ بھارتی ہاکی فیڈریشن دی چون کمیٹی دا چیئرمین رہا۔

اعزاز

1. 1967 عیسوی وچ بھارت دے تتکالی صدر ڈاکٹر۔ ذاکر حسین ولوں قومانتری ہاکی وچ کیتیاں اچّ پراپتیاں بدلے پرتھیپال سنگھ نوں ‘پدم شری’ انعام نال نوازیا گیا گیا۔

موت تے قاتل

20 مئی،1983 دے دن جدوں پرتھیپال سنگھ روزانہ دی طرحاں تیار ہو کے گھروں اپنی ڈیوٹی دین لئی کھیتی باڑی یونیورسٹی لدھیانہ، اپنے دفتر وچ پجن توں پہلاں اپنا موٹر-سائکل پارکنگ لاٹ وچ پارک کر رہے سن تاں پہلاں ہی کھات لاکے بیٹھے نکسلائٹاں (جو 'پنجاب سٹوڈینٹس یونین' دے ناں تھلھے سرگرم سن۔) دے قاتل-انسان نے اوہناں نوں گولیاں مارکے سدا لئی بھارتی ہاکی دا بلند جگدا چراغ بجھا دتا۔ اس قتل کانڈ دا باقائدہ کورٹ-کیسٹ چلیا سی۔ پورے کھیڈ جگت وچ اس منحوس خبر نال ماتم چھا گیا تے دنیا دے سارے اخباراں وچ اس کاروائی دی بڑے سخت نندیا کیتی۔ عالمی ہاکی اس دے تجربیاں توں ہور کجھ سکھ سکدی سی جاں نہیں؟ پر اوہناں دی موت دی خبر بارے سن کے لوک اتے پرستار بھباں مار-مار کے رو رہے سن۔ اپنی اچّ پائے دی کھیڈ اتے عالمی ہاکی وچ پائیاں نویکلیاں پیڑاں کرکے سدا ہاکی پریمیاں دے دلاں وچ وسدا رہے گا۔ نویں کھڈاریاں لئی اوہ ہمیشہ پریرنا سروت بنیا رہے گا۔

پرتھیپال سنگھ دے جیون تے دستاویزی فلم

پرتھیپال سنگھ دے جیون اتے پراپتیاں تے اک دستاویزی فلم وی بنائی گئی اے | سانچہ:بھارتی اولمپیئن