پنجابی لوک گیت (کتاب)

پنجابی لوک-گیت

لکھاری	مہیندر سنگھ رندھاوا اتے دوندر ستیارتھی
دیس	بھارت
بولی	پنجابی
موضوع	پنجاب دی لوک دھارا، پنجابی لوک گیت
چھاپن آلے	ساہت اکادمی
قسم ذرائع ابلاغ	پرنٹ
صفے	600

لوک-گیت دا سفر

لوک گیت دی یاترا منکھ دیاں مول -پرورتیاں دی ہی وکاس -گاتھا ہے۔ کسے وی جاتی دے مول -وچار اوہدیاں پراتن پدھراں اتے انیک سہنسرابدیاں تے شتابدیاں لنگھ جان مگروں وی کسے نہ کسے روپ وچ ستھر رہن دی گھالنا کردے جاپدے ہن۔ کوئی نہ کوئی پرپاٹی جاں رہُ-ریت ایہناں وچاراں لئی اوٹ بندی آئی ہے، تے لوک-وارتا دی منہ-وچنی پرمپرا وچ کسے وی جاتی دے چیتنا، اچیتن، اوچیتن سنسکار پرگٹاؤ پراپت کردے رہندے ہن۔ پنجابی لوک گیت سنگریہہ اپنے آپ وچ اک منکھی ساہتک اپرالا ہے۔وشیش کرکے لوک -گیتاں دے سنگریہہ تے ادھٔین بارے بھارت دے وکھ -وکھ پردیشا وچ ڈھیر کم ہویا ہے۔ چینی لوک-گیتاں دا اک اتی-پراتن سنگریہہ چین وچ پرچلت ہے،پستک دا ناں دی بک آف سونگس، اس سنگریہہ دا اک گیت ،جہڑا پریم -اپسیون نال سمبندھت ہے، کسے وی دیش دے اجوکے پریمیاں لئی وی پریرنا -دائک ہے۔"میں کڈھاں تیرے ہاڑے وے چنگوآ! ,لوک گیت یاترا دے سلسلے وچ بمبئی دی جہو ساگر تٹ تے اپنے متر بلراج ساہنی نال گزاری اک پنیاں دی رات دے سپن مئی چھن میری کلپنا نوں سدا ٹمبدے رہے ہن ،لوک گیت مہانکال دے نت بدلدے اننت وہاؤ وچ منکھی من دیاں چیتن،اچیتن ،اوچیتن دے روپ -چتر ہن ،منکھ دا انوبھوَ ورتمان دے پرتکھ ہتھاں چوں کھسّ کے وی اتیت دی بکل وچ سرکھات رہندا ہے،تے مڑ اس انوبھوَ نوں انگیکار کردے ہوئے ورتمان دے پڑ گونج اٹھدا ہے،کوئی نہ کوئی لوک گیت، جس دا منہ سدا بھوکھ ولّ ہندا ہے۔

پرویش

پنجاب لوک گیت دی گاؤندی نچدی جھولدی سنسکرتی ہے ۔ ہریانہ تے راجستھان دیاں ریتاں نال گھریا ہویا پنجاب بولدے پنجاب دا کھلا تے پدھرا میدان ہے۔ آریہ نے بھارت وچّ آ کے سبھ تو پہلا پنجاب نوں ہی اپنا گھر بنایا تے اتھے ہی ویداں دی رچنا کیتی۔ سنسکرتی بولی آریہ نے اتھے آ کے ہی گھڑی تے اس ترھا پنجابی تے سنسکرتی دی بڑی سانجھ ہے۔ انا گیتاں دی بھاوَ-بھومی تو ایہو پربھاو پیندا ہے کہ ایہہ سارے بچے جا جوان کویا،کوتریا نے ہی سمے سمے سر رچے۔انا دی بہو گنتی اک مٹیار دیا سدھراں درساؤندی ہے۔ اتری بھارتی رتّ چکر وچو بھارت رتا دا قافلہ سچ مچّ بڑا سہاونا ہے۔ بھارت 6 رتا وچّ ونڈیا گیا ہے۔بسنت،گرمی،سردی،پتجھڑ،ورکھا،پھگن تے چیت وچّ بسنت تے جیٹھ،ہاڑ وچّ گرمی ہندی ہے۔ ساون تے بھادو وچ ورکھا رتّ دا زور ودھدا ہے۔ اسو وچّ پتجھڑ کتک چن چاننی تے مگھر تو لے کے پوہ تکّ مصر رتّ رہندی ہے۔ پیار ویاہ تے وچھوڑا پنجابی دے لوک گیتاں وچّ بہت مہتتا رکھدا ہے۔ اس وچّ پیار ویاہ دے گیت تے وچھوڑے دی تڑپھ نوں پیش کیتا گیا ہے۔

ہار-شنگار، دن دہار دے وچ پتی پیار توں بناں اک ہور آتمک ،رس جہڑا استری نوں سہرے گھر جا کے ملدا ہے۔اوہ اپنے سریر نوں شنگار دی ہے۔تیاں، لوہڑی تے وساکھی تنّ پرسدھ تیوہار ہن۔وساکھی تے لوہڑی اک دن چلدے ہن۔پر تیاں دا دایا بہت لما ہے۔لوہڑی نوَ-جنمے بچیاں دا تیوہار ہے۔پر وساکھی کنک دی فصل کٹن دی خوشی وچّ منیا جاندا ہے،پر اس دا اتہاس نال وی ہے اس دن خالصہ پنتھ دی ساجنا ہوئی سی۔ترنجن دی جھاکی اک سہاونا چتر ہے۔کواریاں، لاڑیاں، سج -ویاہیاں، ادھکھڑا تے بڈھیاں ماواں -دادیاں اپنے چرخے لے کے جڑ بہندیاں ہن۔اوہناں اندر اک دوجی نوں مات پان دی ہوڑ لگی رہندی ہے۔ ترنجن دے گیت تیویں دا جیون -اتہاس ہن۔پیکا گھر تے ،سہرا گھر پنجابی استری دیاں دو جاناں تے دو دل ہن،سہرے گھر تے پیکے گھر واسطے اس دا من دو بھاگاں وچ ونڈیا رہندا ہے۔پریت گاتھا دے وچ مرزا -صاحباں، سسی -پنو،سوہنی -مہوال آدی ایہناں نے لوکاں دے من تے جادو پائے ہن۔ایہناں پریت گاتھا نال سنبندھ لوک گیت ہن۔جو گائے جاندے ہن۔بھین بھرا دا رشتہ پنجاب لوک ساہت دا اک وشیش انگ ہے۔اس دے بھین -بھرا نال سنبندھ پنجابی لوک گیت ہن۔بھین بھرا نوں ویر کہہ کے سددی ہے۔ویر ارتھات بہادر ۔لوک وشواش لوک کتھا تے یگ چتر نال سنبندھ ہن۔جویں تارہ ٹٹن ویلے وال نوں گنڈھ مار لیندے ہن ،تاں جو دل دی مراد پوری ہو جاوے۔لوک ساہت دے جھروکھے وچّ بیٹھ کے جاں اسیں پنجاب دے پراتن اتہاس دا یگ اپنیاں اکھاں ساہمنے لیاؤن دا جتن کردے ہاں ۔

اج دا انسان بھوت -کال ولّ پرط کے ویکھدا ہے،اگلے ہی پل بھوکھ دی نہار اسدے موہرے ہور وی پرتکھ ہو جاندی ہے۔لوک گیت وچ جتھے اسیں پرانے جھروکھیاں توں تکدے ہاں، اتھے نویں جھروکھیاں چوں جھاکن لئی وی سانوں پریرنا ملدی ہے۔اتہاس دی سکھیا ساڈا سبھ توں وڈا ورثہ ہے،پنجابی لوک گیت وچ کلا درشٹی نوں درسایا گایا ہے۔پنجابی لوک گیت وچّ پنجابیاں دے ذاتیاں، گن،اوگن نال سنبندھ لوک گیت ہن۔دو آر دیاں دو پار دیاں وچّ پاکستان پنجاب تے بھارت پنجاب دے لوک گیت دی گلّ کیتی گئی ہے۔ادھرلے پنجاب تے ادھرلے پنجاب دی بولی اک ہے۔گیت سنگریہہ دا اتہاس رچرڈ سی:ٹیپل لوک ساہت دا ودوان تے کلا -رسک سی،جس نے پنجاب دے لوک گیت تے قصے اکتر کرن دا پڑ بنھیا۔سنّ1927 وچ پنڈت سنت رام نے ہندی وچّ "پنجابی دے گیت "نہ پستک پرکاشت کرائی۔سنّ 1936 وچ دیوندر ستیارتھی دی "گدھا "چھپی بھومکا وچ لیکھک نے لکھیا جو تھاں پنجاب وچّ گدھے دی ہے تے اوہی تھاں گجرات وچ گربے دی ہے،پر گجرات وچ گربے اتھوں دے بندے سلاہندے نہیں تھکدے ۔ دیوندر ستیارتھی دی کتاب 'دیوا بلے ساری رات 'شائع ہوئی ۔تے پنجابی لوک گیتاں وچّ رہتل وی ساہ لیندی ہے۔

منگلاچرن

منگلاچرن وچّ اشٹ دی پوجا کیتی جاندی ہے۔ اس پستک وچّ منگلاچرن دے روپ وچّ سرسوتی،پپل،دھرتی،سورج،چن دی ارادھنا کیتی گئی ہے۔

پتے پتے گوبند بیٹھا،ٹاہنی-ٹاہنی دیوتا
 مڈھ تے شری کشن بیٹھا دھن برما دیوتا

دیوی-دیوتے،گر پیر

کانگڑے دے لوک دیوی دے مندر جاندیاں دیوی دی استت وچّ کشن،اندر،براہما،سیتا رام آدی دی استت وچّ گاؤندے ہن۔

کستور کنگو اگر چندن،رکمنی سر پایا۔
 شری کرشن تے شری رکمنی،دوہاں سیس نوایا۔

اوہ بھگت نامدیو،فرید،پورن مہا دانی جوگی آدی دے گیت گاؤندے ہن

روٹی کاٹھ دی فرید جی نے بنھ لئی
 نام والا رجّ آ گیا

پرم تتّ دی بھال

پرم تتّ دی بھال وچ رندھاوے نے اہنا گیتاں نوں سنگریہت کیتا ہے۔ جنا راہیں منکھ نوں چنگے کرم کرن لئی پریریا گیا تاں جو اوہ سنسارک موہ مایہ وچّ نہ پھسیا رہا سگو کم کرکے پرماتما دی پراپتی کر لوے۔

 چھپ جاؤ کل دنیاں،ایتھے نام سائیں دا رہنا۔
 سوہنی جندڑی نے،راہ موتا تے پینا

دیش پنجاب

اس گیت سنگریہہ وچّ رندھاوے نے دیش پنجاب سرلیکھ ہیٹھ پنجاب نال پیار بھرے گیت لکھے ہن۔ اس نے رکھا،پھلّ،پسو پنچھیا،جانوراں پنجاب دی قدرت اپر گیت لکھے ہن۔

 پپل گاوے،بوہڑ گاوے،گاوے ہریالا توت۔
 کھڑ کے سن راہیاں،تیری روح ہوجوگی سوت۔

جاتی-سبھاو تے لوک رچیاں

اس سرلیکھ رندھاوے تے ستیارتھی نے وکھ وکھ جاتاں جویں براہمن،نائی،راجے،جھیؤر،سنیار آدی بارے گیت وچّ اوہ وکھ وکھ جاتاں دیاں کڑیا دیاں بھاوناواں نوں پرگٹ کردے ہن۔

 الّ دے آلنے آنڈا،
 دھی سنیارا دی۔

جنم گیت

اس سرلیکھ ہیٹھ رندھاوے تے ستیارتھی نے پتر دے جنم نال سنبندھت گیت لکھے ہن۔ پتر جنم ویلے انیکاں شگن منادے ہن۔

 باغ دے اپر باغ مالی چمبا لایا۔
 پتّ دے اپر پتّ سہاگن جایا

لوریاں تے بال پرچاؤنیاں

اس سرلیکھ ہیٹھ رندھاوے نے وکھ وکھ سمیں بچیاں نوں سناؤن والیاں لوریاں اتے بچیاں دے منورنجن دے سادھن بھاوَ کھیڈاں نال سنبندھت گیت لکھے ہن۔

سوں جا راجا،سوں جاوے،
 تیرا باپو آیا وے۔
 کھیل کھلونے لیایا وے،
 سو جا راجا،سو جاوے۔

 ککلی کلیر دی دپٹہ میرے ویر دا
 پگّ میرے ویر دی پھٹے منہ جوائی دا۔

باراں ورے دی ہو گئی جیکر

اس سرلیکھ ہیٹھ رندھاوے نے جوان دھی دے پیو دیاں اسدے ویاہ پرتی فقراں نوں گیتاں وچّ بنھیا ہے اتے جوان دھی دے ویاہ پرتی چاواں نوں وی پیش کیتا ہے۔

باراں ورے دی ہوگی جیکر،وراں تیروا چڑھیا
 پیو اوہدے نوں پتہ جو لگا،گھر باہمنا دے وڑیا۔

     مائی نی، میرا اج مکلاوا ٹور دے۔

پیار گیت

اس سرلیکھ ہیٹھ پیار نال سمبندھت گیت ہن۔ اس وچّ پیار دیاں سنیوگ وجوگ اوستھاواں نال سبندھت گیت ہن۔ ایہہ کانگڑے دے گیتاں وچوں لئے گئے ہن۔

اچڑا برج لاہور دا،وے چیرے والیا۔
 ہیٹھ وگے دریا،وے سجن میریا۔

ویاہ

اس سرلیکھ ادھین ویاہ دے وکھ وکھ موکیا نال سنبندھت جویں گھوڑیاں، سٹھنیاں، سہاگ، چھند، جنجھ بننی آدی گیت ہن۔

چھند پراگے آئیے جائیے،چھند پراگے کھیرا۔
 دھی تہاڈی اےداں رکھناں،جیو مندری وچ ہیرا۔

سنیوگ ویوگ

اس وچ سنیوگ ویوگ دے گیت ہن۔ ایہہ ویوگ ماواں دا پتراں نالوں پریمیکاواں دا پریمیاں نالوں ہے اتے ایہناں گیتاں وچ ویوگ دے نال-نال سنیوگ اوستھا وی دکھائی گئی ہے۔

راجے دا اک نوکر آیا، محلاں دیو نی اتارا۔
  محلاں اتارا میں کیلن دیواں،لال نہیں گھر میرا۔

یاداں تے سنیہے

اس وچّ یاداں تے سنیہے نال سنبندھت گیت ہن۔ایہہ یاداں تے سنیہے بھین دے بھرا لئی ،دھیاں دے ماں تے باپ لئی ،پتنی دے پردیسی پتی لئی ہن۔

چٹھیئے، درد فراقَ والیئے،
    لے جا ،لے جا سنیہڑا سوہنے یار دا

پیکا گھر، سہرا گھر

اس وچ کڑی دے پیکے گھر تے سہرے گھر نال سنبندھت لوک گیت ہن۔اوہو گیتاں راہیں اپنے پیکے اتے سہرے گھر دیاں چنگیاں ماڑیاں حالتاں دا بیان کردی ہے۔

میرے داج دیئے کڑاہیئے،
       سسّ شکر کیتا دھی آئی اے۔
       تے رلّ کے کھائیے ۔

اس گڈی آئیں بابلا، جہڑی دھیاں دے دیش نوں جاوے
 پیڑے اتے بہہ جا بابلا، تینوں سہریاں دا حالَ سناواں

دیور-بھرجائی، نند-بھرجائی، بھین-بھرا

اس وچ دیور-بھرجائی، نند-بھرجائی ،بھین-بھرا نال سنبندھت گیت ہن۔ اس وچ دیور نال بھابی دے پیار بھرے گیت ہن اتے نند کٹاخش نال بھرے اتے بھین دے بھرا پرتی پیار نال بھرے گیت ہن۔

میرا دیور بڑا ٹٹّ -پینا
     ہسدی دے دند گندا ۔

   جتھے ننداں دی سرداری،
   اوہ گھر نہیں وسدے ۔

نہورے، کٹاکش، ہاس-رسس

اس وچ نہورے، کناکش، ہاس-رسس نال سنبندھت لوک گیت ہن۔ اس وچ چھڑیاں، تیویاں، بڈھیاں، بچیاں، وڈیری عمر دے پتی، سہریاں اتے وینگ کسیا گیا ہے۔

          اگّ لا کے پھوک دیاں گہنے ،
          باپ منڈا تیرے ہان دا۔
          چلھے اگّ نہ گھڑے وچ پانی،
          اوہ گھر چھڑیا دا۔

نہ جائیں

اس لوک گیت وچّ پتنی، پریمکا اپنے پتی جاں پریمی نوں پھوز پردیش وچّ جان توں روکدی ہے۔ایہہ گیت برہا نہ بھرے ہوئے ہن۔ اس وچّ کانگڑے دے گدی گیت ہن۔

        جے توں سپاہیاں گیا جنگ وچ،
        لا کے مینوں جھورا۔
        برہوں ہڈّ نوں ایوں کھا جاؤ،
        جیوں چھولیاں نوں ڈھورا۔

ہار-شنگار

اس لوک گیت وچّ عورتاں دے گاہنیاں نال سنبندھت لوک گیت ہن۔بندیاں، چھلے،ٹکے، ونگاں راہیں عورتاں دے بھاواں نوں پیش کیتا گیا ۔

گلی گلی ونجارا پھردا،
     تسیں ونگڑیاں لوو نی چڑھا۔
    سسّ گئی کتن، نانن گئی تمن،
       ونگڑیاں تے لینیاں چڑھا۔
          چند بیبا ساڈے ماپیاں نے دتڑے،
               توں ٹکا گھڑا میناکاری ۔

سورمگتی

اس وچّ پنجاب دے سورمیاں جیؤنا موڑ،بوٹا سنگھ، ناب دیاں سورمگتی نوں لوک گیتاں راہیں بیان کیتا گیا ہے۔

گھل گھر پتّ جمدے،
       جیؤنا موڑ نہ کسے بن جانا
          جیؤنا موڑ وڈیاں نہ جاوے،
             چھویاں دے گھنڈ مڑ گئے۔

آہر -پاہر

اس لوک گیت راہیں پنجاب دے وکھ -وکھ لوکاں دے کماں نوں گیتاں راہیں پیش کیتا گیا ہے۔وکھ -وکھ جاتاں دے لوکاں دے کم نوں جویں درزی، جھیؤری، جٹاں عورت کم نوں لوک گیتاں بیان کیتا ہے۔

ٹٹّ پینے درزی نے،
       میری رکھ لئی جھگے چوں ٹاکی۔

دن -دہار تے میلے -مساوے

اس لوک گیت وچّ پنجاب دے دناں تیوہار، میلیاں دے بیان کیتا ہے۔جویں تیاں دے تیوہار، چڑکّ دا میلہ الکاں دا نوں گیتاں راہیں بیان کیتا ۔

رل آؤ سئیؤ نی،
            سبھ تیاں کھیڈن جائیے۔
          ہن آ گیا ساون نی ،
             پینگھاں پپلی جا کے پائیے۔

پریت-گاتھات

اس وچ پنجاب دے پریمی جوڑیاں دے پیار بھاواں نوں گیت راہیں بیان کیتا ہے۔اس وچ ہیر -رانجھا، مرزا -صاحباں، سسی -پنو ،سوہنی -مہوال دیاں کہانیاں نوں بیان کیتا ۔

سوہنی پیر فقیر دھیاوے،
          ہائے ربا وے مہینوال ملا۔
        پئی واج سوہنی دی آوے،
            ہائے ربا وے مہینوال ملا۔</ poem>
==رتاں، کھیتیاں، باراں -مانہیں==
ایہناں لوک گیتاں وچّ پنجاب دیاں رتاں، فصلاں اتے دیسی مہینے گیتاں راہیں ورنن کیتا ہے۔جویں چیتر ،باراں -ماہاں آدی ۔
    <poem>چیتر دا مہینہ ،
            پانی دیواں شکر قندی نوں ۔
       حالے وی کی آکھاں،
          منہ دے مٹھے دل دے کھوٹے نوں۔

وین

پنجابی سوانی دکھی دل دیاں اسیہہ سٹاں نوں مرن سمیں وین پا پا کے دنیاں دی بیسباسی، موت دے الٹ حکم تے مرن والے دیاں صفتاں ملویں ہیک وچ درساندی ہے۔ایہناں لوک گیتاں وچّ بڈھے دی موت سمیں دے پائے جان والے وین نوں گیتاں راہیں بیان کیتا ہے۔جویں

تینوں موت پچھیندی آئی،دھیے!
           ہایا دھیے!
       تینوں کی ہویاں کی ہویاں،
            بیبا مورنیئے!
           ہایا ،دھیے مورنیئے!

متھہاس -اتہاس

ایہناں لوک گیتاں وچّ اتہاسک -متھہاسک سرلیکھ ہیٹھ بھارت دے مہاں شہیداں دیاں شہیدیاں نوں لوک گیتاں وچ قلم بندھ کیتا ہے۔جویں متھہاسک گھٹناں نونہہ دی بلی،گگا پیر دی شہیدی، اتہاسک گھٹنا گورو گوبند سنگھ دے پتراں دی قربانی، بھگت سنگھ دی شہیدی نوں درجہ کیتا ۔

اک سلاماں، میریاں دوئے سلاماں ۔
        گورو گورکھا، پیدا اوئے کردیاں ۔
    چلو سئیؤ چل درشن کریئے،
       گورو گوبند سنگھ آئے۔
         بئی اپنے لال جنہاں،
            کندھاں وچ چنوائے۔

راجنیتک ونگی آرتھک -سماجک چھاپ

ایہناں لوک گیتاں وچّ پنجابی راجنیتک، آرتھک، سماجک حالتاں نوں کلمبدھّ کیتا ہے۔مہنگائی دے دل -ونویں گیت کیتی ہے۔

پے گیا ڈاڈھا کال بھراوو،
          پے گیا ڈاڈھا کال۔
        ڈوڈھ سیر ہن آٹا ملدا،
           سیر روپیئے دال۔

ستناجا

ایہناں لوک گیتاں وچّ ستناجے دی طرحاں پنجاب دیاں وکھ -وکھ ونگیاں نوں لوک گیتاں راہیں پیش کیتا گیا ہے۔اس وچ رشتیاں، پریم، کہانیاں، فصلاں، لوک کھیڈاں، ڈھولے، ماہیاں آدی نوں پیش کیتا ہے۔

سوہنی لگّ گیا بوہڑ دا بوٹا،
             گھر گھمیاراں دے۔
             قلی پار جھناں توں پائی ،
                 خاطر سوہنی دی!

پنڈ وچ ربّ وسدا

ایہناں لوک گیت وچّ پنڈ دے لوکاں دیاں خاص کر کڑیاں دیاں بھاوناواں نوں لوک گیتاں راہیں بیان کیتا، پنڈ دے وچ وسدا دکھایا گیا ہے۔

چڑھ وے چنا تیری گٹھّ گٹھّ لالی۔
         ماپے ہندے نی دھیاں دے والی ۔
           چڑھ وے چنا توں کر رشنائی۔
             جیون ساڈے ماں،پیو، بھائی۔

لوک -ناچ

اس وچّ پنجاب دے لوک ناچ جھومر ،سمی،بھنگڑا اتے پہاڑی ناچ آدی نوں لوک گیتاں دے روپ وچ پیش کیتا ہے۔خاص کرکے ویاہ سمیں یا جدوں وی گبھروآں دا جی چاہے ،اوہ بھرائی نوں سداؤندے ہن۔

پار جھناؤں وسدا ای بیل۔
        دب کے ڈگا مار، او شیخا!
           دنیاں جھٹ دا میلہ ۔

بجھارتاں

پنڈاں وچّ بجھارتاں راہیں بچیاں نوں دنیا نال اک- مک ہو کے رہن دی پریرنا دتی جاندی ہے۔بھارت دی ہر بھاشا وچ بجھارتاں موجود ہن۔مانو -وگیان دی درشٹی توں کسے بجھارت دی مہتتا پرتکھ ہے۔کسے قبیلے دیاں بجھارتاں کیول بالاں دے کھڈونے ہی نہیں ہندیاں ۔ایہناں توں اس ویونت دی سوہی لگدی ہے،جہڑی اک قبیلے نوں ہورناں قبیلیاں توں وکھرا کردی ہے۔

سبز کٹوری مٹھا بھتّ۔
              لٹو سئیؤ ہتھوں ہتھ!
                      خربوزہ
            منہ نال منہ لایا
              تینوں کون رون آیا۔
                   کپڑے دی ٹاکی

آکھن

ہر بھاشا دے اپنے آکھن ہن،بھاویں کوئی وی آکھن بھیس وٹا کے کئی دیشاں وچ پرچلت ہن۔جدوں حالے لکھن -پڑھن دا رواج چالو نہیں سی ہویا لوک بہت کجھ زبانی یاد رکھدے سی۔آکھنا وی پرمپرا توں سینے -بسینے چلے آؤندے ہن۔پنجاب دے آکھناں وچّ کھیتی باڑی، مینہہ، سورج، ذاتیاں دے گن-اوگن، عادتاں تے سبھاؤ،ڈنگراں دے وروے ملدے ہن۔

اگیتا جھاڑ پچھیتی ستھری ۔
         ساون نہ ساون واہیں ایک وار،
           پھر بھاویں واہیں وار وار ۔
        اکھڑی کہاڑی، اوئے کر بولے ناری۔
          جی کر ماگیں داماں،تنے نہپھل کاماں۔
         سپّ ،سود ،سنیار ۔
           تنے نہیں کسے دے یار

انت وچ اس پستک وچ پستک سوچی ہے۔جو کہ پنجابی لوک -گیت پستک نوں بناؤن لئی گئی پستک سوچی ہے۔انت وچ سنکیتک نوں وی درج کیتا ہے۔

حوالے