پروٹسٹنٹ مسیحیت
| پروٹسٹنٹ مسیحیت | |
|---|---|
 |
|
| سب کلاس | مغربی مسیحیت |
| انتظامی تقسیم | |
ترمیم  | |
پس منظر[سودھو]
صلیبی جنگاں وچ تے اس دے بعد مسیحیت وچ مذہبی پیشواواں دے جبر دے رد عمل دے طور اُتے کئی فرقےآں نے جنم لیا۔ صلیبی جنگاں وچ مسیحیاں نوں زبردستی بھرتی کيتا جاندا سی۔ پوپ اربن دوم نے اعلان کيتا دے جے کوئی خود جنگ وچ نئيں جا سکدا تاں اپنی جگہ کسی دوسرے نوں بھیج دے جسنوں توں اسنوں معافی نامی دتا جائے گا۔ اس معافی نامے توں نجات یقینی اے۔ بعد وچ پوپ لیو دہم (1475–1521) تک صورت حال ایہ ہو گئی کہ گناہاں دے معافی نامے ایجنسیاں اُتے فروخت ہوݨ لگے۔ جس شخص دا جی چاہندا زنا، قتل، چوری، ڈاکہ، عصمت دری تے کِنے ہی صغیرہ تے کبیرہ گناہاں دا ارتکاب کر ے اپنے لئی معافی نامہ خرید لیندا۔ نہ صرف اپنے لئی بلکہ اپنے وفات شدہ عزیزاں دے لئی وی معافی نامے خریدے جا سکدے سن، جس دے بعد نجات یقینی سمجھی جاندی۔ اس صورت حال توں مسیحی دنیا وچ اخلاقی انحطاط پیدا ہو گیا جس دی سرپرستی مسیحی مذہبی علما کر رہے سن ۔
کلیسیا دے مظالم دے خلاف کئی لوکاں نے آوازاں وی بلند کيتی۔ اُنہاں وچ مشہور پیٹر والڈو (1140–1218)، جان ٹولر (1290–1361) تے جان وائی کلف (1320–1384) نيں۔ انہاں لوکاں نوں وی بھانويں سخت سزاواں دتی گئی تے کفر دے فتوے صادر کيتے گئے مگر اس سارے رویے نے مارٹن لوتھر(1483–1546) دے لئی راہ ہموار کيتی۔
ابتدا[سودھو]
سولہويں صدی وچ مارٹن لوتھر دی قیادت وچ لوکاں نے کاتھولک فرقے دے طریقہ کار وچ تبدیلی دے لئی تحریک چلائی۔ اس تحریک نوں پروٹسٹنٹ اصلاحِ کلیسیا کہیا جاندا اے ۔مارٹن لوتھر اک جرمن راہب سی۔ مروجہ مسیحیت اُتے اس دی تنقید عقلی دلائل دی بنا اُتے سی
اس دے علاوہ علمی مظالم اس طرح کيتے جا رہے سن کہ جو شخص مذہبی احکامات دی تشریح سائنس توں کردا یا پوپ دے احکامات دی خلاف ورزی کردا اسنوں سخت سزاواں دتی جاندی سی۔
عقائد[سودھو]
پروٹسٹنٹ پاپائیت تے خدا تے انسان دے وچکار کسی وی واسطے دے خلاف نيں، انہاں دا مننا اے کہ گرجا گھر نوں انسان نوں بخشنے دا کوئی حق حاصل نئيں اے۔ تے نہ ہی انسان نوں راہب بننا چاہیے۔ پروٹسٹنٹ بائبل دے بعض کتاباں نوں جعلی قرار دیندے نيں ۔[۱]
رومن کاتھولک مسیحیاں توں اختلافات[سودھو]
رومن کاتھولک فرقے توں اختلافات دے بعد ہی پروٹسٹنٹ وجود وچ آئے سن ایہ اختلافات اج تک قائم نيں۔ مارٹن لوتھر نے اپنے دورۂ یورپ دے بعد پوپ دی شدید مخالفت شروع کردتی۔ انھاں نے معافی نامے نوں باطل قرار دتا تے کلیسیا دی طرف توں ہوݨ والے تمام مظالم دے خلاف آواز بلند کيتی۔31 اکتوبر 1517 دا دن نہ صرف مارٹن لوتھر بلکہ مسیحیت دی تریخ دا اہم ترین دن اے ،اس دن لوتھر نے باقاعدہ طور اُتے پوپ دے خلاف بغاوت دا اعلان کيتا۔ جرمنی دے شہر وٹن برگ (Wittenberg)کے گرجے دی دیوار اُتے لاطینی زبان وچ طویل عبارت لکھ کے آویزاں کردتی جس وچ پوپ دے معافی نامہ دینے دے اختیار اُتے شدید تنقید کيتی گئی سی اس زمانے دے پوپ لیو دہم (1521-1475) سن جو مارٹن دی اس بغاوت توں بے خبر نئيں سن ۔ انھاں نے لوتھر نوں اک فتنہ قرار دیندے ہوئے انہاں دے اکتالیس عقائد نوں باطل قرار دتا تے عوام توں انہاں دیاں کتاباں جلادینے دی اپیل کيتی۔ اس سلسلے وچ لوتھر نوں علما دے سامنے طلب کيتا گیا لیکن لوتھر اپنے خیالات اُتے ڈٹے رہے تے اپنے موقف توں ہٹنے اُتے کسی صورت راضی نہ ہوئے۔ چونکہ ہن لوتھر دے حامیاں دی تعداد ہزاراں کيتی سی جنہاں وچ کئی شہزادے وی شامل سن اس لئی انھاں سخت سزا دینا ممکن نہ سی۔ پر انھاں اک سال دے لئی قید کيتا گیا۔[۲]
لوتھر دی تحریک دی وجہ توں مسیحیت پروٹسٹنٹ تے کاتھولک وچ تقسیم ہو گئی۔ پروٹسٹنٹ فرقہ جدید رحجان دا حامل سی،لوتھر دا بھانويں 1546 وچ انتقال ہو گیا لیکن انہاں دی تحریک دا اثر انہاں دے بعد وی کافی عرصہ قائم رہیا۔ مسیحیت وچ مذہبی اصلاحی تحریک دے حامیاں دی تعداد ودھدی چلی گئی۔ لوتھر دے بعد اس اصلاحی کم نوں زونگلی، جان کالون تے جان ناکس نے اگے ودھایا۔
ان اصلاحی تحریکاں توں ایہ فائدہ ضروری ہويا سی کہ لوک کرپٹ مسیحی علما دے مظالم دے خلاف کھڑے ہو گئے سن تے انہاں توں بغاوت اُتے اتر آئے سن لیکن انہاں تحریکاں دے اثر توں لوک کلیسا توں دور ہُندے جا رہے سن ۔ اس رجحان نوں دیکھدے ہوئے کاتھولک کلیسیا دے بعض مخلصین نے ایہ کوشش کيتی کہ چرچ وچ اصلاح کيتی جائے۔ ايسے کوشش دے لئی آسٹریا دے مقام ٹرنٹ اُتے 1545 تے 1552 وچ کونسلز دا انعقاد ہويا۔ جس وچ بنیادی ایجنڈا ایہ قرار دتا گیا کہ دونے کلیسیاواں دے اختلافات نوں ختم کيتا جائے تے عوام نوں دوبارہ کلیسیا توں جوڑا جائے۔ بھانويں کلیسیاواں وچ اختلافات کوششاں دے باوجود ختم نہ ہو سکے پر اس کونسل وچ پوپ دے اختیارات نوں برقرار رکھیا گیا تے پادریاں دی زندگیاں نوں اخلاقی طور اُتے اچھی تے پاک بنانے دے لئی اصول مرتب کيتے گئے۔ لیکن اصلاحی تحریکاں دے رد عمل وچ اُٹھݨ والی اس تحریک وچ دوبارہ تشدد دے عناصر نظر آنے لگے۔ کیوں کہ اس تحریک دے تحت احتساب یا انکوئزیشن دے ادارے دی تشکیل دتی گئی جس دے ذمے ایہ کم سی کہ کوئی شخص پروٹسٹنٹ مسلک دا اقرار کردا تاں اسنوں سخت سزاواں دتی جاندیاں۔ ايسے انتہا پسندانہ رویے دے سبب رومن کاتھولک تے پروٹسٹنٹ دے درمیان مذہبی اختلافات دی بنا اُتے تِیہہ سالہ جنگ ہوئی جو 1618–1648 دے درمیان جاری رہی۔ اس وچ بوہتے جنگاں جرمنی وچ لڑی گئی جنہاں وچ لکھاں لوک مارے گئے۔ اس جنگ وچ براعظم یورپ دے کئی اہم ملکاں نے حصہ لیا۔ تِیہہ سال گزرنے دے بعد ایہ جنگ ویسٹ فالن معاہدہ دے نال ختم ہوئی لیکن اس جنگ توں جو مسائل پیدا ہوئے انہاں اُتے جنگ ختم ہوݨ دے بعد وی طویل عرصے تک قابو نہ پایا جا سکیا۔ ایہ اختلافات اج وی جاری نيں بلکہ پروٹسٹنٹ لوک کاتھولکاں نوں مسیحی ہی نئيں مندے تے اُنہاں دے بارے وچ دعویٰ کردے نيں کہ ایہ لوک تاں نيں ہی دوزخی۔ سِدھے اگ وچ جلاں گے۔ ہن تک انہاں اختلافات وچ ہزاراں لوکاں دیاں جاناں جا چکیاں نيں۔
ذیلی شاخاں[سودھو]
پروٹسٹنٹ مسیحیت وچ وی کچھ ذیلی فرقے نيں
ہور ویکھو[سودھو]
حوالے[سودھو]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||