نامدھاری سکھ

نامدھاری سکھ

نامدھاری جاں کوکے سکھ پنتھ دا ابھنّ انگ ہن۔ اوہ اپنے سفید پہراوے، کلیاں والا کڑتا، چوڑیدار پجامہ اتے سر تے سدھی سپھید گورمکھی دستار صدقہ، اپنی ولکھن پہچان رکھدے ہن۔ نامدھاری سکھاں دا عقیدہ ہے کہ سری ستگرو گوبند سنگھ جی توں وروسائے، ہجروں (ضلع اٹک جاں کیمل پور لہندا پنجاب، ہن پاکستان وچ) نواسی سری ستگورو بالک سنگھ جی (1785-1862) نے نام دی دات دے نال ہی رہانی گرتا، سری ستگرو رام سنگھ جی (1816ای:) نوں اوہناں دے سینک جیون سمیں ہی بخشی سی۔

گرو رام سنگھ

سری ستگورو رام سنگھ جی رائیاں (لدھیانہ-چڑھدا پنجاب) پنڈ دے اک کرتی دست کار پریوار وچ پرگٹے سن۔ اوہناں بھنّ بھنّ سمیں کسانی، دستکاری راجگری، سپاہیگری اتے ونج ویوپار جہے کتے کیتے۔ انگریزی حکومت پنجاب وچ قایم ہون توں بعد اپر ورنت دھندھیاں تے بھاری سٹّ وجی۔ آپ نے آزادی سنگرام اتے سکھ پنر جاگرن واسطے 1857 دی 12 اپریل، ویساکھی دے دن نامدھاری سنت خالصے دی ستھاپنا کیتی۔ اوہناں نے سری ستگرو نانک دیوَ جی اتے سری ستگرو گوبند سنگھ جی دی سکھی توں دور جا چکے لکھاں لوکاں نوں بانی اتے بانے نال جوڑیا۔ پنڈاں وچ بند پئیاں دھرمشالواں دے بوہے کھلوا کے اوہناں وچ آدی سری اادِ گرنتھ صاحب جی دیاں بیڑاں ستھاپت کروائیاں۔

پنڈاں شہراں وچ، گوردواریاں وچ صبح-شام سنگتاں مڑ جڑن لگیاں۔ جتھیبندی دی صوبہ پرنالی قایم کرکے پنڈ، علاقے اتے جلھاں دی سنگت نوں کوکا کیندر سری بھینی صاحب تکّ اک سوتر وچ پرو دتا۔ دارو ماس کھان پین، نشے اتے انیک سماجک کریتیاں دا ورودھ کیتا۔ ودیشی حکومت ورودھ جن لام بندی کرن لئی بدیشی مال اتے سنستھاواں نال اسہیوگ کیتا اتے سدیشی دا پرچار کیتا۔ گوانڈھی ملکاں نال اتے دیسی رئاستاں نال کوکا اندولن دے سمپرک جوڑ کے بستیوادی حاکماں ورودھ ویاپک مورچہ بناؤن دے یتن کیتے۔

بنگریزی حکومت دیاں پابندیاں

انگریجاں نے فرقو پاڑا ودھاؤن لئی گٔو بدھّ واسطے بچڑخانے کھوہلے۔ نامدھاری سگھاں نے امرتسر، رائکوٹ اتے مالیرکوٹلا وچ گؤگھاتیاں نال سدھیاں ٹکراں لئیاں۔ فلسروپ کوکے پھانسیاں تے لٹکائے گئے، توپاں نال اڈائے گئے، کالے پانی بھیجے گئے اتے سری ستگورو رام سنگھ سمیت اوہناں دے آگوآں نوں 18 جنوری 1872 نوں جلاوطن کر دتا گیا۔ پنج جاں اس توں ودھ کوکیاں دے اک تھاں اکٹھے ہون تے پابندی لا دتی گئی۔ اوہناں دیاں زمیناں جائداداں ضبط کیتیاں گئیاں۔ کوکا کیندر سری بھینی صاحب دے بوہے اگے 1872 توں پورے 5 سالاں تکّ پولیس چونکی بٹھائی رکھی۔ اٹھاں پہراں وچ، پہلاں پنج اتے کجھ سالاں بعد صرف 10 کوکے ہی اپنے گردھام دی یاترا دوارا اپنے اشٹ سری ستگورو ہری سنگھ جی دے درشن کر سکدے سن۔ سری ستگورو رام سنگھ جی نے 1875 جنوری وچ رنگون توں بھیجے اک حکم نامے دوارا اپنے چھوٹے بھائی بابا بدھ سنگھ جی (1819-1906) نوں نامدھاری پنتھ دی گرتا دے کے سری ستگورو ہری سنگھ جی دے روپ وچ پرورتت کیتا سی۔ سری ستگورو ہری سنگھ جی دے سمیں لگبھگ اک سینکڑا کوکے رنگون وچ، مرگوئی آدی سرکار توں لک چھپ کے سری ستگورو رام سنگھ جی دے درشن کرکے آئے اتے حکم نامے لے کے آئے جو کوکا جیون جاچ دا اتم نمونہ ہے۔ سری ستگورو ہری سنگھ جی نے سری ستگورو رام سنگھ جی دی ہدایت تے سرکار توں چوری سری آدی گرنتھ صاحب دے بہت سارے اکھنڈ اتے سہج پاٹھاں دے بھوگ پائے۔ گورو کا لنگر 1899 ای: دے مہانکال وچ وی ہزاراں کال پیڑتاں نوں پرشادا چھکا کے وی بند نہ ہون دتا۔ اوہ سال وچ سیمت سمیں لئی ہی سرکاری آگیا نال عمر دے آخری 12-13 سالاں وچ ہی، دور دراڈے دیاں نامدھاری سنگتاں واسطے دورے کر سکے سن۔ اوہناں نے انگریز سرکار دوارا 2500 اےکڑ بھومی جگیر وجوں لین توں انکار کرکے ودیشی سرکار وردھ جنگ جاری رکھی۔

گرو پرتاب سنگھ

اوہناں دے 1906 ای وچ پرلوک گمن توں بعد آپ دے سپتر سری ستگورو پرتاپ سنگھ جی (1890-1959) نامدھاری پنتھ دے ادھیاتمک مکھی بنے۔ اوہناں نے 53 سالاں دے گورو کال وچ دیش دنیاں وچ ویاپک بھرمن کرکے، انگریزی سرکار دے دمن چکر توں پیڑت نامدھاریاں وچ، نویں روح پھوک دتی۔ اوہ سانجھیوالتا، سدبھاوناں، فرقو اکسرتا دے مدعی سن۔ پنجابی بھاشا گرمتِ سنگیت اتے گنی جناں دے قدردان سن۔ لوڑونداں لئی اوہناں دے بوہے سدا کھلھے سن۔ اوہناں نے جیون نگر (سرسا) علاقے وچ 1947 دی ونڈ توں بعد نامدھاری سکھاں دی انیک پنڈاں وچ بھرویں وسوں نسچت کیتی۔ سموہک طور تے اکٹھی کیتی مایہ نال، 11000 اےکڑ توں ودھ زمین خرید کے اجڑ کے آئے لوکاں نوں وسایا۔ کومن پول وچوں ودھی بھومی سینکڑے بے-جمینے سکھاں نوں مفت ونڈی اتے کجھ حصے وچ سکول کالج آدک ودیک سنستھاواں قایم کیتیاں۔ نابھہ ریاست والے اپنے 50 مربعے دے قریب بیڑ وچوں وی تقریباً ساری زمین 110 سکھاں نوں مفت ونڈی۔

گرو جگجیت سنگھ

اوہناں دے دیہاواسن بعد آپ دے سپتر سری ستگورو جگجیت سنگھ جی (1920-2012 ای:) نامدھاری پنتھ دی گرتا گدی تے براجمان ہوئے۔ ستگورو جی نے سارے مہاندیپاں وچ پرچار دوریاں دوارا نامدھاری بھائیچارے نوں قومانتری پہچان دوائی۔ پہلے ستگورو سہبان دے پائے پورنیاں تے چلدیاں سیوا سمرن اتے گربانی پٹھن-پاٹھن دا پرواہ جاری رکھیا۔ دیشاں ودیشاں دے روحانی اتے راجسی آگوآں نوں اپنے سنیہ پاش وچ لیا۔ گرمتِ سنگیت، پشو پالن، کھیڈاں، نامدھاری ساہت پرکاشن اتے لوڑونداں دی سہائتا وچ نویں معیار ستھاپت کیتے۔ گرودوارہ سری بھینی صاحب دی پنر اساری ایوں کیتی کہ اس دی اتہاسکتا نوں پرمپراگت روپ وچ جیوت رکھیا۔ پنجاب اتے بھارت سرکار پاسوں کوکا اندولن نوں قومی مکتی سنگرام دے انگ وجوں مانتا دوائی۔ نامدھاری ستگورو سہبان اتے شہیداں صوبیاں دیاں یادگاراں، سمارک بنوا کے انیک درشنی ستھان قایم کیتے۔ 13 دسمبر 2012 ای: نوں آپ جی دے برہملین ہون توں بعد آپ جی دے حکم انوسار آپ جی دے چھوٹے بھائی مہاراج بیر سنگھ جی دے سپتر، سری ستگورو ادے سنگھ جی (1958) آپ جی دے ستھان تے براجمان ہن۔ نامدھاری پنتھ دے سربپکھی وکاس لئی نامدھاری پنتھ دی سچیت اتے سیوگ اگوائی کر رہے ہن۔ سری ستگورو ادے سنگھ جی پراتنتا اتے آدھونکتا دے سمیل ہن۔

نامدھاری سنگھ

نامدھاری سکھ جنہاں دی گنتی سرکار انگریزی مطابق تنّ لکھ اتے گیانی گیان سنگھ مطابق ستّ لکھ سی، دمن چکر توں بعد ایہہ گنتی گھٹنی سبھاوک سی۔ پھر وی ایسے نامدھاری پریواراں دی سنکھیا تھوڑی نہیں جہناں دی چھیویں پیہڑی کوکیاں دی چل رہی ہے۔ ایہناں دے نت نیم وچ روجاناں جپُ صاحب، جاپ صاحب، دوہاں دے شبد ہجارے، آسا دی وار، رہراس، کیرتن سوہلا اتے چنڈی دی وار دا پاٹھ شمل ہے۔ آسا دی وار دا گائن سموہک طور تے سنگت وچ ہندا ہے۔ گھٹو-گھٹو اک گھنٹہ نام سمرن ہر نامدھاری لئی ضروری ہے ستگورو جی دا حکم نامدھاری پریوار واسطے مہینے وچ اک سری آدی گرنتھ صاحب جاں سری دسم گرنتھ صاحب دا پاٹھ وی لازمی بناؤندا ہے۔ اوہ نرول شاکاہری ہن۔ شراب اتے ہر نشہ اوہناں لئی وورجت ہے۔ اوہناں وچ داج دہیز، منگنی ٹھاکا آدی خرچیلیاں رسماں توں مکت، سنگت وچ ہی امیر غریب دے وتکرے توں بنھاں انند کارج کیتے جاندے ہن۔ نامدھاری سکھی دا کیندری نقطہ دیہدھاری گورو وچ بھروسہ ہے۔ اوہ سچی کرت کمائی دوارا اپجیوکا کماؤندے ہن۔ جھوٹھ، چھلّ، کپٹ اتے ٹھگی ٹھوری اہاں لی وورجت ہن۔ اوہ سادہ رہنی بہنی دے دھارنی اتے اچّ آتمک منڈلاں دے نواسی ہن۔