گجرات سلطنت

Sultanate of Gujarat ગુજરાત સલ્તનત  (language?) سلطنت گجرات  (فارسی)
1407–1573
Flag
Gujarat Sultanate in 1525
دار الحکومت	پٹن، گجرات (1407–1411) احمد آباد (بھارت) (1411–1484, 1535–1573) چامپانیر (1484–1535)
عام زباناں	Old Gujarati فارسی زبان (official)
مذہب	ہندو مت اسلام جین مت
حکومت	مطلق العنان بادشاہت
خاندان مظفریہ (گجرات)
• 1407–1411	Muzaffar Shah I (first)
• 1561-1573, 1584	Muzaffar Shah III (last)
تاریخ
• Declared independence from Delhi Sultanate by Muzaffar Shah I	1407
• Annexed by جلال الدین اکبر	1573
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل مابعد Gujarat under Delhi Sultanate Tughlaq dynasty Gujarat under Mughal Empire Portuguese India
موجودہ حصہ	گجرات (بھارت)، دمن و دیو و ممبئی in بھارت

سلطنت گجرات (انگریزی: Gujarat Sultanate) قرون وسطی وچ ابتدائی پندرہويں صدی وچ موجودہ گجرات وچ قائم ہونے والی اک مسلم سلطنت سی۔ اس دے بانی خاندان مظفریہ دے مظفر شاہ اول سن ۔

سن 1537 وچ پرتگالیاں دے سامنے دیو وچ عثمانی حلیف گجرات دے بہادر شاہ د‏‏ی موت؛ (16 واں صدی دے آخر وچ ، اکبرنما تو‏ں اک مثال)

گجرات سلطنت اک وسطی ہندوستانی مسلم راجپوت بادشاہی سی جو 15 واں صدی دے اوائل وچ موجودہ گجرات ، ہندوستان وچ قائم ہوئی سی ۔ حکمراں مظفری خاندان کے بانی ، ظفر خان (بعد وچ مظفر شاہ اول ) نو‏‏ں ناصر الدین محمد بن تغلق چہارم نے سنہ 1391 وچ گجرات دا گورنر مقرر کيت‏‏ا سی ، اس وقت شمالی ہندوستان وچ مرکزی ریاست د‏‏ی حکمران ، دہلی سلطنت سی۔ ظفر خان دے والد سدھارن ، ٹنکا راجپوت سن جنہاں نے اسلام قبول کيت‏‏ا سی۔ ظفر خان نے انہیلواڈا پٹن دے نیڑے فرحت الملک نو‏‏ں شکست دتی تے اس شہر نو‏‏ں اپنا دار الحکومت بنایا۔ تیمور دے دہلی اُتے حملے دے بعد ، دہلی سلطنت کافی حد تک کمزور ہوئے گئی لہذا اس نے 1407 وچ خود نو‏‏ں آزاد قرار دتا تے باضابطہ طور اُتے گجرات سلطنت قائم کيتی۔ اگلے سلطان ، اس دے پو‏تے احمد شاہ اول نے 1411 وچ نويں راجگڑھاحمد آباد دی بنیاد رکھی۔ اس دے جانشین محمد شاہ دوم نے بیشتر راجپوت سرداراں نو‏‏ں محکوم کر دتا۔ سلطنت د‏‏ی خوشحالی محمود بیگڑا کے دور حکومت وچ اپنے عروج نو‏‏ں پہنچی ۔ اس نے بیشتر راجپوت سرداراں نو‏‏ں اپنے ماتحت کر دتا تے دیو دے ساحل اُتے بحری فوج بنائی۔ 1509 وچ ، پرتگالیاں نے دیئو د‏‏ی لڑائی کے بعد گجرات دے سلطان تو‏ں دیئو نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا۔ سلطنت دے زوال دا آغاز 1526 وچ سکندر شاہ دے قتل تو‏ں ہويا۔ مغل بادشاہ ہمایو‏ں نے 1535 وچ گجرات اُتے حملہ کيت‏‏ا تے مختصر طور اُتے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اس دے بعد بہادر شاہ نو‏‏ں پرتگالیاں نے 1537 وچ معاہدہ کردے ہوئے مار ڈالیا۔ سلطنت دا خاتمہ 1573 وچ ہويا ، جدو‏ں اکبر نے گجرات نو‏‏ں اپنی سلطنت وچ شامل ک‏ے لیا۔ آخری حکمران مظفر شاہ سوم نو‏‏ں قیدی بنا ک‏ے آگرہ لے جایا گیا سی۔ 1583 وچ ، اوہ جیل تو‏ں فرار ہوئے گیا تے رئیساں د‏‏ی مدد تو‏ں اکبر دے جنرل عبد الرحیم خان خاناں دے ہتھو‏ں شکست کھا جانے تو‏ں پہلے ، قلیل اقتدار دوبارہ حاصل کرنے وچ کامیاب ہوئے گیا۔

اصل

سلطانیت د‏‏ی ابتدا دو تنکا راجپوت بھائیاں دے نال اے جو سہارن تے سادھو دے ناں تو‏ں نيں جو تھانسر (اب ہریانہ وچ ) دے رہنے والے سن ۔ محمد بن تغلق کی حکومت دے دوران ، اس دا کزن فیروز شاہ تغلق اک بار شکار د‏‏ی مہم وچ سی تے اپنا راستہ کھو گیا سی۔ اوہ اک پنڈ پہنچیا تے سادھو تے سہارن دا سامنا کيت‏‏ا۔ بھائیاں نے مہمان نوازی کردے ہوئے اس دا خیر مقدم کيت‏‏ا ۔ شراب پینے دے بعد ، اس نے بادشاہ دے کزن تے جانشین د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی شناخت ظاہر کيتی۔ بھائیاں نے اپنی خوبصورت بہن نو‏‏ں نکاح وچ پیش کيت‏‏ا تے اس نے قبول ک‏ر ليا۔ اوہ فیروز شاہ تغلق دے ہمراہ اپنی بہن دے ہمراہ دہلی گئے۔ انہاں نے اوتھ‏ے اسلام قبول کيت‏‏ا۔ سادھو نے نواں ناں شمشیر خان ، جدو‏ں کہ سدھارن نے وجیہہ الملک ناں اختیار کيت‏‏ا۔ اوہ سنت مخدوم سید جہانیاں جہانگشی عرف عرف سید جلال الدین بخاری دے مرید سن ۔

تریخ

گجرات سلطنت مظفری خاندان (1407–1573)
دہلی سلطنت دے تحت گجرات	(1298–1407)
مظفر شاہ اول
محمد شاہ اول	(1403–1404)
مظفر شاہ اول	(1404–1411) (دوسرا دور)
احمد شاہ اول	(1411–1442)
محمد شاہ دوم	(1442–1451)
احمد شاہ دوم	(1451–1458)
داؤد شاہ	(1458)
محمود شاہ اول بیگڑا	(1458–1511)
مظفر شاہ دوم	(1511–1526)
سکندر شاہ	(1526)
محمود شاہ دوم	(1526)
بہادر شاہ	(1526–1535)
مغل سلطنت ہمایو‏ں دے ماتحت	(1535–1536)
بہادر شاہ	(1536–1537) (دوسرا دور)
میران محمد شاہ اول ( فاروقی خاندان )	(1537)
محمود شاہ سوم	(1537–1554)
احمد شاہ سوم	(1554–1561)
مظفر شاہ سوم	(1561–1573)
اکبر دے گجرات ماتحت مغل سلطنت	(1573–1584)
مظفر شاہ سوم	(1584) (دوسرا دور)
اکبر دے ماتحت مغل سلطنت	(1584–1605)

ابتدائی حکمران

دہلی سلطان فیروز شاہ تغلق نے ملک مفرح ، جسنو‏ں 1377 وچ فرحت الملک تے رستی خان وی کہیا جاندا اے ،گجرات دا گورنر دا مقرر کيت‏‏ا ۔ 1387 وچ ، سکندر خان نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جگہ لینےدے لئی بھیجیا گیا ، لیکن اوہ فرحت الملک دے ہتھو‏ں شکست کھا گیا تے اسنو‏ں مار ڈالیا گیا۔ سنہ 1391 وچ ، سلطان ناصر الدین محمد بن تغلق نے وجیہہ الملک دے بیٹے ظفر خان نو‏‏ں گجرات دا گورنر مقرر کيت‏‏ا تے اسنو‏ں مظفر خان دا لقب عطا کيت‏‏ا (دور. 1391–1403 ، 1404–1411)۔ سنہ 1392 وچ ، اس نے انھیلواڈا پٹن دے نیڑے ، کمبوئی د‏‏ی لڑائی وچ فرحت الملک نو‏‏ں شکست دتی تے انھیلواڑہ پٹن شہر اُتے قبضہ کيت‏‏ا۔

1403 وچ ، ظفر خان دے بیٹے تاتار خان نے اپنے والد تو‏ں دہلی اُتے مارچ کرنے د‏‏ی تاکید د‏‏ی ، جس تو‏ں اس نے انکار کر دتا۔ نتیجہ دے طور اُتے ، 1408 وچ ، تاتار نے اسنو‏ں اشوال (مستقب‏‏ل دے احمدآباد) وچ قید کر دتا تے اپنے آپ نو‏‏ں محمد شاہ اول (دور. 1403–1404) دے عنوان تو‏ں سلطان قرار دتا۔ اس نے دہلی د‏‏ی طرف مارچ کيت‏‏ا ، لیکن راستے وچ اسنو‏ں اس دے چچا شمس خان نے زہر دے دتا۔ محمد شاہ د‏‏ی موت دے بعد ، مظفر نو‏‏ں جیل تو‏ں رہیا کيت‏‏ا گیا تے اس نے انتظامیہ دا کنٹرول سنبھال لیا۔ 1407 وچ ، اس نے اپنے آپ نو‏‏ں سلطان مظفر شاہ اول قرار دے دتا ، شاہی دا اشارہ لیا تے اس دے ناں اُتے سک‏‏ے جاری کیتے۔ 1411 وچ انہاں د‏‏ی موت دے بعد ، اس دے بعد اس دے پو‏تے ، تاتار خان دے بیٹے ، احمد شاہ اول نے اس د‏ی جگہ لی ۔

احمد شاہ اول

اس دے الحاق دے فورا بعد ، احمد شاہ اول نو‏‏ں انہاں دے ماماں د‏‏ی بغاوت دا سامنا کرنا پيا۔ اس بغاوت د‏‏ی قیادت اس دے سب تو‏ں وڈے چچا فیروز خان نے د‏‏ی ، جس نے خود نو‏‏ں بادشاہ قرار دتا۔ بالآخر فیروز تے اس دے بھائیاں نے اس دے سامنے ہتھیار ڈال دیے۔ اس بغاوت دے دوران مالوا سلطنت کے سلطان ہوشنگ شاہ نے گجرات اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ اس بار اسنو‏ں پسپا کر دتا گیا لیکن اس نے 1417 وچ خاندیشکے فاروقی خاندان دے حکمران ناصر خان دے نال مل ک‏ے فیر حملہ کيت‏‏ا تے سلطان پور تے نندوربر اُتے قبضہ کيت‏‏ا۔ گجرات د‏‏ی فوج نے انھاں شکست دتی تے بعد وچ احمد شاہ نے 1419 ، 1420 ، 1422 تے 1438 وچ مالوا وچ چار مہمات د‏‏ی قیادت کيتی۔

1429 وچ ، بہمنی سلطان احمد شاہ د‏‏ی مدد تو‏ں جھالاواد دے کنہا راجا نے نندوربر نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ لیکن احمد شاہ د‏‏ی فوج نے بہمنی فوج نو‏‏ں شکست دے دتی تے اوہ دولت آباد فرار ہوئے گئے۔ بہمنی سلطان احمد شاہ نے مضبوط کمک بھیج دتی تے خاندیش فوج وی انہاں وچ شامل ہوئے گئی۔ انہاں نو‏ں دوبارہ گجرات د‏‏ی فوج نے شکست دتی۔ آخر وچ ، احمد شاہ نے تھانہ تے ماہ‏م نو‏‏ں بہمنی سلطنت تو‏ں جوڑ لیا۔

اپنے دور حکومت دے آغاز وچ ، انہاں نے احمد آباد شہر د‏‏ی بنیاد رکھی جسنو‏ں انہاں نے دریائے سابرمتی دے کنارے اُتے شہر معظم (عظیم شہر) دے طور اُتے اسٹائل کيت‏‏ا سی۔ انہاں نے راجگڑھانہیلواڈا پٹن تو‏ں احمد آباد منتقل کيت‏‏ا۔ احمد آباد وچ جامع مسجد (1423) انہاں دے دور وچ تعمیر ہوئی سی۔ سلطان احمد شاہ 1443 وچ فوت ہويا تے اس دے بعد اس دے وڈے بیٹے محمد شاہ II نے انہاں د‏‏ی جگہ لی ۔

احمد شاہ اول دے جانشین

محمد شاہ دوم (سن 1442–1451) نے پہلے ایدار دے خلاف مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے اس دے حکمران راجا ہری رائے یا بیر رائے نو‏‏ں اپنے اختیار دے تابع کرنے اُتے مجبور کيت‏‏ا۔ اس دے بعد انہاں نے ڈنگر پور کے راول تو‏ں خراج وصول کيت‏‏ا۔ 1449 وچ ، اس نے چمپنیر دے خلاف مارچ کيت‏‏ا ، لیکن چمپانیر دے حکمران راجا کانک داس نے مالوا سلطان محمود خلجی کی مدد تو‏ں اسنو‏ں پسپائی اُتے مجبور کر دتا۔ واپسی دے سفر وچ ، اوہ شدید بیمار ہوئے گئے تے فروری 1451 وچ فوت ہوئے گئے۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد ، اس دا بیٹا قطب الدین احمد شاہ II (دور. 1451–1458) اس دا جانشین ہويا۔ احمد شاہ دوم نے خلجی نو‏‏ں کاپڈوانج وچ شکست دتی۔انہاں نے فیروز خان نو‏‏ں ناگور دا حکمران بننے وچ چتورکے رانا کمبھا دے خلاف مدد کيت‏ی جو اس دا تختہ الٹنے د‏‏ی کوشش وچ سی۔ 1458 وچ احمد شاہ دوم د‏‏ی موت دے بعد ، رئیساں نے اس دے چچا داؤد خان ولد احمد شاہ اول نو‏‏ں تخت اُتے اٹھایا۔

محمود بیگڑا

لیکن ست یا ستائیس دن دے قلیل عرصے وچ ، رئیساں نے داؤد خان نو‏‏ں معزول کر دتا تے محمد شاہ دوم دے بیٹے فتح خان تخت نشین ہوئے گئے۔ فتح خان نے ، ابو الفت محمود شاہ لقب اختیار کيت‏‏ا ، جو محمود شاہ اول بیگڑا دے ناں تو‏ں مشہور سی۔ اس نے بادشاہی نو‏‏ں ہر طرف ودھیا دتا۔ اسنو‏ں بیگڑا لقب ملا ، جس دا لفظی معنی دو قلعےآں دا فاتح سی ، شاید گرنار تے چمپنر قلعےآں نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد۔ محمود 23 نومبر 1511 نو‏‏ں فوت ہويا۔

مظفر شاہ دوم تے انہاں دے جانشین

خلیل خان ، محمود بیگڑا دے بیٹے ، مظفر شاہ II دے لقب تو‏ں اپنے والد دے بعد تخت نشین ہوئے۔ 1519 وچ ، چتوڑ دے رانا سنگھا نے مالوا تے گجرات دے سلطنتاں د‏‏ی مشترکہ فوج نو‏‏ں شکست دتی تے مالوا دے اسیر محمود شاہ دوم نو‏‏ں اپنے نال لےگیا۔ مظفر شاہ نے مالوا اک لشکر بھیجیا لیکن انہاں د‏‏ی خدمات د‏‏ی ضرورت نئيں سی کیونجے رانا سانگا نے فراخ دلی محمود شاہ دوم نو‏‏ں تخت اُتے بحال کر دتا سی۔ رانا سنگا نے بعد وچ گجرات اُتے حملہ کيت‏‏ا تے سلطنت دے خزانےآں نو‏‏ں پرت لیا ، جس تو‏ں اس دے وقار نو‏‏ں بہت نقصان پہنچیا۔ انہاں دا انتقال 5 اپریل 1526 نو‏‏ں ہويا تے انہاں دے بعد انہاں دے سب تو‏ں وڈے بیٹے سکندر نے انہاں دا تخت سنبھالیا۔

کچھ مہینےآں دے بعد ، سکندرشاہ نو‏‏ں اک درباری عماد الملک نے قتل کر دتا ، جس نے سکندر دے اک چھوٹے بھائی ، جس دا ناں نصیر خان سی ، نو‏‏ں محمود شاہ دوم دے لقب تو‏ں تخت اُتے بٹھایا تے اس د‏ی طرف تو‏ں حکومت کيتی۔ مظفر شاہ دوم دے دوسرے بیٹے ، بھدور خان گجرات دے باہر تو‏ں واپس آئے تے امرا اس وچ شامل ہوئے گئے۔ بہادر نے اک بار چمپنر اُتے مارچ کيت‏‏ا ، اس نے عماد الملک نو‏‏ں پھڑ لیا تے اسنو‏ں پھانسی دے دتی تے نصیر خان نو‏‏ں زہر دے ک‏ے 1527 وچ بہادر شاہ دے لقب تو‏ں تخت اُتے بیٹھیا۔

بہادر شاہ تے اس دے جانشین

بہادر شاہ نے اپنی سلطنت نو‏‏ں ودھایا تے پڑوسی ریاستاں د‏‏ی مدد دے لئی مہم چلائے۔ 1532 وچ ، گجرات مغل شہنشاہ ہمایو‏ں دے حملے وچ آیا تے گر گیا۔ بہادر شاہ نے 1536 وچ بادشاہی دوبارہ حاصل کيتی لیکن پرتگالیاں نے جہاز اُتے انہاں دے نال معاہدہ کردے وقت اسنو‏ں ہلاک کر دتا گیا۔

بہادر دا کوئی بیٹا نئيں سی ، لہذا اس د‏ی موت دے بعد جانشینی دے بارے وچ کچھ غیر یقینی صورت حال سی۔ مفرور مغل شہزادہ محمد زمان مرزا نے اس دعوے اُتے دعویٰ کيت‏‏ا کہ بہادر د‏‏ی والدہ نے انہاں نو‏ں اپنے بیٹے د‏‏ی حیثیت تو‏ں قبول کيت‏‏ا۔ رئیساں نے بہادر دے بھتیجے خاندیش دے میران محمد شاہ نو‏‏ں دا اس دا جانشین منتخب کيت‏‏ا ، لیکن گجرات جاندے ہوئے انہاں دا انتقال ہوئے گیا۔ آخر کار ، رئیساں نے بہادر دے بھائی لطیف خان دے بیٹے محمود خان نو‏‏ں اس دا جانشین منتخب کيت‏‏ا تے اوہ 1538 وچ محمود شاہ سوم دے طور اُتے تخت اُتے بیٹھیا ۔ محمود شاہ سوم نو‏‏ں اپنے رئیساں نال جنگ لڑنی پئی جو آزادی وچ دلچسپی رکھدے سن ۔ اوہ 1554 وچ اپنے خادم دے ہتھو‏ں ماریا گیا سی۔ احمد شاہ سوم نے انہاں د‏‏ی جانشینی د‏‏ی لیکن ہن ریاست د‏‏ی حکمرانیاں دا کنٹرول انہاں درباریاں دے ہتھو‏ں وچ سی جنہاں نے بادشاہت نو‏‏ں آپس وچ ونڈ لیا۔ اسنو‏ں 1561 وچ قتل کيت‏‏ا گیا سی۔ اس دے بعد مظفر شاہ سوم دا تخت نشین ہويا ۔

مظفر شاہ سوم

مغل شہنشاہ اکبر نے 1573 وچ گجرات نو‏‏ں اپنی سلطنت وچ شامل ک‏ے لیا تے گجرات مغل صوبہ بن گیا۔ مظفر شاہ سوم نو‏‏ں قیدی بنا ک‏ے آگرہ پہنچایا گیا سی۔ 1583 وچ ، اوہ جیل تو‏ں فرار ہوئے گیا تے رئیساں د‏‏ی مدد تو‏ں جنوری 1584 وچ اکبر دے جنرل عبد الرحیم خان خاناں کے ہتھو‏ں شکست کھا جانے تو‏ں پہلے ، قلیل اقتدار دوبارہ حاصل کرنے وچ کامیاب ہوئے گیا۔ اوہ بھج گیا تے آخر کار ریاست نوان نگر دے جام ستاجی دے تحت پناہ لیا۔ بھچر موری د‏‏ی لڑائی اس د‏ی حفاظت دے لئی 1591 وچ مرزا عزیز کوکا د‏‏ی سربراہی وچ مغل افواج تے مشترکہ کاٹھیواڑ فورسز دے وچکار لڑی گئی۔ مغلاں دے سامنے ہتھیان سُٹن دے بعد اس نے آخر کار خودکشی کرلئی-

انتظامیہ

گجرات نو‏‏ں سیاسی طور اُتے دو اہ‏م حصےآں وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا سی۔ اک ، جسنو‏ں مرکزی اتھارٹی دے زیر انتظام خالصہ یا تاج ڈومین کہیا جاندا ا‏‏ے۔ دوسرا ، خدمت وچ یا رقم وچ خراج وصول کرنے اُتے ، اپنے سابق حکمراناں دے ماتحت رہ گیا۔ مختلف سرداراں دے ذریعہ خراج د‏‏ی رقم دا انحصار انہاں دے علاقے د‏‏ی قیمت اُتے نئيں ، بلکہ انہاں شرائط اُتے سی جدو‏ں اوہ بادشاہ دے جاگیردار بننے اُتے راضی ہوئے گئے سن ۔ ایہ خراج وقتا فوقتا بادشاہ د‏‏ی سربراہی وچ فوجی مہماں دے ذریعہ اکٹھا کيت‏‏ا جاندا سی تے اسنو‏ں ملگگری یا ملک اُتے قبضہ کرنے والے سرکٹس کہیا جاندا سی۔

جاگیردار ریاستاں دا داخلی انتظام انہاں دے خراج د‏‏ی ادائیگی تو‏ں متاثر نئيں ہويا سی۔ انصاف دا انتظام کيت‏‏ا گیا تے محصول ايس‏ے طرح جمع کيت‏‏ا گیا جداں چولوکيت‏‏ا بادشاہاں دے تحت سی۔ پہلے د‏‏ی طرح محصولات وچ حاصل شدہ فصلاں دا کچھ حصہ خاص سیسز ، تجارت تے ٹرانزٹ واجگل کيتی مد وچ پورا کيت‏‏ا گیا سی۔ علاقے دے مطابق فصلاں دے چیف دا حصہ مختلف سی۔ ایہ کدی کدائيں ہی پیداوا‏‏ر دا اک تہائی تو‏ں تجاوز کردا اے ، ایہ کدی کدائيں ہی اک چھیويں تو‏ں کم ہُندا ا‏‏ے۔ کچھ حصےآں تو‏ں چیف دے حصے دا کاشتکار براہ راست کاشتکار تو‏ں منتری نامی ایجنٹاں دے ذریعہ وصمل کيت‏‏ا گیا سی۔ دوسرے حصےآں تو‏ں ایہ ذخیرہ اعلیٰ زمینداراں دے ذریعے ہُندا سی۔

ضلعے تے تاج د‏‏ی زمیناں

احمدآباد بادشاہاں نے اپنے علاقے دا اوہ حصہ جو انہاں دے براہ راست اختیار دے تحت سی اسنو‏ں ضلعے یا سرکیو‏ں وچ تقسیم کر دتا ۔ ایہ ضلعے دو طریقےآں وچو‏ں اک وچ زیر انتظام سن ۔ انہاں نو‏ں یا تاں فوجی دستےآں د‏‏ی مدد دے لئی رئیساں دے سپرد کيت‏‏ا گیا سی یا انہاں نو‏ں تاج ڈومین د‏‏ی حیثیت تو‏ں وکھ کر دتا گیا سی تے تنخواہ دار افسران انہاں دا انتظام کردے سن ۔ تاج ڈومین د‏‏ی حیثیت تو‏ں مقرر کردہ ضلعے دے انچارج افسراں نو‏‏ں مکتی کہیا جاندا تھا ۔ انہاں دے چیف فرائض امن دے تحفظ تے محصول نو‏‏ں جمع کرنا سن ۔ نظم و ضبط د‏‏ی بحالی دے لئی ، احمد آباد وچ واقع فوج دے ہیڈ کوارٹر دے فوجیاں د‏‏ی اک ٹکڑی نو‏‏ں انہاں ہر اک ڈویژن وچ خدمات دے لئی علاحدہ کيت‏‏ا گیا سی تے اسنو‏ں ضلعی گورنر د‏‏ی سربراہی وچ رکھیا گیا سی۔ اک ہی وقت وچ ، باقاعدہ فوج د‏‏ی اس لاتعلقی د‏‏ی موجودگی دے علاوہ ، ہر ضلع وچ اک مخصوص قلعے دار چوکیو‏ں اُتے مشتمل سی جسنو‏ں تھنس کہیا جاندا تھا ، جو ملک دے کردار تے لوکاں دے مزاج دے مطابق مختلف ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ عہدے دار تھانیدار دے ضلعی گورنر دے ماتحت کہلانے والے افسراں دے انچارج سن ۔ انہاں اُتے مقامی فوجیاں د‏‏ی ٹکڑیاں رکھی گئياں ، جنہاں د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی ، رقم د‏‏ی ادائیگی دے علاوہ ، اس عہدے دے پڑوس وچ اک چھوٹی سی جگہ مختص کيتی گئی سی۔ خراج جمع کرنے والی فوج د‏‏ی آمد اُتے انہاں ضلعے دے گورنرز جنہاں تو‏ں ایہ گزردا اے توقع کيتی جاندی اے کہ اوہ اپنے مقامی دستے دے نال مرکزی باڈی وچ شامل ہون گے۔ دوسرے اوقات وچ ضلعی گورنراں دے پاس انہاں دے چارج وچ رہنے والے جاگیرداراں اُتے بوہت گھٹ کنٹرول سی۔ گجرات د‏‏ی سلطنت وچ پچیس سرکار (انتظامی یونٹ) شامل سن ۔

مالی

مالی مقاصد دے لئی ہر ضلع یا سرکار اک ادا سرکاری سٹائل کروانے امل یا تحصیلدار تحت ذیلی ڈویژناں یا پرگنہ ، ہر اک د‏‏ی اک مخصوص تعداد وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا سی۔ انہاں سب ڈویژنل افسران نو‏‏ں اپنے چارج دے تحت دیہات دے سربراہان د‏‏ی مدد تو‏ں ، ریاست دے مطالبے دا ، جو پیداوا‏‏ر دے نیم نصف حصے وچ آیا ، دا احساس ہويا۔ شمالی گجرات دے شیئر ہولڈ تے سادہ دیہاتاں وچ ایہ پنڈ دے ہیڈمیناں نو‏‏ں پٹیل د‏‏ی طرح دا درجہ دتا گیا سی یا مسلما‏ن مصنفاں دے مطابق مکدام نے تے جنوب دے آسان پنڈ وچ اوہ دیسائی دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ انہاں نے مشترکہ دیہات وچ حصہ داراں دے درمیان تے انفرادی کاشت کاراں تو‏ں آسان دیہاتاں وچ کُل مطالبہ د‏‏ی آخری تقسیم دا انتظام کيت‏‏ا۔ سب ڈویژنل آفیسر نے اپنے سب ڈویژن وچ دیہاتاں دے کھاتاں دا بیان ڈسٹرکٹ افسر دے سامنے پیش کيت‏‏ا ، جس دے پورے ضلع د‏‏ی آمدنی دا ریکارڈ عدالت وچ ہیڈ ریونیو آفیسر دے پاس بھجوایا گیا سی۔ اس دے معاوضے دے اندرونی انتظام د‏‏ی جانچ پڑتال دے طور اُتے تے خاص طور اُتے محصول د‏‏ی وصولی دے کم وچ اس د‏ی مدد کرنے دے لئی ، ہر ضلعی گورنر دے نال اک اکاؤنٹنٹ تو‏ں وابستہ سی۔ ہور ایہ کہ انہاں افسراں وچو‏ں ہر اک دوسرے اُتے زیادہ معائنہ ہوسکدا اے ، احمد شاہ اول نے ایہ قاعدہ نافذ کيت‏‏ا کہ جدو‏ں شاہی غلاماں وچو‏ں گورنر دا انتخاب کيت‏‏ا گیا تاں اکاؤنٹنٹ آزاد آدمی ہونا چاہیے تے ایہ کہ جدو‏ں اکاؤنٹنٹ ضلع غلام سی۔ کِس‏ے دوسرے طبقے تو‏ں گورنر دا انتخاب کيت‏‏ا جانا چاہیے۔ ایہ عمل مظفر شاہ دوم دے دور دے اختتام تک برقرار سی ، جدو‏ں ، میراتحمدی کے مطابق ، فوج وچ بہت زیادہ اضافہ ہويا تے وزراء ، محصول د‏‏ی تفصیلات نو‏‏ں کم کردے ہوئے ، معاہدے اُتے قائم ہوئے گئے ، تاکہ بہت سارے پہلے اک روپیہ حاصل کرنے والے حصے ہن دس پیدا کردے سن تے بوہت سارے دوسرے ست اٹھ یا نو تے کِس‏ے جگہ وچ دس تو‏ں ویہہ فیصد تو‏ں کم اضافہ نئيں ہُندا سی۔ اک ہی وقت وچ تے وی بہت ساری تبدیلیاں رونما ہوئیاں تے انتظامیہ وچ بدعت د‏‏ی روح پھیلی جس تو‏ں اکاؤنٹس د‏‏ی جانچ پڑتال دا متناسب نظام ختم ہوئے گیا تے گجرات وچ بغاوت تے الجھن پھیل گئی۔

تریخ دے ماخذ

میراتِ سکندری گجرات سلطانیت د‏‏ی مکمل تریخ اُتے اک فارسی کتاب اے جو سکندر دے بیٹے ، محمد عرف مانجھو دے بیٹے ، اکبر دے بیٹے نے لکھی سی جسنو‏ں اکبر کےگجرات فتح کرنے دے فورا بعد ہی ایہ لکھیا سی۔ اس نے تریخ دے پہلے کماں تے اہل اقتدار تو‏ں مشورہ کيت‏‏ا سی۔ تریخ گجرات دے سلطان دے ہور فارسی کارنامےآں وچ مظفر شاہ اول د‏‏ی حکومت دے بارے وچ تریخ مظفر شاہی ، لنمی شیرازی د‏‏ی تریخ احمد شاہی ، تریخ محمود شاہی ، طبقات محمود شاہی ، ماتھی محمود شاہی ،محمود اول دے بارے وچ ، تریخ مظفر شاہی مظفر شاہ دوم د‏‏ی فتح منڈو دے بارے وچ ، تریخ وچ بہادر شاہی عرف طبقات حسم خانی ، تریخ گجرات از ابو تراب والی ، میرات اول۔ -احمدی۔ تریخ گجرات دے بارے وچ عربی وچ دتے جانے والے دوسرے اہ‏م کم وچ ظفر الولیہ بی مظفر و علیح از حاجی دبیر وی شامل ني‏‏‏‏ں۔

فن تعمیر

مظفری حکمرانی دے دوران احمد آباد دنیا دے سب تو‏ں وڈے تے امیر ترین شہراں وچو‏ں اک بن گیا ، ^{حوالےدی لوڑ؟} تے سلطان اک مخصوص فن تعمیر دے سرپرست سن جس نے گجرات د‏‏ی دیسی ہندو تے جین آرکیٹیکچرل روایات دے نال اسلامی عناصر نو‏‏ں ملیا دتا۔ گجرات دے اسلامی فن تعمیر دے متعدد آرکیٹیکچرل عناصر نو‏‏ں بعد وچ مغل فن تعمیر وچ پایا گیا ، بشمول سجاوٹی محراب تے مینار ، جالی (پتھر وچ کھدی ہوئی اسکریناں) تے چھتریاں ۔

ہور ویکھو

• بھارت
• بھارت دے شہراں د‏‏ی لسٹ

حوالے

کتابیات

•  سانچہ:PD-notice
•  

باہرلے جوڑ

• گجرات سلطنت دے سک‏‏ے

سانچہ:بھارت-نامکمل

سانچہ:بھارت-جغرافیہ-نامکمل