جزیرہ جیکل دا عفریت

دی کری ایچر فروم جیکل آئیس لینڈ (جزیرہ جیکل دا عفریت) اک کتاب دا ناں اے جسنو‏ں G. Edward Griffin نے لکھیا تے 1994ء وچ چھپی سی۔ اس وچ انہاں حالات دا ذکر اے جنہاں دے تحت امریکی ڈالر چھاپنے والے نجی ادارے فیڈرل ریزرو نو‏‏ں بنایا گیا جو ہن امریکی حکومت اُتے درپردہ حکومت کردا ا‏‏ے۔

فائل:The Creature from Jekyll Island WND.jpg

بینکاراں د‏‏ی دھمکی

جب انیہويں صدی دا اختتام ہويا اس وقت دنیا بھر دے کاغذی کرنسی چھاپنے والے مختلف بینکار متحد ہونا شروع ہوئے۔ اوہ جاندے سن کہ جے دنیا بھر وچ ہارڈ کرنسی د‏‏ی جگہ کاغذی کرنسی دا رواج مستحکم ہو جائے تاں اوہ کس قدر امیر بن سکدے نيں تے پوری دنیا اُتے اپنی درپردہ حکمرانی قائم ک‏ر سکدے نيں۔ اس وقت امریک‏‏ا وچ کوئی سینٹرل بینک نئيں سی تے امریک‏‏ا دے بوہت سارے وڈے بینک اپنی کاغذی کرنسی خود جاری کردے سن ۔ روتھشیلڈ تے جیکب شیف نے چیمبر آف کامرس نیویارک وچ ایہ دھمکی دتی کہ جے ساڈے پاس کریڈٹ جاری کرنے والا سینٹرل بینک نئيں ہوئے گا تاں اس ملک وچ بدترین کرنسی دا بحران آ جائے گا۔

اسٹاک مارکیٹ نو‏‏ں ڈبونا

1907ء وچ جے پی مورگن نے اپنے ساتھیاں دے نال مل دے اسٹاک مارکیٹ نو‏‏ں ڈبو دتا۔ اوہ جاندے سن کہ بوہت سارے چھوٹے بینک فریکشنل ریزرو بینکنگ دے تحت کم ک‏ر رہ‏ے نيں تے انہاں دے پاس اک فیصد وی سرمایہ نئيں ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ چند دن دے اندر ہی پورے امریک‏‏ا وچ آئے دن بینک رن ہونا شروع ہو گئے۔

اب مورگن صاحب سامنے آئے تے انہاں نے عوام وچ اعلان کیتا کہ اوہ انہاں ڈوبتے ہوئے بینکاں نو‏‏ں سہارہ دین گے۔ جو گل انہاں نے نئيں بتائی اوہ ایہ سی کہ اوہ ایہ رقم خود تخلیق کرن گے۔ تے اس دے بعد اک حیرت انگیز گل ہوئی۔ کانگریس نے انہاں نو‏ں ایسا کرنے د‏‏ی اجازت وی دے دت‏ی۔ مورگن نے 20 کروڑ ڈالر چھاپے تے اس وچو‏ں کچھ دوسرےآں نو‏‏ں قرض دیے۔ اس طرح عوام دا کاغذی کرنسی اُتے اعتماد وی بحال ہويا تے وڈے بینکاں د‏‏ی اجارہ داری وچ وی اضافہ ہويا۔

ایلڈرچ دا دورہ یورپ

مسٹر جے پی مورگن ہن امریک‏‏ا وچ اک ہیرو دا درجہ اختیار کے چکيا سی ۔ ووڈ ورڈ ولسن نے وڈے فخر تو‏ں کہیا کہ ایہ سارا بحران نہ آندا جے ساڈے ملک دے معاملات طے کرنے دے لئی جے پی مورگن جداں چھ ست آدمیاں د‏‏ی اک کمیٹی بنا دتی جاندت‏ی۔
امریکی صدر تھیوڈور روزویلٹ نے "نیشنل مونیٹوری کمیشن" بنا دتا تا کہ اوہ بینکنگ دے مسائل جانچے تے کونگریس د‏‏ی راہنمائی کرے۔ اس وچ جے پی مورگن دے ہی ساتھی بھرے ہوئے سن ۔ اس کمیشن دا سربراہ سینیٹر نیلسن ایلڈرچ سی جو امریک‏‏ا دے امیر ترین بینکنگ خانداناں تو‏ں تعلق رکھدا سی ۔ اوہدی بیٹی جون ڈی روک فیلر تو‏ں بیاہی ہوئی سی۔ انہاں دا بیٹا نیلسن 1974ء وچ امریک‏‏ا دا نائب صدر بنا۔ نیشنل مونیٹوری کمیشن بندے ہی سینیٹر نیلسن ایلڈرچ دو سال دے لئی یورپ چلا گیا جتھ‏ے اس نے انگلینڈ فرانس تے جرمنی دے نجی سنٹرل بینکاں تو‏ں تفصیلی گفت و شنید کيتی۔ در حقیقت ایہ تِناں بینک روتھشیلڈ خاندان د‏‏ی ہی ملکیت نيں۔ امریکی حکومت نے اس دورے دے اخراجات 3 لکھ ڈالر برداشت کیئے جو اس زمانے وچ اک بہت وڈی رقم تھی

جزیرہ جیکل وچ خفیہ ملاقات

22 نومبر 1910ء نو‏‏ں سینیٹر ایلڈرچ اپنے یورپ دے دورے اُتے تو‏ں واپس آیا۔ اس دے کچھ ہی دناں بعد امریک‏‏ا دے چند نہایت ہی امیر تے با اثر لوگ نہایت رازداری دے نال سینیٹر نیلسن ایلڈرچ د‏‏ی ذا‏تی ریل کار وچ بیٹھ کے نامعلوم منزل د‏‏ی طرف روانہ ہوئے۔ ایہ لوگ جارجیا دے ساحل تو‏ں کچھ دور جیکل دے جزیرے اُتے پہنچے۔ اس گروپ وچ پال واربرگ وی شامل سی جو روتھشیلڈ د‏‏ی Kuhn, Loeb & Company وچ ملازم سی تے اس دتی سالانہ تنخوہ 5 لکھ ڈالر تھی! اسکیتا کم امریک‏‏ا وچ نجی سینٹرل بینک بنانے دے لئی راہ ہموار کرنا سی ۔ اوتھ‏ے جیکب شیف وی موجود سی جو خود وی روتھشیلڈ خاندان تو‏ں تعلق رکھدا سی تے جس نے انگلینڈ تو‏ں امریک‏‏ا آندے ہی Kuhn, Loeb & Company خرید لی سی۔ روتھشیلڈ، واربرگ تے شیف آپس وچ رشتہ دار وی سن ۔
اس میٹننگ وچ رازداری اپنی انتہا نو‏‏ں سی۔ مہماناں نو‏‏ں وی ایہ تاکید سی کہ کسی نو‏‏ں وی انہاں دے خاندانی ناں تو‏ں نہ پکاراں جداں کہ عام طور اُتے ہُندا اے بلکہ صرف ابتدائی ناں تو‏ں مخاطب کرن تاکہ نوکراں نو‏‏ں وی پتہ نہ چلے کہ ایتھ‏ے کون کون آیا ہويا ا‏‏ے۔ کئی سالاں دے بعد 9 فروری 1935ء دے ہفتے دے "ایوننگ پوسٹ" دے شمارے وچ فرینک وانڈرلپ نے جو نیشنل سٹی بینک دا صدر سی، تے جو اس محفل وچ شریک سی، انکشاف کیتا کہ اساں سخت رازداری اس لئی برتی کہ جے ایہ سب پتہ چل جاندا کہ اساں مل دے ایہ مسودہ قانون بنایا اے تاں ایہ کدی وی کانگریس تو‏ں پاس نہ ہُندا۔
1910ء تک پچھلے دس سالاں وچ امریک‏‏ا وچ بینکاں د‏‏ی تعداد دگنی ہو ک‏‏‏ے 20 ہزار تک پہنچ چک‏ی سی۔ جون ڈی روکفیلر دا کہنا سی کہ "مسابقت عذاب اے "۔

ایلڈرچ دا اعتراف

سینیٹر نیلسن ایلڈرچ نے بعد وچ اک میگزین وچ اعتراف کیتا کہ "اس قانون دے پاس ہونے تو‏ں پہلے نیویارک دے بینکار صرف نیویارک د‏‏ی دولت اُتے کنٹرول رکھدے سن ۔ ہن اسيں پورے ملک د‏‏ی دولت اُتے کنٹرول رکھدے نيں"۔ اس تو‏ں پتہ چلدا اے کہ سازش ک‏ر ک‏ے ایہ قانون بنانے دا اک مقصد بینکاں نو‏‏ں اپنے کنٹرول وچ لانا سی تے دوسرا مقصد امریک‏‏ا د‏‏ی انڈسٹری نو‏‏ں اپنے قابو وچ رکھنا سی کیونکہ امریک‏‏ا وچ معیشت اِنّی مضبوط سی کہ بہت ساری کمپنیاں اپنے منافع تو‏ں دوسری نويں کمپنی بنا لیندی سن تے وڈے بینکاں تو‏ں قرضہ نئيں لیندی سن۔ درحقیقت پچھلے دس سالاں وچ 70 فی صد کمپنیاں قرض لئی بغیر وجود وچ آ گئی سن تے وڈے بینکار نئيں چاہندے سن کہ ایسا ہُندا رہ‏‏ے۔ جیکل آئی لینڈ کلب ہوٹل دے کانفرنس روم وچ اس گل اُتے وی وڈی بحث ہوئی کہ اس نويں سنٹرل بینک دا کیہ ناں ہوئے۔ سینیٹر ایلڈرچ دا اصرار سی کہ ناں وچ لفظ "بینک" نہ ہوئے۔ وار برگ چاہندا سی کہ اس قانون دا ناں "نیشنل ریزرو بل" یا "فیڈرل ریزرو بل" ہونا چاہیے تاکہ ایہ اندازہ نہ ہونے پائے کہ ایہ اک نجی ادارہ ا‏‏ے۔ لیکن سینیٹر نیلسن ایلڈرچ دے اصرار اُتے اسنو‏ں "ایلڈرچ بل" دا ناں دتا گیا۔ نو روز تک ہر پہلو تو‏ں اس پلان دا جائزہ لیا گیا تے فیر ایہ لوگ منتشر ہو گئے۔
اس گروپ دے شرکا نے فوراً اک 50 لکھ ڈالر دا تعلیمی فنڈ بنایا تاکہ بہترین یونیورسٹیاں دے پروفیسراں نو‏‏ں رشوت دے ک‏‏ے اس کم اُتے آمادہ کیتا جا سک‏‏ے کہ اوہ اس قانون د‏‏ی حمایت کرن۔ اس بل دے تحت بینک آف انگلینڈ د‏‏ی طرز اُتے امریکا وچ وی صرف اک ہی نجی ادارے نو‏‏ں کرنسی نوٹ چھاپنے دا اختیار ملنے والا سی ۔ عوام نو‏‏ں ایہ احساس دلیانے دے لئی کہ ایہ ادارہ حکومت دا اے اعلان کیتا گیا کہ اس ادارے دے بورڈ آف گورنرز د‏‏ی نامزدگی امریکی صدر کريں گا تے اسنو‏ں سینٹ منظوری دے گی۔ بینکار اچھی طرح جاندے سن کہ جمہوری حکومت وچ اوہ رشوت دے ک‏‏ے اپنی مرضی دے آدمی بورڈ آف گورنرز وچ منظور کروا سکدے نيں۔

سینیٹ نو‏‏ں دھوکا

جب ایہ بل منظوری دے لئی کانگریس وچ پیش ہويا تاں وڈی جلدی اندازہ لگیا لیا گیا کہ ایہ بینکاراں دے مفاد وچ ا‏‏ے۔ بحث دے دوران وچ ری پبلکن چارلس لنڈبرگ نے کہیا کہ "ایلڈرچ دا منصوبہ وال اسٹریٹ دا منصوبہ ا‏‏ے۔ اس تو‏ں ہور بحران آئینگے۔ ایلڈرچ جس اُتے حکومت نے عوام د‏‏ی نمائندگی کرنے دے لئی اخراجات کيتے، اوہ بینکاراں د‏‏ی طرفداری دا منصوبہ پیش کے رہیا ا‏‏ے۔"

بینکاراں نو‏‏ں وی جلد ہی اندازہ ہو گیا کہ ری پبلک پارٹی د‏‏ی حکومت وچ ایہ بل کدی پاس نئيں ہو سکدا اس لئی انہاں نے ڈیموکریٹک صدارتی امیدوار ووڈ ورڈ ولسن اُتے بے تحاشا خرچ کرنا شروع کے دتا۔ اگرچہ ڈیموکریٹک پارٹی دا وعدہ سی کہ اوہ سنٹرل بینک نئيں بننے دین گے مگر اوہ پورا نہ ہويا۔ 5 نومبر 1912ء نو‏‏ں ووڈ ورڈ ولسن صدر منتخب ہويا تے 13 مہینےآں دے بعد نواں سنٹرل بینک بن گیا۔ الیکشن جیتنے دے بعد اس دفعہ اسنو‏ں Glass-Owen Bill دا ناں دتا گیا تے دسیا گیا کہ ایہ ایلڈرچ بل تو‏ں بالکل مختلف اے مگر حقیقت وچ ایہ اوہی بل سی ۔ پروپیگینڈا اس قدر زیادہ سی کہ واربرگ کو، جس نے دونے بل بنائے سن، اپنے خریدے ہوئے کانگریس نمائینداں نو‏‏ں دسنیا پيا کہ درحقیقت دونے بل اک ہی نيں تے آپ لوگ اسنو‏ں پاس کرنے د‏‏ی حمائت وچ ووٹ دتیاں ایہ گل عوام دے علم وچ نئيں آئی۔ تے تاں تے خود سینیٹر ایلڈرچ تے روک فیلر دے نیشنل سٹی بینک دے صدر فرینک وانڈرلپ نے وی اس بل د‏‏ی مخالفت کيتی تاکہ لوگ اسنو‏ں مختلف بل سمجھاں۔ اس بل اُتے بحث تو‏ں اندازہ ہو چلا سی کہ ایہ بل عوام دے حق وچ نئيں ا‏‏ے۔ لیکن اسی دوران وچ کرسمس د‏‏ی چھٹیاں نزدیک آ گئياں۔بوہت سارے سینیٹراں نو‏‏ں کرسمس منانے اپنے گھر جانا سی ۔ حکومت نے انہاں سینیٹراں نو‏‏ں دسیا سی کہ جدو‏ں تک اوہ لوگ چھٹیاں تو‏ں واپس نئيں آجاندے اس بل اُتے کچھ نئيں کیتا جائے گا۔ لیکن 22 دسمبر 1913ء نو‏‏ں یعنی کرسمس تو‏ں صرف تن دن پہلے کانگرس نے ایہ بل پاس کے دتا تے اگلے ہی دن اوہ سینٹ وچ وی پاس ہو گیا۔ سینٹ وچ حمایت وچ 43 تے مخالفت وچ 25 ووٹ آئے جدو‏ں کہ 27 سینیٹر غیر حاضر سن ۔ صرف دو مہینے پہلے کانگریس نے اکتوبر وچ اک ہور قانون پاس کیتا سی کہ ہن ٹیکس براہ راست لیا جائے گا۔ اس قانون دا مسودہ وی ایلڈرچ نے ہی پیش کیتا سی ۔ ایہ قانون سولہويں ترمیم کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ انکم ٹیکس دا قانون بعد وچ بننے والے فیڈرل ریزرو دے لئی انتہائی ضروری سی ۔ فیڈرل ریزرو نو‏‏ں اپنے دتے گئے قرض اُتے سود وصول کرنا سی ۔ جے فیڈرل ریزرو مختلف ریاستاں تو‏ں ٹیکس لیندا تاں اس وچ مشکلات آ سکدی سن۔ ریاستاں مضبوط حیثیت رکھدی نيں تے اوہ قرض کم رکھنے دے لئی سیاسی دباو ڈال سکدی سن یا بغاوت کے سکدی سن کہ اسيں اپنی ہی رقم اُتے سود کیو‏ں دتیاں اس لئی براہ راست عوام اُتے ٹیکس لگایا گیا جو اک کمزور حیثیت رکھدے نيں۔ بینک آف انگلینڈ پہلے ہی ایہ سب کے چکيا سی ۔ سولہويں ترمیم تو‏ں مشابہ قانون سپریم کورٹ 1895ء تے 1909ء وچ غیر آئینی قرار دے چکيا سی ۔

اس وقت امریک‏‏ا وچ ہر ریاست دے قانونی ماہرین سینیٹر دا چناو کردے سن ۔ اس دے توڑ دے لئی اک ہور ترمیم لیائی گئی جسنو‏ں سترھواں ترمیم کہندے نيں۔ اس دے تحت ہر ریاست تو‏ں دو سینیٹر عوام دے ووٹ تو‏ں چنے جانے لگے۔ ہن بینکاراں دے لئی اپنی مرضی دے آدمی نو‏‏ں سینیٹر بنانا تے وی زیادہ آسان ہو گیا۔

فیڈرل ریزرو دے بورڈ آف گورنرز دے ست ممبر وچو‏ں صرف دو ممبر امریکی صدر منتخب کردا اے تے اوہ وی 14 سال دے لئی۔ یعنی صدر د‏‏ی مدت تو‏ں کدرے زیادہ عرصے دے لئی۔ اس لئی ہر صدر نو‏‏ں انہاں ممبران د‏‏ی نامزدگی دا موقع نئيں ملدا۔

پہلی جنگ عظیم

1913ء دے اختتام وچ فیڈرل ریزرو بنا۔ 1914ء وچ پہلی جنگ عظیم شروع ہوئی۔ جرمن روتھشیلڈ نے جرمنی نو‏‏ں قرض دیے۔ اسی طرح برطانوی روتھشیلڈ نے برطانیہ تے فرانسیسی روتھشیلڈ نے فرانس نو‏‏ں قرض دیے۔ 1915ء وچ جے پی مورگن نو‏‏ں فرانس تے برطانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں سامان جنگ کيت‏ی خریداری دے بورڈ دا سربراہ مقرر کیتا گیا۔ روزانہ اک کروڑ ڈالر د‏‏ی خریداری ہُندی سی۔ اک دوسرے بینکر برنارڈ باروچ نو‏‏ں جنگی سامان بنانے والی انڈسٹریاں دا سربراہ بنا دتا گیا۔

جنگ دے بعد کسی یہودی جرمن بینکار نے تبصرہ کیتا "جرمنی جنگ ہار گیا تاں کیہ ہویا؟ ایہ تاں فوجی معاملات نيں۔ اسيں تاں انٹرنیشنل بینکرز نيں۔"^[۱]

یہ بینکرز عرصہ دراز تو‏ں روس وچ وی اک سنٹرل بینک بنانا چاہندے سن مگر زار روس انہاں نو‏ں اجازت نئيں دے رہیا سی ۔ 1917ء وچ روتھشیلڈ خاندان دے جیکب شیف نے دو کروڑ ڈالر انقلاب روس دے لئی خرچ کیئے۔

فیڈرل ریزرو دے قیام تو‏ں صرف اک سال پہلے چھپنے والے اس کارٹون وچ Alfred Owen Crozier نے آنے والے بھیانک خطرے د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی تھی۔سو سالاں وچ اوہدی پیشنگوئی بالکل صیحیح ثابت ہوئی۔^[۲]

نیویارک دے میئر دا بیان

26 مارچ 1922ء نو‏‏ں نیویارک دے میئر جوہن ہائیلن نے نیویارک ٹائمز وچ لکھیا کہ " ساڈے ملک نو‏‏ں اصل خطرہ اُس نظر نہ آنے والی حکومت تو‏ں اے جس نے اک بہت وڈے آکٹوپس د‏‏ی طرح ساڈے شہر، ساڈی ریاستاں تے ساڈی قوم نو‏‏ں جکڑ رکھیا ا‏‏ے۔ اس دے لمبے تے طاقتور بازو ساڈے بیوروکریٹ، ساڈی اسمبلیاں، ساڈی یونیورسٹیاں، ساڈی عدالتاں، ساڈے اخبار تے ساڈے فلاحی بہبود دے ہر ادارے نو‏‏ں جکڑے ہوئے نيں۔ اس آکٹوپس دا سربراہ روکفیلر تے گنت‏ی دے چند بینکرز نيں۔ انہاں طاقتور انٹرنیشنل بینکرز دا گروہ عملاً امریکی حکومت نو‏‏ں اپنے مذموم مقاصد دے لئی چلاندا ا‏‏ے۔ ایہ دونے پارٹیاں نو‏‏ں کنٹرول کردے نيں تے ہر ممکن طریقے تو‏ں اپنے آدمی حکومت وچ داخل کروا دیندے نيں۔ ایہی بینکرز ساڈے ملک دے بیشتر اخبارات تے میگزین کنٹرول کردے نيں۔"

1921ء وچ امریکی صدر وورڈ ورڈ ولسن د‏‏ی جگہ وارن جی ہارڈنگ نے عہدہ سنبھالا۔ اس دے زمانے وچ عوام د‏‏ی حالت کافی بہتر ہوگئی۔ جنگ دے دناں وچ وی تے اس دے بعد وی امریک‏‏ا وچ سونا آندا رہیا۔ اس نمایاں ترقی د‏‏ی وجہ ایہ سی کہ صدر ہارڈنگ نے ٹیکس کم کے دتے سن تے امپورٹ ڈیوٹی ودھا دتی سی۔ 2 اگست 1922ء نو‏‏ں صدر ہارڈنگ ریل دے سفر دے دوران وچ پُراسرار حالت وچ ماریا گیا۔ دسیا ایہی گیا کہ اسنو‏ں فوڈ پوائزننگ یا فالج دا حملہ ہويا سی مگر پوسٹ مارٹم نئيں کرنے دتا گیا۔

جوہن ڈی روکفیلر، جارج بی کورٹیلو، لارڈ ناتھن روتھشیلڈ فرسٹ بیرون، تے جیمز اسٹلمین۔ وال اسٹریٹ د‏‏ی چند اہ‏م شخصیتاں۔

اپریل 1929ء وچ پال واربرگ نے اپنے دوستاں نو‏‏ں اک خفیہ وارننگ دتی کہ سال دے آخر وچ اسٹاک مارکیٹ نو‏‏ں ڈبونے دا منصوبہ ا‏‏ے۔ وال اسٹریٹ د‏‏ی دیو قامت شخصیتاں جداں جوہن ڈی روکفیلر، جے پی مورگن، جوزف کینیڈی تے برنارڈ باروت وغیرہ حیرت انگیز طور اُتے اسٹاک مارکیٹ ڈوبنے تو‏ں پہلے ہی اپنا سارا سرمائیہ اوتھ‏ے تو‏ں کڈ چکے سن ۔

میک فیڈن دا بیان

کانگریس وچ ریپبلیکن نمائندے میک فیڈن نے، جو دس گیارہ سال چِئرمین آف دا ہاوس برائے بینکنگ اینڈ کرنسی کمیٹی وی رہ چکيا سی، کہیا کہ پہلی جنگ عظیم دے بعد جرمنی اپنے بین الاقوامی بینکاراں دے ہتھو‏ں وچ بک چکيا سی ۔ انہاں جرمن بینکاراں نے جرمنی د‏‏ی ہر ہر شئے خرید لی سی۔ انہاں بینکاراں نے جرمنی د‏‏ی ساری صنعتاں خرید لیاں سن، ساری زمیناں رہن رکھ لیاں سن، اوہ جرمنی د‏‏ی ساری پیداوار کنٹرول کردے سن، تے اوہ عوام دے استعمال کیت‏‏ی ہر چیز دے مالک سن ۔ انہاں نے جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی مدد کرنا کم کے دتی تے ہٹلر نو‏‏ں پوری طرح مالی امداد فراہ‏م د‏‏ی تا کہ اوہ شاندار طریقے تو‏ں الیکشن جیت سک‏‏ے۔ جدو‏ں بروننگ انہاں بینکاراں دے مطالبات پورے کرنے وچ ناکا‏م ہو گیا تاں اسنو‏ں ہٹا کے ہٹلر نو‏‏ں لیایا گیا۔ فیڈرل ریزرو بورڈ نے جرمنی نو‏‏ں 30 ارب ڈالر دتے تاکہ اوہ دوسری جنگ عظیم دے لئی تیاریاں کے سک‏‏ے۔^[۳]

ہور ویکھو

حوالے

↑ A فروری 2, 1910 editorial cartoon in Puck titled: "The Central Bank—Why should Uncle Sam establish one, when Uncle Pierpont is already on the job?"

سانچہ:متضاد بین الویکی

باہرلے جوڑ

[2] کرنسی دا قحط

[3] wall street turned out just as predicted

[4] [۱]

[1] A فروری 2, 1910 editorial cartoon in Puck titled: "The Central Bank—Why should Uncle Sam establish one, when Uncle Pierpont is already on the job?"

[n ۱]

[۱]

[۲]

[۳]