شگنی بولی
| شگنی بولی | |
|---|---|
| خغنون جیو | |
| مقام | کوہستانی بدخشان، تاجکستان بدخشان، افغانستان |
بولن والے | ٤٠،٠٠٠ (تاجکستان، ١٩٧٥) ٢٠،٠٠٠ (افغانستان، ١٩٩٤) (date missing) |
| لہجے | رشانی بولی
|
| عربی فارسی، سریلک، رومن | |
| بولی کوڈ | |
| ISO 639-3 | sgh |
شگنی بولی ایک پامیری بولی پروار دی بولی ہے جو وچکار ایشیا وچ تاجکستان دے کوہستانی بدخشان خودمختار صوبہ تے افغانستان دے صوبہ بدخشان وچ بولی جاندی ہے۔[۱][۲]
لہجے
[سودھو]رشانی بولی ، جو زیادہ تر تاجکستان وچ بولی جاندی ہے، شگنی دا ہی اک لہجہ ہے۔ برتانگی، خلفی تے روشوروی وی اکثر شگنی دے لہجے کہلاندے نیں لیکن اصل وچ برتانگی تے خلفی اس توں بہت وکھ بولیاں نیں۔[۳][۴]
شبد موازنہ
[سودھو]شگنی تے سرکولی بولی دونے ہور چڑھدیاں ایرانی بولیاں نال ملدی جلدی نیں، لیکن دوناں وچ کچھ ایسے شبد وی نیں جو واخی، پشتو تے اویستائی وگیاں چڑھدی ایرانی بولیاں وچ نہیں ملدے۔
| ہندی اردو | طہرانی فارسی | تاجک | واخی | پشتو | شگنی | سرکولی | اویستائی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ایک | ییک (یک) | یک (як) | یی | یو (يو) | یو | او | ائیو (aēva-) |
| مانس، گوشت | گشت (گوشت) | گشت (гушт) | گشت | غواخا، غواشا (غوښه) | گوخت | گوخت | ? |
| پتر | پسیر (پسر) | پسر (писар) | پتر | جوئی (زوی) | پتس | پوتس | پتر |
| آگ | آتیش (اتش) | اوتش (оташ) | رخنگ | اور (اور) | جوتس | جتس | آتر |
| پانی | آب (اب) | اوب (об) | یپک | اوبہ (اوبه) | ختس | ختس | ائویو، آپ |
| ہاتھ، ہست | دیست (دست) | دست (даѕт) | دست | لاس (لاس) | دست | دوست | جست |
| پانوں، پد | پہ (پا) | پو (по) | پود | پکھا، پشہ (پښه) | پود | پید | پد |
| دانت | دیندان (دندان) | دندون (дандон) | دندک | غاق, غاش (غاښ) | دن دن | دن دن | ? |
| آنکھ، چکشو | چیشم (چشم) | چشم (чашм) | تشجھم | سترگا (سترګه) | تسیم | سٹیم | چشمن |
| اشو، گھوڑا | ایسب (اسب) | اسپ (асп) | یاش | آس (آس) | وورج | وَرج | اسپ |
| میگھ، بادل | ایبر (ابر) | ابر (абр) | مر | اریدز (اوريځ) | ابری | ورم | مائیغا |
| گینہو، گندم | گیندوم (گندم) | گندم (гандум) | غودم | غنم (غنم) | جھندم | جھندم | ? |
| کئی، ڈھیر سارے، بھرپور | بیسیار (بسيار) | بسیور (бисёр}}) | تقیؔ | ڈیر، پورا (ډېر، پوره) | بسیور | پور | پاؤئری، پاروئریش, پوؤرو |
| اونچا | بولیند (بلند) | بلند (баланд) | بولند | لوڑ، لئڑ (لوړ) | بلند | بولند | بیریزو، بیریزنت |
| دور | دور (دور) | دور (дур) | در | لرے (لرې) | دار | دار | دور، دورات |
| اچھا، خوب | خوب (خوب) | خوب (хуб) | بف | خا، شہ (ښه) | خوب | چرز | ووہو |
| چھوٹا، لگھو، خورد | کوچک (کوچک)}}) | خورد (хурд) | دزیقلئ | لگ، لجھ (لږ) | دجل | دزول | ? |
| کہنا | گوفت (گفت) | گفت (гуфт) | خناق | وائل (ويل) | لود | لیود | اؤیہ, مرو، سنگھ |
| کر | کیرد (کرد) | کرد (кард) | تسراک | کاول (کول) | چید | چیئگ | کر |
| دیکھ | دید (ديد) | دید (дид) | وینگ | وینم (وينم) | وینت | وند | دی |
ایہ وی دھیان دیو کہ ایرانی بولیاں تے ہندی تے سنسکرت ورگیاں ہند آریہ بولیاں سبھی ہند ایرانی بولیاں دی تعلق دار بولیاں نیں، اسلئی انہاں وچ آپس وچ بہت سارے ملدے جلدے سجاتی شبد ہوندے نیں
ایہ وی ویکھو
[سودھو]- پامیری بولیاں
- پامیر پہاڑ
- چڑھدیاں ایرانی بولیاں
- صوبہ بدخشان
- کوہستانی بدخشان خودمختار صوبہ
- ایرانی بولیاں
حوالے
[سودھو]
- ↑ Karamšoev, Dodchudo K. (1988-99). Šugnansko-russkij slovar. 3 vols. Moskva: Nauka. ISBN 5-02-016991-9 (Vol. 2), ISBN 5-02-018101-3 /ISBN 5-02-017858-6 (Vol. 3)
- ↑ Ethnologue:Indo-European, Indo-Iranian, Iranian, Eastern, Southeastern
- ↑ Shughni Language Page
- ↑ «The Shughni Grammar Project». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۷-۲۰. دریافتشده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۴.
- ↑ Outline of the Tajik language (塔吉克语简志/Tǎjíkèyǔ Jiǎnzhì), Gawarjon (高尔锵/Gāo Ěrqiāng), Nationalities Publishing House, Beijing, 1985