اویستائی بولی

اوستائی
Avestan
علاقہ	مشرقی سطح مرتفع ایران
بولن والے لوک	آریہ
دور	آہنی دور، اخیر کانسی دور
بولی ٹبر	ہند۔یورپی ہند ایرانی ایرانی اوستائی
لپی	کوئی مقامی متن نہیں اوستائی حروف تہجی (پہلوی متن; independent ad-hoc development) گجراتی متن ( ورتوں کار بھارتی زرتشتی)
بولی کوڈ
ISO 639-1	ae
ISO 639-2	ave
ISO 639-3	ave
Glottolog	aves1237
Linguasphere	58-ABA-a
Yasna 28.1, Ahunavaiti Gatha (Bodleian MS J2)

اویستائی زبان (Avestan language) (تلفظ: /əˈvɛstən/) جسنوں پہلاں زند کہیا جاندا سی اک ایرانی زبان اے جو زرتشتی صحیفےآں یعنی اویستا لئی استعمال ہوندی سی ، جو اس دے ناں دی وجہ وی اے۔

اویستا اک چڑھدی ایرانی بولی اے جسدا گیان موجودہ ویلے وچّ صرف پارسی دھرم دی مذہبی کتاب، یعنی اویستا دے زریعے ملیا ہے۔ اتہاسکاراں دا مننا ہے کہ وسطی ایشیا دے باختر اتے مارگُو علاقےآں وچّ پُونگری یاج رہتل وچّ ایہہ بولی جاں اس دے لہجے ذیلی بولیاں 1500 - 1100 قبل مسیح دے ویلے وچّ بولیاں جاندیاں سن۔ کیونکہ ایہہ اک وذہبی بولی بن گئی اسلئی اس بولی دے عام جیون وچوں ختم ہون دے بعد وی اس دی ورتوں نویںاں گرنتھاں نوں لکھن لئی ہندا رہا۔

لپی

اوستائی دی اپنی پہلوی لپی سی اتے اسدا استعمال ہن پارسی مذہبی استعمال نوں چھڈکے مُک چکیا ہے ۔ اسنوں فارسی اتے پرانی بھارتی لپی خروشتی دی طراں سجےاوں کھبے پاسے لکھیا جاندا ہے ۔ اس وچّ 13 مول اکھر سن جنہاں دے اوستائی وچّ 53 وکھ وکھ روپ استعمال ہندے سن ۔ ایہہ اکھر آرامی لپی اتے آدھارت سن ، جس توں بھارت دیاں وی ساریاں جدید لپیاں پیدا ہوئیاں ہن ۔ بھارت وچّ وسدی پارسی برادری دے لوک پرانے ویلے وچّ اوستائی نوں براہمی اتے آدھارت لپیاں وچّ وی لکھدے سن ۔

جڑاں

سنّ 1500 قبل مسیح دیاں صرف دو ایرانی بولیاں دیاں لکھتی رچناواں ملی ہن ۔ اک پرانی اوستائی ہے جو اتلے چڑھدے وچّ بولی جاندی سی اتے اک پرانی فارسی ہے جو دکھن - لہندے وچّ بولی جاندی سی ۔ ایرانی بولیاں وچّ ایہہ چڑھدی ایرانی بولیاں اتے لہندیاں ایرانی بولیاں دا اک بہت بہت وبھاجن ہے ۔

شروع وچّ صرے اک ہند ایرانی بولی سی - اس توں ہند ایرانی بولیاں دے ٹبر دیاں ساریاں بولیاں جمیاں ہن ، جنہاں وچّ سنسکرت , ہندی , کشمیری , فارسی , پشتو ، پنجابی ، سندھی تے بنگالی وغیرہ شامل ہن ۔ پرانی اوستائی اس ویلے دی بولی ہے جدوں چڑھدی ایرانی بولیاں اتے ویدک سنسکرت بہت ملدی - جلدی سن ۔ لہندیاں ایرانی بولیاں وچّ کجھ بدلاوے آ رہے سن جس توں اوہ ویدک سنسکرت توں تھوڑھی وکھ ہو چکی سی ۔ کیہا جا سکدا ہے کہ پرانی اوستائی ایہناں دوناں دے وچّ سی - ایہہ ویدک سنسکرت نال بہت ملدی - جلدی ہے اتے ایہہ پرانی ( لہندی ) فارسی توں وی ملدی جلدی ہے ۔ اوستائی بولی وچّ رچناواں گھٹّ ہن اسلئی اوستائی شبد - گرائمر سمجھن لئی بولی ماہر (لینگوئسٹ) ویدک سنسکرت دی پہلاں پڑھائی کرکے اسدی مدد لیندے نیں ۔کیونکہ اوستائی اتے ویدک سنسکرت وچّ اس علاقے وچّ نزدیک دا تعلق ہے ۔ ।

مقابلتاً اداہرن

19وی صدی وچّ اوستائی اتے ویدک سنسکرت دوناں اتے لہندے ودواناں دی نظر نویں - نویں پئی سی اتے ایہناں دوناں دے ڈونگھے تعلق دی سچائی اوہناں دے ساہمنے جلدی ہی آ گئی ۔ اوہناں نے ویکھیا کہ اوستائی فارسی اتے ویدک سنسکرت دے شبداں وچّ کجھ آسان اصولاں دے نال اک توں دوجے نوں ترجمہ کیتا جا سکدا سی اتے گرائمر دی نظر توں ایہہ دوناں بہت نزدیک سن ۔ اپنی 1892 وچّ شائع ہوئی کتاب اوستائی گرائمر دی سنسکرت نال تُلنا اتے اوستائی اکھراں اتے اسدا لپی انترن وچّ بولی ماہر اتے ودوان ابراہم جیکسن نے اداہرن لئی اوستائی دے اک مذہبی شلوک دا ویدک سنسکرت وچّ سدھا ترجمہ کیتا -

اصل اوستائی	ویدک سنسکرت ترجمہ
تم امونتم یجتم سورم داموہُ سوشتم متھرم یجائ جؤتھرابیو	تم آمونتم یجتام شورم دھامسو شاوشٹھم مترام یجائ ہوترابھء:

نمونہ عبارت

لاطینی حروف تہجی	اوستائی حروف تہجی	گجراتی متن
ahiiā. yāsā. nəmaŋhā. ustānazastō.1 rafəنrahiiā.maniiə̄uڑ.2 mazdā.3 pouruuīm.4 spəṇtahiiā. aṣ̌ā. vīspə̄ṇg.5 ڑ́iiaoϑanā.6vaŋhə̄uڑ. xratūm.7 manaŋhō. yā. xṣ̌nəuuīṣ̌ā.8 gə̄uڑcā. uruuānəm.9:: (du. bār)::ahiiā. yāsā. nəmaŋhā. ustānazastō. rafəنrahiiā.maniiə̄uڑ. mazdā. pouruuīm. spəṇtahiiā. aṣ̌ā. vīspə̄ṇg. ڑ́iiaoϑanā.vaŋhə̄uڑ. xratūm. manaŋhō. yā. xṣ̌nəuuīṣ̌ā. gə̄uڑcā. uruuānəm.::		અહીઆ। યાસા। નામંગહા। ઉસ્તાનજ઼સ્તો।૧ રફ઼ાધરહીઆ।મનીઆઉસ્̌।૨ મજ઼્દા।૩ પોઉરુઉઈમ્।૪ સ્પાણ્તહીઆ। અષ્̌આ। વીસ્પાણ્ગ્।૫ સ્̌́ઇઇઅઓથઅના।૬વંગહાઉસ્̌। ક્સરતૂમ્।૭ મનંગહો। યા। ક્સષ્̌નાઉઉઈષ્̌આ।૮ ગાઉસ્̌ચા। ઉરુઉઆનામ્।૯:: (દુ। બાર્)::અહીઆ। યાસા। નામંગહા। ઉસ્તાનજ઼સ્તો। રફ઼ાધરહીઆ।મનીઆઉસ્̌। મજ઼્દા। પોઉરુઉઈમ્। સ્પાણ્તહીઆ। અષ્̌આ। વીસ્પાણ્ગ્। સ્̌́ઇઇઅઓથઅના।વવંગહાઉસ્̌। ક્સરતૂમ્। મનંગહો। યા। ક્સષ્̌નાઉઉઈષ્̌આ। ગાઉસ્̌ચા। ઉરુઉઆનામ્।::

ایہناں نوں وی ویکھو

• پارسی دھرم
• ویدک سنسکرت
• ہند ایرانی بولیاں
• ایرانی بولیاں
• ہند یورپی بولیاں

حوالے

]