ولیم والس
ولیم والس سکاٹ لینڈ دا اک جنگجو سی جس نے گھبلے زمانےآں چ انگلینڈ دے بادشاہ ایڈورڈ اول نال جنگ لڑی ۔ اوہ سکاٹ لینڈ دی انگلستان توں آزادی دے بانیاں چوں اک سی ۔ ولیم 1270ء چ جمئیا تے 1305ء چ انگریزاں نے اسنوں سزائے موت دے دتی ۔ والس دے زمانے چ وی سکاٹ لینڈ انگلستان دے قبضے چ سی تے والس نے اس مل دے خلاف مزاحمت دی اگوائی کیتی ۔
15ویں صدی چ بلائنڈ ہیری ناں دے اک لکھاری نے اک کتاب لکھی جس دا ناں " دی ایکٹس اینڈ ڈیڈز آف سر ولیم والس ، نائیٹ آف ایلڈرسلی " سی ۔ ایہ کتاب والے دے اصل جیون توں ذیادہ اک کہانی دی شکل چ لکھی گئی سی ، جس چ ولیم والس نوں اک افسانوی کردار دے طور تے دکھائیا گئیا ۔ ہالی وڈ دے مشہور ہدایت کار میل گیبسن دی فلم بریو ہارٹ وی ایسے ناول توں ماخوذ اے ۔
پہلا جیون
[سودھو]ولیم دی جنم بھومی تے جمن دی تریخ دے بارے چ ٹھیک ٹھیک پتا نئیں ، پر کجھ لوکاں دا کہنا اے کہ اوہ 1272ء چ جمئیا جدوں کہ 16ویں صدی چ چھپن آلی کتاب " ہیسٹری آف ولیم والس اینڈ سکاٹش افیئرز" چ اس دا جمن دا سن 1276ء لکھئیا گئیا اے ۔ اوہ رینفریو شائر چ پسلے دے نیڑے اک پنڈ ایلڈرسلی چ جمئیا ۔
انگریزاں نال جنگ
[سودھو]
1291ء چ اس دا پیؤ انگریزاں نال مقابلہ کردا ہوئیا مارئیا گئیا ۔ کہندے نیں کہ اک مقامی بازار چ مچھیاں پھڑن دے مقابلے لئی 2 انگریز سپاہیاں نے ولیم والس نوں للکارئیا جس دے بعد اینہاں دی لڑائی ہوگئی ، جس چ دونے انگریز سپاہی مارے گئے تے انگریز سرکار نے اس دی گرفتاری دا وارنٹ جاری کر دتا ۔
اس نے ڈونڈی شہر دے انگریز گورنر دے پتر نوں قتل کر کے سکاٹ لینڈ دی آزادی لئی مزاحمت دا باقاعدہ آغاز کر دتا ۔
اس نے 11 ستمبر 1297ء چ جنگ اسٹرلنگ برج چ انگریزاں نوں شکست دتی ، اس جنگ چ سکاٹ فوج دی اگوائی ولیم والس تے اینڈریو مورے نے کیتی تے انگریز فوجاں نوں کچل کے رکھ دتا ۔
شکست
[سودھو]
اک ورہے مگروں 1 اپریل 1298ء نوں والس نوں جنگ فالکرک چ انگریزاں دے ہتھوں شکت ہوگئی جس دی نتیجے چ اوہ رابرٹ ڈی بروس دے مقابلے چ محافظ سکاٹ لینڈ دے لقب توں دستبردار ہوگئیا ۔ اس جنگ چ سکاٹ لینڈ نوں زبردست جانی نقصان ہوئیا ۔ والس وطن چھڈ کے فرانس چلا گئیا تے اوتھے اوہ سکاٹ گاڈز چ شامل ہوئیا تے انگلستان دے خلاف 2 جنگاں چ حصہ لئیا ۔ اس دے مگروں روم دے دورے دے بعد اوہ 1303ء چ فیر سکاٹ لینڈ آ گئیا ۔
گرفتاری تے موت
[سودھو]15 اگست 1305ء چ ای سکاٹ سپاہی نے مخبری کرکے والس نوں گرفتار کروا دتا ۔ انگریز فوجی والس نوں گلاسگو توں لندن لے گئے تے 22 اگست نوں اسنوں ننگا کر کے پورے شہر چ گھمائیا گئيا ۔ اس دے بعد اسنوں بوہت بھیڑے تشدد دا نشانہ بنا کے سزائے موت دی دتی گئی تے جسم دے کئی ٹکڑے کر دتے گئے ۔ اس دا سر لندن برج تے اک نیزے دی انی تے رکھ دتا گئیا ، جدوں کہ دوجے حصے نیوکاسل ، بروک ، اسٹرلنگ تے ابرڈین چ لٹکائے گئے ۔
اک تلوار جس دا تعلق ولیم والس نال جوڑیا جاندا اے کئی ورہے ڈومبرٹن دے قلعے چ موجود رہی تے اج کل اسٹرلنک دے لاگے والس قومی یادگار چ محفوظ اے ۔
ادب چ ذکر
[سودھو]ولیم والس تے کئی کتاباں لکھئیاں گئیاں ، جنہاں چ پہلی 1470ء دے نیڑے بلائنڈ ہیری نے لکھی ۔ 19ویں صدی چ والٹر سکاٹ نے " ایکسپلوئیٹ اینڈ ڈیتھ آف ولیم والس " چ والس نوں سکاٹ لینڈ دا ہیرو قرار دتا ۔ 1810ء چ جین پورٹر نے وی اک افسانہ لکھئیا جس دا ناں " دی سکاٹش چیفس" سی ۔ جی اے ہینٹی نے 1885ء چ " ان فریڈم کاز " ناں دا ناول لکھئیا ۔
بریو ہارٹ
[سودھو]1995ء چ میل گیبسن دی فلم بریو ہارٹ چ ولیم والس دا جیون سب توں نمایاں کر کے دکھائیا گئیا ، اس فلم دا ہدایت کار وی میل گیبسن خود سی ، جدوں کہ کہانی رینڈل والس نے لکھی سی ۔ اس فلم نے زبردست کامیابی حاصل کیتی تے بہترین فلم تے بہترین ہدایت کار سمیت 5 اکیڈمی ایوارڈز حاصل کیتے ۔
مائیکروسافٹ دی کمپیوٹر کھیڈ " ایج آف ایمائرز2: دی ایج آف کنگز " چ وی ولیم والس دیاں جنگاں شامل نیں ۔