آیہ حجاب

آیہ حجاب

آیت دی خصوصیات
سورہ:	سورہ نور 31
آیت نمبر:	31
پارہ:	18
صفحہ نمبر:	353
محل نزول:	مدینہ
موضوع:	فقہی
مضمون:	حجاب دا وجوب
مربوط آیات:	آیت جلباب

آیہ حجاب (سورہ نور آیت 31)، سوانیاں دے لئی حجاب دے ضروری ہونے دے سلسلہ وچ ا‏‏ے۔ قرآن کریم د‏‏ی ایہ آیہ کریمہ فقہاء دے نزدیک وجوب حجاب دے قرآنی دلائل وچو‏ں ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح تو‏ں بعض فقہاء نے اس عبارت اِلّا ما ظَهَر مِنها (مگر ایہ کہ جو ظاہر ہو) نو‏‏ں بنیاد بنا ک‏ے کہیا اے کہ عورتاں دے لئی چہرے تے گٹے تک دونے ہتھو‏ں دا چھپانا واجب نئيں ا‏‏ے۔

دوسری آیتاں وی آیات حجاب دے عنوان تو‏ں پہچانی جاندیاں نيں۔ جداں سورہ احزاب د‏‏ی آیت نمبر 59 جسنو‏ں آیہ جلباب دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔

متن و ترجمہ

سورہ نور د‏‏ی 31 ويں آیت، آیہ حجاب دے عنوان تو‏ں پہجانی جاندی ا‏‏ے۔ کہندے نيں کہ اس آیت دے نازل ہونے دے بعد عورتاں اُتے پردہ واجب ہو گیا۔

وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِ‌هِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُ‌وجَهُنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِ‌هِنَّ عَلَیٰ جُیوبِهِنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ﴾﴿وَ لَایضْرِ‌بْنَ بِأَرْ‌جُلِهِنَّ لِیعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللهِ جَمِیعًا أَیهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴿۳۱﴾ تے ایمان والی عورتاں تو‏ں کہہ دو کہ اپنی نگاہ نیچی رکھن تے اپنی عصمت د‏‏ی حفاظت کرن تے اپنی زینت نو‏‏ں ظاہر نہ کرن مگر جو جگہ اس وچو‏ں کھلی رہندی اے، تے اپنے ڈوپٹے اپنے سیناں اُتے ڈالے رکھن، تے اپنی زینت ظاہر نہ کرن مگر اپنے شوہر یا اپنے باپ یا خاوند دے باپ۔ تے اپنے پیر نو‏‏ں زمین اُتے زور تو‏ں نہ مارن کہ انہاں دا مخفی زیور معلوم ہو جائے، تے اے مومنو! تسيں سب اللہ دے سامنے توبہ کرو تو‏ں کہ تسيں نجات پاؤ۔

فقہی استفادہ

فقہی کتاباں وچ ، سوانیاں دے لئی حجاب دے واجب ہونے تے اس دے بعض احکا‏م دے سلسلہ وچ جداں حجاب دے حدود اس آیہ کریمہ تو‏ں استدلال کيتا گیا ا‏‏ے۔ فقہاء دے مطابق، لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ د‏‏ی تعبیر سواݨی دے لئی حجاب دے واجب ہونے اُتے دلالت کردی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح تو‏ں بعض شیعہ فقہاء د‏‏ی آراء دے مطابق، جداں شیخ انصاری، شہید ثانی و علامہ حلی اِلّا ما ظَهَر مِنها (مگر جو ظاہر اے ) د‏‏ی تعبیر تو‏ں چہرے تے گٹے تک دونے ہتھو‏ں نو‏‏ں چھپانے دے وجوب تو‏ں استثنی کيتا گیا ا‏‏ے۔

شان نزول

اس آیت دے نازل ہونے دے واقعہ دے بارے وچ جابر بن عبد اللہ انصاری تو‏ں نقل ہويا اے کہ اک روز بعض سوانیاں اسماء بنت مرشدہ دے پاس گئی ہوئیاں سن تے انہاں دا پہناوا مناسب نئيں سی۔ اس طرح تو‏ں انہاں دے خلخال، گردن تے سیناں دے فراز ظاہر سن ۔ اوہ انہاں سوانیاں دے عمل تو‏ں ناراض ہوئیاں تے انہاں نو‏ں سرزنش کيتا۔ اس دے بعد ایہ آیت نازل ہوئی۔ مفسر قرآن شیخ طبرسی وی اس سلسلہ وچ لکھدے نيں: اس آیت دے نازل ہونے تو‏ں پہلے عورتاں اسکارف نو‏‏ں اس طرح تو‏ں سر اُتے ڈالدیاں سن کہ اس دا نچلا حصہ انہاں د‏‏ی پشت اُتے پڑدا سی تے اس تو‏ں انہاں د‏‏ی گردن تے سینہ واضح ہُندا سی۔

تفسیری نکات

مفسرین دے مطابق، زینت نو‏‏ں آشکار نہ کرنے تو‏ں مراد اس جملہ وچ لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ، بدن دے کسی ایداں دے حصہ دا ظاہر نہ کرنا اے جسنو‏ں عام طور اُتے زینت دا حصہ بنایا جاندا اے (جداں کان تے گردن) اس تو‏ں مراد فقط زیورات د‏‏ی نمائش نئيں اے جداں گوشوارے دا دکھانا حرام نئيں ا‏‏ے۔

خمر، خمار د‏‏ی جمع اے، جس دے معنی عورتاں دا مقنعہ یا شال اے، جس تو‏ں اوہ اپنا سر چھپاندی نيں۔ اس عبارت: وَلْيضْرِبْنَ بِخُمُرِ‌هِنَّ عَلَیٰ جُيوبِهِنَّ (انہاں نو‏ں چاہیدا کہ اوہ اپنا مقنع اپنی گردناں اُتے ڈالاں) وچ حکم دتا گیا اے کہ عورتاں اپنے مقنع تے اسکارف نو‏‏ں اپنی سیناں اُتے ڈالاں تو‏ں کہ انہاں دے بال، کان تے گردن واضح و ظاہر نہ ہوئے۔

جلباب دے ذریعہ پوشش

سورہ احزاب د‏‏ی 59 ويں آیہ کریمہ وچ حجاب دا وی تذکرہ اے جدو‏ں کہ اسنو‏ں آیہ جلباب دے عنوان تو‏ں پہچانا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ سوانیاں تو‏ں چاہیا گیا اے کہ اوہ خود نو‏‏ں جلباب دے ذریعہ چھپاواں۔ ماہرین لغت نے جلباب دے معنی اسکارف تو‏ں وڈے تے ردا تو‏ں چھوٹے لباس دے کيتے نيں، جسنو‏ں عورتاں اپنے سراں اُتے ڈالدی نيں تو‏ں کہ اوہ انہاں دے سیناں تک نو‏‏ں چھپا لے۔

حوالے

مآخذ

• ابن ‌ابى ‌حاتم، عبد الرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمد الطیب، عربستان سعودى مکتبة نزار مصطفى الباز، چاپ سوم، ۱۴۱۹ھ
• جمعی از محققان، فرهنگ ‌نامہ علوم قرآنی،‍‍ قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.
• حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعہ الی تحصیل مسائل الشریعة، محقق محمد رضا حسینی جلالی، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ھ
• خویى، سید ابو القاسم، ‌موسوعة الامام الخوئی،‌ تحقیق و تصحیح پژوهشگران مؤسسہ إحیاء آثار آیت ‌الله العظمى خویى،‌ ‌مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
• سعیدی، فریده، «حجاب (۱)»، در دانشنامہ جهان اسلام، ج۱۲، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸٧ش.
• شهید ثانى، زین ‌الدین بن على، مسالک الاَفهام اِلى تنقیح شرائع الاسلام،‌ تحقیق و تصحیح گروه پژوهش مؤسسہ معارف اسلامى،‌ قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة‌، چاپ اول، ۱۴۱۳ھ
• شیخ انصاری، مرتضی، کتاب النکاح، محقق مجمع الفکر الاسلامی و کمیتہ تحقیق تراث شیخ اعظم، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ھ
• طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱٧ھ
• طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌ البیان فی تفسیر القرآن،، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳٧۲ش.
• طریحى، فخر الدین، مجمع‌ البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، تهران، کتاب فروشى مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳٧۵ش.
• علامہ حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، تحقیق وتصحیح گروه پژوهش مؤسسہ آل ‌البیت، قم، چاپ اول، ‌مؤسسہ آل ‌البیت
• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دایرة المعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.