اباک خان

اباک خان

خانان سائبیریا دا 10واں خان
1464ء توں 1495ء
پیش رو	ابوالخیر خان
جانشین	ماموک ، محمد تائی بوغا

وڈا اردو دا دوجا خان
1481ء
پیش رو	احمد خان
جانشین	مرتضی خان
وڈا اردو دا 5واں خان 1487ء
پیش رو	سعید احمد خان
جانشین	مرتضی خان
وڈا اردو دا 8واں خان
1491ء توں 1495ء
پیش رو	منغلی اول گیرائے
جانشین	شیخ احمد خان
مذہب	اسلام
قومیت	تاتاری ترک
شاہی ٹبر	شیبانی
موت	1495ء
نیانے	مرتضی خان

اباک خان(1495ء-؟) ، شیبانی ٹبر وچوں خانان سائبیریا(سائبیریا خانات ) دا اک خان سی ۔ اسنوں آباک ، اواک ، اباق ، تیومن دا خان تے سعید ابراہیم خان وی آکھئیا جاندا اے ۔

طلائی اردو سلطنت دے ٹٹن مگروں ، کوہ یورال دے دکھن چ نوغائی ، کوہ یورال دے چڑھدے دکھن چ شیبانی تے چڑھدے دے جنگلاتی علاقے چ تائی بوغا علاقائی طاقتاں بن گئے ۔ شیبانیاں تے تائی بوغا ٹبر نے وارو واری خانان سیبیر (خانان سائبیریا ) تے حکومت کیتی ۔ سن 1428ء دے لاگے شیبانی ابوالخیر خان نے سائبیریا دے خان نوں قتل کر کے کجھ چر لئی اک سلطنت قائم کیتی جہڑی سائبیریا توں آمو دریا تک پھیلی ہوئی سی ۔ جداں ای لوک تے اقتدار چڑھدے دکھن ول منتقل ہوئیا ، باقی رہن آلے شیبانی اباک خان دے دوالے اکٹھے ہو گئے ۔ سن 1464ء چ ( بوہتے زریعاں موجب) ، یاں 1468ء چ (فورستھ موجب) یاں 1480ء چ (گروسٹ موجب) عبدالخیر دے مرن مگروں ، اباک نے نوغائیاں دی مدد نال تائی بوغا ٹبر دے خان ، مار نوں قتل کر کے ،خود سائبیریا دا خان بن گئیا ۔

بعد چ کسے ویلے نوغائی بھائی موسی تے یمغرچی خان حالت جنگ چ سن تے یمغرچی خان نے تیومن توں اباک نوں سدئیا ۔ اوہ دریائے وولگا دے نال نال آئیا تے وڈا اردو ( وڈا نوغائی اردو) اتے احمد خان نالوں ودھ حق دا دعوی کیتا ۔ ماسکوی روس تے اورگا ستاندوف دی حکومت ویلے ، اباک نے احمد خان نوں ڈران لئی شاید ماسکو نال کجھ تعلقات بنائے ہون ۔ سن 1491ء چ اباک خان تے یمغرچی خان نے احمد خان نوں قتل کر دتا ۔ 1495ء چ (عام خیال موجب) ، یاں 1494ء چ ، یاں 1493ء چ ( گروسٹ موجب) ، اباک خان ، مار دے پوتے ماموت ہتھوں مارئیا گئیا ، جہڑا کہ خانان سائبیریا دا خان بن گئیا ۔

اسدے پتر مرتضی خان 1502ء دے بعد گیاہستان ( سٹیپ) چ اقتدار چ آئیا ۔ اسدا پوتا کوچم خان خانان سیبیر دا آخری خان سی ۔ اسدا چھوٹا بھائی ماموک کجھ چر (96-1495ء) لئی خانان قازان دا خان رہئیا ۔

ہور ویکھو

حوالے

ایڈورڈ الورتھ ، اک دے ازبک ، 1990ء (گوگل بکس ڈاٹ کام تے)
جیمز فورستھ ، سائبیریا دے لوکاں دی تریخ ، 1994ء (گوگل بکس ڈاٹ کام تے)
رینے گوسٹ ، گیاہستاناں دی سلطنت ، 1970ء ۔
ہنری ہوئلے ہوورتھ ، منگولاں دی تریخ ، 1880ء (گوگل بکس ڈاٹ کام تے)
مخائیل خودارکووسکی ، روس دی گیاہستانی سرحد ، 2002ء ۔