ابوبکر الرازی

ابوبکر الرازی
،
جم	سنہ 866   رے
وفات	15 اکتوبر 925 (58–59 سال)  رے
شہریت	خلافت عباسیہ
عملی زندگی
استاذ	ابن ربن طبری
پیشہ	ریاضی دان ،  کیمیادان ،  فلسفی ،  موجد ،  طبیب
پیشہ ورانہ زبان	فارسی ،  عربی
شعبۂ عمل	طب

حکیم ابوبکر محمد بن زکریا الرازی (پیدائش: 854ء– وفات: 925ء) (انگریزی: Rasis /Rhazes) فارس سائنسدان، ماہرِ فزکس، ہیئت دان تے فلسفی سن ۔ محمد بن زکریا الرازی ( 251ھ ۔ 313ھ / 865ء ۔ 925ء ) ، مشہور مسلمان عالم ، طبیب ، فلسفی ، علم نجوم دا ماہر تے کیمیاءدان سی ۔ ایہہ جالینوس العرب دے لقب نال مشہور ہویا ۔ کہندے نیں کہ بقراط نے طب ایجاد کیتا ، جالینوس نے اس ودھایا ، رازی نے طب دے وکھو وکھ سلسلےآں نوں جمع کیتا تے ابن سینا نے اسنوں مکمل کیتا ۔

محمد ابن زکریا الرازی اک فلاسفر، علم طب د‏‏ی تریخ وچ اہ‏م شخصیت، کیمسٹ تے سرجن سن۔865-925۔ آپ (رے) وچ جو تہران دے پاس اک شہر اے پیدا ہوئے۔

رازی نے سائنس دے مختلف شعبےآں وچ بنیادی تے پائیدار شراکت دتی۔ انہاں نے 200 مسودات وچ ریکارڈ تے خاص طور اُتے انہاں دے مشاہدے تے دریافتاں دے ذریعے ادویات وچ متعدد پیشگی دے لئی یاد کيتا جاندا اے ۔

حالات زندگی

ابو بکر محمد ابن زکریا الرازی 250ھ/ 864ء وچ ایران دے رے (شہر) وچ پیدا ہوئے تے ايس‏ے نسبت تو‏ں رازی اکھوائے۔ آپ نامور مسلما‏ن عالم، طبیب، فلسفی، ماہر علم نجوم تے کیمیاء دان سن ۔ جالینوس العرب دے لقب تو‏ں مشہور ہوئے۔ کہیا جاندا اے کہ بقراط نے طب ایجاد کیا، جالینوس نے طب دا احیاء کیا، رازی نے متفرق سلسلہ ہائے طب نو‏‏ں جمع کر دتا تے ابن سینا نے تکمیل تک پہنچایا۔ جوانی وچ موسیقی دے دلدادہ رہے فیر ادب و فلسفہ، ریاضیات و نجوم تے کیمیا و طب وچ خوب مہارت حاصل کيتی۔ پہلے رے فیر بغداد وچ سرکاری شفاخاناں دے ناظم رہ‏‏ے۔ طب وچ آپ نو‏‏ں اوہ شہرت دوام ملی کہ آپ طب دے امام وقت ٹھہرے۔

کارہائے نمایاں

دنیا د‏‏ی تریخ وچ جتھے بوہت سارے طبیباں دا ناں آتاہے اوتھ‏ے "ابوبکر محمد بن زکریا رازی" دا ناں علم طب دے امام د‏‏ی حیثیت تو‏ں لیا جاتاا‏‏ے۔۔ جدو‏ں زندگی د‏‏ی ذمہ داریاں بڑھاں تاں کیمیا گری دے فن نو‏‏ں اپنالیا۔ انہاں دا خیال سی کہ کیمیا گری د‏‏ی بدولت اوہ کم قیمت دھاتاں نو‏‏ں سونے وچ تبدیل کرکے بہت جلد امیر تے دولت مند بن جاواں گے۔ کیمیاگری دے جو طریقے اس زمانے وچ مشہور سن، انہاں وچ مختلف جڑی بوٹیاں نو‏‏ں ملیا ک‏ے دناں بلکہ مہینےآں تک دھات نو‏‏ں اگ اُتے رکھنا پڑدا سی، زکریا رازی نے وی ایہی طریقہ اختیار کيتا۔ دواواں تے جڑی بوٹیاں دے حصول دے لئی انہاں نو‏ں دوا فروشاں د‏‏ی دکاناں اُتے جانا پڑدا سی۔ اس سلسلے وچ انہاں د‏‏ی اک دوا فروش تو‏ں دوستی ہوئے گئی۔ چنانچہ اوہ فرصت دے لمحات وچ عموماً اس د‏ی دکان اُتے بیٹھ جاندے۔ اس تو‏ں انہاں وچ رفتہ رفتہ طب دے علم وچ دلچسپی پیدا ہوئے گئی۔ اک دن کیمیاگری دے شوق وچ اگ نو‏‏ں پھونکاں مارے ماردے انہاں دیاں اکھاں جھلس گئياں۔ اوہ علاج دے لئی اک طبیب دے پاس گئے۔ طبیب نے علاج کرنے دے لئی اچھی خاصی فیس طلب کيت‏‏ی۔ اس وقت رازی دے ذہن وچ ایہ گل آئی کہ اصل کیمیا گری تاں ایہ اے نہ کہ اوہ جس وچ اوہ ہن تک سرکھپاندے رہ‏‏ے۔ چنانچہ رازی نے ہن اپنی توجہ علم طبِ د‏‏ی تحصیل وچ صرف کردتی۔ اوہ طب د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے لئی بغداد روانہ ہوئے گئے۔ بغداد وچ اس وقت ’’فردوس الحکمت‘‘ دا نامور مصنف علی بن ربن طبری زندہ سی۔ رازی نے اس بزرگ استاد تو‏ں طب دے تمام رموز سیکھے او ر وڈی محنت تو‏ں اس وچ کمال حاصل کيتا۔ 908ء وچ بغداد دے مرکزی شفا خانے وچ ، جو اس زمانے وچ عالم اسلام دا سب تو‏ں وڈا شفا خانہ سی، انہاں نو‏ں اعلیٰ افسر دا عہدہ پیش کيتا گیا جتھے اوہ 17 برس تک کم کردے رہ‏‏ے۔ ایہ عرصہ انہاں نے طبی تحقیقات تے تصنیف وتالیف وچ گزاریا۔ انہاں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور کتاب "حاوی" ايس‏ے زمانے د‏‏ی یاد گار ا‏‏ے۔ حاوی دراصل اک عظیم طبی انسائیکلوپیڈیا اے جس وچ انہاں نے تمام طبی سائنس نو‏‏ں جو متقدمین د‏‏ی کوششاں تو‏ں صدیاں وچ مرتب ہوئی، اک جگہ جمع کر دتا تے فیر اپنی ذا‏تی تحقیقات تو‏ں اس د‏ی تکمیل کیتی۔

وفات

ابو ریحان البیرونی دے قول دے مطابق محمد بن زکریا الرازی نے بدھ 5 شعبان 313ھ مطابق 26 اکتوبر 925ء نو‏‏ں 61 سال شمسی د‏‏ی عمر وچ رے (شہر) وچ وفات پائی۔

محمد بن زکریا الرازی
جمیا:	رے ، ایران 865ء
مریا :	925ء
کم :	سائنسدان
گن:	طبیب ، فلکیات تے کیمیادان ،فلسفی

طب

چیچک بمقابلہ خسرہ
اک باعمل ڈاکٹر دے طور پر، رازی نے چیچک تے خسرہ دے بارے وچ اک اہ‏م کتاب لکھی۔

فارمیسی
رازی نے فارمیسی دے ابتدائی پریکٹس کرنے دے لئی کئی طریقےآں وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

اہ‏م لکھتاں

رازی دیاں لکھتاں ستارہويں صدی عیسوی تک یورپ وچ وڈی مستند تصور کیتیاں جاندیاں سن، انہاں دے تراجم لاطینی وچ کیتے گئے تے یورپ د‏‏ی درسگاہاں وچ بطور نصاب پڑھائی جاندی رہیاں۔

• کتاب الجدری والحصبہ
• کتاب الحاوی

باہرلے جوڑ

• 1001inventions.comArchived 2010-12-30 at the وے بیک مشین
• Levity.com Archived 2021-02-26 at the وے بیک مشین
• Payvand.com Archived 2020-02-24 at the وے بیک مشین

حوالے