لسان الدین ابن الخطیب
لسان الدین ابن الخطیب | |
---|---|
معلومات شخصیت | |
جم | 16 نومبر 1313 [۱]
|
وفات | سنہ 1374 (60–61 سال)[۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸] |
وجہ وفات | پھانسی |
شہریت | امارت غرناطہ [۹] |
عملی زندگی | |
استاد | ابن جزی کلبی |
پیشہ | لکھاری ، مورخ ، آپ بیتی نگار ، فلسفی ، شاعر [۱۰] |
پیشہ ورانہ زبان | عربی [۱۱] |
ترمیم |
لسان الدین ابو عبد اللہ محمد بن عبد اللہ بن سعید بن الخطیب، حکمِ اول دے زمانے وچ واقعۂ ربض دے بعد انہاں دا خاندان قرطبہ توں طلیطلہ آ گیا تے اوتھے توں مستقل طور اُتے لوشہ آ گئے، رجب ۷۱۳ ہجری وچ لسان الدین دی پیدائش دے بعد انہاں دا خاندان غرناطہ منتقل ہو گیا جتھے انہاں دے والد سلطان ابی الحجاج یوسف دی خدمت وچ داخل ہوئے، غرناطہ وچ لسان الدین نے طب، فلسفہ، شریعت تے ادب دی تعلیم حاصل کيتی، اٹھائیہہ سال دی عمر وچ جدوں ۷۴۱ ہجری نوں انہاں دے والد نوں قتل کر دتا گیا اودوں اوہ مترجم سن، چنانچہ وزیر ابی الحسن الجیاب دی رازدانی وچ اپنے والد دی جگہ مقرر کردیے گئے تے جدوں ابی الحسن بن الجیاب دا طاعون توں انتقال ہويا تاں وزارت دا ایہ منصب انہاں نوں سونپ دتا گیا، ۷۵۵ ہجری نوں جدوں ابو الحجاج یوسف دا قتل ہويا تے اقتدار انہاں دے بیٹے الغنی باللہ محمد نوں منتقل ہويا تب وی الحاجب رضوان وزارت دی سربراہی اُتے رہے تے ابن الخطیب وزیر رہے .
رمضان ۷۶۰ ہجری نوں اک فتنہ دے نتیجے وچ الحاجب رضوان نوں قتل کر دتا گیا تے الغنی باللہ نوں اقتدار توں ہٹادتا گیا جو مغرب (مراکش) منتقل ہو گئے انہاں دے پِچھے ابن الخطیب وی مغرب چلے آئے، دو سال بعد الغنی باللہ اپنا اقتدار واپس حاصل کرنے وچ کامیاب ہو گئے تے ابن الخطیب نوں انہاں دا منصب واپس کر دتا، لیکن حاسدین جنہاں وچ سرِلسٹ ابن زمرک سن بادشاہ تے ابن الخطیب وچ غلط فہمیاں پیدا کرنے وچ کامیاب ہو گئے جس دے نتیجہ وچ ابن الخطیب نوں مغرب ملک بدر کر دتا گیا جتھے ۷۷۶ ہجری نوں اوہ قتل کردیے گئے۔
ابن الخطیب نے ادب، تریخ، جغرافیا، سفرنامہ، شریعت، اخلاق، سیاست، طب، موسیقی تے علمِ نبات اُتے بہت سارے آثار چھڈے، انہاں دی معروف لکھتاں وچ الاحاطہ فی اخبار غرناطہ، اللمحہ البدریہ فی الدولہ النصریہ، اعمال الاعلام قابلِ ذکر نيں جدوں کہ انہاں دی کچھ علمی لکھتاں ایہ نيں : “مقنعہ السائل عن المرض الہائل” جو طاعون اُتے اک مقالہ اے جس دی وبا اندلس وچ ۷۴۹ ہجری نوں پھیلی سی اس مقالہ وچ اس مرض دے ظہور دی علامات تے اس توں بچاؤ دی تدابیر نيں، “عمل من طب لمن احب” ایہ اک طبی تصنیف اے جس دی مدح “المقری” نے اپنی کتاب “النفح” وچ خوب دی اے، “الوصول لحفظ الصحہ فی الفصول” ایہ موسمی امراض اُتے اک طاقتور مقالہ اے۔
لسان الدین ابن الخطیب (۱۳۷۴ء) دنیا دا پہلا مایہ ناز طبیب تے محقق سی جس نے طاعون دا جراثیم دے ذریعہ پھیلنے دا نظریہ پیش کيتا۔ اس نے کہیا کہ امراض دو قسم دے ہُندے نيں : متعدی تے غیر متعدی امراض۔ متعدی امراض دے پھیلنے دی وجہ اوہ نہایت باریک کیڑے ہُندے نيں جو نظر نئيں آندے مگر اوہ مرض دے کیڑ ے ہو تے نيں۔ چودھويں صدی وچ یورپ وچ چرچ دی حکومت سی۔ یورپ وچ اودوں طاعون دا دور دورہ سی۔ عیسائیت دے اثر دے تحت عوام الناس طا عون نوں خدا دا عذاب سمجھدے سن تے کہندے سن کہ اس دا کوئی علاج نئيں اے۔ مگر طبیب اعظم ابن الخطیب نے اس مرض اُتے تحقیق دی تے لوکاں نوں کہیا کہ اوہ مریض دے کپڑے ، برتن یا کان دی بالیاں ہرگز استعمال نہ کرن۔ جو مریض توں نئيں ملدے اوہ بیمار نئيں ہُندے اس توں ثابت ہُندا کہ ایہ خدا دا عذاب نئيں بلکہ متعدی بیماری اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ https://pantheon.world/profile/person/Ibn_al-Khatib — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/119244632 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۵ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12020465j — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/1898264 — subject named as: Ibn al-Khaṭīb — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ subject named as: Muḥammad ibn ʻAbdallāh Ibn al-Jaṭīb — SELIBR ID: https://libris.kb.se/auth/191225 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ University of Barcelona authority ID (former scheme): https://crai.ub.edu/sites/default/files/autoritats/permanent/a1096762 — subject named as: Ibn al-Khatib
- ↑ Vatican Library VcBA ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8034&url_prefix=https://opac.vatlib.it/auth/detail/&id=495/170274 — subject named as: Ibn al-Hatib al-Garnātī Lisān al-dīn Abū ʻAbd Allāh Muḥammad
- ↑ Uppsala University Alvin ID: https://www.alvin-portal.org/alvin/view.jsf?pid=alvin-person:69483 — subject named as: Ibn al-Khaṭīb
- ↑ Encyclopaedia of Islam تے Encyclopédie de l’Islam — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ دسمبر ۲۰۱۸ — مصنف: various authors — شائع شدہ از: مئی ۲۰۱۷
- ↑ PoetsGate poet ID: https://poetsgate.com/poet.php?pt=133 — اخذ شدہ بتاریخ: ۵ اپریل ۲۰۲۲ — عنوان : بوَّابة الشُعراء
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12020465j — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
|
- مضامین جنہاں وچ انگریزی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ فرانسیسی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- 1313 دے جم
- 16 نومبر دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1374 دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P1066
- ۱۳۱۳ دے جم
- ۱۳۷۴ دیاں موتاں
- اندلس دے شاعر
- چودہويں صدی دیاں عرب شخصیتاں
- چودہويں صدی دیاں مراکشی شخصیتاں
- چودہويں صدی دے عربی مصنفاں
- چودہويں صدی دے مؤرخین
- عرب دے مسلمان مورخین اسلام
- عربی شاعر
- قرون وسطی دے اسلام دے طبیب
- قرون وسطی دے عرب طبیب
- مراکش وچ عرب
- مراکشی شخصیتاں
- مراکشی شاعر
- مراکشی مسلم
- مراکشی مصنف
- مراکشی مورخین
- اسلام دے مسلمان مورخین
- مسلمان شاعر
- عرب اطباء
- چودہويں صدی مسلمان
- اندلس دے مسلمان مورخین
- مسلم قاموس نگار شخصیتاں
- ویکی ڈیٹا توں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل
- اندلس دے معالجین