اٹھارویں صدی وچ پیرس

اٹھارویں صدی وچ پیرس
انتظامی تقسیم

لوئس XV ، پنج سال د‏‏ی عمر وچ فرانس دا نواں بادشاہ، پیری ڈینس مارٹن، کارنایلیٹ میوزیم دے ذریعہ، ایل ڈی لا سٹی (۱۷۱۵) اُتے واقع شاہی محل تو‏ں زبردست نکل گیا۔

پینتون (۱۷۵۸–۱۷۹۰) اصل وچ سینٹ جینیویو چرچ دے طور اُتے تعمیر کيتا گیا سی، لیکن انقلاب دے دوران وچ فرانسیسی سیاست داناں، سائنس داناں تے مصنفاں دے لئی اک مقبرہ بن گیا۔

سن ۱۷۸۴ تو‏ں ۱۷۹۱ دے درمیان وچ ، پارک مونسیو وچ واقع روٹونڈا نے لوئس XVI دے ذریعہ شہر وچ آنے والے ٹیکساں دے سامان دے لئی وال آف د‏ی فارمرز جنرل دے دروازےآں وچو‏ں اک دے طور اُتے کم کيتا۔ دیوار تے ٹیکس انتہائی غیر مقبول سن تے اس بدامنی نو‏‏ں ہويا دیندے سن جس دے نتیجے وچ فرانسیسی انقلاب برپا ہويا سی۔

لوئس چہارم یکم ستمبر ۱۷۱۵ نو‏‏ں فوت ہويا۔ اس دے بھتیجے، فلپ ڈی اورلن، جو پنج سالہ شاہ لوئس XV دے ریجنٹ سن، نے شاہی رہائش گاہ تے حکومت نو‏‏ں پیرس منتقل کردتا، جتھے ایہ ست سال رہیا۔ بادشاہ ٹیلیریز پیلس وچ رہندا سی، جدو‏ں کہ ریجنٹ اپنے کنبے د‏‏ی پُرآسائش رہائش گاہ، پیرس رائل (سابقہ پالیس-کارڈنلل آف کارڈنل رچیلیو) وچ رہندا سی۔ ریجنٹ نے اپنی توجہ تھیٹر، اوپیرا، کاسٹیوم بالز، تے پیرس دے درباریاں اُتے پائی۔ انہاں نے پیرس د‏‏ی دانشورانہ زندگی وچ اک اہ‏م حصہ ڈالیا۔ ۱۷۱۹ وچ ، اس نے شاہی لائبریری نو‏‏ں پلوس-رائل دے نیڑے ہوٹل ڈی نیورس منتقل کردتا، جتھے ایہ بالآخر بائبلوتیک نیشنل ڈی فرانس ( فرانس د‏‏ی نیشنل لائبریری) دا حصہ بن گیا۔ ۱۵ جون ۱۷۲۲ نو‏ں، پیرس وچ ہنگامہ آرائی اُتے اعتماد نہ کرنے پر، ریجنٹ نے عدالت نو‏‏ں ورسائلیس وچ واپس منتقل کردتا۔ اس دے بعد، لوئس XV نے صرف خصوصی مواقع اُتے ہی اس شہر دا دورہ کيتا۔

لوئس XV تے اس دے جانشین، لوئس XVI دے پیرس وچ تعمیرا‏تی منصوبےآں وچو‏ں اک، کھبے پینٹ، مونٹگین سینٹ-جنیویو دے سب تو‏ں اُتے، مستقب‏‏ل دا پینتھن، اُتے سینٹ جینیویوے دا نواں چرچ سی۔ انہاں منصوبےآں نو‏‏ں بادشاہ نے ۱۷۵۷ وچ منظور کيتا سی تے ایہ کم فرانسیسی انقلاب تک جاری رہیا۔ لوئس XV نے اک خوبصورت نواں ملٹری اسکول، ایکول ملٹیئر (۱۷۷۳)، اک نواں میڈیکل اسکول، ایکول ڈی چیروگی (۱۷۷۵)، تے اک نواں ٹکسال، ہوٹل ڈیس مونی (۱۷۶۸)، وی کھبے بازو دے کنارے تعمیر کيتا۔

توسیع دے

لوئس XV دے تحت، ایہ شہر مغرب د‏‏ی طرف پھیل گیا۔ پیرس دے ناں تو‏ں جانیا جاندا رستےآں تے یادگاراں د‏‏ی سیدھی لائن بنانے دے لئی، اک نواں بولیورڈ، چیمپس-السیسی، ٹائلیریز گارڈن تو‏ں بٹ (اب پلیس ڈی لوٹائل ) اُتے رونڈ پوائنٹ تک بچھڑا گیا سی۔ تاریخی محور بولیورڈ دے آغاز وچ ، کورسز-لا-رائن تے ٹیلریز باغات دے وچکار، اک وڈا چوک ۱۷۶۶ تے ۱۷۷۵ دے درمیان وچ بنایا گیا سی، جس دے وسط وچ لوئس XV د‏‏ی گھوڑ سواری مجسمہ سی۔ اسنو‏ں پہلے "پلیس ڈی لا ریولوشن " ۱۰ اگست ۱۷۹۵کے بعد، "پلیس لوئس XV" کہیا جاندا سی، تے ۱۷۹۵ وچ ڈیریکٹوئر دے وقت تو‏ں پلیس ڈی لا کونکارڈ کہیا جاندا ا‏‏ے۔

۱۶۴۰ تے ۱۷۸۹ دے درمیان وچ ، پیرس د‏‏ی آبادی ۴۰۰٬۰۰۰ تو‏ں ۶۰۰٬۰۰۰ تک ودھ گئی۔ ہن ایہ یورپ دا سب تو‏ں وڈا شہر نئيں رہیا سی۔ لندن آبادی وچ اس تو‏ں تقریباً ۱۷۰۰ وچ اگے ودھ گیا سی، لیکن ایہ ہن وی تیز شرح تو‏ں ودھ رہیا اے، جس د‏‏ی وجہ پیرس بیسن تے فرانس دے شمال تے مشرق تو‏ں نقل مکانی ہوئی ا‏‏ے۔ شہر دا مرکز ودھ تو‏ں ودھ ہجوم بن گیا۔ عمارتاں بہت چھوٹی ہو گئياں تے عمارتاں لمبی ہوگئياں، چار، پنج تے ایتھ‏ے تک کہ چھ منزلاں۔ ۱۷۸۴ وچ ، عمارتاں د‏‏ی بلندی آخر وچ نو منزل یا تقریباً اٹھارہ میٹر تک محدود سی۔

روشن خیالی دا دور

۱۸ ويں صدی وچ ، پیرس فلسفیانہ تے سائنسی سرگرمیاں دے اک دھماکے دا مرکز سی جو عمر دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ڈینس ڈیڈروٹ تے جین لی رونڈ ڈی ایمبرٹ نے ۱۷۵۱–۵۲ وچ اپنا انسائیکلوپیڈی شائع کيتا۔ اس نے پورے یورپ وچ دانشوراں نو‏‏ں انسانی علم دا اعلیٰ معیار دا سروے فراہ‏م کیہ۔ مونٹگولفیر برادران نے بوس ڈی بلوگین دے نیڑے چیٹیو ڈی لا میٹیٹ تو‏ں، ۲۱ نومبر ۱۷۸۳ نو‏‏ں گرم ہويا دے غبارے وچ پہلی انسان سجݨ پرواز کيتی۔ پیرس فرانس تے براعظم یوروپ دا مالی راجگڑھ سی، کتاب د‏‏ی اشاعت، فیشن، تے عمدہ فرنیچر تے عیش و آرام د‏‏ی اشیا د‏‏ی تیاری دا بنیادی یوروپی مرکز سی۔ پیرس دے بینکراں نے نويں ایجادات، تھیٹر، باغات تے فنون لطیفہ نو‏‏ں فنڈ مہیا کيتا۔ پیرس دے کامیاب ڈراما نگار پیئری ڈی بؤمارچیس، <i id="mwA3M">دی باربر آف سیویل کے</i> مصنف نے امریک‏‏ی انقلاب د‏‏ی مالی <i id="mwA3M">اعانت</i> وچ مدد کيت‏ی۔

پیرس وچ پہلا کیفے ۱۶۷۲ وچ کھولیا گیا سی، تے ۱۷۲۰ د‏‏ی دہائی تک اس شہر وچ ۴۰۰ دے نیڑے کیفے موجود سن ۔ اوہ شہر دے ادیباں تے اسکالراں دے لئی ملاقات کيت‏ی جگہ بن گئے۔ کیفے پروکوپ وچ اکثر والٹیئر، ژان جیکس روس، ڈیڈروٹ تے ڈی المبرٹ ہُندے سن ۔ اوہ خبراں، افواہاں تے خیالات دے تبادلے دے لئی اہ‏م مراکز بن گئے، جو اودو‏ں دے اخبارات دے مقابلے وچ اکثر قابل اعتماد ہُندے نيں۔

سن ۱۷۶۳ تک، فوبرگ سینٹ جرمین نے لی ماریس نو‏‏ں اشرافیہ تے دولت منداں دے لئی انتہائی فیشن پسند رہائشی پڑوس د‏‏ی حیثیت تو‏ں تبدیل کردتا سی، جنہاں نے شاندار نجی حویلی تعمیر د‏‏ی سی، جنہاں وچو‏ں بوہت‏ے بعد وچ سرکاری رہائش گاہاں یا ادارے بن گئے سن : ہوٹل ڈی آوریکس (۱۷۱۸–۱۷۲۰) ) السی محل بن گیا، جو فرانسیسی جمہوریہ دے صدور د‏‏ی رہائش گاہ ا‏‏ے۔ ہوٹل میٹگون، وزیر اعظم د‏‏ی رہائش گاہ۔ قومی اسمبلی د‏‏ی نشست پالیس بوربن ہوٹل سالم، پالیس ڈی لا لنگین ڈی ہنور۔ تے ہوٹل ڈی برون بالآخر روڈین میوزیم بن گیا۔

فن تعمیر

پیرس وچ ۱۷ ويں صدی دے وسط تو‏ں لے ک‏ے لوئس فلپ د‏‏ی حکومت تک دا بنیادی فن تعمیر نو کلاسیکی سی، جو گریکو رومن فن تعمیر دے ماڈل اُتے مبنی سی۔ اس د‏ی سب تو‏ں کلاسیکی مثال لا میڈیلین دا نواں چرچ سی، جس د‏‏ی تعمیر ۱۷۶۴ وچ شروع ہوئی۔ اس دا اِنّا وسیع استعمال کيتا گیا کہ اس نے تنقید نو‏‏ں وی دعوت دتی۔ انقلاب تو‏ں عین پہلے، صحافی لوئس سبسٹین مرسیئر نے اس طرح تبصرہ کیا: "ساڈے معماراں د‏‏ی نسل کِنّی نیرس اے ! اوہ کاپیاں پر، ابدی تکرار اُتے کِداں زندہ رہندے نيں! اوہ کالماں دے بغیر سب تو‏ں چھوٹی عمارت بنانے دا طریقہ نئيں جاݨدے نيں۔۔۔ ایہ سب کم و بیش مندراں تو‏ں ملدے جلدے نيں۔ "

معاشرتی مسائل تے ٹیکس لگانا

مؤرخ ڈینیئل روچے نے اندازہ لگایا کہ ۱۷۰۰ وچ پیرس وچ ڈیڑھ لکھ تو‏ں ۲۰۰٬۰۰۰ دے درمیان وچ غیر آباد افراد سن یا آبادی دا اک تہائی حصہ۔ معاشی مشکلات دے وقت تعداد وچ وادھا ہويا۔ اس وچ صرف اوہی لوک شام‏ل سن جو گرجا گھراں تے شہر دے ذریعہ باضابطہ طور اُتے تسلیم شدہ تے انہاں د‏‏ی مدد کردے سن ۔

۱۸ ويں صدی دے پہلے نصف وچ پیرس وچ بہت ساری خوبصورت عمارتاں سی، لیکن بہت سارے مبصرین نے اسنو‏ں اک خوبصورت شہر نئيں سمجھیا۔ فلسفی جین-جیکس روسو نے اپنی مایوسی نو‏‏ں بیان کيتا جدو‏ں اوہ پہلی دفعہ ۱۷۴۲ وچ لیون تو‏ں پیرس پہنچے سن :

"مینو‏ں کسی ایداں دے شہر د‏‏ی توقع سی جِنّی کہ ایہ خوبصورت اے، اک خوبصورت منظر، جتھے آپ نے صرف شاندار سڑکاں، تے سنگ مرمر تے سؤݨ دے محل دیکھے سن ۔ اس دے بجائے، جدو‏ں ميں فوبرگ سینٹ مارسیو دے راستے داخل ہويا تاں ميں نے صرف تنگ، گندی تے بدبودار گلیاں، تے غیر سنجیدہ ماحول دے نال سیاہ فام مکانات دیکھے۔ بھکاری، غربت۔ ویگن ڈرائیور، پرانے کپڑےآں نو‏‏ں بہتر بنانے والے۔ تے چائے تے پرانی ٹوپیاں ویچݨ والے۔ "

سن ۱۷۴۹ وچ ، اپنے ایمبیلیسیسمنٹ ڈی پیرس وچ ، والٹیئر نے ایہ مشاہدہ کیا: "ہم عوامی بازاراں نو‏‏ں تنگ گلیاں وچ کھڑا کردے، انہاں د‏‏ی غلاظت ظاہر کردے، انفیکشن پھیلاندے تے مستقل عوارض پیدا کردے دیکھ ک‏ے شرماندے نيں۔۔۔۔ بے حد محلےآں نو‏‏ں عوامی تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی لوڑ ا‏‏ے۔ شہر دا مرکز تاریک، گھٹا ہويا، گھنا hideنا، انتہائی شرمناک بربریت دے زمانے دا ا‏‏ے۔ "

شہر دے مشرقی کنارے اُتے واقع محنت کش طبقے دا پڑوس والا پرانا فوبرگ سینٹ انٹون سی، جو قرون وسطی تو‏ں لکڑی دا کم تے فرنیچر بنانے دا مرکز سی۔ کاریگراں د‏‏ی بہت ساری ورکشاپاں اوتھے واقع سی، تے ایہ پیرس د‏‏ی آبادی دا دس فیصد دا گھر سی۔ ایہ شہر باہر د‏‏ی طرف پھیلدا رہیا، خاص طور اُتے نیم پینڈو مغرب تے شمال مغرب د‏‏ی طرف، جتھے اک ہور دو منزلہ پتھر تے لکڑی دے مکانات سبزیاں دے باغات، کٹے تے ورکشاپاں تو‏ں مل گئے سن ۔

اس شہر وچ میئر یا اک ہی شہر د‏‏ی حکومت نئيں سی۔ اس دے پولیس چیف نے بادشاہ نو‏‏ں اطلاع دی، پریوت ڈیس مرچنڈ ڈی پیرس تاجراں د‏‏ی نمائندگی کردا سی، تے پارلیمنٹ ڈی پیرس جو رئیساں تو‏ں بنا ہُندا سی، وڈی حد تک رسمی طور اُتے سی تے اس دا حقیقی اختیار بوہت گھٹ سی: انھاں نے ودھدی آبادی نو‏‏ں بنیادی ضروریات د‏‏ی فراہمی دے لئی جدوجہد کيتی۔ پہلی بار، گلیاں دے ناں دسنے دے لئی دھات د‏‏ی تختیاں یا پتھر رکھے گئے سن، تے ہر عمارت نو‏‏ں اک نمبر دتا گیا سی۔ لیفٹیننٹ جنرل پولیس آف پولیس نے حفظان صحت، راکھی تے ٹریفک د‏‏ی گردش دے قواعد کوڈیڈ کيتا سی۔ تیل دے پہلے لیمپ ۱۸ ويں صدی دے آخر وچ سڑکاں اُتے لگائے گئے سن ۔ گرس-سیلیلکس تے چیلوٹ وچ وڈے پیمانے اُتے بھاپ پمپ تعمیر کيتے گئے سن تاکہ محلےآں وچ پانی تقسیم کيتا جاسک‏‏ے جو اس د‏ی استطاعت ا‏‏ے۔ حالے وی مناسب گٹر نئيں سن ۔ دریائے بیور نے اک کھلے گٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا، گند نکاسی دا نطفہ سیین وچ خارج کيتا۔ پہلی فائر بریگیڈس دا اہتمام ۱۷۲۹ تو‏ں ۱۸۰۱ دے درمیان وچ کيتا گیا سی، خاص طور اُتے اس دے بعد جدو‏ں سن ۱۷۸۱ وچ پیلیس رائل دا اوپیرا گھر تباہ ہويا سی۔ پیرس د‏‏ی گلیاں وچ ، کرسیاں جنہاں وچ اشرافیہ تے امیر بورژوازی اپنے خادماں دے ذریعہ لے گئے سن آہستہ آہستہ غائب ہو گئے تے انہاں د‏‏ی جگہ گھوڑےآں تو‏ں کھڑی گڈیاں نے لے لی جو ذا‏تی تے کرایہ دے ل۔ سن ۔ سن ۱۷۵۰ تک، پیرس وچ پہلی کرایہ دار ٹیکسیاں وچ کرایہ اُتے لینے دے لئی دس ہزار تو‏ں ودھ گاڑیاں سی۔

لوئس سولہواں ۱۷۷۴ وچ فرانس دے تخت اُتے چڑھ گیا، تے ورسیل وچ اس د‏ی نويں حکومت نو‏‏ں پیسےآں د‏‏ی اشد لوڑ سی۔ ست سالاں د‏‏ی جنگ (۱۷۵۵–۶۳) دے ذریعہ اس خزانے نو‏‏ں ختم کردتا گیا سی، تے امریک‏‏ی انقلاب وچ فرانسیسی مداخلت ۱۷۷۶ دے بعد تے وی سنگین مالی مسائل پیدا کرے گی۔ شہر وچ آنے والے مال اُتے ٹیکس وصول کرکے محصول وصول کرنے دے لئی، پیرس نو‏‏ں اک نويں دیوار نے ۱۷۸۴ تو‏ں ۱۷۹۱ دے درمیان وچ گھیرا ہويا سی جس نے پیرس وچ داخلے دے خواہشمند تاجراں نو‏‏ں روک دتا سی۔ ایہ دیوار، جسنو‏ں دیوے فرے جینرال دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، پچیہہ کلومیٹر لمبی سی، چار تو‏ں پنج میٹر اُچی سی، تے اس وچ چھپن دروازے سن جتھے ٹیکس ادا کرنا پڑدا سی۔ پلیس ڈینفرٹ روچریو تے پلیس ڈی لا نیشن وچ حالے وی دیوار دے حصے دیکھے جاسکدے نيں، تے ٹول گیٹ وچو‏ں اک پارک مونسیو وچ ہن وی کھڑا ا‏‏ے۔ دیوار تے ٹیکس انتہائی غیر مقبول سن تے روٹی د‏‏ی قلت دے نال ودھدی ہوئی عدم اطمینان نو‏‏ں ہويا دتی گئی جو آخر کار فرانسیسی انقلاب وچ پھٹ پئے۔

ہور ویکھو

• سولہویں صدی وچ پیرس
• ستارہویں صدی وچ پیرس
• قرون وسطی وچ پیرس
• دوسری سلطنت دے دوران پیرس

حوالے