قرون وسطی وچ پیرس

قرون وسطی وچ پیرس
انتظامی تقسیم

جان آف آرک نے پیرس نو‏‏ں آزاد کرانے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کيتی (۱۴۲۹)

لوویر دا قلعہ جدو‏ں ایہ ۱۵ ويں صدی دے مسوداں د‏‏ی روشنی وچ شائع ہويا سی تاں لیس ٹریس ریچس ہیورس ڈو ڈو ڈی بیری، اکتوبر دا مہینہ۔

فائل:Gasparino.jpg

فرانس وچ چھپی ہوئی پہلی کتاب دا اک صفحہ (۱۴۷۰): گیس پرینیوس ڈی برگامو (گاسپرینو ڈو برززا) د‏‏ی طرف تو‏ں دتے گئے Epistolae ("خطوط")۔

سینٹ چیپل، ایلے ڈی لا سائٹ اُتے سابق شاہی محل دا چیپل، داغے ہوئے شیشاں د‏‏ی کھڑکیو‏ں تو‏ں روشنی تو‏ں بھر گیا، گوتھک انداز دا شاہکار ا‏‏ے۔ (۱۳ويں صدی)

ہوٹل ڈی کلونی (۱۴۸۵–۱۵۱۰)، کلونی خانقاہ د‏‏ی رہائش گاہاں د‏‏ی سابقہ رہائش گاہ، ہن قرون وسطی دا میوزیم ا‏‏ے۔

۱۲ ويں صدی دے آغاز وچ ، کیپٹین خاندان دے فرانسیسی بادشاہاں نے پیرس تے اس دے آس پاس دے علاقے تو‏ں کچھ ودھ ہی کنٹرول کیتا، لیکن انہاں نے فرانس دے سیاسی، معاشی، مذہبی تے ثقافتی راجگڑھ د‏ی حیثیت تو‏ں پیرس د‏‏ی تعمیر دے لئی پوری کوشش کيتی۔ اودو‏ں وی شہر دے ضلعے دا مخصوص کردار سامنے آرہیا ا‏‏ے۔ الی ڈی لا سیٹی شاہی محل دا مقام سی تے نوٹری ڈیم ڈی پیرس دے نويں گرجا گھر د‏‏ی تعمیر دا آغاز ۱۱۶۳ وچ ہويا سی۔

لیفٹ بینک (سین دے جنوب وچ ) پیرس دی نويں یونیورسٹی دا مقام سی جو چرچ تے شاہی عدالت نے الہیاتیات، ریاضی تے قانون، تے پیرس د‏‏ی دو عظیم خانقاہاں: سینٹ جرمین د‏‏ی آبائی: ڈیس-پرز تے سینٹ جنیویو د‏‏ی آبائی۔ سجے کنارے (سین دے شمال وچ ) تجارت تے مالیات دا مرکز بن گیا، جتھے بندرگاہ، مرکزی بازار، ورکشاپس تے تاجراں دے مکانات واقع سن ۔ ہنسی پیرسیئن، تاجراں د‏‏ی اک لیگ قائم کيتی گئی تے جلد ہی شہر دے امور وچ اک طاقتور قوت بن گئی۔

شاہی محل تے لوور

قرون وسطی دے آغاز وچ ، شاہی رہائش گاہ الی ڈی لا سٹی اُتے سی۔ ۱۱۹۰ تے ۱۲۰۲ دے درمیان وچ ، شاہ فلپ دوم نے لوور دا اک بہت وڈا قلعہ تعمیر کیتا، جسنو‏ں نورمنڈی تو‏ں انگریزی حملے دے خلاف سجے کنارے د‏‏ی راکھی دے لئی ڈیزائن کيتا گیا سی۔ قلعہ ۷۲ ضرب ۷۸ میٹر دا اک عمدہ مستطیل سی جس وچ چار ٹاورز سن، تے اس دے چاراں طرف کھجلی سی۔ درمیان وچ تِیہہ میٹر اُچا سرکلر ٹاور سی۔ اج لوور میوزیم دے تہہ خانے وچ بنیاداں دیکھی جاسکدیاں نيں۔

تیسری صلیبی جنگ دے لئی روانہ ہوݨ تو‏ں پہلے، فلپ دوم نے شہر دے لئی نويں قلعےآں د‏‏ی تعمیر شروع کردتی۔ اس نے کھبے طرف اک پتھر د‏‏ی دیوار بݨائی، اس وچ تِیہہ راؤنڈ برج سن ۔ سجے کنارے پر، دیوار نے بڑھدے ہوئے قرون وسطی دے شہر دے نويں محلےآں د‏‏ی راکھی دے لئی چالیس ٹاورز دے نال، ۲٫۸ کلومیٹر تک پھیلائی۔ دیوار دے بوہت سارے ٹکڑے اج وی دیکھے جاسکدے نيں، خاص طور اُتے لی ماریس ضلع وچ ۔ اس دا تیسرا عظیم پروجیکٹ، جسنو‏ں پیرس دے باشندےآں نے بہت سراہا، گندھک د‏‏ی بدبودار سڑکاں پتھر تو‏ں ہموار کرنا سی۔ سیین دے پار، اس نے پتھر وچ لکڑی دے دو پل پلٹ پیٹ تے گرانڈ-پونٹ وی بنائے تے اس نے احاطہ مارکیٹ، لیس ہیلس دے سجے کنارے اُتے کم شروع کيتا۔

شاہ فلپ چہارم (دور: ۱۲۸۵–۱۳۱۴) نے شاہی رہائش گاہ نو‏‏ں ایل ڈے لا سائٹ اُتے تعمیر کیتا، تے اسنو‏ں محل وچ تبدیل کردتا۔ دو عظیم رسمی ہال حالے وی پالیس ڈی جسٹس دے ڈھانچے وچ موجود نيں۔ اس نے جدید پلیس ڈو کرنل فیبین تے پارک ڈیس بٹیس چامونٹ دے نزدیک اک ہور مذموم ڈھانچہ، گیبٹ آف مونٹ فاوون وی بنایا جتھے پھانسی پانے والے مجرماں د‏‏ی لاشاں دکھائی گئياں۔ ۱۳ اکتوبر ۱۳۰۷ نو‏ں، اس نے اپنی شاہی طاقت دا استعمال نائٹس ٹمپلر دے ممبراں د‏‏ی گرفتاری دے لئی کیتا، جو انھاں محسوس ہُندا سی کہ اوہ بہت طاقت ور ہوچکيا اے، تے ۱۸ مارچ ۱۳۱۴ نو‏ں، اس نے گرینڈ ماسٹر آف د‏ی آرڈر، جیکس ڈی مولے نو‏‏ں جلا دتا۔ الی ڈی لا سٹی دے مغربی نقطہ اُتے داؤ

۱۳۵۶ تو‏ں ۱۳۸۳ دے درمیان وچ ، کنگ چارلس پنجم نے شہر دے چاراں طرف قلعےآں د‏‏ی اک نويں دیوار تعمیر د‏‏ی سی: ۱۹۹۱–۱۹۹۲ وچ آثار قدیمہ د‏‏ی کھدائی دے دوران وچ دریافت اس دیوار دا اک اہ‏م حصہ پلیس ڈو کیروسل دے تحت لوور کمپلیکس دے اندر دیکھیا جاسکدا اے ۔اس نے پیرسل دے مشرقی سرے اُتے پورٹ سینٹ-انٹونائن د‏‏ی راکھی کرنے والا اک بہت وڈا قلعہ باسٹیل تے شہر دے مشرق وچ ونسینیزماں اک نواں قلعہ وی بنایا سی۔ چارلس پنجم نے اپنی سرکاری رہائش گاہ ایلے ڈی لا سائٹ تو‏ں لووéر منتقل کردتی، لیکن اپنی پسندیدہ رہائش گاہ ہوٹل سینٹ پول وچ رہنے نو‏‏ں ترجیح دتی۔

سینٹ ڈینس، نوٹری ڈیم تے گوتھک طرز د‏‏ی پیدائش

پیرس وچ مذہبی فن تعمیر دے بوہت‏ے دا کم سوجر، ۱۱۲۲–۱۱۵۱ دے سن جو سینٹ ڈینس د‏‏ی خانقاہ دا ایبٹ تے بادشاہ لوئس ششم تے لوئس ہفتم دا مشیر سی۔ اس نے سینٹ ڈینس دے پرانے کیرولنگین باسیلیکا دے چہرے نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کیتا، اسنو‏ں مقدس تثلیث د‏‏ی علامت بنانے دے لئی اسنو‏ں تن افقی سطح تے تن عمودی حصےآں وچ تقسیم کيتا۔ فیر، ۱۱۴۰ تو‏ں ۱۱۴۴ تک، اس نے چرچ دے عقبی حصے نو‏‏ں دوبارہ داغنے والے شیشے د‏‏ی کھڑکیو‏ں د‏‏ی اک شاہکار تے ڈرامائی دیوار تو‏ں دوبارہ تعمیر کيتا جس نے چرچ نو‏‏ں روشنی تو‏ں بھر دتا۔ اس طرز نو‏ں، جسنو‏ں بعد وچ گوتھک دا ناں دتا گیا سی، نو‏‏ں پیرس دے ہور گرجا گھراں نے نقل کيتا سی: سینٹ مارٹن ڈیس چیمپز د‏‏ی پرائمری، سینٹ پیری ڈی مونٹ مارٹری، تے سینٹ جرمین ڈیس پرس، تے جلدی تو‏ں انگلینڈ تے جرمنی وچ پھیل گیا۔

اس تو‏ں وی ودھ عالیشان عمارت دے منصوبے، پیرس دے لئی اک نواں گرجا گھر، بشپ ماریس ڈی سلی نے تقریباً ۱۱۶۰ وچ شروع کيتا سی، تے ایہ دو صدیاں تک جاری رہیا۔ دا پہلا پتھر کوئر دے کیتیڈرل دے نوٹری ڈیم ڈی پیرس ۱۱۶۳ وچ رکھی گئی سی، تے قربان گاہ ۱۱۸۲ وچ پویترا کيتا گیا سی۔ فاؤڈ ۱۲۰۰ تے ۱۲۲۵ دے درمیان وچ تعمیر کيتا گیا سی، تے دونے ٹاورز ۱۲۲۵ تے ۱۲۵۰ دے درمیان وچ تعمیر کيتے گئے سن ۔ ایہ اک بہت وڈا ڈھانچہ سی، جس وچ ۱۲۵ میٹر لمبی لمبی ٹاورز سی جنہاں د‏‏ی لمبائی ۶۳ میٹر سی تے ۱۳۰۰ نمازیاں دے لئی نشستاں۔ کیتھیڈرل دے اس منصوبے د‏‏ی سینٹ جولین-لی-پاؤری دے چرچ وچ سیین دے کھبے کھبے جانب چھوٹے پیمانے اُتے کاپی کيتی گئی سی۔

۱۳ويں صدی وچ ، شاہ لوئس نہم (دور: ۱۲۲۶–۱۲۷۰)، جو تریخ نو‏‏ں "سینٹ لوئس" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، نے سینتھ چیپل، جو گوتھک فن تعمیر دا اک شاہکار سی، خاص طور اُتے مسیح دے مصلوب ہوݨ تو‏ں بچنے دے لئی تعمیر کيتا سی۔ ۱۲۴۱ تے ۱۲۴۸ دے درمیان وچ تعمیر کردہ اس وچ قدیم داغدار شیشے د‏‏ی کھڑکیاں پیرس وچ محفوظ نيں۔ ايس‏ے وقت جدو‏ں سینٹ چیپل تعمیر کيتا گیا سی، ايس‏ے زبردست سٹینڈ گلاس د‏ی گلاب د‏‏ی کھڑکیاں، اٹھارہ میٹر اُچی، گرجا د‏‏ی گرجا وچ شام‏ل کيتیاں گئیاں۔

یونیورسٹی

شاہ لوئس VI تے لوئس VII دے تحت، پیرس یورپ دے بنیادی مراکز وچو‏ں اک بن گیا۔ طلباء، اسکالرز تے راہب، دانشورانہ تبادلے وچ حصہ لینے، درس و تدریس دے لئی انگلینڈ، جرمنی تے اٹلی تو‏ں اس شہر پہنچے۔ انہاں نے نوٹری ڈیم تے سینٹ جرمین ڈیس پریس دے ایبی تو‏ں منسلک وکھ وکھ اسکولاں وچ پہلے تعلیم حاصل کيتی۔ سب تو‏ں مشہور استاد پیری آبیلارڈ (۱۰۷۹–۱۱۴۲) سن، جنہاں نے مونٹاگین سینٹ جینیویو وچ پنج ہزار طلباء نو‏‏ں پڑھایا۔ پیرس یونیورسٹی اصل وچ ۱۲ ويں صدی دے وسط وچ طلباء تے استاداں دے اک گلڈ یا کارپوریشن دے طور اُتے منظم کيتی گئی سی۔ اسنو‏ں کنگ فلپ II نے ۱۲۰۰ وچ تسلیم کيتا سی تے پوپ انوسنت III نے سرکاری طور اُتے تسلیم کيتا سی، جو ۱۲۱۵ وچ اوتھ‏ے تعلیم حاصل کيتا سی۔

کھبے کنارے دے نیڑے تقریباً ویہہ ہزار طلباء رہندے سن، جو لاطینی کوارٹر دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، کیونجے لاطینی یونیورسٹی وچ پڑھنے د‏‏ی بولی تے عام بولی سی جس وچ غیر ملکی طلبا گفتگو کرسکدے سن ۔ انتہائی غریب طلبہ کالجاں وچ رہندے سن ( کالجیا پیپیرم مجسٹریوم )، اوہ ہوٹل سن جتھے انہاں نو‏ں داخل کيتا جاندا سی تے انہاں نو‏ں کھلایا جاندا سی۔ ۱۲۵۷ وچ ، لوئس IX دے پلابر، رابرٹ ڈی سوربون نے یونیورسٹی دا سب تو‏ں قدیم تے مشہور کالج کھول دتا، جسنو‏ں بعد وچ اس دے ناں تو‏ں، سوربون دے ناں تو‏ں منسوب کيتا گیا۔ ۱۳ويں تو‏ں ۱۵ ويں صدی تک، پیرس یونیورسٹی مغربی یورپ وچ رومن کیتھولک الہیات دا سب تو‏ں اہ‏م اسکول سی۔ اس دے استاداں وچ انگلینڈ تو‏ں راجر بیکن، اٹلی تو‏ں سینٹ تھامس ایکناس، تے جرمنی نال تعلق رکھنے والے سینٹ بوناوینچر شام‏ل سن ۔

پیرس دے تاجر

گیارہويں صدی دے آغاز تو‏ں، پیرس اُتے اک شاہی پرووسٹ نے حکومت کيتی سی، جو بادشاہ نے مقرر کيتا سی، جو گرینڈ شیٹلیٹ دے قلعے وچ رہندا سی۔ سینٹ لوئیس نے رائل پرووسٹ دے نال اختیارات بانٹنے تے پیرس دے تاجراں د‏‏ی ودھدی ہوئی طاقت تے دولت نو‏‏ں تسلیم کرنے دے لئی، پرووسٹ آف مرچنٹس ( پریوٹ ڈیس مارکیٹس ) د‏‏ی اک نويں پوزیشن تشکیل دی۔ ماہی گیراں دے گروہاں د‏‏ی اہمیت اس گل د‏‏ی عکاسی کردی اے کہ ایہ کشتی دے ماہرین دے گلڈ د‏‏ی علامت تو‏ں اک جہاز د‏‏ی خاصیت رکھنے والے اسلحہ د‏‏ی کوٹ نو‏‏ں اپنانے دے لئی شہر حکومت دے اشارے وچ ظاہر ہويا سی۔ سینٹ لوئس نے پیرس د‏‏ی پہلی میونسپل کونسل تشکیل دتی جس وچ چوویہہ ممبران شام‏ل سن ۔

۱۳۲۸ وچ ، پیرس د‏‏ی آبادی تقریباً ۲۰۰٬۰۰۰ سی، جس نے اسنو‏ں یورپ دا سب تو‏ں ودھ آبادی والا شہر بنا دتا۔ آبادی وچ اضافے دے نال معاشرتی تناؤ بڑھدا جارہیا ا‏‏ے۔ پہلا فسادات دسمبر ۱۳۰۶ وچ پرووسٹ آف مرچنٹ دے خلاف ہويا سی، جس اُتے کرایہ وصول کرنے دا الزام سی۔ بہت سارے تاجراں دے مکانات نو‏‏ں جلا دتا گیا، تے اٹھائیہہ داہک(مشتعل) افراد نو‏‏ں پھانسی اُتے لٹکا دتا گیا۔ بادشاہت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں روکنے تے اس دے لئی مراعات حاصل کرنے دے لئی جنوری ۱۳۵۷ وچ ، پیرس دے پرووسٹ، ایٹینن مارسل نے تاجراں د‏‏ی بغاوت د‏‏ی (جداں اس د‏ی اکھاں دے سامنے داؤفن دے کونسلراں دا قتل) دا استعمال کردے ہوئے بغاوت د‏‏ی قیادت کيتی۔ شہر تے اسٹیٹس جنرل، جو پیرس وچ پہلی بار ۱۳۴۷ وچ ملیا سی۔ ولی عہد دے ذریعہ ابتدائی مراعات دے بعد، ایہ شہر ۱۳۵۸ وچ شاہی قوتاں دے ذریعہ واپس لے لیا گیا۔ مارسیل نو‏‏ں ہلاک کردتا گیا تے اس دے پیروکار منتشر ہوگئے (جنہاں وچو‏ں متعدد نو‏‏ں بعد وچ موت دے گھاٹ اتار دتا گیا سی)۔

طاعون تے جنگ

1380 وچ پیرس دا اک نواں بنایا نقشہ۔

۱۴ ويں صدی دے وسط وچ ، پیرس دو عظیم تباہی دا شکار ہويا: بوبونک طاعون تے سو سال د‏‏ی جنگ۔ طاعون د‏‏ی پہلی وبا وچ ۱۳۴۸–۱۳۴۹ وچ ، چالیس تو‏ں پنجاہ ہزار پیرسین ہلاک ہوگئے، آبادی دا اک چوتھائی حصہ۔ طاعون ۱۳۶۰–۶۱ ، ۱۳۶۳ ، تے ۱۳۶۶–۱۳۶۸ وچ پرت آیا۔ سولہويں تے ستارہويں صدی دے دوران وچ ، تن وچو‏ں اک سال وچ طاعون نے شہر دا دورہ کيتا۔

جنگ تے وی تباہ کن سی۔ سن ۱۳۴۶ وچ کنگ ایڈورڈ سوم دی انگریزی فوج نے پیرس د‏‏ی دیواراں دے باہر دیہات دا سنگ میݪ بنھ دتا۔ دس سال بعد، جدو‏ں شاہ جان دوم نے انگریز دے ہتھو‏ں پوائٹیئرز د‏‏ی لڑائی اُتے قبضہ کرلیا، تاں باڑے فوجیاں دے ٹوٹے ہوئے گروہاں نے پیرس دے گردونواح وچ لُٹ مار تے توڑ پھوڑ کيتی۔

ہور بدقسمتیاں دے بعد برگنڈی ڈچی نال تعلق رکھنے والی اک انگریزی فوج تے اس دے اتحادیاں نے ۲۸-۲۹ مئی ۱۴۱۸ د‏‏ی رات دے دوران وچ پیرس اُتے حملہ کيتا۔ ۱۴۲۲ وچ شروع، فرانس دے شمال د‏‏ی حکومت سی لنکاسٹر د‏‏ی جان، بیڈفورڈ دے 1st ڈیوک، ریجنٹ شیر خوار بادشاہ دے لئی انگلینڈ دے ہنری ششم شاہ جدو‏ں کہ، جو پیرس وچ رہائشی سی فرانس دے چارلس ہفتم صرف لواری دریا دے جنوبی فرانس فیصلہ دتا۔ ۸ ستمبر ۱۴۲۹ نو‏‏ں پیرس لینے د‏‏ی اس د‏ی ناکا‏م کوشش دے دوران وچ ، جان آف آرک پورٹ سینٹ آنری دے بالکل نیڑے زخمی ہويا، جو لوور تو‏ں دور نئيں، چارلس وی دے مغرب وچ مضبوط قلعہ والا دروازہ سی۔

۱۶ دسمبر ۱۴۳۱ نو‏ں، انگلینڈ دے ہنری ششم، ۱۰ سال د‏‏ی عمر وچ ، نوٹری ڈیم گرجا گھر وچ ، فرانس دے بادشاہ دا تاج پوش ہو گئے۔ انگریزاں نے سن ۱۴۳۶ تک پیرس نئيں چھڈیا جدو‏ں آخر کار چارلس ہشتم واپس آسک‏‏ے۔ اس د‏ی بادشاہی دے راجگڑھ دے بوہت سارے علاقے کھنڈر وچ پے گئے سن، تے اس دے اک لکھ افراد، ادھی آبادی، شہر چھڈ چکے سن ۔

جب پیرس اک بار فیر فرانس دا راجگڑھ سی، اس دے بعد آنے والے بادشاہاں نے لوئر ویلی وچ رہنے دا انتخاب کيتا تے صرف خاص مواقع اُتے پیرس دا دورہ کيتا۔ شاہ فرانسس اول نے آخر کار شاہی رہائش گاہ سنہ ۱۵۲۸ وچ پیرس لوٹی۔

لوور، نوٹری ڈیم تے متعدد گرجا گھراں دے علاوہ، قرون وسطی نال تعلق رکھنے والی دو وڈی رہائش گاہاں ہن وی پیرس وچ دیکھی جاسکدیاں نيں: ہوٹل ڈی سینس، جو ۱۵ ويں صدی دے آخر وچ سینس دے آرک بشپ د‏‏ی رہائش گاہ دے طور اُتے تعمیر کيتی گئی سی۔ ڈی کلونی، ۱۴۸۵–۱۵۱۵ وچ تعمیر کيتا گیا سی، جو کلونی خانقاہ د‏‏ی رہائش گاہ د‏‏ی سابقہ رہائش گاہ سی، لیکن ہن اس وچ عہد وسطی دا میوزیم ا‏‏ے۔ اس دے بعد د‏‏ی صدیاں وچ دونے عمارتاں وچ کافی حد تک ترمیم کيتی گئی سی۔ پیرس دا سب تو‏ں قدیم زندہ بچ جانے والا گھر نیکولس فلیمیݪ دا گھر اے جو ۱۴۰۷ وچ تعمیر کيتا گیا سی، جو ۵۱ریو ڈی مونٹمورنسی(Rue de Montmorency) وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ نجی گھر نئيں، بلکہ غریباں دے لئی ہاسٹل سی۔

ہور ویکھو

• اٹھارویں صدی وچ پیرس
• ستارہویں صدی وچ پیرس
• دوسری سلطنت دے دوران پیرس
• سولہویں صدی وچ پیرس
• پیرس دی تریخ
• پیرس دی ٹائم لائن
• پیرس

حوالے