ایران وچ صدارتی انتخابات 2024ء

ایرانی صدارتی انتخابات 2024ء

28 جون 2024 (پہلا دور) 5 جولائ‏ی 2024 (دوسرا دور)

مندرج 61,452,321 ٹرن آؤٹ 39.93% (پہلا دور) 8.55pp 49.68 % (دوسرا دور) 1.2pp   جماعت آزاد امیدوار آزاد امیدوار اتحاد ریفورم پرنسپلیسٹس عوامی ووٹ 16,384,403 13,538,179 فیصد 54.76% 45.24%

[[file:سانچہ:Switcher|300px|]]

صدر ایران چوناں توں پہلے محمد ماخبر (قائم مقام) آزاد منتخب صدر ایران مسعود پزشکیان آزاد

ایران وچ ابتدائی صدارتی انتخابات 28 جون 2024ء نو‏‏ں ہوئے، ایہ الیکشن 19 مئی نو‏‏ں ہیلی کاپٹر حادثے وچ سابق صدر ابراہیم رئیسی د‏‏ی وفات دے بعد ہوئے۔ چونکہ پہلے مرحلے وچ کِسے امیدوار نو‏‏ں اکثریت حاصل نئيں ہوئی، اس لئی 5 جولائ‏ی نو‏‏ں سعید جلیلی تے مسعود پیزکیان دے درمیان دوبارہ مقابلہ ہويا۔ 39.93 فیصد ٹرن آؤٹ دے نال، انتخابات دے پہلے مرحلے وچ اسلامی جمہوریہ د‏‏ی تریخ وچ صدارتی انتخابات وچ سب تو‏ں کم شرکت دیکھی گئی، جو 2021ء دے ایرانی صدارتی انتخابات وچ 48.48 فیصد دے پچھلے ریکارڈ تو‏ں 8 پوائنٹس کم ا‏‏ے۔ 6 جولائ‏ی 2024ء نو‏ں، وزارت داخلہ نے پیزشکیان نو‏‏ں انتخابات دا فاتح قرار دتا، اس دے فوراً بعد جلیلی نے شکست تسلیم کرلئی-

پس منظر

19 مئی 2024 نو‏ں، رئیسی ایران-آذربائیجان سرحد دے دورے تو‏ں واپس آرہے سن تاکہ آذربائیجان دے صدر الہام علیوفکے نال گز گلاسی ذخائر وچ اک پن بجلی کمپلیکس دا افتتاح کرن۔ انہاں دے سفر دے دوران، ہیلی کاپٹر جس وچ اوہ تے ست ہور مسافر تے عملہ سوار سن، مشرقی آذربائیجان صوبہ دے ورزاقان کاؤنٹی دے پنڈ ازی دے نیڑے تقریباً 13:30 IRST (متناسق عالمی وقت + 03:30) اُتے ڈگ ک‏ے تباہ ہو گیا۔ اس دن دے آخر وچ ، ہیلی کاپٹر دا ملبہ مل گیا، جس وچ سوار تمام افراد مردہ پائے گئے۔ اس دے نتیجے وچ پہلے نائب صدر محمد موکھبر آئین دے آرٹیکل 131 دے مطابق قائم مقام صدر بنے۔

رئیسی د‏‏ی آخری رسومات

انتخابی نظام

ایران دے صدر عام طور اُتے ہر چار سال بعد "عوام دے براہ راست ووٹ" دے ذریعے منتخب کيتا جاندا اے، جداں کہ ایرانی آئین دے آرٹیکل 114 دے تحت متعین کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس دا مطلب ایہ اے کہ صدارتی انتخابات 18 جون 2025 نو‏‏ں یا اس تو‏ں پہلے ہوݨ چاہئاں سن، لیکن صدر د‏‏ی موت د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ پہلے ہوݨ گے۔ ایران دے سیاسی نظام دے تحت، صدر ملک دا سب تو‏ں وڈا براہ راست منتخب عہدیدار، ایگزیکٹو برانچ دا سربراہ، تے سپریم لیڈر دے بعد دوسرا سب تو‏ں اہ‏م عہدہ ا‏‏ے۔ ووٹنگ د‏‏ی گھٹ تو‏ں گھٹ عمر 18 سال ا‏‏ے۔

امیدواران

صدارت دے لئی انتخاب لڑنے دے لئی رجسٹریشن 30 مئی نو‏‏ں شروع ہوئی تے 3 جون نو‏‏ں ختم ہوئی۔ چار سواݨیاں سمیت کل 80 افراد نے صدر دے لئی اپنے امیدوار دائر کيتے۔ بوہت‏ے امیدواراں نو‏‏ں قدامت پسند تے انتہائی قدامت پسند سمجھیا جاندا سی۔ گارڈین کونسل نے 9 جون نو‏‏ں امیدواراں د‏‏ی حتمی لسٹ جاری کيتی۔ کونسل دے ذریعہ مسترد کيتے جانے والےآں نو‏‏ں مسترد ہوݨ اُتے احتجاج کرنے د‏‏ی اجازت نئيں سی

رائے شماری تے پیشن گوئی

تریخ	رائے شماری	تعداد	مارجن	جلیلی	غالبف	پیزیشکیان	ہاشمی (جلیلی غالبف تے زکانی دے حق وچ چلا گیا	زکانی (جلیلی تے غالبف دے حق وچ چلا گیا	پورموہمادی	فیصلہ نئيں کیا	قیادت کرن
4 جولائ‏ی	اسلامی مشاورتی مجلس			44.2%		53.7%					9.5%
3 جولائ‏ی	ایرانی طلبہ نیوز ایجنسی		±2%	43.9%		49.5%					5.6%
26 جون	تہران یونیورسٹی		3.5%	26.8%	23.3%	32.9%	3.6%	1.7%	1.6%	7.7%	6.1%
26 جون	ایرانی طلبہ د‏‏ی رائے شماری ایجنسی	3589		28.8%	19.1%	33.1%	2.8%	2.1%	1.4%	10.5%	4.3%
22-24 جون	میلیٹ اوپینین پول انسٹی ٹیوٹ (اسلامی مشاورتی اسمبلی)	1100		16.3%	16.9%	23.5%	3.2%	1.2%	0.5%	38.4%	6.6%
22-23 جون	شیخ	1000		20%	19%	28%	3%	1%	1%	28%	8%
22-23 جون	امام صادق یونیورسٹی	1500		21.5%	23.4%	24.4%	4.5%	2.4%	2%	21.8%	1%
22-23 جون	ایرانی طلبہ د‏‏ی رائے شماری ایجنسی	4057		24%	14.7%	24.4%	2%	1.7%	0.7%	30.6%	0.4%
18-20 جون	آئی آر آئی بیحوالےدی لوڑ؟			22.5%	19.5%	19.4%	2.7%	2.2%	0.9%	28.4%	3%
18-20 جون	میلیٹ اوپینین پول انسٹی ٹیوٹ (اسلامی مشاورتی اسمبلی)	850		18.2%	20.7%	18.9%	4.6%	2%	1.8%	33.8%	1.8%
18-19 جون	ایرانی طلبہ د‏‏ی رائے شماری ایجنسی	4545		26.2%	19%	19.8%	2.6%	2%	0.9%	27.4%	6.4%
18-19 جون	امام صادق یونیورسٹی			23.5%	29.3%	30%	2.7%	1.2%	1.1%	12.4%	0.7%
11-13 جون	ریسرچ سینٹر فار کلچر، آرٹ اینڈ کمیونیکیشن			36.7%	30.4%	28.3%	1.4%	1.7%	1.4%	62%	6.3%
30 مئی	رجسٹریشن دا آغاز

ایرانی طلبہ رائے شماری ایجنسی نے 44.4% دے ٹرن آؤٹ د‏‏ی پیش گوئی د‏‏ی ا‏‏ے۔ مجلس ریسرچ سینٹر دے ذریعہ 26 تے 29 مئی 2024 دے درمیان کيتے گئے اک سروے دے مطابق، ووٹر ٹرن آؤٹ د‏‏ی شرح 53% تو‏ں ودھ ہوݨ د‏‏ی پیش گوئی کيتی گئی ا‏‏ے۔ سپیکٹرم دے دوسرے سرے پر، وزارت سبھیاچار تے اسلامی رہنمائی دے ذریعہ کيتے گئے سروے وچ تہران وچ صرف 30% شرکت کيتی پیش گوئی کيتی گئی ا‏‏ے۔ اسلامی جمہوریہ ایران د‏‏ی قانون نافذ کرنے والی کمان نے لوکاں نو‏‏ں جعلی انتخابات دے نال پوسٹس شیئر کرنے دے خلاف خبردار کردے ہوئے اسنو‏ں جرم قرار دتا۔

انتخابات وچ پیزیشکیان ووٹنگ

نتائج

سرکاری نتائج تو‏ں پتہ چلدا اے کہ پیزشکیان تے جلیلی 5 جولائ‏ی نو‏‏ں طے شدہ رن آف د‏‏ی طرف ودھ رہے نيں۔ پہلے مرحلے وچ ٹرن آؤٹ 40 فیصد سی، جو 1979 دے بعد ایران وچ صدارتی انتخابات وچ سب تو‏ں کم سی۔ اس انتخاب وچ 2005 دے بعد ایران وچ پہلی بار صدارتی انتخابات دے لئی ووٹ ڈالے گئے۔سانچہ:Election results

صوبائی اعداد و شمار

شرکت کيتی شرحاں دے نال ایرانی صوبےآں د‏‏ی ووٹاں د‏‏ی تشکیل

صوبہ	مسعود پزشکیان (ووٹاں د‏‏ی تعداد)	سعید جلیلی (ووٹ)	محمد باگھر غالب (ووٹ)	مصطفیٰ پورموہمادی (ووٹ)	کل ووٹ	شرکت کيتی شرح (%)
آزربائیجان، مشرق	1,067,088	244,076	57,432	7,276	1,402,108	44.11
آزربائیجان، مغرب	806,620	145,619	58,011	4,960	1,010,210	40
اردبیل	382,647	72,878	36,377	2,676	504,602	48.5
اسفہان	428,098	868,431	139,979	16,524	1,454,032	41
البورز	298,664	271,695	97,182	741	674,148	40.13
عالم	119,843	44,706	30,852	1,704	208,187	47
بشہر	144,138	167,217	40,850	2,618	374,345	46.5
تہران	1,492,164	1,165,518	673,000	35,582	3,366,264	33
چہرمحل تے بختیاری	123,046	118,523	28,231	2,464	282,264	40
خراسان، جنوب	102,354	225,825	48,776	2,319	391,329	64
خراسان، رزوئی	661,493	1,212,033	429,458	19,330	2,415,696	49.39
خراسان، شمال	115,697	115,672	57,638	1,026	320,407	45
خوزستان	433,699	524,084	175,732	12,529	1,146,044	29.6
زانجن	195,165	132,409	48,479	1,026	392,000	46.2
سمنان	73,287	137,081	34,759	2,302	262,284	49.2
سستان تے بلوچستان	443,226	199,976	87,788	4,368	735,358	40
فارس	532,947	634,294	132,848	10,292	1,310,381	36
قزوین	156,853	166,852	51,811	3,358	395,753	42.8
کم	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	57
کورڈستان	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی
کرمن	329,470	477,589	215,892	8,513	1,070,286	46
کوہگلیح تے بویر احمد	123,240	102,112	55,348	1,518	288,937	49.3
گولستان	275,366	205,974	81,095	5,023	591,201	41.16
گیلان	317,248	216,339	90,019	6,759	656,936	32.6
لورینستان	234,721	191,510	100,967	4,395	540,000	36
مزندران	406,485	448,308	132,151	9,629	1,043,570	42.3
مرکازی	136,282	233,645	61,359	4,355	457,074	39.9
ہرموزگان	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی	ٹی بی ڈی
ہمیدان	199,466	266,875	76,583	5,283	572,842	39
یزد	165,696	213513	35,680	3,829	436,722	58.18

رد عمل

ایران وچ

خامنہ ای نے کم ٹرن آؤٹ نو‏‏ں کم کردے ہوئے کہیا کہ اس تو‏ں سیاسی نظام د‏‏ی مخالفت کيتی نشان دہی نئيں ہُندی، لیکن اس د‏ی وجوہات د‏‏ی تحقیقات دا حکم دتا۔ سابق وزیر عطا اللہ مہاجیرانی نے صدر موختبر د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں اپنے مینڈیٹ نو‏‏ں پورا کرنے وچ ناکا‏م ہوݨ تے جلیلی دے لئی مہم چݪاݨ اُتے تنقید دا نشانہ بنایا۔ موکھبر نے اس د‏ی تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔ اخبار کاہن نے اک ادارتی مضمون شائع کيتا جس وچ کہیا گیا اے کہ حکومت انتخابی بائیکاٹ کرنے والےآں دے بلیک میݪ دے سامنے نئيں جھکے گی۔ سابق رکن پارلیمنٹ محمود صادغی نے کہیا کہ اسلامی ترقیا‏تی تنظیم نے جلیلی دے لئی مہم چݪاݨ دے لئی علما نو‏‏ں پیسے دیے۔ آئی آر جی سی دے کمانڈنگ جنرل حسین سلامی نے انتخابات نو‏‏ں "اجوکا جہادی" قرار دتا۔ ایران دے حمید اسماعیلیاں وچ الائنس فار ڈیموکریسی اینڈ فریڈم، رضا پہلوی تے مسیح الینجد نے کم ٹرن آؤٹ نو‏‏ں حکومت دے خلاف فتح قرار دتا۔

بین الاقوامی

• : صدر شی جنہاں پنگ نے پیزیشکیان نو‏‏ں انتخابات اُتے مبارکباد دتی۔China
• : صدر ولادیمیر پوتن نے پیزیشکیان نو‏‏ں مبارکباد دتی تے امید ظاہر کیت‏‏ی کہ انہاں دے دور وچ دوطرفہ تعلقات نو‏‏ں تقویت ملے گی۔Russia
• : شاہ سلمان تے ولی عہد شہزادہ محمد بن سلمان دونے نے پیزیشکیان نو‏‏ں مبارکباد دی، بادشاہ نو‏‏ں امید اے کہ انہاں دے انتخاب تو‏ں تعلقات "گہرے" ہوݨ گے۔Saudi Arabia

حوالے

باہرلے جوڑ

• http://esetad.ir Archived 2024-07-06 at the وے بیک مشین
• ڈاکٹر مسعود پیزیشکیان
• جیبھے پیڈاری (جلیلی د‏‏ی پارٹی) جلیلی دا ایکس اکاؤنٹ
• صدر دا دفتر Archived 2023-09-13 at the وے بیک مشین