برازیل
| برازیل | |
| Federative Republic of Brazil | |
| República Federativa do Brasil | |
 |
|
| راجگڑھ: | برازیلیہ |
| تھاں: | 8,514,877 مربع کلومیٹر |
| لوک گنتی: | 190,732,694 |
| کرنسی: | ریال |
| بولی: | پرتگالی |
.svg)
| |
برازیل دکھنی امریکہ تے لاطینی امریکہ دا سب توں وڈا دیس اے۔ ایہ تھاں تے لوک گنتی وچ دنیا دا پنجواں وڈا دیس اے۔[۱] ایہ پرتگالی بولن والا سب توں وڈا دیس وی اے۔[۲]
برازیل دے چڑھدے ول وڈا سمندر اوقیانوس اے جیہدے نال ایہدا 7,491 کلومیٹر (4,655 میل) کنڈھا رلدا اے۔ ایہدی ولگن اتر ول وینزویلا، سورینام، فرینچ گیآنا؛ اتر لیندے ول کولمبیا، لہندے ول بولیویا تے پیرو، دکھنی لہندے ول ارجنٹائن تے پیراگوۓ نال تے دکھن ول یوراگوۓ نال رلدی اے۔ ایہدے نال کئی جزیرہ جٹ وی رلدے نیں۔ چلی تے ایکویڈار ای ایسے دیس نیں جیدیاں ولگناں برازیل نال نہیں ملدیاں۔ برازیل دکھنی امریکہ دے 47٪ حصے تے پھیلیا ہویا اے۔
پیڈرو الوارس کبرال دے 1500 وچ برازیل دے کنڈیاں تے اترن توں پہلے ایتھے کئی قبیلے وس رۓ سن۔ پیڈرو نے برازیل تے پرتگال دے حق دا سدا دتا۔ 1808 تک ایہ پرتگال دی کلونی رہیا جدوں سلطنت دا راجگڑھ پرتگال تے نیپولین دے ہلے باہجوں لزبن توں ریو ڈی جینرو بنایا گیا[۳]۔ 1815 وچ ایہ پرتگال، برازیل تے الگرو نوں رلا کے بننوالی سلطنت دا اک حصہ سی۔ 1822 وچ ایہ سلطنت برازیل بنی جیہڑی اک پارلیمنٹ نال قنونی بادشائی سی۔ 1889 وچ اک فوجی انقلاب مگروں ایہ لوکراج بنی۔ 1964 توں 1985 تک ایتھے اک فوجی جنتا دا راج رہیا۔[۴] برازیل دا ہن دا دیس چلاؤ فنون 1988 وچ بنایا گیا[۵] تے اوہدے وچ برازیل نوں اک رلواں جٹ دیس منیا گیا جیہدے وچ اک راجگڑھ، 26 صوبے تے 5,564 نکے انگ آندے نیں۔[۵][۶]
ایہدی لوک گنتی 192 ملین توں ود اے۔ ایہدے جنگلات نوں دنیا دے پھیپھڑے کیا جاندا اے۔ ایہدے وڈے شہراں چوں ساؤ پائلو، برازیلا شامل نیں پرتگیزی ایتھے عام بولی جان والی بولی اے۔ جگ دے پودیاں دا تے جانوراں دا بہت بڑا کھٹ ایہدے جنگلاں اچ پایا جاندا اے۔
برازیل سیاست تے ایکانومی اچ لاطینی امریکہ دا سردار اے۔ سماجی تے ہور رپھڑاں نے ایہناں نوں دنیا دی اک وڈی طاقت بنن تون پچھے رکھیا ہویا اے۔ دوجی وڈی لڑائی تے 1990 دے وشکارلے ویلے اچ فوجی تے لوک راج دونان ونکان دیاں سرکاراں نین برازیل نون دنیا ج اگے رکھن دی کوشش کیتی۔ برازیل یونائیثڈ نیشنز تے دکھنی امریکی دیساں دی سنکت دا اک سنگی اے۔
برازیل دی اجکل دی بدیسی پالیسی ایہنوں لاطینی دیساں دا سردار، تے اک اگے ودھدا دیس تے آن آلے ویلے دی اک وڈی طاقت بنان تے اے۔ برازیل اپنے چگڑے امن نال مکانا چاندا اے۔ برازیل دا دیس چلاؤ فنون ایہنوں لاطینی دیساں نال گوڑے رشتے بنان تے زور دیندا اے۔
ناں
[سودھو]برازیل دا ناں برازیل ایتھوں دے اک رکھ برازیل رکھ دے ناں تے آ جیہڑا ایہدے کنڈھیاں تے لامت ہوندا اے۔[۷] برازیل پرتگیزی بولی دا شبد اے جیہدا مطلب اے امبر ورگا رتہ۔ ایس رکھ توں گوڑا رتہ رنگ بندا اے جیہدی یورپی لوکاں نوں کپڑا رنگن لئی لوڑ سی۔[۸] ایہ اک مینگی شے سی تے ایہ برازیل توں لیائی جان والی پہلی شے سی۔ ایتھے دی دیسی لوکاں نے وی فیر ایس رکھ نوں چنگا بیجیا تے ایہ دے کے اوہ یورپی شیواں لیندے سن۔[۹]
پرتگال دے ریکارڈ وچ دیس دا ناں پاک صلیبوالا دیس (Terra da Santa Cruz) سی[۱۰] پر یورپی جہازاںوالے تے بپاری ایہنوں برازیل دا دیس (Terra do Brasil) برازیل دے بپار باہجوں کیندے سن۔[۱۱] اینج فیر عام ناں سرکاری تھاں تے چھا گیا۔ پرانے جہازاں والے ایہنوں طوطیاں دا دیس وی کہندے سن۔[۱۲] گورانی بولی وچ جیہڑی کہ پیراگوۓ دی اک سرکاری بولی اے، برازیل نوں 'پنڈوراما' کیا گیا اے۔ اہ دیسی لوکاں دا ایس تھان نوں دتا گیا ناں اے۔ [۱۳]
تریخ
[سودھو]سب توں پرانے بھانڈے جیہڑے لہندے وچوں لبھے اوہ 8000 ورھے پرانے نیں تے ایہ ایمیزن دے پیالے دے تھاں سنتارم توں لبھے نیں تے ایہ گل دسدی اے کہ پرانے ویلیاں توں ای برازیل وچ رہتل سی۔[۱۴] ایہ تھاں انگنے وکھرے قبیلیاں دی رہن تاھن سی جیہڑے ایتھے 10،000 دے نیڑے ورھیاں توں رہ دہے سن تے اوہناں دے سب توں پرانے نشان مناس گیرائس دے پہاڑی تھاں وچ ویکھے جاسکدے نیں۔[۱۵] اجکل دے برازیل وچ 2000 دے نیڑے پرانے قبیلے وس رۓ نیں جیہڑے شکار، مچھیاں پھڑ کے تے ہور پکھی واسی کم کر کے گزارا کردے نیں۔
دیس برازیل نوں 22 اپریل 1500 وچ ایتھے اک پرتگالی سمندری کھوجی پیڈرو الوارس کبرال نے پرتگال ئی کلیم کیتا۔[۱۶] پرتگالیاں دا ایتھے پتھر ویلے دے وسن والے لوکان نال پیا جیہڑے اک ٹبر دی بولی بولدر سن تے آپس اچ لڑدے رہندے سن۔ پہلی پرتگالی بستی 1532 اچ وسی تے 1534 توں ایتھے پرتگالی بستیاں وسن ٹریاں۔ 1549 نوں پرتگال دے بادشاہ نے ایتھے اک گورنر جنرل لا دتا۔ دیسی قبیلے نوں پرتگالیاں نیں اپنے آپ وچ جذب کرلیا۔ کجھ غلام بنا لیا کجھ یورپی روگاں دا مقابلہ ناں کرسکے تے مر کھپ گۓ۔ 16ویں صدی دے وشکار تک شکر برازیل دی وڈی برامد بن گئی تے ایدی بعوتی پیداوار لئی افریقہ تون غلام لیاۓ گۓ۔ پرتگالی کالونی نین ہولی ہولی الے دوالے دیاں فرانسیسی ڈچ تے انگریزی کلونیاں تے مل مار لیا۔
17ویں صدی دے انت تے شکر دا کم تھوڑا رہ گیا پر اوسے ویلے ایتھے سونا لبن لگ گیا تے اینج ایتھے لوک وسدے رۓ۔ 1808 وچ پرتگال دا شاہی ٹبر نیپولین دے ہلے توں بچدا ہویا برازیا آگیا تے برازیا دا نگر ریو ڈی جینرو پرتگیزی سلطنت دا راجگڑھ بن گیا۔ 1815 وچ برازیل تے پرتگال اک سلطنت بن گۓ۔ 7 ستمبر 1822 نوں برازیل نے پرتگال توں اذادی دی دس دتی تے برازیل اک پارلیمانی بادشاہت بن گیا۔ پیڈرو پہلا 1831 نوں پرتگال چلاگیا تے اودی تھاں تے کودا نکا پتر پیڈرو دوجا بادشاہ بنیا۔ ایہدے ویلے برازیل نے تن لڑائیاں لڑیاں۔ 1850 وچ غلامان دے کاروبار نوں بند کردتا گیا تے ہولی ہولی اے برازیل چ وی مک گیا۔ 1889 وچ بادشاہت مکا دتی گئی۔ پر ایس دے مگروں لمے ویلے تک برازیل اچ فوجی جنتاواں دا راج ریا۔
جغرافیہ
[سودھو]
برازیل نے دکھنی امریکہ دے کافی لمے چڑھدے کنڈھیاں تے تے براعظم دے اندر تک مل ماریا ہویا اے۔ یوراگوۓ دکھن اچ ارجنٹینا تے پیراگوے دکھن لہندے پاسے بولیویا تے پیرو لہندے پاسے، کولمبیا اتلے لہندے پاسے، وینزویلا سورینام گی انا تے فرانسیسی گی آنا اتر جے وسدے نیں۔ دکھنی امریکہ دے صرف دو دیساں ایکویڈار تے چلی نال ایہدا باڈر نیں رلدا۔ ایہدے نال ایہدے کول سمندر اچ وی کئی جزیرے نیں۔ برازیل دنیا دا روس کنیڈا چین تے امریکہ مکرون 5واں وڈا دیس اے۔ ایہ 8,514,876.599 مربع کلومیٹر تے پھیلیا ہویا تے اتلے تے دکھنی امرکہ دے دیسان وچ تیجا وڈا دیس اے۔ ایہدے وچ تن ٹائم زون آندے نیں۔ برازیل اچ اچے نکے پہاڑ اچے تھاں نیں۔ ایہدا چوکھا سارا تھاں 200 توں 800 میٹر دے وشکار اے۔ برازیل دا تھلواں چڑھدا پاسا پہاڑی اے۔ پکو ڈی نبلینا برازیل دا سب توں اچا پہاڑ اے ایہدے اچائی 2994 میٹر اے تے سب توں نیویں تھاں بحر اوقیانوس اے۔ برازیل اچ کئی وڈی دریائی پربندھ نیں تے ایتھے دنیا دوجا سب توں لما تے پانی دی وِتھ نال سب توں وڈا دریا ایمیزن وی اے۔
جاندار
[سودھو]برازیل ورکے وڈے دیس وچ کئی ایکو سسٹم اے۔ ایہنان وچ ایمیزن دے بارشی جنگل نیں جنہاں وچ دنیا اچ بس توں چوکھے جاندار رہندے نیں۔ ایمیزن دے بارشی جنگلاں دا 60٪ انک برازیل اچ اے۔ ایہدے اچ دنیا دیان جانداران دیان وںدان دا 10٪ رہندا اے۔ ایتھون دیاں 55000 بوٹیاں، تازے پانی دیاں 3000 مچھیاں، تے 520 میملز دی دس ہو چکی اے۔ برازیل وچ 1622 پنچھی نیں تے ایس حساب نال ایہ دنیا وچ تیجے نمبر تے آ۔ ایتھے 468 ریپٹائیلز دیان وںدان نیں۔ برازیل دے جنگلی جانداراں دا وڈا پاسا حالے تک حساب کتاب وچ نہیں آیا۔ سینسداناں نیں حساب لایا اس وچ 40 لکھ دے جاندار ہجے ریکارڈ کرنے رہندے نیں۔ برازیل دا جنکلی جیون رکھاں دی کٹائی، ڈنگر پالن، وائی بیجی، کعر بنان، تیل کڈن، جنکلی جانوران دے کاروبار، ڈیم، پانی دے گندا ہون جۓ مسلیان وچ پھسیا تے مک رہیا اے۔
لوک
[سودھو]2008 دی گنتی دے حساب نال برازیل دی گنتی 19 کروڑ اے۔ 84٪ دے نیڑے لوک شہراں وچ رہندے نیں۔ چوکھے سارے لوک اتلے چڑھدے تے تھلویں چڑھدے پاسے وچ وسدے نیں۔ برازیل دے لوکاں دا 48٪ گورے تے 43٪ گندمی نین 6٪ کالے نیں۔ برازیل دے لوکاں دا چوکھا سارا پاسا دیسی پرتگیزی تے کالے لوکاں نال رل کے بنیا اے۔ 11٪ لوک ان پڑھ نیں۔ رومن کیتھولک برازیل دا سب توں وڈا مت اے۔ تے برازیل چے کسے وی ہور دس نال سب توں جوکھے کیتھولک رہندے نیں۔ 73٪ لوک رومن کیتھولک نیں تے 15٪ لوک پروٹسٹنٹ نیں۔ ساؤ پولو تے ریو ڈی جینرو وڈے شہر نیں۔
بولی
[سودھو]پرتگالی برازیل دی سرکاری تے سب تون وڈی بولی اے اینوں سارے لوک بولدے نین تے اخباراں ٹی وی تے میڈیا تے ہر تھاں تے ایہو ای بوی جاندی اے۔ برازیل دی پرتگالی بولی پرتگال دی پرتگالی تون واز ج وکھری اے۔ اینون دوناں نون اک کرن دے کم ہوریا اے۔ 180 دے نیڑے ایتھے پرانیاں دیسی بولیان وی دور پار دیان تھانواں تے بولیاں جاندیاں نیں۔
رہتل
[سودھو]پرتگالی بولی، کیتھولک مت تے آرکٹکچر برازیل دی رہتل اچ پرتگالی رہتل چوں آے نیں۔ ایہدے تے افریقہ تے یورپ دیان ہور دیسان دے آن والیاں نین وی اپنے رنگ چاڑے نیں۔ برازیل دی موسیقی تے وی افریقی تے یوپی رنک چڑھیا ہویا اے۔
ایکانومی
[سودھو]برازیل لاطینی امریکہ دی سب تون وڈی ایکانومی اے تے اے دنیا دی اٹھویں وڈی ایکانومی اے۔ برازیل دے ان گنت وسیلے نیں تے ایتھے فری مارکیت ایکانومی ورتی جاندی اے۔ ایہدی جی ڈی پی 10200 ڈالر اے۔
فوج
[سودھو]برازیل دی فوج، برازیل دی فوج، سمندری فوج تے ہوائی فوج نال رل کے بنی اے ایہدے وچ 371199 سپاہی نین تے اینج اے لاطینی امریکہ دی سب تونوڈی فوج اے۔ زمینی فوج زمین تے ہون والی لرائی لڑ دی اے تے ایدے چ 235,978 سپاہی نیں۔ ملٹری پولیس وی فوج دے نال رل کے لڑدی اے پر اے صوبائی کورنر دے تھلے ہوندی اے۔ برازیل دی سمندری فوج برازیل دے کنڈھیاں دی راکھی اے تے اے برازیل دیاں فوچاں اچ سب تون پرانی اے۔ لاطینی امریکہ اچ اے اکو سمندری فوج اے جیہدے کول اک ہوائی جہازاں وال سمندری جہاز وی ہیگا اے۔ ہوائی فوج برازیل دیاں ہوائی ولگن دی راکھی اے تے اے لاطینی امریکہ دی سب تو وڈی ہوائی فوج اے ایہدے کول 700 لڑاکا ہوائی جہاز نیں۔
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: برازیل |
اتہ پتہ
[سودھو]- ↑ S. George Philander (2012). Encyclopedia of Global Warming and Climate Change, Second Edition. Princeton University, 148. ISBN 978-1-4129-9261-9.
- ↑ (2011) Brazil Today: An Encyclopedia of Life in the Republic. South Dakota State University, 23. ISBN 978-0-313-34673-6.
- ↑ A. J. R. Russell-Wood (1998). The Portuguese Empire, 1415-1808: A World on the Move. Johns Hopkins University, 26. ISBN 978-0-8018-5955-7.
- ↑ Introduction of Brazil at www.cia.gov Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Brazilian Federal Constitution at www.planalto.gov.br Error: unknown archive URL (archived [Date missing]) Brazilian Federal Constitution at www.v-brazil.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Territorial units of the municipality level at www.sidra.ibge.gov.br Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Boris Fausto (1999). A Concise History of Brazil. Cambridge University Press, 9. ISBN 978-0-521-56526-4.
- ↑ Jon S. Vincent. Ph.D. (2003). Culture and Customs of Brazil. Greenwood Publishing Group, 36. ISBN 978-0-313-30495-8.
- ↑ Wayne E. Lee (2011). Empires and Indigenes: Intercultural Alliance, Imperial Expansion, and Warfare in the Early Modern World. NYU Press, 196. ISBN 978-0-8147-6527-2.
- ↑ Bonnier Corporation (1880). Popular Science. Bonnier Corporation, 493.
- ↑ Jean de Léry (1990). History of a Voyage to the Land of Brazil, Otherwise Called America. University of California Press, 242. ISBN 978-0-520-91380-6.
- ↑ Jayme A. Sokolow. Ph.D. (2003). The Great Encounter: Native Peoples and European Settlers in the Americas, 1492-1800. M.E. Sharpe, 84. ISBN 978-0-7656-0982-3.
- ↑ Maria Herrera-Sobek (2012). Celebrating Latino Folklore. ABC-CLIO, 155. ISBN 978-0-313-34340-7.
- ↑ Science Magazine, 13 December 1991 http://www.sciencemag.org/content/254/5038/1621.abstract
- ↑ (1999) The Brazil Reader: History, Culture, Politics. Duke University Press, 11–. ISBN 978-0-8223-2290-0. Retrieved on 12 December 2012.
- ↑ Boxer, p. 98.