برازیل
| برازیل | |
| Federative Republic of Brazil | |
| República Federativa do Brasil | |
 |
|
| راجگڑھ: | برازیلیہ |
| تھاں: | 8,514,877 مربع کلومیٹر |
| لوک گنتی: | 190,732,694 |
| کرنسی: | ریال |
| بولی: | پرتگالی |
.svg)
| |
برازیل دکھنی امریکہ تے لاطینی امریکہ دا سب توں وڈا دیس اے۔ ایہ تھاں تے لوک گنتی وچ دنیا دا پنجواں وڈا دیس اے۔[۱] ایہ پرتگالی بولن والا سب توں وڈا دیس وی اے۔[۲]
برازیل دے چڑھدے ول وڈا سمندر اوقیانوس اے جیدے نال ایہدا 7,491 کلومیٹر (4,655 میل) کنڈا رلدا اے۔ ایہدی ولگن اتر ول وینزویلا، سورینام، فرینچ گیآنا؛ اتر لیندے ول کولمبیا، لیندے ول بولیویا تے پیرو، دکھنی لیندے ول ارجنٹائن تے پیراگوۓ نال تے دکھن ول یوراگوۓ نال رلدی اے۔ ایہدے نال کئی جزیرہ جٹ وی رلدے نیں۔ چلی تے ایکویڈار ای ایسے دیس نیں جیدیاں ولگناں برازیل نال نہیں ملدیاں۔ برازیل دکھنی امریکہ دے 47٪ حصے تے پھیلیا ہویا اے۔
پیڈرو الوارس کبرال دے 1500 وچ برازیل دے کنڈیاں تے اترن توں پہلے ایتھے کئی قبیلے وس رۓ سن۔ پیڈرو نے برازیل تے پرتگال دے حق دا سدا دتا۔ 1808 تک ایہ پرتگال دی کلونی رئیا جدوں سلطنت دا راجگڑھ پرتگال تے نیپولین دے ہلے باہجوں لزبن توں ریو ڈی جینرو بنایا گیا[۳]۔ 1815 وچ ایہ پرتگال، برازیل تے الگرو نوں رلا کے بننوالی سلطنت دا اک حصہ سی۔ 1822 وچ ایہ سلطنت برازیل بنی جیہڑی اک پارلیمنٹ نال قنونی بادشائی سی۔ 1889 وچ اک فوجی انقلاب مگروں ایہ لوکراج بنی۔ 1964 توں 1985 تک ایتھے اک فوجی جنتا دا راج رئیا۔[۴] برازیل دا ہن دا دیس چلاؤ فنون 1988 وج بنایا گیا[۵] تے اوہدے وچ برازیل نوں اک رلواں جٹ دیس منیا گیا جیدے وچ اک راجگڑھ، 26 صوبے تے 5,564 نکے انگ آندے نیں۔[۵][۶]
ایدی لوک گنتی 192 ملین توں ود اے۔ ایدے جنگلات نوں دنیا دے پھیپھڑے کیا جاندا اے۔ ایدے وڈے شہراں چوں ساؤ پائلو، برازیلا شامل نیں پرتگیزی ایتھے عام بولی جانے والی بولی اے۔ جگ دے پودیاں دا تے جانوراں دا بہت بڑا کھٹ ایدے جنگلاں چ پایا جاندا اے۔
برازیل سیاست تے ایکانومی چ لاطینی امریکہ دا سردار اے۔ سماجی تے ہور مسلیاں نین ایناں دنیا دی اک وڈی طاقت بنن تون پچھے رکھیا ہویا اے۔ دوجی وڈی لرائی تے 1990 دے وشکارلے ویلے چ فوجی تے لوک راج دونان ونکان دیاں سرکاراں نین برازیل نون دنیا ج اگے رکھن دی کوشش کیتی۔ برازیل یونائیثڈ نیشنز تے دکھنی امریکی دیساں دی سنکت دا اک سنگی اے۔
برازیل دی اجکل دی بدیسی پالیسی اینوں لاطینی دیساں دا سردار، تے اک اگے وددا دیس تے آن الے ویلے دی اک وڈی طاقت بنان تے اے۔ برازیل اپنے چگڑے امن نال مکانا چاندا اے۔ برازیل دا دیس چلاؤ فنون اینوں لاطینی دیساں نال گوڑ ے رشتے بنان تے زور دیندا اے۔
ناں[سودھو]
برازیل دا ناں برازیل ایتھوں دے اک رکھ برازیل رکھ دے ناں تے اے جیہڑا ایدے کںڈیاں تے لامت ہوندا اے۔[۷] برازیل پرتگیزی بولی دا شبد اے جیدا مطلب اے امبر ورگا رتہ۔ ایس رکھ توں گوڑا رتہ رنگ بندا اے جیدی یورپی لوکاں نوں کپڑا رنگن لئی لوڑ سی۔[۸] ایہ اک مینگی شے سی تے ایہ برازیل توں لیائی جانوالی پہلی شے سی۔ ایتھے دی دیسی لوکاں نے وی فیر ایس رکھ نوں چنگا بیجیا تے ایہ دے کے اوہ یورپی شیواں لیندے سن۔[۹]
پرتگال دے ریکارڈ وچ دیس دا ناں پاک صلیبوالا دیس (Terra da Santa Cruz) سی[۱۰] پر یورپی جہازاںوالے تے بپاری ایہنوں برازیل دا دیس (Terra do Brasil) برازیل دے بپار باہجوں کیندے سن۔[۱۱] اینج فیر عام ناں سرکاری تھاں تے چھا گیا۔ پرانے جہازاںوالے ایہنوں طوطیاں دا دیس وی کیندے سن۔[۱۲] گورانی بولی وچ جیہڑی کہ پیراگوۓ دی اک سرکاری بولی اے، برازیل نوں 'پنڈوراما' کیا گیا اے۔ اہ دیسی لوکاں دا ایس تھان نوں دتا گیا ناں اے۔ [۱۳]
تریخ[سودھو]
سب توں پرانے پانڈے جیہڑے لیندے وچوں ملے اوہ 8000 ورے پرانے نیں تے ایہ ایمیزن دے پیالے دے تھاں سنتارم توں ملے نیں تے ایہ گل دسدی اے جے پرانے ویلیاں توں ای برازیل وچ رہتل سی۔[۱۴] ایہ تھاں انگنے وکھرے قبیلیاں دی رہن تاھن سی جیہڑے ایتھے 10،000 دے نیڑے وریاں توں رہ رۓ سن تے اوہناں دے سب توں پرانے نشان مناس گیرائس دے پاڑی تھاں وچ ویکھے جاسکدے نیں۔[۱۵] اجکل دے برازیل وچ 2000 دے نیڑے پرانے قبیلے وس رۓ نیں جیہڑے شکار، مجھیاں پھڑ کے تے ہور پکھی واسی کم کر کے گزارا کردے نیں۔
دیس برازیل نوں 22 اپریل 1500 چ ایتھے اک پرتگالی سمندری کھوجی پیڈرو الوارس کبرال نے پرتگال ئی کلیم کیتا۔[۱۶] پرتگالیاں دا ایتھے پتھر ویلے دے وسن والے لوکان نال پیا جیہڑے اک ٹبر دی بولی بولدر سن تے آپس ج لڈدے ریندے سن۔ پہلی پرتگالی بستی 1532 ج وسی تے 1534 توں ایتھے پرتگالی بستیاں وسن ٹریاں۔ 1549 نوں پرتگال دے بادشاہ نے ایتھے اک گورنر جنرل لا دتا۔ دیسی قبیلے نوں پرتگالیاں نیں اپنے آپ چ جذب کرلیا۔ کج غلام بنا لیا کج یورپی روگاں دا مقابلہ ناں کرسکے تے مر کھپ گۓ۔ 16ویں صدی دے وشکار تک شکر برازیل دی وڈی برامد بن گئی تے ایدی بعوتی پیداوار لئی افریقہ تون غلام لیاۓ گۓ۔ پرتگالی کالونی نین ہولی ہولی الے دوالے دیاں فرانسیسی ڈچ تے انگریزی کلونیاں تے مل مار لیا۔
17ویں صدی دے انت تے شکر دا کم تھوڑا رہ گیا پر اوسے ویلے ایتھے سونا لبن لگ گیا تے اینج ایتھے لوک وسدے رۓ۔ 1808 چ پرتگال دا شاہی ٹبر نیپولین دے ہلے توں بچدا ہویا برازیا آگیا تے برازیا دا نگر ریو ڈی جینرو پرتگیزی سلطنت دا راجگڑھ بن گیا۔ 1815 چ برازیل تے پرتگال اک سلطنت بن گۓ۔ 7 ستمبر 1822 نوں برازیل نے پرتگال توں اذادی دی دس دتی تے برازیل اک پارلیمانی بادشاہت بن گیا۔ پیڈرو پہلا 1831 نوں پرتگال چلاگیا تے اودی تھاں تے کودا نکا پتر پیڈرو دوجا بادشاہ بنیا۔ ایدے ویلے برازیل نے تن لڑائیاں لڑیاں۔ 1850 چ غلامان دے کاروبار نوں بند کردتا گیا تے ہولی ہولی اے برازیل چ وی مک گیا۔ 1889 چ بادشاہت مکا دتی گئی۔ پر ایس دے مگروں لمے ویلے تک برازیل چ فوجی جنتاواں دا راج ریا۔
جغرافیہ[سودھو]
برازیل نے دکھنی امریکہ دے کافی لمے چڑھدے کنڈیاں تے تے براعظم دے اندر تک مل ماریا ہویا اے۔ یوراگوۓ دکھن چ ارجنٹینا تے پیراگوے دکھن لیندے پاسے بولیویا تے پیرو لیندے پاسے، کولمبیا اتلے لیندے پاسے، وینزویلا سورینام گی انا تے فرانسیسی گی آنا اتر جے وسدے نیں۔ دکھنی امریکہ دے صرف دو دیساں ایکویڈار تے چلی نال ایدا باڈر نیں رلدا۔ ایدے نال ایدے کول سمندر چ وی گیئی جزیرے نیں۔ برازیل دنیا دا روس کینیڈا چین تے امریکہ مکرون 5واں وڈا دیس اے۔ اے 8,514,876.599 مربع کلومیٹر تے پھیلیا ہویا تے اتلے تے دکھنی امرکہ دے دیسان ج تیجا وڈا دیس اے۔ ایدے وچ تن ٹائم زون آندے نیں۔ برازیل چ اچے نکے پعاڑ اچے تھاں نیں۔ ایدا چوکھا سارا تھاں 200 توں 800 میٹر دے وشکار اے۔ برازیل دا تھلواں چڑھدا پاسہ پعاڑی اے۔ پکو ڈی نبلینا برازیل دا سب توں اچا پعاڑ اے ایدے اچائی 2994 میٹر اے تے سب توں نیویں تھاں بحر اوقیانوس اے۔ برازیل چ کئی وڈی دریائی پربندھ نین تے ایتھے دنیا دوجا سب توں لماں تے پانی دے ناپ نال سب توں وڈا دریا ایمیزن وی اے۔
جاندار[سودھو]
برازیل ورکے وڈے دیس ج کئی ایکو سسٹم اے۔ اینان وچ ایمیزن دے بارشی جنگل نیں جناں چ دنیا چ بس تون چوکھے جاندار ریندے نیں۔ ایمیزن دے بارشی جنگلاں دا 60٪ انک برازیل چ اے۔ ایدے چ دنیا دیان جانداران دیان وںدان دا 10٪ ریندا اے۔ ایتھون دیاں 55000 بوٹیاں، تازے پانی دیاں 3000 مجھیاں، تے 520 میملز دی دس ہو چکی اے۔ برازیل چ 1622 پنچھی نیں تے ایس سعاب نال اے دنیا چ تیجے نمبر تے اے۔ ایتھے 468 ریپٹائیلز دیان وںدان نیں۔ برازیل دے جنگلی جانداراں دا وڈا پاسہ ہلے تک سغاب کتاب چ نین آیا۔ سینسداناں نیں سعاب لایا اس ج 40 لکھ دے جاندار ہلے ریکارڈ کرنے ریندے نیں۔ برازیل دا جنکلی جیون رکھاں دی کٹائی، ڈنگر پالن، وائی بیجی، کعر بنان، تیل کڈن، جنکلی جانوران دے کاروبار، ڈیم، پانی دے گندا ہون جۓ مسلیان چ پھسیا تے مک ریا اے۔
لوک[سودھو]
2008 دی گنتی دے سعاب نال برازیل دی گنتی 19 کروڑ اے۔ 84٪ دے نیڑے لوک شہراں چ ریندے نیں۔ چوکھے سارے لوک اتلے چڑھدے تے تھلویں چڑھدے پاسے چ وسدے نیں۔ برازیل دے لوکاں دا 48٪ گورے تے 43٪ گندمی نین 6٪ کالے نیں۔ برازیل دے لوکاں دا چوکھا سارا پاسا دیسی پرتگیزی تے کالے لوکاں نال رل کے بنیا اے۔ 11٪ لوک ان ّڑھ نیں۔ رومن کیتھولک برازیل دا سب توں وڈا مت اے۔ تے برازیل چے کسے وی ہور دس نال سب تون جوکھے کیتھولک ریندے نیں۔ 73٪ لوک رومن کیتھولک نیں تے 15٪ لوک پروٹسٹنٹ نیں۔ ساؤ پولو تے ریو ڈی جینرو وڈے شہر نیں۔
بولی[سودھو]
پرتگالی برازیل دی سرکاری تے سب تون وڈی بولی اے اینوں سارے لوک بولدے نین تے اخباراں ٹی وی تے میڈیا تے ہر تھاں تے ایہو ای بوی جاندی اے۔ برازیل دی پرتگالی بولی پرتگال دی پرتگالی تون واز ج وکھری اے۔ اینون دوناں نون اک کرن دے کم ہوریا اے۔ 180 دے نیڑے ایتھے پرانیاں دیسی بولیان وی دور پار دیان تھانواں تے بولیاں جاندیاں نیں۔
رہتل[سودھو]
پرتگالی بولی، کیتھولک مت تے آرکٹکچر برازیل دی رہتل چ پرتگالی رہتل چوں آے نیں۔ ایدے تے افریقہ تے یورپ دیان ہور دیسان دے آن والیاں نین وی اپنے رنگ چاڑے نیں۔ برازیل دی موسیقی تے وی افریقی تے یوپی رنک چڑھیا ہویا اے۔
ایکانومی[سودھو]
برازیل لاطینی امریکہ دی سب تون وڈی ایکانومی اے تے اے دنیا دی اٹھویں وڈی ایکانومی اے۔ برازیل دے ان گنت وسیلے نیں تے ایتھے فری مارکیت ایکانومی ورتی جاندی اے۔ ایدی جی ڈی پی 10200 ڈالر اے۔
فوج[سودھو]
برازیل دی فوج، برازیل دی فوج، سمندری فوج تے ہوائی فوج نال رل کے بنی اے ایدے چ 371199 سپاہی نین تے اینج اے لاطینی امریکہ دی سب تونوڈی فوج اے۔ زمینی فوج زمین تے ہون والی لرائی لڑ دی اے تے ایدے چ 235,978 سپاہی نیں۔ ملٹری پولیس وی فوج دے نال رل کے لڑدی اے پر اے صوبائی کورنر دے تھلے ہوندی اے۔ برازیل دی سمندری فوج برازیل دے کنڈیاں دی راکھی اے تے اے برازیل دیاں فوچاں چ سب تون پرانی اے۔ لاطینی امریکہ چ اے اکو سمندری فوج اے جیدے کول اک ہوائی جعازاں وال سمندری جعاز وی ہیکآ اے۔ ہوائی فوج برازیل دیاں ہوائی ولگن دی راکھی اے تے اے لاطینی امریکہ دی سب تو وڈی ہوائی فوج اے ایدے کول 700 لڑاکا ہوائی جعاز نیں۔
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: برازیل |
اتہ پتہ[سودھو]
- ↑ S. George Philander (2012). Encyclopedia of Global Warming and Climate Change, Second Edition. Princeton University, 148. ISBN 978-1-4129-9261-9.
- ↑ (2011) Brazil Today: An Encyclopedia of Life in the Republic. South Dakota State University, 23. ISBN 978-0-313-34673-6.
- ↑ A. J. R. Russell-Wood (1998). The Portuguese Empire, 1415-1808: A World on the Move. Johns Hopkins University, 26. ISBN 978-0-8018-5955-7.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Boris Fausto (1999). A Concise History of Brazil. Cambridge University Press, 9. ISBN 978-0-521-56526-4.
- ↑ Jon S. Vincent. Ph.D. (2003). Culture and Customs of Brazil. Greenwood Publishing Group, 36. ISBN 978-0-313-30495-8.
- ↑ Wayne E. Lee (2011). Empires and Indigenes: Intercultural Alliance, Imperial Expansion, and Warfare in the Early Modern World. NYU Press, 196. ISBN 978-0-8147-6527-2.
- ↑ Bonnier Corporation (1880). Popular Science. Bonnier Corporation, 493.
- ↑ Jean de Léry (1990). History of a Voyage to the Land of Brazil, Otherwise Called America. University of California Press, 242. ISBN 978-0-520-91380-6.
- ↑ Jayme A. Sokolow. Ph.D. (2003). The Great Encounter: Native Peoples and European Settlers in the Americas, 1492-1800. M.E. Sharpe, 84. ISBN 978-0-7656-0982-3.
- ↑ Maria Herrera-Sobek (2012). Celebrating Latino Folklore. ABC-CLIO, 155. ISBN 978-0-313-34340-7.
- ↑ Science Magazine, 13 December 1991 http://www.sciencemag.org/content/254/5038/1621.abstract
- ↑ (1999) The Brazil Reader: History, Culture, Politics. Duke University Press, 11–. ISBN 978-0-8223-2290-0. Retrieved on 12 December 2012.
- ↑ Boxer, p. 98.