خزر سلطنت
| |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
650?–1048? | |||||||||||||
حیثیت | خزر خاگانیت | ||||||||||||
راجگڑھ | |||||||||||||
عمومی زباناں | ترک بولیاں | ||||||||||||
مذہب | |||||||||||||
Qaghan | |||||||||||||
• 618–628 | تنک یابغو | ||||||||||||
• 9ویں صدی | بُلان | ||||||||||||
• 9ویں صدی | اوبادیا | ||||||||||||
• 9ویں صدی | Zachariah | ||||||||||||
• 9ویں صدی | Manasseh | ||||||||||||
• 9ویں صدی | Benjamin | ||||||||||||
• 10th century | Aaron | ||||||||||||
• 10th century | Joseph | ||||||||||||
• 10th century | David | ||||||||||||
• 11th century | Georgios | ||||||||||||
تاریخی دور | Middle Ages | ||||||||||||
• قیام | 650? | ||||||||||||
• خاتمہ | 1048? | ||||||||||||
رقبہ | |||||||||||||
850[۳] | ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۱٬۲۰۰٬۰۰۰ مربع میل) | ||||||||||||
آبادی | |||||||||||||
• 7th century[۴] | 1,400,000 | ||||||||||||
کرنسی | یارماق | ||||||||||||
| |||||||||||||
موجودہ حصہ |
خزر سلطنت جاں خزر خاگانیت وچکارلے ویلےآں وچ یوریشیا دی اک ترکی نسل لوکاں دی وڈی سلطنت سی ، جہڑی اجوکے روس دے یوروپی حصے ، لہندے قازقستان , چڑھدے یوکرین , آذربائیجان , شمالی قفقاز ( چرکیسیا , داغستان ) , گرجستان , کریمیا اتے اتلے چڑھدے ترکی اتے پھیلی ہوئی سی ۔ اسدا راجگڑھ وولگا دریا دے کنڈے بسیا آتیل شہر سی ۔ خزر خاگانیت سنّ 448 توں 1048 تکّ چلی ۔ اسوچّ کئی دھرماں دے لوک اتے ، ترکی قبیلےآں دے علاوہ ، یورالی ، سلاوی اتے ہور نسلاں دے لوک وی رہندے سن ۔ خزر خاگانت ریشم رستہ اتے اک اہم پڑاؤ سی اتے دکھن - لہندے ایشیا نوں اتلے یورپ توں جوڑن والی اک مکھ کڑی سی ۔[۵]
مذہب
[سودھو]قرون وسطی وچّ خزر راج نے یہودی دھرم نوں اپنا لیا سی ، حالانکہ ستیپی دے ہور ترکی قبیلےآں نے سنی اسلام اپنایا سی ۔
ناں
[سودھو]بہت سارے ودواناں دا مننا ہے کہ خزر شبد [ترک بولیاں]] دے گیزیر جاں خیزیر شبد توں آیا ہے اتے اسدا مطلب خانہ بدوش جاں گھمکڑ ہندا ہے ۔
عرب خزر جنگاں
[سودھو]7ویں تے 8ویں صدی عیسوی چ خزراں نے اموی سلطنت تے اسدی جانشین عباسی سلطنت خلاف جنگاں دا اک سلسلہ لڑیا ۔پہلی عرب خزر جنگ اسلامی فتوحات دے پہلے دور وچ لڑی گئی ۔ 640 تک مسلم فوجاں آرمینیا تک پہنچ گئے۔ 642ء وچ اینہاں نے قفقاز پار اپنا پہلا حملہ عبدالرحمان ابن ربیعہ دی اگوائی وچ کیتا ۔ 652ء وچ مسلم فوجاں خزر راجگڑھ بلانجار اتے حملہ آور ہوئیاں ، لیکن جت نا سکیاں تے بھاری نقصان چکیا ۔
خزر
[سودھو]ایہ نیمخانہ بدوش ترک لوک سن ،جنہاں نے اپنے وقت دی طاقتور ترین مغربی ترک خانیت توں ٹوٹے تے اپنی ہی وکھ سیاست پیدا کی.[۶] مشرقی یورپ تے جنوب مغربی ایشیا دی اہم ترین تجارتی شہ رگ دے دونے اطراف, خذریہ قرون وسطی دی سب توں اولی تجارتی منڈی بنا جو شاہراہ ریشم دی مغربی رستےآں اُتے تسلط رکھدا سی جدوں کہ چین ، مشرق وسطی تے کیویائی روس' دے درمیان اک چوراہے دا کردار ادا کردا رہیا .[۶][۶] تقریبا ً تن صدیاں تک ( 650-965ء) قبیلہ خذر دا وسیع علاقے اُتے غلبہ رہیا جو وولگا ڈون دے میداناں توں مشرقی کریمیا تے شمالی قفقاز رہیا .[۷] خذریہ طویل عرصے تک ساسانی فارسی سلطنت دے خلاف بازنطینی قائم مقام رہنے دے بعد بازنطینی سلطنت ، خلافت امویہ تے شمالی میداناں دے خانہ بدوشاں دے درمیان حائلی ریاست دا کردار ادا کردا رہیا .فیر اس دا بازنطینی اتحاد 900 ء دے آس پاس ختم ہويا . بازنطینیاں نے الاناں نوں خذریہ اُتے حملہ کرنے دے لئی ابھارنا شروع کيتا تاکہ خذریہ دی کریمیا تے قفقاز اُتے گرفت کمزور ہوئے تے اوہ شمال وچ ابھرتی ہوئی روسی طاقت نوں مسیحیت قبول کروا تے انہاں توں سیاسی اتحاد کرسکن .[۸] 965 تے 969 دے درمیان ، کیویائی روسی' حکمران کیف دا سفیاتوسلاؤ اول نے راجگڑھ آتل فتح کرکے خذری ریاست تباہ دی .
باہرلے جوڑ
[سودھو]- Lecture on the Jews of Khazaria by Dr. Henry Ambramson
- The Kievan Letter scan in the Cambridge University Library collection.
- Khazaria.com
- Resources - Medieval Jewish History - The Khazars The Jewish History Resource Center, Project of the Dinur Center for Research in Jewish History, The Hebrew University of Jerusalem
- Khazar Historic Maps at the وے بیک مشین (archived October 26, 2009)
- The Kitab al-Khazari of Judah Hallevi, full English translation at sacred-texts.com
- Ancient lost capital of the Khazar kingdom found Archived 2010-04-13 at the وے بیک مشین
- ↑ Wexler 1996, p. 50
- ↑ Brook, pp. 107
- ↑ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of world-systems research 12 (2): 222. ISSN 1076-156X. http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381. Retrieved on ۱۶ ستمبر ۲۰۱۶.
- ↑ Herlihy 1972, pp. 136–148;Russell1972, pp. 25–71. This figure has been calculated on the basis of the data in both Herlihy and Russell's work.
- ↑ A history of Russia, Central Asia, and Mongolia, David Christian, Wiley-Blackwell, 1998, ISBN 978-0-631-20814-3, ... Recent evidence suggests that the dominant language was an Oghur dialect. Anthropologically and linguistically the Khazars were similar to the other Turkic peoples of the Pontic steppes ...
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ ۶.۳ ۶.۴ ۶.۵ ۶.۶ ۶.۷ [[#CITEREF|]].
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ ۷.۲ ۷.۳ [[#CITEREF|]]
- ↑ Noonan 1999, pp. 499,502–3.
- ↑ 2007a[[#CITEREF|]]
- ↑ [[#CITEREF|]]: 'Most scholars are sceptical about the hypothesis (that has its roots in the late 19th century) that Khazars became a major component in the ethnogenesis of the Ashkenazic Jews'.