ریل آوا جائی

دا حصہ

ٹرانسپورٹ

حصہ

صنعت، نقل و حمل کے وسائل

انتظامی تقسیم

پٹری آوا جائی یا ریلوے یا ریل ایسی آوا جائی نو‏‏ں کہیا جاندا نو‏‏ں کہیا جاندا اے کہ جو پٹری یا ریلوے لائن دے ذریعے کيتی جاندی ہوئے۔ پٹری آوا جائی نو‏‏ں انگریزی وچ Railway یا Railroad کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اردو وچ اسنو‏ں عام طور اُتے ریلوے یا ریل کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پٹری یا ریلوے لائن فولاد د‏‏ی دو پٹریاں اُتے مشتمل ہُندی اے جو سلیپر ( لکڑی یا لوہے دے تختے یا کنکریٹ دے سلب) اُتے لگی ہوئی ہُندیاں نيں تے سلیپر بلاسٹ (پتھراں د‏‏ی سطح جو زمین دے اُتے ہُندی اے ) اُتے رکھے ہوئے ہُندے نيں۔ ریل د‏‏ی پٹری نو‏‏ں اردو وچ عام طور اُتے ریلوے لائن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس ریلوے لائن اُتے ہی ٹریناں چلدی نيں تے مسافراں یا اشیاء نو‏‏ں اک جگہ تو‏ں دوسری جگہ منتقل کردیاں نيں۔

تریخ[سودھو]

سولہويں صدی دے اک جرمن سائنس دان جارج ایگریکولا نے اپنی کتاب معدنیات وچ اک ایسی گڈی دا ذکر کيتا اے جو لکڑی دے کھمباں اُتے چلدی سی۔ اسنو‏ں گھوڑے کھینچدے سن ۔ 1790ء وچ ايس‏ے قسم د‏‏ی اک گھوڑا گڈی کاناں تو‏ں کوئلہ ڈھونے دے لئی، برطانیہ وچ چلا‏ئی گئی۔ لیکن ایہ لوہے د‏‏ی پٹری اُتے چلدی سی۔ 1804ء وچ اک انگریز انجینیر رچرڈ ٹرے دتی تھک نے بھاپ تو‏ں چلنے والا انجن تیار کيتا۔ لیکن ایہ صرف ویہہ ٹن وزن کھچ سکدا سی۔ اس دے بعد جارج سٹیفن سن نے اس تو‏ں زیادہ طاقتور انجن بنایا۔ اس انجن دے کامیاب تجربے دے بعد سٹاکٹن تو‏ں ڈارلنگٹن تک ریل د‏‏ی پٹری بچھائی گئی جس اُتے صرف مال گاڑیاں چلا‏ئی گئياں۔ 1830ء وچ لیور پول تو‏ں مانچسٹر نو‏‏ں ملانے والی ریلوے لائن دا افتتاح ہويا تے برطانیہ وچ سب تو‏ں پہلی مسافر گڈی ايس‏ے ریلوے لائن اُتے چلی۔ اس دے بعد ریاست ہائے متحدہ وچ 1833ء بلجیم تے جرمنی وچ 1835ء وچ کینڈا 1836، فرانس 1837ء ہالینڈ تے اٹلی وچ 1839ء وچ ریل گاڑیاں چلنے لگياں۔

ہندوستان وچ ریلوے د‏‏ی تریخ دا آغاز 1845ء تو‏ں ہويا۔ اس سال کلکتے تو‏ں رانی گنج بمبئی تو‏ں کلیان اورمدراس تو‏ں ارکونام تک تن ریل گاڑیاں تجربا‏تی طور اُتے چلا‏ئی گئياں۔ 13 مئی 1861ء نو‏‏ں کراچی تو‏ں کوٹری تک چلنے والی ریل گڈی دا افتتاح ہويا۔ 10 اپریل 1862ء نو‏‏ں لاہور تے امرتسر دے درمیان پہلی گڈی چلی۔ 1865ء وچ ملتان نو‏‏ں لاہور تو‏ں ریلوے دے ذریعے تو‏ں ملیا گیا۔ 1889ء وچ سکھر دے مقام اُتے دریائے سندھ اُتے پل تعمیر ہونے تو‏ں پنجاب تے سندھ ریل دے ذریعے مل گئے ۔

سانچہ:وارانسی