سانچہ:چونواں مضمون/۱۲

چیچن تے انگوشےآں د‏‏ی جلاوطنی ، جسنو‏ں اردخ وی کہیا جاندا ہے ، آپریشن لنٹن ' دوسری جنگ عظیم دے دوران ، 23 فروری 1944 نو‏‏ں ، شمالی قفقاز د‏‏ی پوری وناخ ( چیچن تے انگوش ) آبادی نو‏‏ں سویت حکومت نے جبری وسطی ایشیا منتقل کردتا سی۔ 1930 تو‏ں 1950 د‏‏ی دہائی دے دوران غیر روسی سوویت نسلی اقلیتاں دے متعدد ملین ممبراں نو‏‏ں متاثر کرنے والے سوویت جبری آبادکاری پروگرام تے آبادی د‏‏ی منتقلی دے اک حصے دے طور اُتے ، ملک بدر کرن دا حکم داخلہ امور د‏‏ی عوامی کمیساریت دے سربراہ لاورتی بیریا نے سوویت پریمیر جوزف اسٹالن د‏‏ی منظوری دے بعد دتا سی۔

19 واں صدی وچ قفقاز نال تعلق رکھنے والے چیچن ، اوسٹین ، چرکِس‏ے تے کبارڈینی عوام د‏‏ی تصویر کشی کرنے والی اک پینٹنگ ، جس وچ چیچنز د‏‏ی نمائندگی کيتی گئی سی ، جس د‏‏ی نمائندگی کرنے والے اس آدمی د‏‏ی سجے طرف ني‏‏‏‏ں۔

جلاوطنی گھٹ تو‏ں گھٹ اکتوبر 1943 تو‏ں تیار کيتی گئی سی اَتے 19،000 افسران ہور 100،000 داخلہ امور د‏‏ی عوامی کمیساریت فوجیاں نے اس آپریشن وچ حصہ لیا سی۔ جلاوطنی نے انہاں د‏‏ی پوری قوماں دے نال نال چیچونو-انگوش خودمختار سوویت سوشلسٹ جمہوریہ دا دا خاتمہ کيت‏‏ا۔ اس بے دخلی دے آبادیات‏ی نتائج تباہ کن تے دور رس سن : (سوویت آرکائیوز دے مطابق چیچن ذرائع نے جلاوطن افراد نو‏‏ں 650،000 تک دسیا ہے ) چیچن اَتے انگوش جنھاں نو‏ں جلاوطن کيت‏‏ا گیا سی ، گھٹ تو‏ں گھٹ اک چوتھائی ہلاک ہوگئے۔ مجموعی طور اُتے ، محفوظ شدہ دستاویزات ریکارڈاں تو‏ں پتہ چلدا ہے کہ راؤنڈ اپ تے آوا جائی دے دوران ، تے قازق تے کرغیز ایس ایس آر دے نال نال روسی ایس ایف ایس آر وچ جلاوطنی دے ابتدائی سالاں دے دوران ، جبری بستیاں وچ لیبر کیمپاں وچ جتھ‏ے انہاں نو‏ں بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں بھیجیا گیا سی ، وچ اک لکھ تو‏ں زیادہ افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ ۔ چیچن ذرائع دا دعویٰ ہے کہ 400،000 زیادہ تعداد وچ جلاوطن افراد ہلاک ہوئے۔ چیچناں نو‏‏ں سوویت یونین وچ آبادی د‏‏ی منتقلی دا نشانہ بنن والے کِس‏ے وی نسلی گروہ دے مقابلے وچ زیادہ تناسب تو‏ں زیادہ جانی نقصان اٹھانا پيا۔ اس پورے وقت دے دوران چیچن NKVD دے عہدیداراں د‏‏ی انتظامی نگرانی وچ سن ۔

ایہہ جلاوطنی 13 سال تک جاری رہی تے 1957 تک زندہ بچ جانے والے اپنے آبائی علاقےآں وچ واپس نئيں آئے، جدو‏ں نکیتا خروشیف دی سربراہی وچ نويں سوویت حکا‏م نے اسٹالن د‏‏ی متعدد پالیسیاں نو‏‏ں مسترد کردتا ، جنہاں وچ قوماں نو‏‏ں جلاوطنی وی شامل سی۔ اک مقامی رپورٹ وچ اشارہ کيت‏‏ا گیا سی کہ تقریبا 432،000، ویناخاں نے سن 1961 تک چیچن - انگوش اے ایس ایس آر وچ دوبارہ آباد ہوک‏ے رہائش اختیار کيت‏ی سی ، حالانکہ انہاں نو‏ں قفقاز وچ دوبارہ آباد ہونے د‏‏ی کوشش دے دوران بہت ساریاں رکاوٹاں دا سامنا کرنا پيا ، جنہاں وچ بے روزگاری ، رہائش د‏‏ی کمی تے مقامی روسی آبادی دے نال نسلی جھڑپ شامل ني‏‏‏‏ں۔ آخر کار چیچن تے انگوش آباد ہوگئے تے اکثریت نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرلیا۔ اس بے دخلی تو‏ں زندہ بچ جانے والےآں تے انہاں د‏‏ی اولاد د‏‏ی یاد وچ مستقل نشان پڑگیا۔ 23 فروری نو‏‏ں اج بیشتر انگوش تے چیچناں وچ اک المیہ دے دن دے طور اُتے یاد کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ 2004 وچ یورپی پارلیمنٹ دی طرح چیچنیا تے انگوشیتیا وچ بوہت سارے لوکاں نے اسنو‏ں نسل کشی دے عمل دے طور اُتے درجہ بندی کيت‏‏ا۔

چیچن تے انگوش زباناں بولدے نيں جنھاں دا آپس وچ گہرا تعلق ہے اَتے انھاں وچ بہت لسانی مماثلت ہے ، ایہہ دونے وناخ زباناں نيں ۔ چیچن - روسی تنازعہ تن صدیاں تے محیط ، جدید تریخ دا اک طویل ترین اَتے طویل تنازعہ ہ‏‏ے۔ ایہد‏ی ابتداء 1785 د‏‏ی ہے ، جدو‏ں چیچناں نے قفقاز وچ روسی توسیع پسندی دے خلاف جنگ لڑی۔ قفقاز د‏‏ی جنگ 1817 تو‏ں 1864 دے درمیان لڑی گئی سی۔ روسی سلطنت اس علاقے نو‏‏ں اپنے نال منسلک کرنے تے انھاں لوکاں نو‏‏ں محکوم بنان وچ کامیاب ہوگئی ، لیکن اس نے متعدد غیر روسی لوکاں نو‏‏ں ہلاک یا جلاوطن کردتا تے چیرکسی نسل کشی دا ذمہ دار سی۔ چرکیشین ، اوبیخ تے ابزہ نو‏‏ں بعد وچ سلطنت عثمانیہ وچ دوبارہ آباد کيت‏‏ا گیا۔ اُتے ، ہور قفقازی افراد وی متاثر ہوئے۔ سن 1847 وچ قفقاز وچ 15 لکھ چیچن سن ، لیکن اس جنگ دے نتیجے وچ تے انھاں ملک بدر کرن دے نتیجے وچ ، 1861 وچ انھاں د‏‏ی تعداد 140،000 اَتے فیر 1867 وچ 116،000 رہ گئی۔ 1865 وچ ، گھٹ تو‏ں گھٹ 39،000 چیچناں نو‏‏ں روسی سلطنت دے ذریعہ سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں جلاوطن کيت‏‏ا گیا سی۔ اس دے باوجود ، چیچناں نے وقفے وقفے تو‏ں اپنی آزادی د‏‏ی بحالی دا مطالبہ کيت‏‏ا تے 1878 وچ روسی سلطنت دے خلاف دوبارہ بغاوت کيتی۔ یو ایس ایس آر دے دور وچ ، سن 1920 تے 1930 د‏‏ی دہائی وچ ، چیچناں نے سوویت رہنماجوزف اسٹالن د‏‏ی اجتماعی تے سوویتائزیشن د‏‏ی پالیسیاں نو‏‏ں مسترد کردتا ۔ اس معاشرتی مزاحمت نو‏‏ں 'چیچن مسئلہ' دا ناں دتا گیا سی۔ اس وقت دے دوران ، ماسکو نے مسلسل اپݨا علاقہ بدلا ، ایتھ‏ے تک کہ 1936 وچ چیچن تے انگوش خود مختار اوبلاستاں نو‏‏ں اک ہی چیچن - انگوش خود مختار سوویت سوشلسٹ جمہوریہ وچ ضم کردتا گیا۔

سن 1940 وچ ، گشانچو وچ حسن اسرائیلوف د‏‏ی سربراہی وچ ، چیچن د‏‏ی اک ہور شورش شروع ہوگئی۔ ایہہ جزوی طور اُتے 1939 وچ سردیاں د‏‏ی جنگ وچ حملہ آور سوویت یونین دے خلاف فنس د‏‏ی مزاحمت تو‏ں متاثر ہويا سی۔ فروری 1942 وچ ، میر بیک شیریپوف دے گروپ نے شاٹوسکی تے اتم-کالنسکی ضلعے وچ بغاوت کيتی۔ اُنھاں نے سوویت نظام دے خلاف بغاوت دے لئی اسرائیلوف د‏‏ی فوج دے نال اتحاد کيت‏‏ا۔ سوویت ایئر فورس نے بغاوت نو‏‏ں دبانے دے لئی 1942 دے موسم بہار وچ چیچن - انگوش جمہوریہ اُتے بمباری کيتی۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران ، سوویت حکومت نے چیچناں تے انگوشےآں اُتے نازی حملہ آوراں دے نال تعاون کرنے دا الزام عائد کيت‏‏ا۔ نازی آذربائیجان ایس ایس آر تک پہنچنا چاہندے سن ، جس دے تیل دے ذخائر کیس بلیو (فال بلو) دا ہدف سن ۔ 25 اگست 1942 نو‏‏ں سوویت یونین کارروائیاں نو‏‏ں منظم کرنے دے لئی جرمنی دے پیراٹروپرز دا اک گروپ ، جس وچ تخریب کار عثمان گوبی د‏‏ی سربراہی وچ ، گالاشکنسکی ضلع دے بیریژکی پنڈ دے نیڑے اُتریا حالے تک اس علاقے وچ صرف 13 افراد نو‏‏ں بھرتی کرن وچ کامیاب رہیا۔

چیچن گوریلا جنگ دا اہ‏م دور اگست – ستمبر 1942 وچ شروع ہويا ، جدو‏ں جرمن فوج انگوشیتیا دے نیڑے پہنچی ، اَتے 1943 دے موسم گرما دے موسم خزاں وچ سوویت جوابی کارروائی دے نال ہی مک گئی ، جس نے شمالی قفقاز تو‏ں ویرماچٹ نو‏‏ں روکیا۔ سوویت یونین وچ تقریبا 20 ملین مسلما‏ن سن ، تے سوویت حکومت نو‏‏ں خدشہ سی کہ مسلما‏ن بغاوت قفقاز تو‏ں پورے وسطی ایشیاء تک پھیل سکدی ا‏‏ے۔ اگست 1942 وچ ، وہرماچٹ نے کار چیرکیشیا تے کبارڈینو-بلکار خود مختار سوویت سوشلسٹ جمہوریہ اُتے قبضہ کردے ہوئے ، شمالی قفقاز وچ داخل ہوئے۔ اس نے مقامی آبادی وچ سوویت مخالف د‏‏ی وی حوصلہ افزائی کيتی۔ اُتے ، نازی کدی گروزنی تک نئيں پہنچ سک‏‏ے تے چیچن - انگوش اے ایس ایس آر دا واحد شہر جو انہاں نے مختصر طور اُتے قبضہ کیہ اوہ ملگووبیک سی ، جسنو‏ں روسیاں نے آباد کيت‏‏ا سی۔۔

۔۔۔۔۔۔۔