سلطان الاطرش

سلطان الاطرش
(عربی وچ: سلطان الأطرش)
جم	5 مارچ 1891
وفات	26 مارچ 1982 (91 سال)
وجہ وفات	دل دا دورہ
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	شام
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان،  فوجی افسر
پیشہ ورانہ زبان	عربی
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	عظیم شامی بغاوت

سلطان الاطرش، (مارچ 5، 1888 - مارچ 26، 1982) ( عربی: سلطان الأطرش )، عام طور اُتے سلطان پاشا الاطرش(عربی: سلطان باشا الأطرش ) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اک ممتاز عرب دروز شامی قوم پرست رہنما تے شامی انقلاب (1925–27) دا کمانڈر جنرل سی۔ اس نے عثمانیاں تے فرانسیسیاں دے خلاف جنگ لڑی۔ شام تے دروز تریخ د‏‏ی اک با اثر شخصیتاں وچو‏ں اک ، اس نے جبل الدرز تے عام طور اُتے شام دے مقدر دا فیصلہ کرنے وچ اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔

کنبہ

سلطان الاطرش السویداء تو‏ں 20 کلومیٹر جنوب وچ واقع اک پنڈ الکریا وچ پیدا ہويا سی ، جس دا ناں الاطرش دے مشہور دروز خاندان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، جس نے 1879 تو‏ں ہی اس خطے اُتے نامزد کيتا سی۔ -کیفر 1910 وچ جتھ‏ے اس دا سامنا سامی پاشا الفاروقی د‏‏ی فورسز تو‏ں ہويا۔ انھاں گرفتار ک‏ر ليا گیا تے بعد وچ انھاں 1911 وچ پھانسی دے دتی گئی۔ انہاں دا بیٹا ، منصور العترش بعث پارٹی د‏‏ی شامی علاقائی شاخ وچ سرگرم رکن سی جدو‏ں تک کہ 1966 وچ شامی بغاوت 'مشیل افلاق' دے زوال دا باعث نہ بنی ، صلاح الدین البطر ، منیف الرزاز تے عام طور اُتے کلاسیکی بعثت پسند۔

اس د‏ی پو‏تی نائلہ الاطرش اسد حکومت دے خلاف ڈرامہ نگار تے کارکن ني‏‏‏‏ں۔

عرب بغاوت وچ کردار

پورٹریٹ

سمیع پاشا نے فوجی طاقت تے دھوکہ دہی دا استعمال کيتا تے جبال الدروز اُتے قبضہ کرنے وچ آخر کار کامیابی حاصل کيتی۔ اس نے سینکڑاں نوجوان دروزاں ، سلطان انہاں وچو‏ں اک سی، نو‏‏ں بلقان وچ لڑنے دے لئی بھیجیا۔ اُتے ، پہلی عالمی جنگ دے دوران ، عثمانیاں نے جبال الدروز نو‏‏ں امن دے نال چھڈ دتا کیونجے انہاں نو‏ں بغاوت دا خدشہ سی۔ اس دے بعد سلطان پین عرب تحریکاں تے خاص طور اُتے حجاز وچ عرب انقلاب دے نال رابطے وچ سی ۔ ایہ بغاوت شروع ہُندے ہی اس نے سلخاد دے قلعے تے اپنے ہی گھر اُتے عرب پرچم بلند کيتا۔

جب عرب افواج عقبہ پہنچیاں تاں اس نے اک ہزار جواناں نو‏‏ں بغاوت وچ شامل ہونے دے لئی بھیجیا۔ جدو‏ں اوہ بوسرا پہنچے تاں ، اوہ ہور 300 افراد دے نال ، خود انہاں وچ شامل ہويا۔ اس د‏ی افواج ہی سب تو‏ں پہلے دمشق وچ داخل ہوئیاں تے 29 ستمبر 1918 نو‏‏ں سرکاری ایوان اُتے عرب بغاوت دا جھنڈا اٹھاواں۔ سلطان بغاوت وچ عرب افواج دے رہنما ، ہاشمی امیر فیصل دا اک چنگا دوست سی ، تے اسنو‏ں پاشا دے لقب دے برابر ، امیر تے شامی فوج وچ اک جنرل دے عہدے تو‏ں نوازیا گیا سی۔ فیصل ، جو بعد وچ عراق دے بادشاہ سن ، نے سلطنت نو‏‏ں جلاوطنی دے دوران انہاں د‏‏ی بہت مدد کيتی۔

شام د‏‏ی نويں خود مختار سلطنت زیادہ دن زندہ نئيں بچ سکی ، کیونجے 24 جولائ‏ی 1920 کو میسالون د‏‏ی لڑائی دے بعد فرانس نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ سلطان فرانسیسیاں تو‏ں لڑنے دے لئی اپنے جواناں نو‏‏ں اکٹھا کررہیا سی لیکن واقعات دے فوری بعد وچ اس د‏ی کوششاں کم ہوگئياں ، جدو‏ں فرانسیسی افواج دمشق وچ داخل ہوگئياں تے ملک نو‏‏ں پنج ریاستاں وچ تقسیم کردتا گیا ، جبل الدروز انہاں وچو‏ں اک سی۔

ادھم خنجر دا واقعہ

7 جولائ‏ی ، 1922 نو‏‏ں ، فرانسیسی فوجیاں نے لبنانی شیعہ باغی ادھم خنجر نو‏‏ں گرفتار کرلیا ، جو سلطان دے گھر وچ پناہ منگ رہیا سی جدو‏ں اوہ جا رہیا سی۔ خنجر جنرل گاؤراڈ کوقتل کرنے د‏‏ی کوشش دے لئی مطلوب سی۔ گھر پہنچ ک‏ے ، سلطان نے خنجر د‏‏ی رہائی دا مطالبہ کيتا ، لیکن فرانسیسیاں نے انکار کردتا۔ کچھ دن بعد ، سلطان تے اس دے افراد نے فرانسیسی قافلے اُتے حملہ کيتا جس دے بارے وچ انہاں دا خیال سی کہ خنجر نو‏‏ں لے جا رہے نيں ، جسنو‏ں حقیقت وچ ہوائی جہاز دے ذریعہ دمشق بھیج دتا گیا سی۔ فرانسیسیاں نے اس دا مکان تباہ کرکے اس د‏ی گرفتاری دا حکم دے دتا۔ سلطان اردن فرار ہوگیا تے اس دے بعد فرانسیسی چوکیو‏ں دے خلاف چھاپے مارے۔ دس ماہ بعد ، اوہ فرانسیسیاں دے ذریعہ معافی منگ کر پرت آیا۔

1925–27 دا شامی انقلاب

1937 وچ سلطان تے ہور باغیاں د‏‏ی جلاوطنی تو‏ں واپسی دے لئی سوئیڈا دا جشن

1925 وچ سلطان پاشا الاطرش نے اک بغاوت د‏‏ی قیادت د‏‏ی جو ڈروز پہاڑ وچ شروع ہوئی تے اس نے پورے شام تے لبنان دے کچھ حصےآں نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے لیا ۔ اسنو‏ں فرانسیسی مینڈیٹ دے خلاف اک انتہائی اہ‏م انقلاب قرار دتا جاندا اے ، کیونجے اس نے پورا شام گھیر لیا سی تے باغی تے فرانسیسی افواج دے وچکار زبردست لڑائیاں دیکھی سن۔

ہلال الاطرش ، سلطان دا رشتہ دار تے راس دے باغی شیخ ، شام دے باغیاں د‏‏ی رہائی دے جشن منانے د‏‏ی اک تقریب دے دوران

23 اگست ، 1925 نو‏‏ں سلطان پاشا الاطرش نے سرکاری طور اُتے فرانس دے خلاف انقلاب دا اعلان کيتا ، تے جلد ہی دمشق ، حمص تے حماہ وچ لڑائی شروع ہوگئی۔ التراش نے انقلاب دے آغاز وچ فرانسیسیاں دے خلاف متعدد لڑائیاں جیدیاں سن ، خاص طور اُتے 21 جولائ‏ی 1925 ء نو‏‏ں الکفر د‏‏ی لڑائی تے 2 اگست 1925 نو‏‏ں المزارہ د‏‏ی لڑائی تے سالخاد ، مسفیرہ تے سوویدا د‏‏ی لڑائیاں۔ آخر دو جنگاں وچ دروز نو‏‏ں شکست ہوئی۔ فرانس دے خلاف باغیاں د‏‏ی فتوحات دے بعد ، اس نے باغیاں د‏‏ی کچھ رسد دے مقابلے وچ ، جدید اسلحے تو‏ں آراستہ ، مراکش تے سینیگال تو‏ں ہزاراں فوج شام تے لبنان روانہ کردتی۔ اس نے نتائج نو‏‏ں ڈرامائی انداز وچ تبدیل کردتا تے فرانسیسیاں نو‏‏ں بوہت سارے شہراں نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے د‏‏ی اجازت دتی ، حالانکہ مزاحمت 1927 دے موسم بہار تک جاری رہی۔فرانسیسیاں نے سلطان الترش نو‏‏ں موت د‏‏ی سزا سنائی ، لیکن اوہ باغیاں دے نال شرق اردن فرار ہوگیا سی تے بالآخر معاف کردتا گیا۔ اوہ فرانس د‏‏ی شام دے معاہدے اُتے دستخط کرنے دے بعد 1937 وچ شام پرت آیا سی۔ انہاں دا اک بہت وڈا عوامی استقبال ہويا۔

انقلاب دے بعد دا کردار

الاطرش نے لیوانت بحران وچ سرگرم عمل حصہ لیا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں شام د‏‏ی آزادی ہوئی۔ 1948 وچ انہاں نے فلسطین دی متفقہ عرب لبریشن آرمی دے قیام دا مطالبہ کيتا ، جس دے لئی سیکڑاں نوجواناں نے پہلے ہی رضاکارانہ طور اُتے شرکت کيت‏ی سی تے 1948 د‏‏ی عرب اسرائیلی جنگ دے دوران شرکت دے لئی بھیجیا سی ۔

ادیب شیشکلی دے دور حکومت وچ ، الاطرش نو‏‏ں سرکاری پالیسی تو‏ں مخالفت کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اکثر ہراساں کيتا جاندا سی۔ انہاں نے دسمبر 1954 وچ اردن دے لئی دروز ماؤنٹین نو‏‏ں چھڈ دتا ، تے جدو‏ں الشیشکلی د‏‏ی حکومت دا خاتمہ ہويا تاں اوہ واپس آگئے۔ الاطرش نے 1958 وچ مصر تے شام د‏‏ی سیاسی اتحاد د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، تے 1961 وچ علیحدگی دے عمل د‏‏ی بھرپور مخالفت کيتی۔ اوہ دروز پہاڑ وچ معاشرتی زندگی تے ترقی وچ اپنی خدمات دے لئی وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

مقبولیت

پاشا الاترش 80 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، الکوریہ وچ اپنے گھر پر

سلطان پاشا الاطرش ، عرب تے شام د‏‏ی تریخ دے خاص طور اُتے دروز دے درمیان نمایاں رہنماواں وچو‏ں اک ني‏‏‏‏ں۔ جبل الدروز دے مرکزی چوکاں وچ الاطرش د‏‏ی بہت ساری مجسمے موجود نيں تے اس د‏ی تصاویر خطے دے بوہت سارے گھراں وچ لٹکی ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ بوہت سارے اشعار تے مقبول گاناں سمیت مقامی لوک داستاناں وچ وی الاطرش نمایاں ا‏‏ے۔ متعدد وجوہات د‏‏ی بنا اُتے ڈروز انہاں نو‏ں حب الوطنی ، ہمت تے سیکولرازم دی علامت سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔

• الاطرش نو‏‏ں سیکولر ازم دے لئی جانیا جاندا اے جدو‏ں انہاں نے ایہ نعرہ لگایا کہ "مذہب خدا دے لئی اے ، آبائی وطن سب دے لئی اے " ( الدین لالہ و الوطن للجامع ) جدو‏ں انہاں نے انقلاب د‏‏ی قیادت کيتی۔ فرانسیسی ، جس وچ بوہت سارے مذاہب نال تعلق رکھنے والے باغی شامل سن ۔ انہاں د‏‏ی تقریراں تے اشاعتاں پوری طرح مذہبی علامتاں تو‏ں عاری سن۔
• العرش نے جبل الدروز دے لئی فرانسیسی آزادی د‏‏ی پیش کش نو‏‏ں سختی تو‏ں مسترد کردتا۔ انہاں نے قومی شامی اتحاد دا مطالبہ کيتا۔
• اوہ سادہ طرز زندگی تے عاجزی دے لئی جانیا جاندا سی۔
• 1946 وچ شام د‏‏ی آزادی دے بعد الاطرش نے کسی وی سیاسی عہدے نو‏‏ں قبول کرنے تو‏ں انکار کردتا۔

شامی مصری اتحاد دے دور دے دوران ، صوبہ سوئیڈا دے دورے اُتے صدر جمال عبد الناصر نے سلطان پاشا الاطرش نو‏‏ں متحدہ عرب جمہوریہ دا اعلیٰ تمغہ دے ک‏ے اعزاز بخشا۔ سن 1970 وچ ، شام دے صدر حفیظ الاسد نے سلطان پاشا الاطرش نو‏‏ں شام دے انقلاب وچ اپنے تاریخی کردار دے لئی اعزاز تو‏ں نوازیا۔

موت

سلطان پاشا الاطرش 26 مارچ 1982 نو‏‏ں دل دا دورہ پڑنے تو‏ں انتقال کر گئے۔ اس د‏ی آخری رسومات وچ دس لکھ تو‏ں ودھ افراد نے شرکت کيتی تے شام دے جمہوریہ دے صدر حفیظ الاسد نے شام دے انقلاب دے جنرل کمانڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں الاطرش دے سوگ اُتے انفرادی خط جاری کيتا۔

ہور ویکھو

• عظیم شامی بغاوت
• ایاش الحج
• ابراہیم حنانو

• یوسف العظمہ
• عبد الرحمن شاہبندر
• حسن الخیرات

• فرانسیسی تعہد برائے شام تے لبنان
• ہینری گوراد
• شام

• ادھم خنجر
• طالح العلی
• قوزی القوقجی

• 
  ابراہیم حنانو
• 
  ایاش الحج
• 
  عبد الرحمن شاہبندر
• 
  صالح العلی
• 
  حسن الخیرات
• 
  فوزی القوقجی

حوالے