سلطان الاطرش
سلطان الاطرش | |
---|---|
(عربی وچ: سلطان الأطرش) | |
جم | 5 مارچ 1891
|
وفات | 26 مارچ 1982 (91 سال)[۱]
|
وجہ وفات | دل دا دورہ |
طرز وفات | طبعی موت |
شہریت | شام |
عملی زندگی | |
پیشہ | سیاست دان ، فوجی افسر |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
عسکری خدمات | |
لڑائیاں تے جنگاں | عظیم شامی بغاوت |
ترمیم |
سلطان الاطرش، (مارچ 5، 1888 [۲] - مارچ 26، 1982) ( عربی: سلطان الأطرش )، عام طور اُتے سلطان پاشا الاطرش(عربی: سلطان باشا الأطرش ) دے ناں توں جانیا جاندا اک ممتاز عرب دروز شامی قوم پرست رہنما تے شامی انقلاب (1925–27) دا کمانڈر جنرل سی۔ اس نے عثمانیاں تے فرانسیسیاں دے خلاف جنگ لڑی۔ شام تے دروز تریخ دی اک با اثر شخصیتاں وچوں اک ، اس نے جبل الدرز تے عام طور اُتے شام دے مقدر دا فیصلہ کرنے وچ اک اہم کردار ادا کيتا۔
کنبہ
[سودھو]سلطان الاطرش السویداء توں 20 کلومیٹر جنوب وچ واقع اک پنڈ الکریا وچ پیدا ہويا سی ، جس دا ناں الاطرش دے مشہور دروز خاندان دے ناں توں جانیا جاندا سی ، جس نے 1879 توں ہی اس خطے اُتے نامزد کيتا سی۔ -کیفر 1910 وچ جتھے اس دا سامنا سامی پاشا الفاروقی دی فورسز توں ہويا۔ انھاں گرفتار کر ليا گیا تے بعد وچ انھاں 1911 وچ پھانسی دے دتی گئی۔ انہاں دا بیٹا ، منصور العترش بعث پارٹی دی شامی علاقائی شاخ وچ سرگرم رکن سی جدوں تک کہ 1966 وچ شامی بغاوت 'مشیل افلاق' دے زوال دا باعث نہ بنی ، صلاح الدین البطر ، منیف الرزاز تے عام طور اُتے کلاسیکی بعثت پسند۔
اس دی پوتی نائلہ الاطرش اسد حکومت دے خلاف ڈرامہ نگار تے کارکن نيں۔
عرب بغاوت وچ کردار
[سودھو]سمیع پاشا نے فوجی طاقت تے دھوکہ دہی دا استعمال کيتا تے جبال الدروز اُتے قبضہ کرنے وچ آخر کار کامیابی حاصل کيتی۔ اس نے سینکڑاں نوجوان دروزاں ، سلطان انہاں وچوں اک سی، نوں بلقان وچ لڑنے دے لئی بھیجیا۔ اُتے ، پہلی عالمی جنگ دے دوران ، عثمانیاں نے جبال الدروز نوں امن دے نال چھڈ دتا کیونجے انہاں نوں بغاوت دا خدشہ سی۔ اس دے بعد سلطان پین عرب تحریکاں تے خاص طور اُتے حجاز وچ عرب انقلاب دے نال رابطے وچ سی ۔ ایہ بغاوت شروع ہُندے ہی اس نے سلخاد دے قلعے تے اپنے ہی گھر اُتے عرب پرچم بلند کيتا۔
جب عرب افواج عقبہ پہنچیاں تاں اس نے اک ہزار جواناں نوں بغاوت وچ شامل ہونے دے لئی بھیجیا۔ جدوں اوہ بوسرا پہنچے تاں ، اوہ ہور 300 افراد دے نال ، خود انہاں وچ شامل ہويا۔ اس دی افواج ہی سب توں پہلے دمشق وچ داخل ہوئیاں تے 29 ستمبر 1918 نوں سرکاری ایوان اُتے عرب بغاوت دا جھنڈا اٹھاواں۔ سلطان بغاوت وچ عرب افواج دے رہنما ، ہاشمی امیر فیصل دا اک چنگا دوست سی ، تے اسنوں پاشا دے لقب دے برابر ، امیر تے شامی فوج وچ اک جنرل دے عہدے توں نوازیا گیا سی۔ فیصل ، جو بعد وچ عراق دے بادشاہ سن ، نے سلطنت نوں جلاوطنی دے دوران انہاں دی بہت مدد کيتی۔
شام دی نويں خود مختار سلطنت زیادہ دن زندہ نئيں بچ سکی ، کیونجے 24 جولائی 1920 کو میسالون دی لڑائی دے بعد فرانس نے اس اُتے قبضہ کر ليا سی۔ سلطان فرانسیسیاں توں لڑنے دے لئی اپنے جواناں نوں اکٹھا کررہیا سی لیکن واقعات دے فوری بعد وچ اس دی کوششاں کم ہوگئياں ، جدوں فرانسیسی افواج دمشق وچ داخل ہوگئياں تے ملک نوں پنج ریاستاں وچ تقسیم کردتا گیا ، جبل الدروز انہاں وچوں اک سی۔
ادھم خنجر دا واقعہ
[سودھو]7 جولائی ، 1922 نوں ، فرانسیسی فوجیاں نے لبنانی شیعہ باغی ادھم خنجر نوں گرفتار کرلیا ، جو سلطان دے گھر وچ پناہ منگ رہیا سی جدوں اوہ جا رہیا سی۔ خنجر جنرل گاؤراڈ کوقتل کرنے دی کوشش دے لئی مطلوب سی۔ گھر پہنچ کے ، سلطان نے خنجر دی رہائی دا مطالبہ کيتا ، لیکن فرانسیسیاں نے انکار کردتا۔ کچھ دن بعد ، سلطان تے اس دے افراد نے فرانسیسی قافلے اُتے حملہ کيتا جس دے بارے وچ انہاں دا خیال سی کہ خنجر نوں لے جا رہے نيں ، جسنوں حقیقت وچ ہوائی جہاز دے ذریعہ دمشق بھیج دتا گیا سی۔ [۳] فرانسیسیاں نے اس دا مکان تباہ کرکے اس دی گرفتاری دا حکم دے دتا۔ سلطان اردن فرار ہوگیا تے اس دے بعد فرانسیسی چوکیوں دے خلاف چھاپے مارے۔ دس ماہ بعد ، اوہ فرانسیسیاں دے ذریعہ معافی منگ کر پرت آیا۔
1925–27 دا شامی انقلاب
[سودھو]1925 وچ سلطان پاشا الاطرش نے اک بغاوت دی قیادت دی جو ڈروز پہاڑ وچ شروع ہوئی تے اس نے پورے شام تے لبنان دے کچھ حصےآں نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیا ۔ اسنوں فرانسیسی مینڈیٹ دے خلاف اک انتہائی اہم انقلاب قرار دتا جاندا اے ، کیونجے اس نے پورا شام گھیر لیا سی تے باغی تے فرانسیسی افواج دے وچکار زبردست لڑائیاں دیکھی سن۔ [۴]
23 اگست ، 1925 نوں سلطان پاشا الاطرش نے سرکاری طور اُتے فرانس دے خلاف انقلاب دا اعلان کيتا ، تے جلد ہی دمشق ، حمص تے حماہ وچ لڑائی شروع ہوگئی۔ التراش نے انقلاب دے آغاز وچ فرانسیسیاں دے خلاف متعدد لڑائیاں جیدیاں سن ، خاص طور اُتے 21 جولائی 1925 ء نوں الکفر دی لڑائی تے 2 اگست 1925 نوں المزارہ دی لڑائی تے سالخاد ، مسفیرہ تے سوویدا دی لڑائیاں۔ آخر دو جنگاں وچ دروز نوں شکست ہوئی۔ فرانس دے خلاف باغیاں دی فتوحات دے بعد ، اس نے باغیاں دی کچھ رسد دے مقابلے وچ ، جدید اسلحے توں آراستہ ، مراکش تے سینیگال توں ہزاراں فوج شام تے لبنان روانہ کردتی۔ اس نے نتائج نوں ڈرامائی انداز وچ تبدیل کردتا تے فرانسیسیاں نوں بوہت سارے شہراں نوں دوبارہ حاصل کرنے دی اجازت دتی ، حالانکہ مزاحمت 1927 دے موسم بہار تک جاری رہی۔فرانسیسیاں نے سلطان الترش نوں موت دی سزا سنائی ، لیکن اوہ باغیاں دے نال شرق اردن فرار ہوگیا سی تے بالآخر معاف کردتا گیا۔ اوہ فرانس دی شام دے معاہدے اُتے دستخط کرنے دے بعد 1937 وچ شام پرت آیا سی۔ انہاں دا اک بہت وڈا عوامی استقبال ہويا۔
انقلاب دے بعد دا کردار
[سودھو]الاطرش نے لیوانت بحران وچ سرگرم عمل حصہ لیا ، جس دی وجہ توں شام دی آزادی ہوئی۔ 1948 وچ انہاں نے فلسطین دی متفقہ عرب لبریشن آرمی دے قیام دا مطالبہ کيتا ، جس دے لئی سیکڑاں نوجواناں نے پہلے ہی رضاکارانہ طور اُتے شرکت کيتی سی تے 1948 دی عرب اسرائیلی جنگ دے دوران شرکت دے لئی بھیجیا سی ۔
ادیب شیشکلی دے دور حکومت وچ ، الاطرش نوں سرکاری پالیسی توں مخالفت کرنے دی وجہ توں اکثر ہراساں کيتا جاندا سی۔ انہاں نے دسمبر 1954 وچ اردن دے لئی دروز ماؤنٹین نوں چھڈ دتا ، تے جدوں الشیشکلی دی حکومت دا خاتمہ ہويا تاں اوہ واپس آگئے۔ الاطرش نے 1958 وچ مصر تے شام دی سیاسی اتحاد دی حمایت دی ، تے 1961 وچ علیحدگی دے عمل دی بھرپور مخالفت کيتی۔ اوہ دروز پہاڑ وچ معاشرتی زندگی تے ترقی وچ اپنی خدمات دے لئی وی جانیا جاندا اے۔
مقبولیت
[سودھو]سلطان پاشا الاطرش ، عرب تے شام دی تریخ دے خاص طور اُتے دروز دے درمیان نمایاں رہنماواں وچوں اک نيں۔ جبل الدروز دے مرکزی چوکاں وچ الاطرش دی بہت ساری مجسمے موجود نيں تے اس دی تصاویر خطے دے بوہت سارے گھراں وچ لٹکی ہوئی نيں۔ بوہت سارے اشعار تے مقبول گاناں سمیت مقامی لوک داستاناں وچ وی الاطرش نمایاں اے۔ متعدد وجوہات دی بنا اُتے ڈروز انہاں نوں حب الوطنی ، ہمت تے سیکولرازم دی علامت سمجھدے نيں۔
- الاطرش نوں سیکولر ازم دے لئی جانیا جاندا اے جدوں انہاں نے ایہ نعرہ لگایا کہ "مذہب خدا دے لئی اے ، آبائی وطن سب دے لئی اے " ( الدین لالہ و الوطن للجامع ) جدوں انہاں نے انقلاب دی قیادت کيتی۔ فرانسیسی ، جس وچ بوہت سارے مذاہب نال تعلق رکھنے والے باغی شامل سن ۔ انہاں دی تقریراں تے اشاعتاں پوری طرح مذہبی علامتاں توں عاری سن۔
- العرش نے جبل الدروز دے لئی فرانسیسی آزادی دی پیش کش نوں سختی توں مسترد کردتا۔ انہاں نے قومی شامی اتحاد دا مطالبہ کيتا۔
- اوہ سادہ طرز زندگی تے عاجزی دے لئی جانیا جاندا سی۔
- 1946 وچ شام دی آزادی دے بعد الاطرش نے کسی وی سیاسی عہدے نوں قبول کرنے توں انکار کردتا۔
شامی مصری اتحاد دے دور دے دوران ، صوبہ سوئیڈا دے دورے اُتے صدر جمال عبد الناصر نے سلطان پاشا الاطرش نوں متحدہ عرب جمہوریہ دا اعلیٰ تمغہ دے کے اعزاز بخشا۔ سن 1970 وچ ، شام دے صدر حفیظ الاسد نے سلطان پاشا الاطرش نوں شام دے انقلاب وچ اپنے تاریخی کردار دے لئی اعزاز توں نوازیا۔
موت
[سودھو]سلطان پاشا الاطرش 26 مارچ 1982 نوں دل دا دورہ پڑنے توں انتقال کر گئے۔ اس دی آخری رسومات وچ دس لکھ توں ودھ افراد نے شرکت کيتی تے شام دے جمہوریہ دے صدر حفیظ الاسد نے شام دے انقلاب دے جنرل کمانڈر دی حیثیت توں الاطرش دے سوگ اُتے انفرادی خط جاری کيتا۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb171346894 — subject named as: Sultan Al-Atrach — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Provence, Michael (2005). The Great Syrian Revolt and the Rise of Arab Nationalism. University of Texas Press. p. 3. ISBN 0-292-70680-4. Unknown parameter
|url-access=
ignored (help) - ↑ Provence, p. 153