طہماسپ اول
شاہ طہماسپ اول(1514ء- 1576ء) ایران دی صفوی سلطنت دا دوجا بادشاہ سی ۔ ایہہ اسماعیل صفوی دا پتر سی ۔ جدوں ایہہ تخت تے بیٹھا اسدی عمر اوس ویلے صرف 10 سال سی ۔ طہماسپ دا دور لڑائیاں تے جنگاں دا دور سی ۔ 1525ء توں 1540ء تک خراساں ازبکاں دے حملے دا نشانہ بنئیا رہئیا تے اس ویلے چ شیبانی خان دے پتر جنید خان 6 حملے کیتے ، جنہاں چ ہرات تے مشہد وغیرہ نوں بہت نقصان پہنچئیا ۔ لہندے چ عراق نوں ترکاں نے ایرانیآں کولوں کھو لئیا تے تبریز تے ہمدان تے کئی ورہے ترکاں دا مل رہئیا ۔ اینہاں سارےآں حلمےآں دے باوجود ایہ طہماسپ دیاں صلاحیتاں دا ثبوت اے کہ اینے بھیڑے حال چ وی اوہ باقی ایران چ امن تے امان قائم رکھن چ کامیاب رہئیا تے جارجیا یاں گرجستان دے عیسائیاں دے خلاف 7 مہماں بھیجئیاں تے گرجستان تے ایرانی قبضہ برقرار رکھن چ وی کامیاب رہئیا ۔
اس دے دور دا اک قابل ذکر واقعہ ایہہ اے کہ انگلستان سلطنت عثمانیہ دے ترکاں دے خلاف ایران دا تعاون لینا چاہندا سی تے شمالی رستے تھانیں ایران نال تجارتی تعلقات قائم کرنے چاہندا سی ۔ اس مقصد لئی ملکہ ایلزبتھ I نے اک انگریز نوں خط دے کے طہماسپ ول گھلئیا تے بادشاہ نے ایہہ کہہ کے انکار کردتا کہ " اسیں کافراں نال دوستی نئیں کرنا چاہندے " ۔
شاہ طہماسپ دے ویلے ای بابر دے پتر ہمایوں نوں شیر شاہ سوری نے ہندستان چوں کڈ دتا سی ، 1543ء چ ہمایوں ایران آئیا تے طہماسپ نے اسنوں جی آیاں نوں آکھئیا تے فوجی مدد دتی ، جس دی وجہ توں ہمایوں اک وار فیر اپنی حکومت بحال کرن چ کامیاب ہوگئیا ۔
تبریز تے ترکاں دا قبضہ ہون جان دی وجہ توں طہماسپ نے اپنا راجگھر قزوین منتقل کردتا سی ۔ طہماسپ اوہناں مسلمان حکمراناں چوں اے جنہاں نے 50 سال توں ودھ حکومت کیتی ۔
طہماسپ دے جانشیناں اسماعیل II تے محمد خدا بندہ دا دور غیر اہم اے تے اینہاں چوں کوئی وی طہماسپ ورگیاں صلاحیتاں دا مالک نئیں سی ۔ اینہاں دے زمانے چ خراسان ازبکاں تے لہندا ایران عثمانیاں دے حلمےآں دا نشانہ بندا رہئیا تے اندرون ملک وی بد امنی رہی ۔