شیلیش مٹیانی

شیلیش مٹیانی
جم	14 اکتوبر 1931
وفات	24 اپریل 2001 (70 سال)  دہلی
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری ،  صحافی ،  بچوں کے مصنف ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	ہندی

شیلیش متیانی ( 14 اکتوبر 1931 – 24 اپریل 2001 ) جدید ہندی ادبی دنیا وچ نويں کہانی تحریک دے اک کہانی مصنف تے مشہور نثر نگار سن ۔انہاں نے 'بورولی سی بوریندر' تے 'انکاؤنٹر' جداں ناول لکھے نيں ، عقاب ، اردھنگینی ورگی کہانیاں ہور بہت سارے مضامین تے متاثر کن یادداشتاں وی لکھياں نيں۔ انہاں د‏‏ی متاثر کن لگن تے ہندی ادب دے حوالے تو‏ں عمدہ کماں دے نتیجے وچ ، اتراکھنڈ د‏‏ی حکومت دے ذریعہ ریاست اتراکھنڈ وچ ایوارڈ تقسیم کیتے جاندے نيں۔

جیون ویروا

شیلیش متیانی 14 اکتوبر 1931 نو‏‏ں ریاست اتراکھنڈ دے کمون خطے دے تحت الموریہ ضلع دے بادچینا نامی پنڈ وچ پیدا ہوئے سن ۔اس دا اصل ناں رمیشچندر سنگھ مٹیانی سی۔ اس دے والدین د‏‏ی وفات بارہ سال د‏‏ی عمر وچ ہوئی ، فیر اس نے پنجويں درجہ وچ تعلیم حاصل کيتی ، جس دے بعد اس دے چچا لوکاں دے تحفظ وچ رہندے سن ۔ کسی وجہ تو‏ں ، مستقل مطالعات وچ خلل پيا تے پڑھائی رک گئی۔ اس دوران ، انہاں نو‏ں مذبح خاناں تے جوئے دے جوڑے دے تعلقات وچ کم کرنا پيا۔ پنج سال بعد ، 17 سال د‏‏ی عمر وچ ، اس نے فیر پڑھنا شروع کيتا۔

سنگین حالات دے باوجود ، اس نے ہائی اسکول دا امتحان پاس کيتا تے اپنا آبائی پنڈ چھڈ دتا تے ملازمت کيت‏‏ی تلاش وچ 1951 وچ دہلی آیا۔ ایتھ‏ے انہاں نے 'امر کہانی' دے مدیر اچاریہ اوم پرکاش گپتا دے نال رہنا شروع کيتا۔ تب تک اس د‏ی کہانی 'امر کہانی' تے 'رنگمحل' تو‏ں شائع ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ اس دے بعد اوہ الہ آباد چلا گیا۔ انہاں نے مظفر نگر وچ وی کم کيتا۔ کچھ دیر دہلی آنے دے بعد ، اوہ بمبئی چلا گیا۔ فیر پنج چھ سال تک اسنو‏ں بوہت سارے مشکل تجربات تو‏ں گزرنا پيا۔ 1956 وچ انہاں نو‏ں شری کرشنا پوری ہاؤس وچ کم ملیا جتھے اوہ اگلے ساڈھے تن سال رہے تے اپنی تحریر نو‏‏ں جاری رکھیا۔ بمبئی تو‏ں فیر المورا تے دہلی دے راستے ، اوہ الہ آباد آئے تے کئی سال اوتھ‏ے مقیم رہ‏‏ے۔ 1992 وچ چھوٹے بیٹے د‏‏ی موت دے بعد ، اس دا ذہنی توازن بگڑ گیا۔ اوہ اپنی زندگی دے آخری سالاں وچ ہلدوانی آیا سی۔ نیوروسس د‏‏ی حالت وچ دہلی دے شاہدرہ اسپتال وچ اس د‏ی موت ہوگئی۔

ساخت ترتیب

1950 تو‏ں انہاں نے نظماں تے کہانیاں لکھنا شروع کیتیاں۔ ابتدا وچ اوہ رمیش متیانی 'شائیل' دے ناں تو‏ں لکھدے سن ۔ انہاں د‏‏ی ابتدائی کہانیاں 'رنگمحل' تے 'امر کہانی' رسالےآں وچ شائع ہودیاں سن۔ انہاں نے 'امر کہانی' دے لئی ' طاقت ہی زندگی اے ' (1951 ) تے 'دوراہ' ( 1951 ) دے ناں تو‏ں مختصر ناول وی لکھے۔ انہاں دا پہلا مختصر قصہ دا مجموعہ 'میری تِیہہ تِیہہ کہانیاں' 1961 وچ شائع ہويا سی۔ انہاں د‏‏ی مختصر کہانیاں وچ 'ڈببو ملنگ' ، 'رحمت اللہ' ، 'پوسٹ مین' ، 'پیاس اور پتھر' ، 'ایک خوشی کے دو غم' (1966) ، 'چییل' ، 'اردھنگینی' ، 'جلوس' ، 'مہابھوجا' ، شام‏ل نيں۔ 'مستقب‏‏ل' تے 'مٹی' وغیرہ خاص طور اُتے قابل ذکر نيں۔کہانی دے نال نال انہاں نے بوہت سارے مشہور ناول وی لکھے۔ انہاں دے بوہت سارے مضمون مجموعے تے یاداں وی شائع ہوئیاں۔ اس نے 'وکلپ' تے 'جانپکش' نامی دو رسالے کڈے۔ انہاں دے خطوط 'مصنف تے حواس' ( 1983) وچ مرتب کیتے گئے نيں۔

کہانی مجموعہ

1. "میری تیس تین کہانیاں" ( 1961 )
2. "دو غم ایک خوشی" ( 1966 )
3. "دوسروں کے لئے" ( 1967 )
4. 'سہاگنی اور دیگر کہانیاں' ( 1968 )
5. "سفر پر جانے سے پہلے" ( 1969 )
6. "ہارے ہوئے" ( 1970 )
7. 'ماضی اور دیگر کہانیاں' ( 1972 )
8. "میری پسندیدہ کہانیاں" ( 1972 )
9. "گناہ سے نجات اور دوسری کہانیاں" ( 1973 )
10. 'قاتلوں' ( 1973 )
11. "آئس راکس" ( 1974 )
12. 'جنگل میں مریخ' ( 1975 )
13. 'مہابھوجا' ( 1975 )
14. 'ایگل' ( 1976 )
15. 'پیاس اور پتھر' ( 1982 )
16. 'ناچ ، جموری ناچ' ( 1989 )
17. 'ماں اور دیگر کہانیاں' ( 1993 )
18. 'مستقبل اور دیگر کہانیاں'
19. 'عدم تشدد اور دیگر کہانیاں'
20. 'بھیڑ اور چرواہا'
21. شیلیش مٹیانی کی اکیاسی کہانیاں (1996؛ وبھور پبلی کیشنز ، الہ آباد سے ، پھر بہا پبلی کیشنز ، چاچند روڈ ، الہ آباد 2013)

ناول

1. 'بوریوالی سی بوروندر' ( 1959 )
2. 'کبوترخانہ' ( 1960 )
3. 'ہلدار' ( 1961 )
4. 'چھیتھرسین' ( 1961 )
5. تیریہ بھالی نہ کاٹھ ( 1961 )
6. 'قصہ نرمدابن گنگو بائی' ( 1961 )
7. "چوتھا مٹھا" ( 1961 )
8. گن پاؤڈر اور بچولی ( 1962 )
9. 'مخ سروور کی ہنس' ( 1962 )
10. 'ایک سرسوں کا سرسوں' ( 1962 )
11. 'بیل ھوئی آببر' ( 1962 )
12. "کوئی اجنبی نہیں" ( 1966 )
13. 'پانی کے دو قطرے' ( 1966 )
14. "بھاگ گیا" ( 1966 )
15. "ولادت کے بعد" ( 1970 )
16. 'جلٹرنگ' ( 1973 )
17. "برف گرنے کے بعد" ( 1975 )
18. "طلوع آفتاب کی بارش" ( 1976 )
19. "ننھے پرندے" ( 1977 )
20. 'رامکالی' ( 1978 )
21. 'سرپگندھا' ( 1979 )
22. "آسمان کتنا لاتعداد ہے" ( 1979 )
23. 'اتراکینڈ ، ڈیریوئیل ( 1980 )
24. 'ساویتری' ( 1980 )
25. 'گوپولی غفوران' ( 1981 )
26. 'باون ندیوں کا سنگم' ( 1981 )
27. 'ارد کمبھ کا سفر' ( 1983 )
28. " انکاؤنٹر " ( 1983 )
29. 'ناگوالیلی' ( 1985 )
30. 'مایا سروور' ( 1987 )
31. "چند عورتوں کا شہر" ( 1992 )

مضامین تے یاداں

• 'مین اسٹریم سوال'
• 'کاغذی کشتی' ( 1991 ) ،
• 'قومی زبان کا سوال' ،
• 'کبھی کبھار' ،
• 'بحیثیت مصنف' ،
• 'کسکے رام قیسی رام' ( 1999 ) ،
• 'عوامی اور ادب' ( 1975 ) ،
• 'بطور کیس' ،
• 'کبھی کبھی' ( 1993 ) ،
• 'قومیت کے چیلنجز' ( 1997 )
• 'کسے پتا ہے راشٹریہ کا مطلب' ( 1995 )

اعزاز

1. اترپردیش حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں ایوارڈ کيتا گیا پہلا ناول 'بوریوالی سی بوری بندر تک'؛
2. 'مہابھوج' کہانی دے لئی اتر پردیش ہندی ادارہ دا 'پریم چند چند ایوارڈ'؛
3. حکومت اترپردیش نے 1977 وچ ایوارڈ دتا۔
4. 1983 (بہار) وچ 'فنیشورناتھ رینو' ایوارڈ؛
5. اترپردیش حکومت دا 'ادارہ جاندی اعزاز'۔
6. 'سدھانا سمن' بذریعہ دیوریا کیڈیا ادارہ؛
7. 1994 وچ کومون یونیورسٹی دے ذریعہ 'D.Lit.' اک اعزازی ڈاکٹریٹ د‏‏ی ڈگری۔
8. 1999 وچ اترپردیش ہندی ادارہ دے ذریعہ 'لوہیا سمن'؛
9. سن 2000 میں سنٹرل ہندی ڈائریکٹوریٹ کادا 'راہل سانکرتیان ایوارڈ'۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• باونس ندیاں دا سنگم - شیلیش مٹیانی (google book)
• شیلیش متیانی ، اردھنگینی تے شادی شدہ محبت سنجے رائے
• شیلیش مٹانی (سنگی‏‏تا کماری)
• شیلیش مٹانی (نثر)
• ماہر ادب شیلیش متیانی دا بیٹا فیری لگیا کر کتاباں فروخت کررہیا اے (پرواسی دنیا)