عربی ویکیپیڈیا

سانچہ:Wiki favicon عربی ویکیپیڈیا

اسکرین شاٹ
سائٹ دی قسم	آن لائن انسائیکلوپیڈیا
دستیاب	عربی
صدر دفتر	میامی
مالک	ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن
بانی	عرب ویکی برادری
ویب سائٹ	ar.wikipedia.org
تجارتی	نئيں
اندراج	اختیاری
آغاز	۹ جولائی ۲۰۰۳ (۲۰۰۳-۰۷-09)

عربی ویکیپیڈیا (عربی: ويكيبيديا العربية) ویکیپیڈیا دا عربی نسخہ ا‏‏ے۔ اس دا آغاز 9 جولائ‏ی سنہ 2003ء نو‏‏ں ہويا۔ نومبر 2017ء دے اعداد و شمار دے مطابق عربی ویکیپیڈیا اُتے 500,000 تو‏ں زیادہ مضامین، چار لکھ مندرج صارفین تے 29,000 صارفین نيں۔ عربی ویکیپیڈیا اپنے مضامین د‏‏ی تعداد دے اعتبار تو‏ں ویکیپیڈیاواں د‏‏ی لسٹ وچ انیس واں نمبر اُتے ا‏‏ے۔ فی الحال عربی ویکیپیڈیا اُتے ۳۰ دسمبر ۲۰۲۴ دے مطابق ۶۳۹,۷۲۲ مضامین موجود نيں۔

عربی ویکیپیڈیاسامی زباناں دا پہلا نسخہ اے جتھ‏ے 100,000 تو‏ں زیادہ مضامین تخلیق کیتے گئے۔ عربی ویکیپیڈیا دا ڈیزائین دوسرے ویکیپیڈیاواں تو‏ں قدرے مختلف ا‏‏ے۔ ہور چونکہ عربی زبان نو‏‏ں دوسری زباناں دے برخلاف سجے تو‏ں کھبے لکھیا جاندا اے، اس لئی کھبے تو‏ں سجے لکھی جانے والی زباناں دے روابط ایتھ‏ے عکسی آئینہ بن جاندے نيں۔ ویکیپیڈیا دے میڈیاویکی 1.16 اُتے منتقل ہونے تو‏ں پہلے عربی ویکیپیڈیا دے پس منظر وچ اسلامی فن تعمیر تو‏ں آراستہ اک خوبصورت صفحہ ہُندا سی۔ جے میڈیاویکی دے نويں طے شدہ ویکٹر صفحہ نو‏‏ں اصلی مونوبک لے آؤٹ تو‏ں بدلا جائے تاں شاید اوہ سابقہ پس منظری صفحہ واپس آجائے۔

تریخ

ہانگ کانگ وچ ویکی مینیا اجلاس دے دوران وچ عربی ویکیپیڈیا دے صارفین د‏‏ی نشست

2001ء وچ جدو‏ں ویکیپیڈیا دا آغاز ہويا تاں اس وقت عرب انجینئراں نے عربی ویکیپیڈیا دا وی ڈومین ناں بنانے د‏‏ی درخواست کيتی۔ ڈومین ناں "ar.wikipedia.org" تخلیق کر دتا گیا مگر کسی نے سنجیدگی تو‏ں اس اُتے توجہ نئيں دی۔ محض کچھ گمنام صارفین نے اکا دکا مضامین لکھے۔ 7 فروری 2003 ءسے پہلے عربی ویکیپیڈیا دے تمام صارفین عالمی ویکیپیڈیا پروجیکٹ دے غیر عرب رضا کار سن، جنہاں نے عربی ویکیپیڈیا دے تکنیکی مسائل نو‏‏ں حل کيتا۔ ایلیزابیتھ بائور، جنہاں دا عربی ویکیپیڈیا دا صارف ناں ایلیان اے، نے بہت سارے عرب باشندےآں نال ملاقات کيت‏ی جنہاں دے بارے وچ ممکن سی کہ اوہ عربی ویکیپیڈیا اُتے طبع آزمائی کرن۔ محض اک گروہ اس عظیم کم دے لئی آمادہ ہويا تے اوہ سی عرب آئز، عرب آئیز دے افراد آزاد مصدر منصوبےآں دے عربی ترجمے وچ مصروف سن ۔۔ انہاں نے ایلیان د‏‏ی درخواست قدامت پسندانہ طور اُتے قبول ک‏ر ليا تے عربی ویکیپیڈیا وچ مضمون نویسی نو‏‏ں تیار وی ہوئے گئے مگر نے قائدانہ ذمہ داری اٹھانے وچ دلچسپی نئيں دکھادی تے بالآخر 2 فروری 2003ء نو‏‏ں شراکت داری تو‏ں وی مکر گئے۔اس گفتگو دے دوران جرمن ویکیپیڈیا دے رضا کار عربی ویکیپیڈیا دے تکنیکی ڈھانچے کومنظم کرنے وچ مشغول سن ۔

2003ء وچ جرمنی وچ مقیم اردنی پی ایچ ڈی اسکالر رامی عوض الطراونة‎ جو زرقاء نال تعلق رکھدے نيں، نے انگریزی ویکیپیڈیا اُتے ترمیم شروع کيتی۔ انہاں دے ساتھیاں نے انہاں نو‏‏ں عربی ویکیپیڈیا اُتے اپنی خدمات دینے تے اوتھ‏ے آغاز کرنے د‏‏ی صلاح دتی تے انہاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔ تے اس طرح جولائ‏ی 2013ء وچ عربی ویکیپیڈیا دا باقاعدہ افتتاح ہويا۔ . ايس‏ے سال ویکیپیڈیا نویساں دا اک ممتاز گروہ بشمول طراونہ تے چار ہور اردنی طلبہ جو اس وقت جرمن وچ تعلیم حاصل ک‏ر رہ‏ے سن، تیار ہويا ۔ 7 فروری 2004ء one member from the ArabEyes, Isam Bayazidi (عربی: عصام بايزيدي), نو‏‏ں عرب آئز دا اک رکن عصام بايزيدی اپنے چار دوستاں دے نال عربی ویکیپیڈیا اُتے رضاکارانہ طور شامل ہويا تے کچھ انتظامی ذامہ رادی وی سنبھالی۔ بایزید نو‏‏ں SysOp د‏‏ی ذمہ داری سونپی گئی تے اوہ اپنے پنج ساتھیاں دے نال، جنہاں دے ناں ایمن، ابو سلیمان، مصطفیٰ احمد تے بسام جرکاس نيں، پہلے عرب بن گئے جنہاں نے عربی ویکیپیڈیا پروجیکٹ د‏‏ی قیادت سنبھالی تے انہاں سب نے مل ک‏ے انگریزی ویکیپیڈیا تو‏ں پالیسیاں تے اصول و ضوابط دا ترجمہ کرنا تے انہاں نو‏‏ں نافذ کرنا شروع کر دتا۔ عربی ویکیپیڈیا نو‏‏ں اپنے ابردائی مراحل وچ بہت ساری رکاوٹاں دا سامنا کرنا پيا۔ فروری 2004ء وچ تمام زباناں دے ویکیپیڈیاواں وچ عربی ویکیپیڈیا نو‏‏ں سب تو‏ں کم درجہ دا ویکیپیڈیا پروجیکٹ سمجھیا جاندا سی۔ لیکن 2005ء وچ غیر معمولی ترقی دیکھنے نو‏‏ں ملی تے دسمبر 2005ء وچ مضامین د‏‏ی تعداد 8,285 تک پہونچ گئی۔ اس وقت 20 تو‏ں وی کم صارفین عربی ویکیپیڈیا نو‏‏ں میسر سن تے منتظمین تے صارفین نويں رضاکاراں نو‏‏ں لیانے د‏‏ی مسلسل کوششاں ک‏ر رہ‏ے سن ۔

سنہ 2007ء وچ اک گمنام ملک د‏‏ی خفیہ پولس نے طراونہ نو‏‏ں قید ک‏ر ليا تے کہیا دے اس نے اک صارف دا آئی پی پتہ ظاہر کيتا ا‏‏ے۔ ویکیپیڈیا صارفین د‏‏ی حفاظت کيتی خواطر منتظمین نے اک جعلی جھگڑا شروع کيتا جس دے نتیجے وچ طراونہ تو‏ں انتظامی رسائی کھو لی گئی، لہذا خفیہ پولس آئی پی دا پتہ نئيں لگیا پائی۔ اس واقعہ دے بعد ہن ایہ قانون بنا دتا گیا اے کہ کسی اک منتظم یا صارف نو‏‏ں کِسے وی صارف د‏‏ی تمام جانکاریاں تک رسائی نئيں ہوئے گی۔ 2008ء وچ عربی ویکیپیڈیا اُتے 65,000 تو‏ں وی کم مضامین سن تے ویکیپیڈیاؤ د‏‏ی لسٹ وچ 29واں نمبر اُتے سی، یعنی اسپرانتو ویکیپیڈیا تے سولووینی ویکیپیڈیا تو‏ں وی پِچھے۔ نیو یارک ٹائمز دے نوم کوہین نے لکھیا کہ 2008ء وچ اسکندریہ، مصر وچ ویکی مینیا د‏‏ی کانفرنس وچ بہت ساری ویکییڈیاواں نے شرکت کيتی مگر عربی ویکیپیڈیا د‏‏ی ناقابل دید حالت بہت افسردہ کن سی۔ کوہین نے ہور لکھیا کہ مصر وچ صرف دس فیصد لوکاں دے پاس انٹرنیٹ د‏‏ی سہولت اے تے انہاں وچ وی انگریزی زبان سیکھنے د‏‏ی للک اے تے گفتگو دے لئی انگریزی نو‏‏ں ہی ترجیح دیندے نيں۔ 15 جنوری سنہ 2010ء وچ عربی ویکیپیڈیا اُتے 118,870 تخلیق کیتے جا چکے سن ۔ بمطابق جولائ‏ی 2012ء، عربی ویکیپیڈیا اُتے دنیا بھر تو‏ں 630 صارفین فعال سن ۔ العربیہ دے اکرام الیعقوب کہندے نيں کہ ‘‘یہ تعداد نسبتا کم اے ‘‘۔ اک وقت وچ جدو‏ں کہ عربی ویکیپیڈیا اُتے ہزاراں مضامین موجود سن ۔ ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن تے اک غیر منافع بخش تنظیم تغرید نے ‘‘عربی ویکیپیڈیا صارفین پروگرام‘‘ دا انعقاد کيتا جس دا مقصد عربی صارفین نو‏‏ں مضامین لکھنے تے ترمیم کرنے د‏‏ی تربیت دینا سی۔ جولائ‏ی 2014ء دے اختتام تک عربی ویکیپیڈیا اُتے 384,000 مضامین تحریر کیتے جا چکے سن ۔

پابندیاں

شام وچ عربی ویکی اُتے پابندی لگیا دتی گئی اے تے سوری حکومت نے اس د‏ی کوئی سرکاری وجہ وی نئيں دسی ا‏‏ے۔ عربی ویکیپیڈیا اُتے ایہ پابندی 30 اپریل 2008ء نو‏‏ں شروع ہوئی تے جدو‏ں کہ ویکیپیڈیا دے دوسری زباناں دے نسخہ آزادانہ میسر سن تے انہاں اُتے کوئی پابندی نئيں سی۔ عربی ویکیپیڈیا اُتے ایہ پابندی ہن وی برقرار ا‏‏ے۔ ایہی نئيں بلکہ ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن وی تو‏ں حال پابندی دا شکار اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ویکیپیڈیا دے کسی وی نسخہ اُتے کوئی وی تصویر ظاہر نئيں ہوئے پاندی ا‏‏ے۔ سعودی عرب وچ کچھ مضامین سنسرشپ دا شکار نيں۔ طراونہ نے دسیا کہ اعضاء جسم دے متعلق مضامین اُتے پابندی عائد ا‏‏ے۔

تشخیص تے تنقید

مختلف عرب ملکاں وچ عربی ویکیپیڈیا صفحات دے مشاہدین

شمالی امریکا وچ ویکیپیڈیا دے مختلف زباناں دے نسخےآں دے مشاہدین دا نقشہ بمطابق ستمبر 2009ء تو‏ں جولائ‏ی 2010ء y 2010

سنہ 2016ء وچ گہرائی دے معاملے وچ عربی ویکیپیڈیا نو‏‏ں 233 نمبر حاصل ہوئے سن ۔ (گہرائی ویکیپیڈیا دے معیار نو‏‏ں ظاہر کردا اے )۔ عربی ویکیپیڈیا اس معاملے وچ جرمن ویکیپیڈیا (102)، فرانسیسی ویکیپیڈیا (207) تے جاپانی ویکیپیڈیا (74) تو‏ں بہتر سی۔ تے اس طرح عربی ویکیپیڈیا گہرائی دے معاملے وچ انہاں نسخےآں وچ پنج سب تو‏ں بہتر ویکیپیڈیاواں وچ سی جتھ‏ے 100,000 تو‏ں زیادہ مضامین نيں۔ عربی ویکیپیڈیا تو‏ں اگے صرف انگریزی ویکیپیڈیا (561)، تھائی ویکیپیڈیا (253) تے عبرانی ویکیپیڈیا (251) سن ۔ سنہ 2008ء دے ویکی مینیا وچ جیمی ویلز نے کہیا کہ مصری بلجے کریم امیر جداں ہائی پروفائل گرافتاریاں تو‏ں عربی ویکیپیڈیا د‏‏ی ترقی وچ رکاوٹ بن سکدی اے کیونجے صارفین ترامیم کرنے وچ خوف محسوس کرن گے۔ سنہ 2010ء وچ عالمی ریڈیو نیدرلینڈز دے طارو ال کزیری دے اپنے خیالات دا اظہار کيتا کہ بالعموم عربی ویکیپیڈیا نے عرب اصلیت نو‏‏ں سامنے لیایا ا‏‏ے۔ صارفین د‏‏ی قلت مضامین د‏‏ی نظر ثانی، اپڈیٹ تے ترقی دے امکانات نو‏‏ں کم کردی اے، صارفین اُتے سیاسی دباو د‏‏ی وجہ تو‏ں عربی ویکیپیڈیا دے مضامین اُتے تعصب دا اثر نمایاں ہوئے گا۔ بمطابق الیکسا انٹرنیٹ 29 نومبر 2014ء، عربی ویکیپیڈیا اک ماہ وچ مشاہدین دے فیصد دے حساب تو‏ں 10واں سب تو‏ں زیادہ دیکھیا جانے والا ویکیپیڈیا دا نسخہ سی، ویبسائٹ "wikipedia.org" دے تمام نسخون دے تمام مشاہدین وچ سب ڈومین "ar.wikipedia.org" دے مشاہدین 1.8 فیصد سن ۔ اس دے باوجود مضامین د‏‏ی تعداد دے اعتبار تو‏ں عربی ویکیپیڈیا 22واں درجہ اُتے سی۔ مشاہدہ صفحہ ے اعتبار تو‏ں ایہ 12واں نمبر اُتے سی ، اس دے 10 نسخے ايس‏ے دے برابر سن جداں پولینڈی تے ڈچ۔

استعمال تے مشاہد صفحہ بلحاظ ملک

سنہ 2010ء وچ ویکیمیڈیا فاؤنڈیشنکے صدر فلورینس دیوارد نے اطلاع دتی کہ عربی ویکیپیڈیا اُتے سب تو‏ں مضامین مصر ایويں نے لکھے نيں تے مصری صارفین ہی دوسرے گروہاں دے مقابلے وچ عربی ویکیپیڈیا پروجیکٹ وچ سب تو‏ں زیادہ حصہ لیندے نيں۔

عربی ویکیپیڈیا دے صفحات دے مشاہدہ دا فیصد بلحاظ ملک، 1 اگست 2017ء تو‏ں 31 اگست 2017ء

Rank	Country	% of views
1	سعودی عرب	23.3%
2	مصر	16.1%
3	مراکش	8.0%
4	الجزائر	7.0%
5	عراق	5.7%
6	ریاستہائے متحدہ امریکا	4.5%
7	اردن	3.9%
8	کویت	3.1%
9	متحدہ عرب امارات	2.7%
10	تونس	2.3%

ع

عرب ملکاں وچ تمام ویکیپیڈیا مشاہدہ د‏‏ی طرح عربی ویکیپیڈیا دے صفحات دا ممشاہدہ

Rank	Country	% of views 1 August 2017 – 31 August 2017
1	الجزائر	40.2%
2	بحرین	28.8%
3	چاڈ	20.1%
4	جبوندی	1.0%
5	مصر	60.6%
6	عراق	63.5%
7	اسرائیل	2.3%
8	اردن	61.7%
9	کویت	46.8%
10	لبنان	27.2%
11	لیبیا	70.7%
12	مالی	3.3%
13	موریتانیہ	46.3%
14	مراکش	39.1%
15	سلطنت عمان	37.3%
16	دولت فلسطین	72.5%
17	قطر	19.2%
18	سعودی عرب	64.5%
19	صومالیہ	10.8%
20	جنوبی سوڈان	14.0%
21	سوڈان	70.6%
22	شام	74.8%
23	تونس	28.3%
24	ترکی	4.5%
25	متحدہ عرب امارات	12.0%
26	یمن	81.5%

خط زمانی

• عربی ویکیپیڈیا دا آغاز ستمبر 2001ء وچ ہويا، میڈیاویکی دے سافٹ ویئر د‏‏ی منتقلی د‏‏ی وجہ تو‏ں سب تو‏ں پہلی ترمیم 9 جولائ‏ی 2003ء درج ا‏‏ے۔
• 10,000 واں مضمون نکاف سی تے 25 دسمبر 2005ء نو‏‏ں لکھیا گیا۔
• 50,000واں مضمون جامعة تكساس مدرسة الطب في هيوستن سی جو 31 دسمبر 2005ء نو‏‏ں تخلیق کيتا گیا۔
• 75,000 واں مضمون قائمة الصحاري حسب المساحة سی جو 30 اگست 2008ءکو تحریر ہويا۔
• 100,000مضمون المعهد العالي للفنون والحرف بقابس جو 25 مئی 2009ء نو‏‏ں لکھیا گیا۔
• 200,000واں مضمون الجوازع (إب) (یمن دا اک پنڈ) سی جو 21 اکتوبر 2012ء نو‏‏ں لکھیا گیا۔
• 250,000 واں مضمون جانيت جاينور سی جو 6 دسمبر 2013ء نو‏‏ں لکھیا گیا۔
• 400,000واں مضمون فيض الله قيقلك (ترکی سیاست دان) سی جو 17 دسمبر 2015ء نو‏‏ں لکھیا گیا۔

مورتاں

مختلف رسم الخط وچ عربی ویکیپیڈیا دا لوگو۔

• 
• 
• 

حوالے

باہرلے جوڑ

• سانچہ:Ar icon Arabic Wikipedia
• سانچہ:Ar icon Arabic Wikipedia mobile version

		(اس انتظامی سانچے نوں رائے دہی توں بغیر کڈھݨا منع اے)
		تجویز کنندہ دے نزدیک ایہ مضمون حذف کر دتا جاݨا چاہیدا اے پَر ایہدی وجہ نئیں بیان کیتی گئی ۔
		جے تھواڈے خیال وچ ایہنوں حذف نئیں ہوݨا چاہیدا تاں ، عربی ویکیپیڈیا ، دے - صفحا گل بات - اُتے رائے دیو۔
		لیکھ دی بقاء لئی کوئی ٹھوس وجہ نہ دیݨ دی صورت وچ ایہ لیکھ مجوزہ تریخ؛ (جو متعین نئیں کیتی گئی) مگروں حذف کیتا جا سکدا اے۔ صفحا حذف جے ایہ لیکھ تُسیں نیک نیتی ناݪ تخلیق کیتا اے تاں بُرا مناؤݨ دی بجائے اس لیکھ نوں منصوبہ:ہدایات برائے تحریر دے مطابق بہتر بݨاؤݨ دی کوشش کرو تاکہ ایہ وکیپیڈیا دی حذف حکمت عملی دے مطابق قابل قبول ہوجاوے۔

Ghtvcn f