عربی ویکیپیڈیا
سائٹ دی قسم | آن لائن انسائیکلوپیڈیا |
---|---|
دستیاب | عربی |
صدر دفتر | میامی |
مالک | ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن |
بانی | عرب ویکی برادری |
ویب سائٹ | ar.wikipedia.org |
تجارتی | نئيں |
اندراج | اختیاری |
آغاز | ۹ جولائی ۲۰۰۳[۱] |
عربی ویکیپیڈیا (عربی: ويكيبيديا العربية) ویکیپیڈیا دا عربی نسخہ اے۔ اس دا آغاز 9 جولائی سنہ 2003ء نوں ہويا۔ نومبر 2017ء دے اعداد و شمار دے مطابق عربی ویکیپیڈیا اُتے 500,000 توں زیادہ مضامین، چار لکھ مندرج صارفین تے 29,000 صارفین نيں۔ عربی ویکیپیڈیا اپنے مضامین دی تعداد دے اعتبار توں ویکیپیڈیاواں دی لسٹ وچ انیس واں نمبر اُتے اے۔ فی الحال عربی ویکیپیڈیا اُتے ۷ اکتوبر ۲۰۲۴ دے مطابق ۶۳۹,۷۲۲ مضامین موجود نيں۔
عربی ویکیپیڈیاسامی زباناں دا پہلا نسخہ اے جتھے 100,000 توں زیادہ مضامین تخلیق کیتے گئے۔[۲] عربی ویکیپیڈیا دا ڈیزائین دوسرے ویکیپیڈیاواں توں قدرے مختلف اے۔ ہور چونکہ عربی زبان نوں دوسری زباناں دے برخلاف سجے توں کھبے لکھیا جاندا اے، اس لئی کھبے توں سجے لکھی جانے والی زباناں دے روابط ایتھے عکسی آئینہ بن جاندے نيں۔ ویکیپیڈیا دے میڈیاویکی 1.16 اُتے منتقل ہونے توں پہلے عربی ویکیپیڈیا دے پس منظر وچ اسلامی فن تعمیر توں آراستہ اک خوبصورت صفحہ ہُندا سی۔ جے میڈیاویکی دے نويں طے شدہ ویکٹر صفحہ نوں اصلی مونوبک لے آؤٹ توں بدلا جائے تاں شاید اوہ سابقہ پس منظری صفحہ واپس آجائے۔
تریخ
2001ء وچ جدوں ویکیپیڈیا دا آغاز ہويا تاں اس وقت عرب انجینئراں نے عربی ویکیپیڈیا دا وی ڈومین ناں بنانے دی درخواست کيتی۔[۳] ڈومین ناں "ar.wikipedia.org" تخلیق کر دتا گیا مگر کسی نے سنجیدگی توں اس اُتے توجہ نئيں دی۔ محض کچھ گمنام صارفین نے اکا دکا مضامین لکھے۔ [۴] 7 فروری 2003 ءسے پہلے عربی ویکیپیڈیا دے تمام صارفین عالمی ویکیپیڈیا پروجیکٹ دے غیر عرب رضا کار سن، [۵] جنہاں نے عربی ویکیپیڈیا دے تکنیکی مسائل نوں حل کيتا۔ ایلیزابیتھ بائور، جنہاں دا عربی ویکیپیڈیا دا صارف ناں ایلیان اے، نے بہت سارے عرب باشندےآں نال ملاقات کيتی جنہاں دے بارے وچ ممکن سی کہ اوہ عربی ویکیپیڈیا اُتے طبع آزمائی کرن۔ محض اک گروہ اس عظیم کم دے لئی آمادہ ہويا تے اوہ سی عرب آئز، عرب آئیز دے افراد آزاد مصدر منصوبےآں دے عربی ترجمے وچ مصروف سن ۔۔ انہاں نے ایلیان دی درخواست قدامت پسندانہ طور اُتے قبول کر ليا تے عربی ویکیپیڈیا وچ مضمون نویسی نوں تیار وی ہوئے گئے مگر نے قائدانہ ذمہ داری اٹھانے وچ دلچسپی نئيں دکھادی تے بالآخر 2 فروری 2003ء نوں شراکت داری توں وی مکر گئے۔اس گفتگو دے دوران جرمن ویکیپیڈیا دے رضا کار عربی ویکیپیڈیا دے تکنیکی ڈھانچے کومنظم کرنے وچ مشغول سن ۔ [۶][۷]
2003ء وچ جرمنی وچ مقیم اردنی پی ایچ ڈی اسکالر رامی عوض الطراونة جو زرقاء نال تعلق رکھدے نيں، نے انگریزی ویکیپیڈیا اُتے ترمیم شروع کيتی۔ انہاں دے ساتھیاں نے انہاں نوں عربی ویکیپیڈیا اُتے اپنی خدمات دینے تے اوتھے آغاز کرنے دی صلاح دتی تے انہاں دی حوصلہ افزائی کيتی۔ [۸] تے اس طرح جولائی 2013ء وچ عربی ویکیپیڈیا دا باقاعدہ افتتاح ہويا۔ .[۹] ايسے سال ویکیپیڈیا نویساں دا اک ممتاز گروہ بشمول طراونہ تے چار ہور اردنی طلبہ جو اس وقت جرمن وچ تعلیم حاصل کر رہے سن، تیار ہويا ۔[۸] 7 فروری 2004ء [۱۰] one member from the ArabEyes, Isam Bayazidi (عربی: عصام بايزيدي), نوں عرب آئز دا اک رکن عصام بايزيدی اپنے چار دوستاں دے نال عربی ویکیپیڈیا اُتے رضاکارانہ طور شامل ہويا تے کچھ انتظامی ذامہ رادی وی سنبھالی۔ بایزید نوں SysOp دی ذمہ داری سونپی گئی تے اوہ اپنے پنج ساتھیاں دے نال، جنہاں دے ناں ایمن، ابو سلیمان، مصطفیٰ احمد تے بسام جرکاس نيں، پہلے عرب بن گئے جنہاں نے عربی ویکیپیڈیا پروجیکٹ دی قیادت سنبھالی [۱۱] تے انہاں سب نے مل کے انگریزی ویکیپیڈیا توں پالیسیاں تے اصول و ضوابط دا ترجمہ کرنا تے انہاں نوں نافذ کرنا شروع کر دتا۔ عربی ویکیپیڈیا نوں اپنے ابردائی مراحل وچ بہت ساری رکاوٹاں دا سامنا کرنا پيا۔ فروری 2004ء وچ تمام زباناں دے ویکیپیڈیاواں وچ عربی ویکیپیڈیا نوں سب توں کم درجہ دا ویکیپیڈیا پروجیکٹ سمجھیا جاندا سی۔ لیکن 2005ء وچ غیر معمولی ترقی دیکھنے نوں ملی تے دسمبر 2005ء وچ مضامین دی تعداد 8,285 تک پہونچ گئی۔ [۱۲] اس وقت 20 توں وی کم صارفین عربی ویکیپیڈیا نوں میسر سن تے منتظمین تے صارفین نويں رضاکاراں نوں لیانے دی مسلسل کوششاں کر رہے سن ۔[۸]
سنہ 2007ء وچ اک گمنام ملک دی خفیہ پولس نے طراونہ نوں قید کر ليا تے کہیا دے اس نے اک صارف دا آئی پی پتہ ظاہر کيتا اے۔ ویکیپیڈیا صارفین دی حفاظت کيتی خواطر منتظمین نے اک جعلی جھگڑا شروع کيتا جس دے نتیجے وچ طراونہ توں انتظامی رسائی کھو لی گئی، لہذا خفیہ پولس آئی پی دا پتہ نئيں لگیا پائی۔ اس واقعہ دے بعد ہن ایہ قانون بنا دتا گیا اے کہ کسی اک منتظم یا صارف نوں کِسے وی صارف دی تمام جانکاریاں تک رسائی نئيں ہوئے گی۔ [۸] 2008ء وچ عربی ویکیپیڈیا اُتے 65,000 توں وی کم مضامین سن تے ویکیپیڈیاؤ دی لسٹ وچ 29واں نمبر اُتے سی، یعنی اسپرانتو ویکیپیڈیا تے سولووینی ویکیپیڈیا توں وی پِچھے۔ نیو یارک ٹائمز دے نوم کوہین نے لکھیا کہ 2008ء وچ اسکندریہ، مصر وچ ویکی مینیا دی کانفرنس وچ بہت ساری ویکییڈیاواں نے شرکت کيتی مگر عربی ویکیپیڈیا دی ناقابل دید حالت بہت افسردہ کن سی۔ [۱۳] کوہین نے ہور لکھیا کہ مصر وچ صرف دس فیصد لوکاں دے پاس انٹرنیٹ دی سہولت اے تے انہاں وچ وی انگریزی زبان سیکھنے دی للک اے تے گفتگو دے لئی انگریزی نوں ہی ترجیح دیندے نيں۔ [۱۳] 15 جنوری سنہ 2010ء وچ عربی ویکیپیڈیا اُتے 118,870 تخلیق کیتے جا چکے سن ۔ بمطابق جولائی 2012ء، عربی ویکیپیڈیا اُتے دنیا بھر توں 630 صارفین فعال سن ۔ العربیہ دے اکرام الیعقوب کہندے نيں کہ ‘‘یہ تعداد نسبتا کم اے ‘‘۔ [۱۴] اک وقت وچ جدوں کہ عربی ویکیپیڈیا اُتے ہزاراں مضامین موجود سن ۔ [۸] ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن تے اک غیر منافع بخش تنظیم تغرید نے ‘‘عربی ویکیپیڈیا صارفین پروگرام‘‘ دا انعقاد کيتا جس دا مقصد عربی صارفین نوں مضامین لکھنے تے ترمیم کرنے دی تربیت دینا سی۔ [۱۴] جولائی 2014ء دے اختتام تک عربی ویکیپیڈیا اُتے 384,000 مضامین تحریر کیتے جا چکے سن ۔ [۱۵]
پابندیاں
شام وچ عربی ویکی اُتے پابندی لگیا دتی گئی اے تے سوری حکومت نے اس دی کوئی سرکاری وجہ وی نئيں دسی اے۔ [۱۶] عربی ویکیپیڈیا اُتے ایہ پابندی 30 اپریل 2008ء نوں شروع ہوئی تے جدوں کہ ویکیپیڈیا دے دوسری زباناں دے نسخہ آزادانہ میسر سن تے انہاں اُتے کوئی پابندی نئيں سی۔ عربی ویکیپیڈیا اُتے ایہ پابندی ہن وی برقرار اے۔ [کدوں؟] ایہی نئيں بلکہ ویکیمیڈیا فاؤنڈیشن وی توں حال پابندی دا شکار اے جس دی وجہ توں ویکیپیڈیا دے کسی وی نسخہ اُتے کوئی وی تصویر ظاہر نئيں ہوئے پاندی اے۔ [حوالہ درکار] [۸] سعودی عرب وچ کچھ مضامین سنسرشپ دا شکار نيں۔ طراونہ نے دسیا کہ اعضاء جسم دے متعلق مضامین اُتے پابندی عائد اے۔ [۸]
تشخیص تے تنقید
سنہ 2016ء وچ گہرائی دے معاملے وچ عربی ویکیپیڈیا نوں 233 نمبر حاصل ہوئے سن ۔ (گہرائی ویکیپیڈیا دے معیار نوں ظاہر کردا اے )۔ عربی ویکیپیڈیا اس معاملے وچ جرمن ویکیپیڈیا (102)، فرانسیسی ویکیپیڈیا (207) تے جاپانی ویکیپیڈیا (74) توں بہتر سی۔ تے اس طرح عربی ویکیپیڈیا گہرائی دے معاملے وچ انہاں نسخےآں وچ پنج سب توں بہتر ویکیپیڈیاواں وچ سی جتھے 100,000 توں زیادہ مضامین نيں۔ عربی ویکیپیڈیا توں اگے صرف انگریزی ویکیپیڈیا (561)، تھائی ویکیپیڈیا (253) تے عبرانی ویکیپیڈیا (251) سن ۔ [۱۸] سنہ 2008ء دے ویکی مینیا وچ جیمی ویلز نے کہیا کہ مصری بلجے کریم امیر جداں ہائی پروفائل گرافتاریاں توں عربی ویکیپیڈیا دی ترقی وچ رکاوٹ بن سکدی اے کیونجے صارفین ترامیم کرنے وچ خوف محسوس کرن گے۔ [۱۹] سنہ 2010ء وچ عالمی ریڈیو نیدرلینڈز دے طارو ال کزیری دے اپنے خیالات دا اظہار کيتا کہ بالعموم عربی ویکیپیڈیا نے عرب اصلیت نوں سامنے لیایا اے۔ صارفین دی قلت مضامین دی نظر ثانی، اپڈیٹ تے ترقی دے امکانات نوں کم کردی اے، صارفین اُتے سیاسی دباو دی وجہ توں عربی ویکیپیڈیا دے مضامین اُتے تعصب دا اثر نمایاں ہوئے گا۔ [۲۰] بمطابق الیکسا انٹرنیٹ 29 نومبر 2014ء، عربی ویکیپیڈیا اک ماہ وچ مشاہدین دے فیصد دے حساب توں 10واں سب توں زیادہ دیکھیا جانے والا ویکیپیڈیا دا نسخہ سی، ویبسائٹ "wikipedia.org" دے تمام نسخون دے تمام مشاہدین وچ سب ڈومین "ar.wikipedia.org" دے مشاہدین 1.8 فیصد سن ۔ [۲۱] اس دے باوجود مضامین دی تعداد دے اعتبار توں عربی ویکیپیڈیا 22واں درجہ اُتے سی۔ مشاہدہ صفحہ ے اعتبار توں ایہ 12واں نمبر اُتے سی ، اس دے 10 نسخے ايسے دے برابر سن جداں پولینڈی تے ڈچ۔ [۲۲]
استعمال تے مشاہد صفحہ بلحاظ ملک
سنہ 2010ء وچ ویکیمیڈیا فاؤنڈیشنکے صدر فلورینس دیوارد نے اطلاع دتی کہ عربی ویکیپیڈیا اُتے سب توں مضامین مصر ایويں نے لکھے نيں تے مصری صارفین ہی دوسرے گروہاں دے مقابلے وچ عربی ویکیپیڈیا پروجیکٹ وچ سب توں زیادہ حصہ لیندے نيں۔ [۲۳]
عربی ویکیپیڈیا دے صفحات دے مشاہدہ دا فیصد بلحاظ ملک، 1 اگست 2017ء توں 31 اگست 2017ء
Rank | Country | % of views |
---|---|---|
1 | سعودی عرب | 23.3% |
2 | مصر | 16.1% |
3 | مراکش | 8.0% |
4 | الجزائر | 7.0% |
5 | عراق | 5.7% |
6 | ریاستہائے متحدہ امریکا | 4.5% |
7 | اردن | 3.9% |
8 | کویت | 3.1% |
9 | متحدہ عرب امارات | 2.7% |
10 | تونس | 2.3% |
ع
عرب ملکاں وچ تمام ویکیپیڈیا مشاہدہ دی طرح عربی ویکیپیڈیا دے صفحات دا ممشاہدہ
Rank | Country | % of views 1 August 2017 – 31 August 2017[۲۵] |
---|---|---|
1 | الجزائر | 40.2% |
2 | بحرین | 28.8% |
3 | چاڈ | 20.1% |
4 | جبوندی | 1.0% |
5 | مصر | 60.6% |
6 | عراق | 63.5% |
7 | اسرائیل | 2.3% |
8 | اردن | 61.7% |
9 | کویت | 46.8% |
10 | لبنان | 27.2% |
11 | لیبیا | 70.7% |
12 | مالی | 3.3% |
13 | موریتانیہ | 46.3% |
14 | مراکش | 39.1% |
15 | سلطنت عمان | 37.3% |
16 | دولت فلسطین | 72.5% |
17 | قطر | 19.2% |
18 | سعودی عرب | 64.5% |
19 | صومالیہ | 10.8% |
20 | جنوبی سوڈان | 14.0% |
21 | سوڈان | 70.6% |
22 | شام | 74.8% |
23 | تونس | 28.3% |
24 | ترکی | 4.5% |
25 | متحدہ عرب امارات | 12.0% |
26 | یمن | 81.5% |
خط زمانی
- عربی ویکیپیڈیا دا آغاز ستمبر 2001ء وچ ہويا، میڈیاویکی دے سافٹ ویئر دی منتقلی دی وجہ توں سب توں پہلی ترمیم 9 جولائی 2003ء درج اے۔
- 10,000 واں مضمون نکاف سی تے 25 دسمبر 2005ء نوں لکھیا گیا۔
- 50,000واں مضمون جامعة تكساس مدرسة الطب في هيوستن سی جو 31 دسمبر 2005ء نوں تخلیق کيتا گیا۔
- 75,000 واں مضمون قائمة الصحاري حسب المساحة سی جو 30 اگست 2008ءکو تحریر ہويا۔
- 100,000مضمون المعهد العالي للفنون والحرف بقابس جو 25 مئی 2009ء نوں لکھیا گیا۔
- 200,000واں مضمون الجوازع (إب) (یمن دا اک پنڈ) سی جو 21 اکتوبر 2012ء نوں لکھیا گیا۔
- 250,000 واں مضمون جانيت جاينور سی جو 6 دسمبر 2013ء نوں لکھیا گیا۔
- 400,000واں مضمون فيض الله قيقلك (ترکی سیاست دان) سی جو 17 دسمبر 2015ء نوں لکھیا گیا۔
مورتاں
مختلف رسم الخط وچ عربی ویکیپیڈیا دا لوگو۔
حوالے
- ↑ Ahmad, Abdullah (ستمبر 2013). "Arabic Wikipedia: Why it lags behind". Asfar e-Journal (London, UK). ISSN 2055-7957. http://www.asfar.org.uk/arabic-wikipedia-why-it-lags-behind/. Retrieved on 23 دسمبر 2014.
- ↑ List of Wikipedias by number of articles
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Archived discussions about International languages. Refer to section "Provisional is Best, Sort by Population". Note the comment "Outside jokes, the french an german wikipedias is more developed than the one of hindi or Arab.". Last accessed 4 August 2014
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ The discussion page of Svertigo that shows the non-Arab volunteers working on the Arabic Wikipedia in late 2003
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ ۸.۳ ۸.۴ ۸.۵ ۸.۶ Su, Alice (14 February 2014). "In the Middle East, Arabic Wikipedia is a flashpoint — and a beacon". Wired (Condé Nast). https://www.wired.com/threatlevel/2014/02/arabic-wikipedia/. Retrieved on ۱۴ فروری ۲۰۱۴. (Archive)
- ↑ Panović, Ivan (یونیورسٹی اوکسفرڈ Faculty of Oriental Studies). "The Beginnings of Wikipedia Masry." al-Logha Series of Papers in Linguistics, 2010. 8: 93-127. (sourced content from p. 94)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ These were Ayman, Abo Suleima, Mustapha Ahmad and Bassem Jarkas
- ↑ Wikipedia Statistics – Arabic Wikipedia. Accessed on 4 August 2014
- ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). (Archive)
- ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ Al-Yacoub, Ikram. "‘Taghreedat’ to offer Arab Tweeps their own search engine." () Al Arabiya. Thursday 19 July 2012. Retrieved on 24 August 2012.
- ↑ Wikipedia Statistics Arabic. Retrieved on 4 August 2014
- ↑ سانچہ:Ar icon ويكيبيديا يختفي عن صفحات الانترنت السوري Archived 21 June 2019 at the وے بیک مشین
- ↑ Wikimedia Traffic Analysis Report – Wikipedia Page Views Per Country, September 2009 to July 2010, map by Ziko van Dijk and numbers by Erik Zachte (recent stats)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Samir, Amira (December 2009). "Le masri est-il contre l’arabe ?" (in French). Al-Ahram Hebdo. https://www.webcitation.org/6MNY7bJVJ?url=http://hebdo.ahram.org.eg/arab/ahram/2009/12/23/doss2.htm. Retrieved on ۱۳ مارچ ۲۰۱۰.() "« Les Egyptiens sont effectivement les plus nombreux à participer dans la Wikipedia arabe, c’est-à-dire que les statistiques montrent que le plus grand nombre d’articles dans la Wikipedia arabe sont envoyés par des Egyptiens.[…]"
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
باہرلے جوڑ
{{{PAGENAME}}} دا وکیپیڈیا: ar |
| ||||
تجویز کنندہ دے نزدیک ایہ مضمون حذف کر دتا جاݨا چاہیدا اے پَر ایہدی وجہ نئیں بیان کیتی گئی ۔ | ||||
جے تھواڈے خیال وچ ایہنوں حذف نئیں ہوݨا چاہیدا تاں ، عربی ویکیپیڈیا ، دے - صفحا گل بات - اُتے رائے دیو۔ | ||||
لیکھ دی بقاء لئی کوئی ٹھوس وجہ نہ دیݨ دی صورت وچ ایہ لیکھ مجوزہ تریخ؛ (جو متعین نئیں کیتی گئی) مگروں حذف کیتا جا سکدا اے۔
جے ایہ لیکھ تُسیں نیک نیتی ناݪ تخلیق کیتا اے تاں بُرا مناؤݨ دی بجائے اس لیکھ نوں منصوبہ:ہدایات برائے تحریر دے مطابق بہتر بݨاؤݨ دی کوشش کرو تاکہ ایہ وکیپیڈیا دی حذف حکمت عملی دے مطابق قابل قبول ہوجاوے۔ |
Ghtvcn f
- تصویر دا متروک پیرامیٹر استعمال کرنے والے صفحات
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- All pages needing cleanup
- Vague or ambiguous time since November 2013
- All articles with unsourced statements
- Articles with unsourced statements since June 2014
- امیدوار برائے حذف شدگی
- عربی انسائیکلوپیڈیا
- عربی بولی دی ویب سائٹس
- ویکیپیڈیا بلحاظ زبان