ماہر القادری

مولا‏نا ماہر القادری
فائل:Mahirulqadri.jpg
جم	منظور حسین جولائی 30, 1907(1907-07-30)ء بلند شہر، برطانوی ہندوستان
موت	مئی 12, 1978(1978-05-12)ء جدہ، سعودی عرب
دفن تھاں	جنت المعلیٰ، مکہ مکرمہ، سعودی عرب
قلمی ناں	ماہر
کم کِتہ	شاعر، صحافی، محقق، نقاد
بولی	اردو
قومیت	پاکستانی
نسل	مہاجر قوم
وڈے کم	محسوساتِ ماہر نغماتِ ماہر جذباتِ ماہر

ماہر القادی (جم: 30 جولائ‏ی، 1907ء - وفات: 12 مئی 1978ء)، پاکستان دے اردو دے نامور شاعر، صحافی، محقق تے نقاد سن۔

حالات زندگی

ماہر القادری 30 جولائ‏ی، 1907ء نو‏‏ں کیسر کلاں ضلع بلند شہر، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ آپ دا اصل ناں منظور حسین سی۔ اوہناں نے عملی زندگی دا آغاز حیدر آباد دکن تو‏ں کیتا، فیر بجنور چلے گئے۔ جتھے مدینہ بجنور تے غنچہ دے مدیر رہے۔ زندگی دا بڑا حصہ حیدرآباد دکن، دہلی، بمبئی وچ گُزریا تے فیر مستقل قیام کراچی وچ رہیا۔ چند مہینے ملتان وچ وی گزارے۔ اس توں علاوہ سیر و سیاحت دا کئی بار اتفاق ہويا۔ 1928ء وچ ریاست حیدرآباد دے مختلف محکمےآں وچ کم کرن دا موقع ملیا۔ حیدرآباد، دکن وچ قیام دے دوران جد نواب بہادر یار جنگ د‏‏ی تقاریر دا طوطی بولدا سی، نواب بہادر یار جنگ نے قائد اعظم محمد علی جناح نال اوہناں دا تعارف ایداں کرایا: میریاں تقریراں تے ایہناں (ماہرالقادری) د‏‏یاں نظماں نے مسلمانانِ دکن وچ بیداری پیدا کیتی ا‏‏ے۔

1943ء وچ حیدرآباد تو‏ں بمبئی منتقل ہو گئے۔ اوتھ‏ے فلمی دنیا وچ کچھ عرصہ گزاریا۔ کئی فلماں دے گیت لِکھے جو بہت مقبول ہوئے۔ اپنے فلمی تعلق اُتے اوہ کدی نازاں نئیں رہ‏‏ے۔ اس اُتے اوہناں دا تبصرہ اوہناں دے لفظاں وچ ایداں اے: چند دن فلمی دنیا تو‏ں وی تعلق رہیا، فلمی دنیا وچ میرے لئی شہرت تے جلب منفعت دے بعض زرّیں مواقع حاصل سن، مگر اللہ دا وڈا فضل ہويا کہ میں اس دلدل تو‏ں بہت جلد نکل آیا، اس چند روزہ فلمی تعلق اُتے اج تک متاسّف آں۔

قیام پاکستان توں بعد اوہناں ءنے کراچی وچ مستقل سکونت اختیار کيتی تے علمی جریدے فاران دا اجرا کيتا جو اوہناں د‏‏ی وفات توں کچھ عرصے بعد تک جاری رہیا۔

لکھتاں

ماہر القادری دے شعری مجموعےآں وچ ظہورِ قدسی (نعتیہ مجموعہ)، طلسمِ حیات، محسوساتِ ماہر، نغماتِ ماہر، نقشِ توحید تے جذباتِ ماہر شام‏ل نيں۔ 1954ء وچ ماہر القادری نے حج دے مشاہدات و تاثرات اُتے کاروان حجاز دے ناں تو‏ں کتاب تحریر کيتی۔

کتاباں

ماہر القادری نے ویہ توں زائد کتاباں شائع کیتیاں۔ اوہناں دے کچھ کم ایہ نیں۔

• دُرِ یتیم
• آتشِ خاموش
• شیرازہ
• محسوساتِ ماہر
• نغماتِ ماہر
• جذباتِ ماہر
• کاروانِ حجار
• زخم و مرہم
• یادِ رفتگان
• فردوس
• طِلسمِ حیات

ادارت

• ماہنامہ فاران

ماہر القادری دے فن و شخصیت اُتے کتاباں تے مقالہ جات

• ماہر القادری حیات تے ادبی کارنامے (پی ایچ ڈی مقالہ)، عبد الغنی فاروق، پنجاب یونیورسٹی،1990ء

تبصرہ نگاری

فن تبصرہ نگاری اُتے آپ خصوصی عبور حاصل سی۔ فاران وچ اہل علم و اہل ادب د‏‏یاں کتاباں اُتے بے لاگ تبصرے کیاکردے سن ۔ انہاں دے تبصرےآں دے مجموعے جماعت اسلامی ہند دے ادارہ مرکزی مکتبہ اسلامی تو‏ں ماہر القادری دے تبصرے دے بعنوان دو جلداں وچ طبع ہوچکے نيں جس دے مرتب طالب الہاشمی نيں۔

نمونۂ کلام اردو

غزل

دل میں اب آواز کہاں ہے		ٹوٹ گیا تو ساز کہاں ہے
آنکھ میں آنسو لب پہ خموشی		دل کی بات اب راز کہاں ہے
سرو و صنوبر سب کو دیکھا		ان کا سا اندا ز کہاں ہے
دل خوابیدہ، روح فسردہ		وہ جوشِ آغاز کہاں ہے
پردہ بھی جلوہ بن جاتا ہے		آنکھ تجلی ساز کہاں ہے
بت خانے کا عزم ہے ماہر		کعبے کا در باز کہاں ہے

غزل

چشمِ نم پر مسکرا کر چل دیئے		آگ پانی میں لگا کر چل دیئے
ساری محفل لڑکھڑاتی رہ گئی		مست آنکھوں سے پلا کر چل دیئے
میری امیدوں کی دنیا ہل گئی		ناز سے دامن بچا کر چل دیئے
مختلف انداز سے دیکھا کئے		سب کی نظریں آزما کر چل دیئے
گلستاں میں آپ آئے بھی تو کیا		چند کلیوں کو ہنسا کر چل دیئے
وجد میں آ کر ہوائیں رہ گئیں		زیرِ لب کچھ گنگنا کر چل دیئے
وہ فضا وہ چودھویں کی چاندنی		حسن کی شبنم گرا کر چل دیئے
وہ تبسم وہ ادائیں وہ نگاہ		سب کو دیوانہ بنا کر چل دیئے
کچھ خبر ان کی بھی ہے ماہر تمہیں		آپ تو غزلیں سنا کر چل دیئے

غزل

کچھ اس طرح نگاہ سے اظہار کر گئے		جیسے وہ مجھ کو واقف اسرار کر گئے
اقرار کر دیا کبھی انکار کر گئے		بے خود بنا دیا کبھی ہشیار کر گئے
کچھ اس ادا سے جلوۂ معنی کی شرح کی		میرے خیال و فکر کو بے کار کر گئے
اللہ رے ان کی جلوۂ رنگیں کی فطرتیں		سارے جہاں کو نقش بہ دیوار گئے
وعدہ کا ان کے ذکر ہی ماہرفضول ہے		تم کیا کرو گے وہ اگر انکار کر گئے

نمونہ کلام فارسی

؎ غریب شہر سامانی ندارد space
space جنون دارد ، بیابانی ندارد

؎ ره غم غمگساری را بجوید space
space خوشا دردی كہ درمانی ندارد

؎ محبت فارغ از رسم و تكلف space
space اسیرِ عشق زندانی ندارد

؎ مبین الفاظ در اشعارِ ماہر space
space حدیثِ شوق پایانی ندارد

وفات

ماہر القادری 12 مئی، 1978ء نو‏‏ں جدہ دے اک مشاعرے دے دوران انتقال کر گئے تے مکہ مکرمہ وچ جنت المعلیٰ دے قبرستان وچ آسودۂ خاک ہوئے۔

باہرلے جوڑ

سیری در ادبیات فارسی ہند و پاکستان Archived 2017-04-20 at the وے بیک مشین

حوالے