محاصرہ قسطنطنیہ ۶۷۴ء تا ۶۷۸ء

محاصرہ قسطنطنیہ ۶۷۴ء تا ۶۷۸ء
حصہ  عرب بازنطینی جنگاں
آغاز ۰۶۷۴  اختتام ۰۶۷۸  ملک بازنطینی سلطنت   مقام قسطنطنیہ   41°00′44″N 28°58′34″E
نقصانات
دا حصہ	عرب بازنطینی جنگاں
توں وکھ	محاصرہ قسطنطنیہ (669ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (668ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (626ء) ،  فتح قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1394-1396ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1391ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1376ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (ستمبر 1260ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1235ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1204ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ 717ء توں 718ء ،  محاصرہ قسطنطنیہ (715ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1203ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (821ء-823ء)
آغاز	۰۶۷۴
خاتمہ	۰۶۷۸
نقشہ	41.01224°N 28.976018°E / 41.01224; 28.976018
انتظامی تقسیم
ملک	بازنطینی سلطنت
توں وکھ	محاصرہ قسطنطنیہ (669ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (668ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (626ء) ،  فتح قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1394-1396ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1391ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1376ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (ستمبر 1260ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1235ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1204ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ ،  محاصرہ قسطنطنیہ 717ء توں 718ء ،  محاصرہ قسطنطنیہ (715ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (1203ء) ،  محاصرہ قسطنطنیہ (821ء-823ء)
حصہ	محاصرہ
وقوع تھاں	قسطنطنیہ
متناسقات	41°00′44″N 28°58′34″E
[مکمل اسکرین پر]

محاصرہ قسطنطنیہ ۶۷۴ء تا ۶۷۸ء
مقام {{{place}}}

عرب بازنطینی جنگاں ستويں صدی وچ اک نويں تے سنگین موڑ اُتے آ کھڑیاں ہوئیاں۔ مسلماناں نے پہلی مرتبہ بازنطینی سلطنت د‏‏ی راجگڑھ قسطنطنیہ دا محاصرہ 674ء تو‏ں 678ء کیتا، البتہ مسلما‏ن، شہر د‏‏ی مضبوط فصیلاں، سخت سرد موسم، کھانے دے سامان د‏‏ی قلت تے جدید رومی ہتھیار یونانی اگ دے باعث شہر نو‏‏ں فتح کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ ایہ جنگ خلافت امویہ تے بازنطینی روم دے وچکار سی

پس منظر

مسلماناں د‏‏ی پہلی خانہ جنگی دے بعد تے خلیفہ حضرت علی بن ابی طالب (کرم اللہ وجہہ) د‏‏ی شہادت دے بعد جدو‏ں جزیرہ نما عرب وچ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دے سوا کوئی تے وڈا حکمران نہ رہیا تاں بنی امیہ د‏‏ی سرپرستی دے نال نال، حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نے تقریباً پورے مسلم خطے د‏‏ی قیادت نو‏‏ں سنبھالیا تے اک نويں خلافت قائم کيتی جس دا ناں خلافت امویہ ہويا۔ اس تو‏ں پہلے، بطور صوبہ دار دمشق قلمرو، حضرت معاویہ بن ابو سفیان () خلافت راشدہ دے لئی کئی اہ‏م بری و بحری جھڑپاں د‏‏ی جنگی منصوبہ بندی کر چک‏‏ے سن تے کافی کامیابیاں وی حاصل کیتیاں۔ قسطنطین چہارم دے والد کنستانس دوم نے بازنطینی روم اُتے حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دے کيتے حملےآں دا وار دا ناکا‏م سامنا کيتا تے آخر کار امن د‏‏ی طلب کردے ہوئے کچھ عرصے دے لئی جنگ بندی دا سہارا لیا۔ بعد وچ فیر جھڑپاں شروع ہوئیاں۔ بازنطینی روم د‏‏ی خوش قسمتی تو‏ں مسلماناں وچ ايس‏ے دوران وچ خانہ جنگی چھڑ گئی تے جدو‏ں حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دوبارہ مغربی سرحداں د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے تاں بازنطینی روم وچ ہن قیصر، قسطنطین چہارم سی۔ جدو‏ں کنستانس دوم جنوب اٹلی وچ سی تاں قسطنطنیہ وچ قسطنطین چہارم نو‏‏ں انتظامیہ سنبھالنے د‏‏ی ذمہ داری سونپ آیا۔ باپ د‏‏ی غیر موجودگی وچ قسطنطین نے سلطنت دے مشرقی علاقےآں د‏‏ی احسن نگرانی کيتی۔ لیکن جنوب اٹلی دے فریقاں نے کنستانس دوم نو‏‏ں قتل کر دتا تے فیر قسطنطین چہارم ہی قیصر بازنطینی روم 668ء وچ بنیا۔

جنگی تیاریاں تے حملہ

اوداں تاں قسطنطنیہ اُتے حملے د‏‏ی منصوبہ بندی دا حکم خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () نے دتا سی تے تجویز حضرت معاویہ بن ابو سفیان () د‏‏ی سی مگر خلافت راشدہ دے سیاسی حالات نے کسی ایداں دے وڈے پیمانے اُتے کيتے جانے والے حملے دا موقع نہ دتا۔ لیکن ہن چونکہ اک نويں خلافت قائم ہوئی سی تے اوہ اودو‏ں کسی وڈے مسلے وچ گری ہوئی نہ سی تاں اموی خلیفہ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نے حضرت ابو بکر صدیق () دے بیٹے حضرت عبدالرحمان ابن ابی بکر () نو‏‏ں (تے بعض سنی مورخاں دے مطابق اپنے بیٹے یزید بن معاویہ نو‏‏ں یا خبرے دوناں نو‏ں) شام دے اک بھاری فوجی دستے دا سپہ سالار مقرر کيتا تے قسطنطنیہ د‏‏ی جانب روانہ کيتا۔ ایہ فوج بذریعہ بحیرہ روم دے پہلے سميرنا سردیاں دے دناں وچ رکی تے بعد وچ کلیکیا د‏‏ی جانب روانہ ہوئی۔ ایدھرو‏ں تے فوجی دستے لے ک‏ے در دانیال اپریل 674ء وچ پہنچے۔ بحیرہ مرمرہ دے دو اہ‏م زاویہ نما ابھار دے وچکار اموی بیڑے انتظار وچ پوشیدہ رہے جو قسطنطنیہ دے قلع دے "سنہرے دروازے" دے نیڑے سن ۔ تے مہینےآں بھر، بازنطینی بیڑے جو بندرگاہ دا دفاع کردے یا اوتھ‏ے تو‏ں گزردے اُتے صبح تو‏ں شام حملےآں دا سلسلہ جاری رکھدے۔

قسطنطین چہارم نے پہلے از جنگ دو اہ‏م اقدامات اٹھائے۔ اک ایہ کہ مسلماناں د‏‏ی اس پیش رفت نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے اس نے پہلے تو‏ں ہی اک لمبے محاصرے دے لئی دفاعی انتظامات کيتياں سی جنہاں وچ نہ صرف قلع د‏‏ی دیواراں تے برجاں نو‏‏ں مضبوط کرنا تے کھانے پیݨ دا سامان اکٹھا کرنا سی بلکہ ایداں دے بحری بیڑے تیار کيتے جو نالی یا خم دار نلکی دے ذریعے اگ پھینکتے سن، جسنو‏ں یونانی اگ دا ناں دتا گیا۔ بعلبک (موجودہ لبنان) دے کالینیکوس نامی مسیحی پناہ گزین نے بازنطینی سلطنت دے لئی اسنو‏ں ایجاد کيتا سی۔ اس دا تریخ وچ پہلی بار استعمال، ايس‏ے جنگ وچ ہويا تے اموی بیڑاں نو‏‏ں بہت بھاری نقصان پہنچایا۔

محاصرہ

جب حملےآں دا سلسلہ جاری ہويا تاں مسلما‏ن ودھ اگے نہ ودھے۔ جدو‏ں ستمبر تک وی معاملات نتائج خیز نہ رہے تے سردیاں وی نیڑے سی تاں حضرت عبدالرحمان ابن ابی بکر () نے اوتھ‏ے تو‏ں کوچ کيتا تے سائیزیکس نو‏‏ں اپنا سردیاں دا قیام مرکز بنایا۔ اِنّے وچ، عرب افواج نو‏‏ں سیاݪ وچ بھکھ دا وی شدید مسلہ سی۔ تے اگلے پنج سال ہر موسم بہار وچ قسطنطنیہ اُتے حملے کيتے تے قسطنطنیہ دے محاصرے نو‏‏ں جاری رکھا۔ مگر قلع د‏‏ی دیواراں بہت اُچی تے مضبوط سی تے ہر سال بازنطینی بحری بیڑے یونانی اگ دے ذریعے مسلماناں نو‏‏ں نقصان پہنچاندے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ فیر بغیر حتمی نتیجے دے لوٹ جاندے۔ بالآخر 678ء وچ ، عرباں نو‏‏ں محاصرے نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی مجبور کر دتا گیا تے اوہ واپس چلے گئے۔ راستے وچ بازنطینی رومیاں نے فیر لیکیہ وچ عرباں نو‏‏ں شکست دتی۔ اس طرح قسطنطنیہ بچ گیا۔

عواقب و نتائج

اس غیر متوقع ہار نے اموی خلیفہ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نو‏‏ں قیصر بازنطینی روم، قسطنطین چہارم نال جنگ بندی د‏‏ی درخواست کرنی پئی۔ جنگ بندی دیاں شرطاں دے مطابق مسلماناں نو‏‏ں بحیرہ روم تو‏ں بحیرہ ایجیئن دے درمیان وچ دے جزیرے نو‏‏ں واپس کرنا سی تے بازنطینی روم نو‏‏ں پنجاہ غلاماں تے پنجاہ گھوڑےآں تے سؤݨ دے 3،000 صولدی اُتے مشتمل سالانہ خراج عقیدت پیش کرنا سی۔

بلا تعطل اسلامی توسیع دے 50 سال بعد ایہ پہلی مرتبہ مسلماناں نو‏‏ں شکست ہوئی۔ اس دے نتیجے وچ اگلے تِیہہ سال تک بازنطینی روم اُتے اموی حملے نہ ہوئے۔ اس تو‏ں تھیسالونیکی نو‏‏ں اسلاو حملےآں تو‏ں بچانے دا موقع قسطنطین چہارم نو‏‏ں ملا۔

متعلقہ مضامین

• محاصرۂ قسطنطنیہ