محمد بن یحیی ذہلی
محمد بن یحیی ذہلی | |
---|---|
معلومات شخصیت | |
تاریخ پیدائش | سنہ 788
|
تاریخ وفات | سنہ 872 (83–84 سال)[۱]
|
وجہ وفات | طبعی موت |
رہائش | نیشاپور |
شہریت | خلافت عباسیہ |
کنیت | ابو عبداللہ |
لقب | الذہلی |
مذہب | اسلام |
فرقہ | اہل سنت |
عملی زندگی | |
ابن حجر دی رائے | ثقہ |
ذہبی دی رائے | ثقہ |
استاد | مکی بن ابراہیم ، عبد الرحمن بن مہدی ، ابو داؤد طیالسی ، سعید بن عامر ضبعی ، عبد الرزاق بن ہمام ، ابو زرعہ رازی ، ابن خزیمہ |
پیشہ | سائنسدان ، محدث |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
شعبۂ عمل | روایت حدیث |
ترمیم |
ابو عبداللہ محمد بن یحییٰ بن عبداللہ بن خالد بن فارس بن ذؤیب نیشاپوری الذہلی۔ ( 172ھ – 258ھ )۔آپ اہل سنت دے نزدیک نیشاپور دے ائمہ حدیث تے بالاتفاق ثقہ راویاں وچوں اک نيں۔آپ دے علم دا اندازہ اس توں لگایا جا سکدا اے کہ آپ امام بخاری تے مسلم دے شیوخ وچوں نيں۔آپ نے دو سو اٹھاون ہجری وچ نیشاپور وچ وفات پائی ۔.[۲]
شیوخ
[سودھو]ان دے شیوخ تے انہاں توں روایت کرنے والے: انہاں نے حسین بن ولید، مکی بن ابراہیم تے اک گروہ محدثین توں سنا۔ فیر اس نے پہلے اصفہان دا سفر کیتا، جتھے اس دی ملاقات عبدالرحمٰن بن مہدی نال ہوئی تے انہاں دا واقعہ بیان کيتا۔ اس نے آبپاشی دے بارے وچ یحییٰ بن الداریس تے اس دے طبقے توں سنا۔ تے بصرہ وچ ، توں: محمد بن بکر برسانی، ابوداؤد طیالسی، سعید بن عامر، ابو علی حنفی، وہب بن جریر، تے خلق کثیر۔ تے کوفہ وچ نيں: یعلی تے محمد، عبید دے بیٹے، اسباط بن محمد، عمرو بن محمد عنقزی، جعفر بن عون تے خلق کثیر۔ اور یمن وچ : عبدالرزاق، یزید بن ابی حکیم، ابراہیم بن حکم بن ابان، تے اک گروہ محدثین۔اور حجاز وچوں: ابو عبدالرحمٰن مقری، تے اک گروہ۔ تے مصر وچ : یحییٰ بن حسن، سعید بن ابی مریم، عبداللہ بن صالح، تے اک گروہ محدثین۔ تے شام وچوں: محمد بن یوسف الفریابی، ابو مشر، ابو الایمان، تے اک گروہ۔ تے بغداد وچوں: ابو نضر ہاشم بن قاسم تے انہاں دے طبقے تاں۔ تے از: علی بن عاصم، یزید بن ہارون تے اک گروہ۔ تے جزیرے اُتے توں: ابو جعفر نفیلی تے اک گروہ۔ تے مدینہ وچ : عبد الملک الماجشون تے اک گروہ۔ ان دے شیخاں وچ : سعید بن ابی مریم، سعید بن منصور، ابو جعفر نفیلی، تے عبداللہ بن صالح۔ انہاں دے ساتھیاں وچ : محمود بن غیلان، ابو زرعہ رازی، تے عباس الدوری۔ ائمہ تے حافظاں وچ انہاں دی اک وڈی تعداد اے: ابو عباس السراج، ابن خزیمہ، ابو بکر بن زیاد نیشاپوری، ابو حمید ابن شرقی، ابو جعفر احمد بن حمدان زاہد، ابو حامد احمد بن محمد بن بلال، ابو بکر محمد بن حسین القطان، تے ابو عباس الدغولی، ابو علی بن معقل میدانی ، مکی بن عبدان، تے حاجب بن احمد طوسی۔[۳]
تلامذہ
[سودھو]ان دے شاگرد تے انہاں توں روایت کرنے والے: امام بخاری، ابوداؤد، امام ترمذی، امام نسائی، تے محمد بن ماجہ۔ انہاں دے بارے وچ عظیم لوکاں دی اک جماعت نے روایت کيتی اے، جداں سعید بن ابی مریم مصری، ابو صالح کاتب ، لیث بن سعد، عبداللہ بن محمد بن علی بن نفیل نفیلی، سعید بن منصور، محمود بن غیلان، محمد بن سہل۔ بن عسکر، محمد بن مثنی، محمد بن اسماعیل صغانی، تے یعقوب بن شیبہ سدوسی تے ہور محدثین ۔ [۴][۵]
جراح تے تعدیل
[سودھو]خطیب بغدادی نے کہیا: "وہ علم والے ائمہ وچوں سن، اک ماہر حافظ تے ثقہ لوکاں وچوں سن، انہاں نے الزہری دی حدیث تے اس دے معیار نوں مرتب کیتا، تے اوہ بغداد آیا تے اس دے شیخاں دے نال بیٹھ کر گفتگو کيتی۔ اوتھے احمد بن حنبل نے انہاں دی تعریف کيتی تے انہاں دی فضیلت نوں پھیلایا۔مسلم بن حجاج نے کہیا ثقہ ، مامون اے۔ محمد بن اسماعیل بخاری نے کہیا ثقہ ، ماومن اے۔ محمد بن شعیب نسائی نے کہیا ثقہ اے ۔ ابن حجر عسقلانی نے کہیا ثقہ اے ۔ احمد بن صالح بستی نے کہیا ثقہ اے ۔ الذہبی نے کہیا: امام، عالم، حافظ، استاد، شیخ اسلام، اہل مشرق دا عالم تے خراسان وچ محدثین دا امام۔ حکیم نیشاپوری نے کہیا: "اپنے زمانے دے محدثین دا امام بغیر دفاع دے اے۔"[۶][۷] ابن ابی حاتم نے کہیا: میرے والد توں انہاں دے بارے وچ پُچھیا گیا تاں انہاں نے کہیا: ثقہ اے تے ابو زرعہ نے کہیا: اوہ مسلماناں دے اماموں وچوں نيں۔ ابن ماکولہ نے کہیا: نیساپور وچ محدثین دا امام تے انہاں دے امام دا پُتر۔ بدر الدین العینی نے کہیا: ثقہ ، حافظ ، تے امانت دار بہت ودھ اے ۔ابو نعیم اصفہانی نے کہیا ثقہ اے ۔ مسلمہ بن قاسم اندلسی نے کہیا ثقہ اے ۔صالح بن محمد جزرہ نے کہیا ثقہ ، مامون اے۔ [۴] [۸] [۹] [۱۰]
لکھتاں
[سودھو]انہاں نے الزہری دی حدیث نوں دو جلداں وچ جمع کيتا تے انہاں دیاں لکھتاں وچوں ایہ نيں: (علل حدیث الزہری) تے (کتاب توکل)۔[۱۱]
وفات
[سودھو]آپ نے 258ھ وچ نیشاپور وچ وفات پائی ۔
حوالے
[سودھو]- ↑ full work available at URL: https://archive.org/details/ZIR2002ARAR — مصنف: Khayr al-Din al-Zirikli — عنوان : الأعلام — : اشاعت 15 — جلد: 7 — صفحہ: 135 — ناشر: Dār al-ʿIlm lil-Malāyīn
- ↑ الأعلام - خير الدين الزركلي
- ↑ تاريخ الإسلام ووفيات المشاهير والأعلام - شمس الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَايْماز الذهبي
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ تاريخ بغداد - أبو بكر أحمد بن علي بن ثابت بن أحمد بن مهدي الخطيب البغدادي
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ الإكمال في رفع الارتياب عن المؤتلف والوکھ وکھ في الأسماء والكنى والأنساب - سعد الملك، أبو نصر علي بن هبة الله بن جعفر بن ماكولا
- ↑ مغاني الأخيار في شرح أسامي رجال معاني الآثار - أبو محمد محمود بن أحمد بن موسى بن أحمد بن حسين الغيتابى الحنفى بدر الدين العينى
- ↑ سير أعلام النبلاء - شمس الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَايْماز الذهبي
- ↑ تلخيص تاريخ نيسابور - المؤلف: أبو عبد الله الحاكم النيسابوري، محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدويه بن نُعيم بن الحكم الضبي الطهماني النيسابوري المعروف بابن البيع
- ↑ التعديل والتجريح لمن خرج له البخاري في الجامع الصحيح - أبو الوليد سليمان بن خلف بن سعد بن أيوب بن وارث التجيبي القرطبي الباجي الأندلسي
- ↑ معجم المؤلفين - عمر رضا كحالة
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- 788 دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 872 دیاں موتاں
- صفحات تستخدم قالب:صندوق معلومات شخص مع وسائط غير معروفة
- 172ھ دے جم
- سنی علماء اسلام
- راویان حدیث
- نیشاپوری شخصیتاں
- صفحات مع ویکی ڈیٹا حوالے
- تخلیق قرآن دی آزمائش
- تخلیق قرآن دی آزمائش دے لوک
- 258ھ دیاں موتاں
- راوی ثقہ
- نیشاپور دی وفیات
- نیشاپور وچ پیدا ہوݨ والیاں شخصیتاں